Hof van Justitie EU 14-06-2001 ECLI:EU:C:2001:332

De communautaire regeling

3 De richtlijn was de ten tijde van de feiten van het hoofdgeding relevante communautaire regeling. Het was de tweede richtlijn op het gebied van de schadeverzekering. Overeenkomstig artikel 1 was het doel ervan in de eerste plaats de aanvulling van de eerste richtlijn op dit gebied, te weten de Eerste richtlijn (73/239/EEG) van de Raad van 24 juli 1973 tot coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de toegang tot het directe verzekeringsbedrijf, met uitzondering van de levensverzekeringsbranche, en de uitoefening daarvan (PB L 228, blz. 3), en in de tweede plaats vaststelling van de bijzondere bepalingen aangaande het vrij verrichten van diensten voor de in de eerste richtlijn bedoelde verzekeringsondernemingen en -branches.

4 In de eerste en de derde overweging van de considerans van de richtlijn wordt overwogen dat:

„[...] de interne verzekeringsmarkt tot ontwikkeling moet worden gebracht en dat, om dat doel te bereiken, voor de verzekeringsondernemingen die hun hoofdkantoor binnen de Gemeenschap hebben het verrichten van diensten in de lidstaten moet worden vergemakkelijkt [...]

[...]

[...] om praktische redenen het verrichten van diensten moet worden omschreven, rekening houdend met enerzijds de vestiging van de verzekeraar, en anderzijds de plaats waar het risico gelegen is; dat derhalve eveneens een omschrijving moet worden gegeven van de plaats waar het risico gelegen is; dat bovendien de werkzaamheden door middel van vestiging moeten worden onderscheiden van de werkzaamheden in het kader van het vrij verrichten van diensten”.

5 De artikelen 2 en 3 van de richtlijn staan in titei I, „Algemene bepalingen”.

6 Artikel 2 van de richtlijn bepaalt:

„In de zin van deze richtlijn wordt verstaan onder:

1. eerste richtlijn:

   richtlijn 73/239/EEG;

2. onderneming:

   • voor de toepassing van de titels I en II

     iedere onderneming waaraan overeenkomstig artikel 6 of artikel 23 van de eerste richtlijn vergunning is verleend;

   • voor de toepassing van de titels III en V

     iedere onderneming waaraan overeenkomstig artikel 6 van de eerste richtlijn vergunning is verleend;

3. vestiging:

   hoofdkantoor, agentschap of bijkantoor van een onderneming, met inachtneming van artikel 3;

4. lidstaat waar het risico is gelegen:

   • de lidstaat waar de goederen zich bevinden, wanneer de verzekering betrekking heeft hetzij op onroerend goed, hetzij op onroerend goed en op de inhoud daarvan, voorzover deze door dezelfde verzekeringspolis wordt gedekt;

   • de lidstaat van registratie, wanneer de verzekering betrekking heeft op voer- en vaartuigen van om het even welke aard;

   • de lidstaat waar de verzekeringnemer de overeenkomst heeft gesloten, indien het overeenkomsten betreft met een looptijd van vier maanden of minder die betrekking hebben op tijdens een reis of vakantie gelopen risico's, ongeacht de branche;

   • de lidstaat waar de verzekeringnemer zijn gewone verblijfplaats heeft, of, indien de verzekeringnemer een rechtspersoon is, de lidstaat waar zich de vestiging van deze rechtspersoon bevindt waarop de overeenkomst betrekking heeft, in alle gevallen die niet uitdrukkelijk zijn genoemd in de vorige streepjes;

5. lidstaat van de vestiging:

   de lidstaat waar de vestiging die het risico dekt, is gelegen;

6. lidstaat van dienstverrichting:

   de lidstaat waar het risico is gelegen, wanneer het wordt gedekt door een in een andere lidstaat gelegen vestiging.”

7 Artikel 3 van de richtlijn bepaalt:

„Voor de toepassing van de eerste richtlijn en van deze richtlijn wordt met een agentschap of bijkantoor gelijkgesteld, elke duurzame aanwezigheid van een onderneming op het grondgebied van een lidstaat, ook indien die aanwezigheid niet de vorm heeft van een bijkantoor of een agentschap, maar enkel bestaat uit een bureau, beheerd door eigen personeel van de onderneming of door een zelfstandig persoon die echter gemachtigd is duurzaam voor die onderneming op te treden zoals een agentschap zou doen.”

8 Betreffende de belasting op verzekeringstransacties luidt de vijftiende overweging van de considerans van de richtlijn:

„[...] dat in sommige lidstaten de verzekeringstransacties niet zijn onderworpen aan enige vorm van indirecte belasting, terwijl in de meeste lidstaten bijzondere heffingen en andere vormen van belasting, extra heffingen bestemd voor compensatie-instellingen daaronder begrepen, van toepassing zijn; dat deze heffingen en belastingen in de lidstaten waar zij gelden, qua structuur en tarieven aanzienlijk verschillen; dat voorkomen moet worden dat de bestaande verschillen ernstige concurrentiedistorsies tussen de lidstaten met zich brengen op het gebied van verzekeringsdiensten; dat onder voorbehoud van een latere harmonisatie de toepassing van de belastingregeling en andere door de lidstaat waar het risico is gelegen vastgestelde vormen van belasting een dergelijk bezwaar kan ondervangen [...]”.

9 Artikel 25, eerste alinea, van de richtlijn regelt de mogelijkheid voor de lidstaten om belasting te heffen op verzekeringspremies als volgt:

„Onverminderd een latere harmonisatie is elke verzekeringsovereenkomst die is gesloten in het kader van dienstverrichting, uitsluitend onderworpen aan de indirecte belastingen en parafiscale heffingen op verzekeringspremies die bestaan in de lidstaat waar het risico is gelegen in de zin van artikel 2, onder d [...]”

De nationale wettelijke context

10 De heffing van belasting over verzekeringsovereenkomsten is in Nederland geregeld bij de Wet op belastingen van rechtsverkeer. Deze wet is bij wet van 20 juni 1990(Staatsblad nr. 332), in werking getreden op 1 juli 1990, gewijzigd ter uitvoering van de richtlijn.

11 Artikel 20 van de Wet op belastingen van rechtsverkeer, zoals gewijzigd bij de wet van 20 juni 1990 (hierna: „WBR”), bepaalt:

„Onder de naam ‚assurantiebelasting’ wordt een belasting geheven ter zake van verzekeringen waarvan het risico in Nederland is gelegen.”

12 Artikel 21 WBR verduidelijkt in dit verband, waar dit door een verzekering gedekt risico gelegen is:

„ 1. Het risico van de verzekering is in Nederland gelegen indien de verzekeringnemer in Nederland woont, of, ingeval de verzekeringnemer een rechtspersoon is, indien de vestiging van deze rechtspersoon waarop de verzekering betrekking heeft zich in Nederland bevindt.

2. Het risico van de verzekering is voorzover het eerste lid niet van toepassing is, voorts in Nederland gelegen indien de verzekering betrekking heeft op:

1. in Nederland gelegen onroerende zaken, alsmede de zich daarin bevindende roerende zaken, met uitzondering van voor doorvoer bestemde handelsgoederen;

[...]

3. In afwijking van het eerste lid is het risico van de verzekering niet in Nederland gelegen indien de verzekering betrekking heeft op:

1. in een andere lidstaat van de Europese Unie gelegen onroerende zaken alsmede de zich daarin bevindende roerende zaken, met uitzondering van voor doorvoer bestemde handelsgoederen;

[...]

4. Onder vestiging, bedoeld in het eerste lid, wordt verstaan: de hoofdvestiging van de rechtspersoon en elke andere duurzame aanwezigheid van die rechtspersoon in welke vorm dan ook. ”

Beoordeling door het Hof

29 Voor het antwoord op de eerste en de tweede vraag moet worden uitgemaakt of de dochter of kleindochter van een vennootschap die een verzekering afsluit, of ook een onderneming die tot het concern van deze vennootschap behoort zonder daarvan een dochtervennootschap, agentschap of bijkantoor te zijn, kan worden beschouwd als een „vestiging” van die vennootschap in de zin van artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn.

30 Vooraf moet eraan worden herinnerd dat volgens vaste rechtspraak van het Hof voor de uitlegging van een gemeenschapsrechtelijke bepaling niet enkel rekening moet worden gehouden met de bewoordingen ervan, maar ook met de context en de doelstellingen die de regeling waarvan zij deel uitmaakt, nastreeft (zie arresten van 17 november 1983, Merck, 292/82, Jurispr. blz. 3781, punt 12; 21 februari 1984, St. Nikolaus Brennerei und Likörfabrik, 337/82, Jurispr. blz. 1051, punt 10; 14 oktober 1999, Adidas, C-223/98, Jurispr. blz. I-7081, punt 23; 18 mei 2000, KVS International, C-301/98, Jurispr. blz. I-3583, punt 21, en 19 september 2000, Duitsland/Commissie, C-156/98, Jurispr. blz. I-6857, punt 50).

31 Wanneer men artikel 2, sub c, en artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn onder de loep neemt, blijkt dat het begrip vestiging in twee verschillende contexten wordt gebruikt. Artikel 2, sub c, heeft gezien de in artikel 2, sub b, van de richtlijn gegeven definitie van „onderneming” betrekking op de vestiging van de onderneming die de verzekering aanbiedt, terwijl artikel 2, sub d, laatste streepje, de vestiging van de verzekeringnemer betreft. Zoals de Nederlandse regering en de Commissie benadrukken, moeten deze twee betekenissen van elkaar worden onderscheiden.

32 Artikel 2, sub c, van de richtlijn definieert „vestiging” immers als hoofdkantoor, agentschap of bijkantoor van „een onderneming”, terwijl artikel 2, sub b, bepaalt dat onder „onderneming”, met name voor de toepassing van artikel 2 van de richtlijn, een onderneming moet worden verstaan waaraan voor de verrichting van verzekeringsdiensten een administratieve vergunning is verleend.

33 Op basis van het aldus gedefinieerde begrip vestiging maakt de richtlijn, zoals met name blijkt uit de derde overweging van haar considerans, onderscheid tussen de verrichting van schadeverzekeringswerkzaamheden door middel van een vestiging in een andere lidstaat, hetgeen is gegarandeerd en geregeld door de Eerste richtlijn (73/239), en de verrichting van deze werkzaamheden in de vorm van het grensoverschrijdend verrichten van diensten, hetgeen wordt gegarandeerd en geregeld door de richtlijn.

34 Dit onderscheid komt tot uiting in artikel 2, sub e, van de richtlijn, waarin de lidstaat van de vestiging wordt gedefinieerd als de lidstaat waar de vestiging die het risico dekt, is gelegen, en in artikel 2, sub f, van de richtlijn, dat de lidstaat van dienstverrichting definieert als de lidstaat waar het risico is gelegen, wanneer het wordt gedekt door een in een andere lidstaat gelegen vestiging.

35 De definitie van de „vestiging” in artikel 2, sub c, van de richtlijn slaat dus alleen op de vestiging van een verzekeringsmaatschappij. Daarvan moet nu de draagwijdte worden bepaald.

36 In dit verband kan niet worden meegegaan met het betoog van de Duitse regering dat het begrip „vestiging” in artikel 2, sub c, van de richtlijn ook dochtermaatschappijen moet omvatten aangezien deze een vorm van duurzame aanwezigheid zijn en artikel 3, dat uitdrukkelijk voortborduurt op de definitie van de vestiging in artikel 2, sub c, elke duurzame aanwezigheid van een onderneming op het grondgebied van een lidstaat gelijkstelt met een agentschap of bijkantoor.

37 Weliswaar wordt immers in artikel 3 van de richtlijn met een agentschap of bijkantoor gelijkgesteld elke duurzame aanwezigheid van een onderneming op het grondgebied van een lidstaat, maar daarin wordt ook bepaald, dat dit het geval is „ook indien die aanwezigheid niet de vorm heeft van een bijkantoor of een agentschap, maar enkel bestaat uit een bureau, beheerd door eigen personeel van de onderneming of door een zelfstandig persoon die echter gemachtigd is duurzaam voor die onderneming op te treden zoals een agentschap zou doen”.

38 In de formulering van artikel 3 van de richtlijn zijn dus de bewoordingen overgenomen van het arrest van 4 december 1986, Commissie/Duitsland (205/84, Jurispr. blz. 3755, punt 21), dat is gewezen anderhalf jaar vóór de vaststelling van deze richtlijn. In dat arrest ging het erom, het soort aanwezigheid te bepalen dat formeel weliswaar geen bijkantoor of agentschap is maar wel voldoende duurzaam is om als vestiging van de onderneming in een andere lidstaat te dienen, en daarin werden dan ook de bepalingen van het Verdrag inzake het recht van vestiging aangehaald en niet die betreffende de vrijheid van dienstverrichting. In punt 21 van het arrest verklaarde het Hof, dat een verzekeringsonderneming uit een lidstaat, die in een andere lidstaat duurzaam aanwezig is, ook indien die aanwezigheid niet de vorm heeft van een bijkantoor of een agentschap, maar enkel van een eenvoudig bureau, beheerd door eigen personeel van de onderneming of door een zelfstandig persoon die echter gemachtigd is duurzaam voor die onderneming op te treden zoals een agentschap zou doen, onder de verdragsbepalingen inzake het recht van vestiging valt en niet onder die inzake de vrijheid van dienstverrichting.

39 Artikel 3 van de richtlijn moet dan ook in die zin worden uitgelegd dat daarin het begrip „agentschap of bijkantoor” van artikel 2, sub c, van de richtlijn, aldus wordt uitgebreid dat dit in de ruimste zin van toepassing is, ongeacht de gebruikte formele benaming. Echter, er kan niet uit worden afgeleid dat een dochtermaatschappij een vorm van duurzame aanwezigheid is die moet worden gelijkgesteld met een agentschap of bijkantoor en dus moet worden beschouwd als een vestiging in dé zin van artikel 2, sub c, van de richtlijn.

40 Immers, de gelijkstelling van een dochtervennootschap met een bijkantoor of agentschap in de zin van artikel 2, sub c, van de richtlijn zou leiden tot een probleem van uitlegging van richtlijn 92/49/EEG van de Raad van 18 juni 1992 tot coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende het directe verzekeringsbedrijf, met uitzondering van de levensverzekeringsbranche, en houdende wijziging van de richtlijnen 73/239 en 88/357 (Derde richtlijn schadeverzekering) (PB L 228, blz. 1). In richtlijn 92/49 wordt de term „bijkantoor” immers in artikel 1, sub b, gedefinieerd als „ieder agentschap of bijkantoor van een verzekeringsonderneming, met inachtneming van artikel 3 van richtlijn 88/357/EEG”, terwijl „dochteronderneming” in artikel 1, sub i, afzonderlijk wordt gedefinieerd.

41 Gelet op het voorgaande omvat de definitie van „vestiging” in artikel 2, sub c, van de richtlijn niet de dochterondernemingen.

42 Wat artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn betreft, moet worden geconstateerd, dat het begrip „vestiging” daarin wordt gebruikt om „de lidstaat waar het risico is gelegen” te bepalen. De vestiging van de verzekeringnemer, als de in deze bepaling bedoelde vestiging wordt met zoveel woorden aangewezen en het begrip vestiging kan dus niet de betekenis hebben die daaraan in artikel 2, sub c, van de richtlijn wordt gegeven.

43 Teneinde het in artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn gebruikte begrip „vestiging” uit te leggen en in het bijzonder te bepalen of dit kan worden opgevat als dochter- of kleindochtermaatschappij van de rechtspersoon die verzekeringnemer is, moet zoals in punt 30 van dit arrest in herinnering is geroepen, rekening worden gehouden met de context en de doelstellingen van de regeling waarvan deze bepaling deel uitmaakt.

44 Blijkens artikel 2, sub d, eerste tot en met vierde streepje, van de richtlijn heeft de gemeenschapswetgever voor alle soorten verzekerde risico's een oplossing willen bieden waarmee de lidstaat waar het risico is gelegen, kan worden vastgesteld aan de hand van concrete en fysieke criteria en niet zozeer aan de hand van juridische criteria. Het doel was, dat met elk risico een concreet gegeven correspondeert op grond waarvan dit risico in een bepaalde lidstaat kan worden gelokaliseerd.

45 Zo is ingeval de overeenkomst onroerende goederen betreft, volgens artikel 2, sub d, eerste streepje, van de richtlijn de lidstaat waar het risico is gelegen, de lidstaat waar deze zaken zich bevinden. Betreft de overeenkomst een voer- of vaartuig, dan is volgens artikel 2, sub d, tweede streepje, van de richtlijn de lidstaat van registratie van het voer- of vaartuig de lidstaat waar het risico is gelegen, ook al is dat niet de lidstaat waar het voer- of vaartuig wordt gebruikt. Wanneer een overeenkomst met een korte looptijd betrekking heeft op tijdens een reis of vakantie gelopen risico's, is overeenkomstig artikel 2, sub d, derde streepje, van de richtlijn de lidstaat waar het risico is gelegen, de lidstaat waar de verzekeringnemer de overeenkomst heeft gesloten.

46 In artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn heeft de gemeenschapswetgever het mogelijk willen maken, de lidstaat waar het risico is gelegen vast te stellen in alle gevallen die niet in de vorige streepjes zijn genoemd. Het doel van artikel 2, sub d, laatste streepje, is dus met name, een nadere regel te geven voor het bepalen van de plaats waar een exploitatierisico is gelegen, wanneer dit risico niet specifiek is gebonden aan een onroerend goed, een voer- of vaartuig of een reis. De nadruk wordt daartoe gelegd op de plaats waar de activiteit wordt verricht waarvan het risico door de overeenkomst is gedekt. De wetgever heeft daartoe het criterium gekozen van de gewone verblijfplaats van de verzekeringnemer wanneer deze een natuurlijk persoon is, en het criterium van de vestiging waarop de overeenkomst betrekking heeft, wanneer het om een rechtspersoon gaat.

47 De plaats waar het risico is gelegen, zou echter niet kunnen worden bepaald, indien, in omstandigheden als die van het hoofdgeding, namelijk wanneer een in de ene lidstaat gevestigde moedermaatschappij een verzekeringsovereenkomst heeft gesloten met een verzekeraar in dezelfde lidstaat voor de verzekering van risico's verbonden aan de activiteit van een in een andere lidstaat gevestigde kleindochter, het begrip „vestiging” van de verzekeringnemer in de zin van artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn niet tevens een dochtermaatschappij van deze verzekeringnemer zou omvatten. Dit kan niet de bedoeling van de gemeenschapswetgever zijn geweest.

48 Dit geldt te meer, nu het begrip „vestiging” in de zin van artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn bepalend is voor de toepassing van artikel 25 van de richtlijn, waarin de bevoegdheid tot heffing van belasting over verzekeringspremies uitsluitend wordt gelegd bij de lidstaat waar het risico is gelegen.

49 Gezien de vijftiende overweging van de considerans lijkt de bedoeling van artikel 25 van de richtlijn te zijn, het risico te verminderen dat de verschillen qua structuur en tarieven van de indirecte belastingen op verzekeringstransacties concurrentiedistorsies tussen de lidstaten met zich brengen op het gebied van verzekeringsdiensten.

50 Door de plaats van het risico te kiezen als criterium voor de bepaling van de heffingsbevoegde lidstaat worden concurrentiedistorsies tussen de ondernemingen uit verschillende lidstaten, die verzekeringsdiensten aanbieden, vermeden.

51 Ook kan door deze keuze, zoals de regering van het Verenigd Koninkrijk benadrukt, het gevaar van dubbele belastingheffing worden vermeden, evenals de mogelijkheid van belastingontduiking, aangezien bij elk risico een vestiging en dus een lidstaat hoort. In de eerste plaats kan immers geen enkel risico bij meer dan een vestiging horen en dus kan er geen sprake zijn van dubbele belastingheffing. In de tweede plaats kan een verzekeringnemer niet aan zijn belastingschuld in een bepaalde lidstaat ontkomen, aangezien het bestaan van een vestiging en een op die vestiging betrekking hebbend verzekerd risico gebonden is aan objectief vast te stellen factoren.

52 Zoals de Commissie heeft gesteld, stond de gemeenschapswetgever voor ogen, door middel van artikel 2, sub d, laatste streepje, samen met artikel 25 van de richtlijn, ervoor te zorgen dat de bevoegdheid tot belastingheffing zo veel mogelijk wordt toegekend op basis van een materieel en objectief criterium, los van de rechtspositie van de verzekeringnemer en met als voornaamste criterium de plaats van de activiteiten waarvan de risico's worden gedekt. Het begrip „vestiging” in artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn aldus uitleggen dat het dochtermaatschappijen uitsluit, zou de weg vrijmaken voor een kunstmatige exploitatie van het begrip plaats van het risico, en dus van de belastingplichtigheid, hetgeen in strijd zou zijn met de doelstelling van de richtlijn, de concurrentiedistorsies te verminderen. Tevens zou een dergelijke uitlegging in bepaalde omstandigheden tot gevolg kunnen hebben dat de bepaling van de plaats van het risico onmogelijk zou zijn. Deze mogelijke gevolgen zijn evenwel niet te verenigen met de aan artikel 25 van de richtlijn ten grondslag liggende gedachte.

53 Uit de analyse van de doelstellingen van artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn en de regeling waarvan deze bepaling deel uitmaakt, volgt dus, dat het aldaar gebezigde begrip vestiging aldus moet worden verstaan dat het dochter- en kleindochtermaatschappijen van de rechtspersoon die verzekeringnemer is, omvat.

54 Deze uitlegging van artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn vindt overigens steun in de interpretatieve verklaring van deze bepaling die is gegeven door het Comité voor het verzekeringswezen, opgericht ingevolge artikel 1 van richtlijn 91/675/EEG van de Raad van 19 december 1991 tot oprichting van een Comité voor het verzekeringswezen (PB L 374, blz. 32), tijdens zijn zestiende vergadering op 8 april 1997. Dit Comité verklaarde namelijk:

„Wanneer door middel van een enkele verzekeringsovereenkomst risico's worden gedekt die terug te voeren zijn tot dochtervennootschappen of agentschappen van de verzekeringnemer, dient de plaats waar de verschillende risico's gelegen zijn voor elk risico afzonderlijk te worden bepaald krachtens de bepalingen van artikel 2, sub d, met name het laatste streepje, van de tweede schadeverzekeringsrichtlijn (88/357) en van artikel 2, sub e, met name het laatste streepje, van de tweede levensverzekeringsrichtlijn (90/619).”

55 Overigens moet nog worden gepreciseerd, zoals de Commissie betoogt, dat de doelstellingen van de richtlijn evenmin zouden worden bereikt indien onder het begrip „vestiging” in de zin van artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn alleen dochtermaatschappijen zouden vallen waarvoor de moedermaatschappij een verzekeringsovereenkomst had gesloten en niet, meer in het algemeen, alle leden van een concern. Indien dit immers het geval was, dan zouden de geldende regels omzeild kunnen worden door het sluiten van alle verzekeringsovereenkomsten voor het concern op te dragen aan een vennootschap die niet in een moeder-dochterverhouding staat ten opzichte van de andere verzekerde vennootschappen binnen het concern.

56 Derhalve moet het in artikel 2, sub d, laatste streepje, van de richtlijn gebruikte begrip „vestiging” aldus worden uitgelegd, dat het alle met elkaar verbonden vennootschappen binnen een concern omvat wanneer een van die vennootschappen een verzekeringspolis afsluit die andere vennootschappen van het concern dekt.

57 Bijgevolg moet op de eerste en de tweede prejudiciële vraag worden geantwoord, dat de artikelen 2, sub c en d, laatste streepje, en 3 van de richtlijn toestaan, dat een lidstaat ten laste van een in een andere lidstaat gevestigde rechtspersoon assurantiebelasting heft over de door deze rechtspersoon aan een eveneens in een andere lidstaat gevestigde verzekeraar betaalde premies voor de verzekering van bedrijfsrisico's van haar in de heffende lidstaat gevestigde dochter- of kleindochtervennootschap. Hetzelfde geldt indien de rechtspersoon die de premies heeft betaald en de rechtspersoon waarvan de bedrijfsrisico's zijn verzekerd, tot hetzelfde concern behoren en een andere band hebben dan die van moeder- en dochtervennootschap.