Hof van Justitie EU 17-12-1970 ECLI:EU:C:1970:120

1 — Opmerkingen van de S. à r.l. Manpower

De vennootschap Manpower wijst in de eerste plaats op een aantal feiten. De tijdelijke hulpkrachten die zij voor het verrichten van kortdurende — althans niet langer dan twaalf maanden durende — werkzaamheden naar Duitse firma's heeft uitgezonden, waren Franse onderdanen, die gewoonlijk in Frankrijk werken en aldaar ook verblijf houden, zodat zij zijn ingeschreven bij de Caisse primaire de sécurité sociale du Bas-Rhin, die nimmer bezwaar tegen het storten der bijdragen had gemaakt.

Manpower is de enige werkgever van het in dienst genomen personeel, dat door een arbeidsovereenkomst alleen aan haar is gebonden; zij alleen is aansprakelijk voor de betaling van het salaris en de voldoening der sociale lasten en zij verzorgt de volledige personeelsadministratie.

In oktober 1969 is een overeenkomst getekend tussen Manpower France en de Confédération générale du travail, welke het nut erkende van het uitzendbureau dat zowel het belang van de werknemers als dat der aan marktschommelingen onderhevige ondernemingen dient.

Na er aldus op te hebben gewezen dat de door Manpower aangenomen werknemers ook uitsluitend aan haar — een op Frans grondgebied gevestigde onderneming — verbonden zijn, merkt zij op dat de wijziging welke de Raad bij Verordening nr. 24/64 door middel van de term „te verwachten duur van de … arbeid” in de oorspronkelijke tekst van artikel 3, lid 1, a), heeft aangebracht, ertoe strekt de uitzondering van artikel 13, a), slechts te doen gelden voor uitzendingen van wezenlijk tijdelijke en voorlopige aard, met name om te vermijden dat tussenpersonen proberen door inschakeling van min of meer fictieve ondernemingen te profiteren van voordelige tarieven door uitzending naar een bepaalde staat van werknemers die men in werkelijkheid blijvend op het grondgebied van een andere staat wenst in te zetten.

Doch blijkens de overeenkomst tussen Manpower en de Confédération générale du travail en de omschrijving van de werkzaamheden dier vennootschap gaat het bij de uitzendingen wezenlijk om werkzaamheden van korte duur. En juist voor zulke werkzaamheden geldt de uitzondering van artikel 13, lid 1, a), waarin men om praktische redenen heeft goedgevonden dat de gewoonlijk voor een werknemer geldende regeling op hem van toepassing blijft wanneer hij voor korte duur wordt uitgezonden naar een andere Lid-Staat van de Gemeenschap. Nu het centre régional van Manpower te Straatsburg, zeer dicht bij de Duitse grens is gevestigd, ligt het voor de hand dat tot haar clientèle eveneens op Duits grondgebied gevestigde ondernemingen behoren.

Met bestrijding van de stelling van de Kas dat de tijdelijke hulpkrachten niet voor Manpower werken, doch voor de onderneming waaraan zij worden uitgeleend, merkt Manpower op dat haar maatschappelijk doel is door haar in dienst genomen werknemers uit te zenden naar afnemers die daaraan ogenblikkelijk behoefte hebben. Daarom wordt door iedere uitzending van werkkrachten het maatschappelijk doel van Manpower verwezenlijkt; die werknemers verrichten derhalve voor Manpower arbeid in de zin van artikel 13, a) — met verrichten van arbeid voor een onderneming wordt daar niet op een economisch feit gedoeld, doch een criterium ter vaststelling van de rechtsband van partijen omschreven —.

2 — Opmerkingen van de Caisse primaire d'assurance maladie te Straatsburg

De Kas merkt op dat Manpower de door haar in dienst genomen werknemers niet naar de Bondsrepubliek Duitsland uitzendt om aldaar voor haar arbeid te verrichten, doch aan andere ondernemingen verhuurt om voor deze laatste arbeid te verrichten.

Zij wijst erop dat Manpowers maatschappelijk doel niet is de uitvoering van werken, doch het aanwerven van werknemers om die tegen betaling ter beschikking te kunnen stellen van ondernemingen die behoefte hebben aan personeel en zij concludeert dat deze handel niet met uitzending van werknemers naar het buitenland in de zin van artikel 13, lid 1, a), van Verordening nr. 3 mag worden gelijkgesteld.

De Kas verwijst voorts naar de tijdens het geding in Frankrijk overgelegde memorie. Daarin merkt zij op dat al het personeel dat is te werk gesteld op de werkobjecten van de Duitse vennootschap waarnaar Fehlmann was uitgezonden, bij de uitvoering van het werk uitsluitend onder de bevelen van deze laatste vennootschap staat, zodat op zulk een werknemer niet de Franse wettelijke bepalingen inzake de sociale zekerheid, noch ook de voorschriften van het gemeenschapsrecht volgens welke deze voor het land van herkomst geldende regeling voor naar het buitenland uitgezonden werknemers wordt gehandhaafd, van toepassing zijn.

Subsidiair merkt de Kas op dat zij eerst na het ongeval, dat op 29 augustus 1969 heeft plaatsgehad, van de uitzending van de heer Fehlmann naar Duitsland in kennis is gesteld. En volgens de EEG-Verordeningen nrs. 3 en 4 moet een verzoek om handhaving van de Franse regeling inzake de sociale zekerheid vóór vertrek van de uitgezonden werknemers door de werkgevers worden ingediend bij de Caisse primaire d'assurance maladie waaronder de uitgezonden werknemer valt.

3 — Opmerkingen van de Commissie van de Europese Gemeenschappen

De Commissie meent dat met de vraag van de Franse rechterlijke instantie — ofschoon de formulering nauw aansluit bij de onderhavige casuspositie — een principiële kwestie aan de orde wordt gesteld waarvoor artikel 177 van het EEG-Verdrag geldt.

Overeenkomstig haar advies in de zaak 19-67 meent de Commissie dat het beslissend criterium om uit te maken of de in artikel 13, lid 1, a), voorziene uitzondering bij uitlening van personeel toepasselijk blijft, is of er tussen de onderneming die de werknemer heeft tewerkgesteld en deze laatste bij het verrichten van de arbeid een organieke band blijft bestaan.

In voormeld advies had de Commissie voorgesteld de vraag negatief te beantwoorden voor zoveel de werknemer bij het verrichten van de arbeid niet langer verbonden was aan de onderneming die hem had tewerkgesteld.

Het onderhavige geval lag echter anders: de heer Fehlmann werd betaald door Manpower, die in Frankrijk, waar hij tot aan de vooravond van zijn korte verblijf in Duitsland had gewerkt, ook te zijnen behoeve de bijdragen voor de sociale verzekering voldeed. Ofschoon de werknemer bij zijn arbeid onder het gezag van de Duitse onderneming stond, bleef de organieke band tussen Manpower en de werknemer, met name voor wat betreft de disciplinaire maatregelen welke op de werknemer in verband met zijn werkzaamheden tijdens de uitzending konden worden toegepast, bestaan. Nu de Franse wetgeving werkzaamheden als die van Manpower toelaat, moet men aannemen dat in gevallen als in de vraag van de Franse rechter bedoeld, artikel 13, lid 1, a), van Verordening nr. 3 kan worden toegepast, ook al heeft de communautaire wetgever bij de redactie van dit voorschrift aan zulke situaties niet gedacht.

De mogelijkheid dat de uitkering door de Duitse instelling wordt verstrekt stuit af op het hoofddoel van artikel 51 van het EEG-Verdrag. Het is in het belang van de werknemers die voor korte tijd naar een ander land gaan, dat zij aan de wettelijke regeling van één en hetzelfde land blijven onderworpen. Het zou als een hinderpaal voor het vrije verkeer, in de artikelen 48 tot en met 51 van het Verdrag bedoeld, kunnen worden opgevat indien zij zich voor korte tijdvakken bij de wettelijke regelingen van verschillende landen zouden moeten aansluiten.

De voorgestelde oplossing houdt geenszins misbruik in als bedoeld in de circulaire van de Franse Regering van 5 mei 1964 (welke als bijlage bij de memorie van de Commissie is gevoegd) en is derhalve niet in strijd met het doel van de wijziging welke bij 's Raads Verordening nr. 24/64 in de oorspronkelijke tekst van artikel 13, lid 1, a), is aangebracht;