Hof van Justitie EU 13-12-1989 ECLI:EU:C:1989:637

De uitlegging van artikel 5 van verordening (EEG) nr. 802/68

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen, onder welke voorwaarden de enkele assemblage van geprefabriceerde onderdelen die van oorsprong zijn uit een ander land dan dat waar de assemblage plaatsvindt, volstaat om het aldus verkregen produkt te beschouwen als van oorsprong uit het land waar de assemblage heeft plaatsgevonden.

Artikel 5 van verordening (EEG) nr. 802/68 luidt als volgt:

„Goederen bij de vervaardiging waarvan twee of meer landen betrokken zijn geweest zijn van oorsprong uit het land waar de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde verwerking of bewerking heeft plaatsgevonden in een daartoe ingericht bedrijf en welke verwerking of bewerking hetzij heeft geleid tot de fabricage van een nieuw produkt, hetzij een belangrijke fabricagefase uitmaakt.”

Volgens Brother International GmbH zijn de criteria van artikel 5 van de verordening van technische aard en is de assemblage een klassieke fase van het verwerkingsproces in de zin van die bepaling, voor zover zij bestaat uit het assembleren van een groot aantal onderdelen tot een nieuw zinvol geheel, wat in casu het geval is. Een op basis van artikel 14 van verordening (EEG) nr. 802/68 vastgestelde uitvoeringsverordening, waarin de bepaling van de oorsprong nader wordt geregeld, kan haars inziens wél economische criteria voor de assemblage vastleggen, maar geen criteria betreffende het intellectuele gehalte ervan.

De Commissie daarentegen is van mening, dat de enkele assemblage van geprefabriceerde onderdelen geen ingrijpende verwerking of bewerking in de zin van artikel 5 van de verordening is, wanneer die verrichting gezien de ingezette arbeid en middelen en de bereikte toegevoegde waarde aanzienlijk minder belangrijk is dan de verwerkingen of bewerkingen die in een of meer andere landen plaatsvinden.

Uit artikel 5 van de verordening, zoals uitgelegd door het Hof, blijkt, dat de laatste ingrijpende verwerking of bewerking het doorslaggevende criterium is. Deze uitlegging vindt overigens bevestiging in norm 3 van bijlage D.1 bij de Internationale Overeenkomst inzake de vereenvoudiging en harmonisatie van douaneprocedures (Verdrag van Kyoto), die bij besluit 77/415/EEG van de Raad van 3 juni 1977 (PB 1977, L 166, blz. 1 en 3) in naam van de Gemeenschap is aanvaard. Deze norm luidt als volgt: „Wanneer twee of meer landen betrokken zijn bij de produktie van goederen, wordt hun oorsprong bepaald volgens het criterium ‚ingrijpende verwerking ’.”

Artikel 5 van de verordening regelt niet, in hoeverre assemblagehandelingen als ingrijpende verwerkingen of bewerkingen te beschouwen zijn. Norm 6 van het Verdrag van Kyoto luidt als volgt:

„Niet als ingrijpende verwerking of bewerking mogen worden beschouwd de behandelingen die in het geheel niet of slechts in geringe mate bijdragen tot de essentiële kenmerken of eigenschappen van de goederen, en met name de behandelingen die uitsluitend bestaan uit één of meer van de volgende verrichtingen:

...

1. eenvoudige assemblagehandelingen;

...”

Als eenvoudige assemblagehandelingen zijn te beschouwen die welke geen personeel vergen dat bijzonder gekwalificeerd is voor de betrokken werkzaamheden, noch geperfectioneerd werktuig, noch speciaal voor de assemblage uitgeruste fabrieken. Van dergelijke handelingen kan niet gezegd worden, dat zij bijdragen tot de wezenlijke kenmerken of eigenschappen van de betrokken goederen.

Het Verdrag van Kyoto sluit alleen de eenvoudige assemblagehandelingen van het begrip verwerking of bewerking uit. Het vermeldt niet, onder welke voorwaarden andere vormen van assemblage een ingrijpende verwerking of bewerking kunnen zijn. Of deze andere vormen van assemblage een ingrijpende bewerking of verwerking zijn, moet in ieder afzonderlijk geval aan de hand van objectieve criteria worden vastgesteld.

Een assemblagehandeling kan oorsprongbepalend worden geacht, wanneer zij vanuit technisch oogpunt en gelet op de omschrijving van het betrokken goed de bepalende produktiefase uitmaakt tijdens welke de bestemming van de gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerd en het betrokken goed zijn specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt (zie het arrest van 31 januari 1979, zaak 114/78, Jurispr. 1979, blz. 151).

Gelet op de grote verscheidenheid van de onder het begrip assemblage vallende verrichtingen kan het echter voorkomen, dat de oorsprong van een produkt niet aan de hand van technische criteria kan worden bepaald. In dat geval moet rekening worden gehouden met de door de assemblage verkregen toegevoegde waarde als subsidiair criterium.

De relevantie van dit criterium wordt overigens bevestigd door het Verdrag van Kyoto, waar in de noten bij norm 3 van bijlage D.l is vermeld, dat in de praktijk het criterium „ingrijpende verwerking” tot uitdrukking kan worden gebracht door de percentageregel naar de waarde, wanneer het percentage van de waarde van de gebruikte produkten of het percentage van de verkregen meerwaarde een bepaald niveau bereikt.

Bij de toepassing van dit criterium en met name bij de beantwoording van de vraag, hoe groot de toegevoegde waarde moet zijn om bepalend te zijn voor de oorsprong van het betrokken produkt, moet als uitgangspunt worden genomen, dat alle betrokken assemblagehandelingen te zamen genomen tot een aanmerkelijke verhoging van de handelswaarde van het eindprodukt af fabriek moeten leiden. Daarbij moet in ieder afzonderlijk geval worden nagegaan, of de grootte van de in het land van assemblage toegevoegde waarde het in vergelijking tot de in andere landen toegevoegde waarde rechtvaardigt, dat het land van assemblage als land van oorsprong wordt beschouwd.

Wanneer slechts twee landen bij de produktie van een goed betrokken zijn en een onderzoek aan de hand van technische criteria onvoldoende blijkt om de oorsprong ervan vast te stellen, dan volstaat de enkele assemblage van dit produkt in een land uit geprefabriceerde, uit een ander land afkomstige onderdelen niet om aan te nemen, dat het aldus verkregen produkt van oorsprong is uit het land van assemblage, wanneer de aldaar toegevoegde waarde aanmerkelijk lager is dan de in het andere land toegevoegde waarde. In een dergelijk geval kan een toegevoegde waarde van minder dan 10% — welk cijfer overeenkomt met de door de Commissie in haar opmerkingen gemaakte raming — in geen geval voldoende worden geacht om aan te nemen, dat het eindprodukt van oorsprong is uit het land van assemblage.

De oorsprong van een geassembleerd goed moet aan de hand van bovengenoemde criteria worden bepaald, zonder dat behoeft te worden onderzocht, of bij de assemblage een afzonderlijke intellectuele prestatie is verricht, aangezien artikel 5 van de verordening dat criterium niet kent.

Gelet op het voorgaande moet op de eerste prejudiciële vraag worden geantwoord, dat de enkele assemblage van geprefabriceerde onderdelen die van oorsprong zijn uit een ander land dan dat van assemblage, volstaat om het aldus verkregen produkt te maken tot een produkt van oorsprong uit het land waar de assemblage heeft plaatsgevonden, mits deze assemblage, vanuit technisch oogpunt en gelet op de omschrijving van het betrokken goed, de bepalende fabricagefase uitmaakt tijdens welke de bestemming van de gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerd en het betrokken goed zijn specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt; indien toepassing van dit criterium niet concludent is, moet worden nagegaan of het geheel van de betrokken assemblagehandelingen leidt tot een aanmerkelijke toeneming van de handelswaarde af fabriek van het eindprodukt.

De uitlegging van artikel 6 van verordening (EEG) nr. 802/68

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen, of de verplaatsing van de assemblage uit het land waar de samenstellende delen worden vervaardigd naar een ander land, waar gebruik wordt gemaakt van reeds bestaande fabrieken, op zich het vermoeden rechtvaardigt, dat die verplaatsing is geschied met als enig doel de toepasselijke bepalingen, inzonderheid de toepassing van anti-dumpingrechten, te ontduiken in de zin van artikel 6 van de verordening.

Artikel 6 luidt als volgt:

„Wanneer ten aanzien van verwerkingen of bewerkingen vaststaat of op grond van vastgestelde feiten het vermoeden is gewettigd dat zij slechts ontduiking beogen van bepalingen welke in de Gemeenschap of in de Lid-Staten op goederen van bepaalde landen van toepassing zijn, kunnen de daardoor verkregen goederen in geen geval worden geacht, op grond van artikel 5 van oorsprong te zijn uit het land waar deze verwerkingen of bewerkingen plaatsvinden.”

De verplaatsing van de assemblage uit het land waar de samenstellende delen worden vervaardigd naar een ander land, waar gebruik wordt gemaakt van reeds bestaande fabrieken, rechtvaardigt op zich een dergelijk vermoeden niet. De verplaatsing kan namelijk door tal van andere redenen gerechtvaardigd zijn. Wanneer de inwerkingtreding van de desbetreffende regeling echter in de tijd samenvalt met de verplaatsing van de assemblage, dan moet de betrokken onderneming bewijzen, dat niet het streven om aan de gevolgen van de betrokken bepalingen te ontkomen, maar een ander redelijk motief ten grondslag ligt aan de beslissing om de assemblage te verrichten in het land van waaruit de goederen zijn uitgevoerd.

Mitsdien moet op de tweede vraag van de verwijzende rechter worden geantwoord, dat de verplaatsing van de assemblage uit het land waar de samenstellende delen worden vervaardigd, naar een ander land, waar gebruik wordt gemaakt van reeds bestaande fabrieken, op zich niet het vermoeden rechtvaardigt, dat die verplaatsing is geschied met als enig doel de toepasselijke bepalingen te ontduiken, tenzij de inwerkingtreding van de relevante regeling en de verplaatsing van de assemblage in de tijd samenvallen. In dit laatste geval dient de betrokken onderneming te bewijzen dat niet het streven om aan de gevolgen van de betrokken bepalingen te ontkomen, maar een ander redelijk motief ten grondslag ligt aan de beslissing om de assemblage te verrichten in het land van waaruit de goederen zijn uitgevoerd.

Kosten

De kosten door de Franse en de Nederlandse regering alsmede door de Commissie van de Europese Gemeenchappen wegens indiening hunner opmerkingen bij het Hof gemaakt, kunnen niet voor vergoeding in aanmerking komen. Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen.