Hof van Justitie EU 07-11-2002 ECLI:EU:C:2002:637

Rechtskader

3 De GN is bij verordening nr. 2658/87 ingesteld ten behoeve van zowel het gemeenschappelijk douanetarief als de statistieken van de buitenlandse handel van de Gemeenschap. De GN is gebaseerd op het geharmoniseerde systeem inzake de omschrijving en de codering van goederen (hierna: „GS”); dat is opgesteld door de Internationale Douaneraad, thans de Werelddouaneorganisatie, en is ingevoerd bij het Internationaal Verdrag van Brussel van 14 juni 1983 (hierna: „GS-Verdrag”) dat, evenals het daarbij behorende protocol van wijziging, namens de Gemeenschap is goedgekeurd bij besluit 87/369/EEG van de Raad van 7 april 1987 (PB L 198, blz. 1).

4 Hoofdstuk 90 van afdeling XVIII van het tweede deel van de GN draagt het opschrift: „Optische instrumenten, apparaten en toestellen; instrumenten, apparaten en toestellen, voor de fotografie en de cinematografie; meet-, verificatie-, controle- en precisie-instrumenten, -apparaten en -toestellen; medische en chirurgische instrumenten, apparaten en toestellen; delen en toebehoren van deze instrumenten, apparaten en toestellen”.

5 GN-post 9021 luidt als volgt:

„Orthopedische artikelen en toestellen, daaronder begrepen medisch-chirurgische gordels en banden, alsmede krukken; breukspalken en andere artikelen en apparaten voor de behandeling van breuken in het beendergestel; prothesen; hoorapparaten voor hardhorigen en andere voor het verhelpen of verlichten van gebreken of van kwalen dienende apparatuur, die door de patiënt in de hand wordt gehouden of op andere wijze wordt gedragen, dan wel wordt ingeplant.”

6 Overeenkomstig aantekening 1 b van hoofdstuk 90 van de GN „omvat [dit hoofdstuk] niet [...] steungordels en andere ondersteunende artikelen, van textielstof, waarbij het beoogde effect op het te ondersteunen of op zijn plaats te houden orgaan enkel wordt verkregen door hun elasticiteit (bijvoorbeeld positiegordels, thoraxbandages, abdominale bandages, gewrichts- en spierbandages) (afdeling XI)”.

7 De hoofdstukken 61, 62 en 63 van afdeling XI van het tweede deel van de GN dragen respectievelijk als opschrift: „Kleding en kledingtoebehoren, van brei- of haakwerk”, „Kleding en kledingtoebehoren, andere dan van brei- of haakwerk”, „Andere geconfectioneerde artikelen van textiel; stellen of assortimenten; oude kleren en dergelijke; lompen en vodden”.

8 Aantekening 2 van hoofdstuk 61 van de GN luidt als volgt:

„Dit hoofdstuk omvat niet:

1. artikelen bedoeld bij post 6212;

2. oude kleren en dergelijke artikelen bedoeld bij post 6309;

3. orthopedische artikelen, zoals breukbanden, medisch-chirurgische gordels en dergelijke (post 9021).”

9 De tekst van aantekening 2 b van hoofdstuk 62 van de GN is gelijk aan de tekst van aantekening 2 c van hoofdstuk 61 van de GN.

10 Regel 2 b van de algemene regels voor de interpretatie van de gecombineerde nomenclatuur, in titel I, A, van het eerste deel van de GN luidt:

„Onder een in een post vermelde stof wordt niet alleen verstaan die stof in zuivere staat, doch ook vermengd of verbonden met andere stoffen. Evenzo worden onder werken van een genoemde stof niet alleen verstaan die werken die geheel uit die stof bestaan, doch ook werken die gedeeltelijk uit die stof bestaan. De vorenbedoelde mengsels en samengestelde werken worden ingedeeld met inachtneming van de onder 3 vermelde beginselen.”

11 Regel 3 b van deze algemene regels luidt als volgt:

„Indien goederen met toepassing van het bepaalde onder 2 b, of om enige andere reden vatbaar zijn voor indeling onder twee of meer posten, geschiedt de indeling als volgt:

[...]

1. mengsels, werken die zijn samengesteld uit of met verschillende stoffen dan wel zijn vervaardigd door samenvoeging van verschillende goederen, zomede goederen in stellen of assortimenten opgemaakt voor de verkoop in het klein, waarvan de indeling niet mogelijk is aan de hand van het bepaalde onder 3 a, worden ingedeeld naar de stof of naar het goed waaraan de mengsels, de werken, de stellen of de assortimenten hun wezenlijk karakter ontlenen, indien dit kan worden bepaald.”

12 Op basis van artikel 6, lid 1, van het GS-Verdrag is onder de naam „Comité voor het geharmoniseerde systeem” (hierna: „GS-Comité”) bij de Internationale Douaneraad een comité ingesteld, dat is samengesteld uit vertegenwoordigers van elk van de verdragsluitende partijen. Overeenkomstig artikel 7, lid 1, van het GS-Verdrag heeft dit comité met name tot taak wijzigingen van dit verdrag voor te stellen, alsmede toelichtingen, indelingsadviezen en andere adviezen voor de interpretatie van het GS op te stellen.

13 Ten aanzien van de orthopedische artikelen en toestellen in post 9021 preciseert de eerste toelichting bij post 9021, van de toelichtingen op het GS, tweede uitgave (1996) (hierna: „eerste toelichting bij post 9021”):

„Deze toestellen dienen voor:

• hetzij het voorkomen of verhelpen van lichamelijke misvormingen;

• hetzij het ondersteunen of op hun plaats houden van organen na ziekte of operatie.

Van deze toestellen kunnen worden genoemd:

1. toestellen voor heupziekten;

2. toestellen voor gebruik na resectie (wegneming) van het opperarmbeen;

3. toestellen voor kaakbehandeling;

4. toestellen voor het rechtmaken van de vingers;

5. toestellen voor het herstellen van de juiste stand van het hoofd en van de wervelkolom, bij behandeling van de ziekte van Pott;

6. orthopedisch schoeisel met verlengde contrefort van leder, die met een frame van metaal of kurk versterkt mag zijn, enkel op maat vervaardigd;

7. op maat vervaardigde speciale binnenzolen (steunzolen);

8. toestellen om misvormingen van het gebit te verhelpen (regulatieplaten, tandheugels, fixatiebanden, enz.);

9. orthopedische toestellen voor de voeten (toestellen voor horrelvoeten, al dan niet van een veren steun voor de voet voorziene beensteunen, laarzen om beenverkorting te verhelpen, enz.);

10. breukbanden (voor lies-, dij-, navelbreuken, enz.);

11. toestellen tegen het scheefgroeien en tegen andere vervormingen van de ruggengraat, alsmede medisch-chirurgische korsetten en gordels (met inbegrip van bepaalde steungordels), die worden gekenmerkt door:

    1. de aanwezigheid van opgevulde delen, kussens, speciale baleinen en veren, die kunnen worden aangepast aan de patiënt, of

    2. door de aard van het materiaal waaruit zij zijn vervaardigd (leder, metaal, kunststof, enz.) of

    3. de aanwezigheid van versterkte delen van stijve stukken textiel of van banden van verschillende breedte.

    De speciale vorm en uitvoering van deze artikelen beantwoorden aan een bepaalde orthopedische functie, waardoor zij verschillen van gewone korsetten en gordels, ook al dienen deze laatste eveneens om organen te ondersteunen en op de goede plaats te houden.

12. orthopedische suspensoirs (met uitzondering van gewone suspensoirs bijv. van breiwerk).

[...]” I - 10070

De hoofdgedingen en de prejudiciële vragen

14 In 1997 verzochten Lohmann en medi Bayreuth om bindende tariefinlichtingen voor verschillende door hen vanuit de Verenigde Staten en Mexico ingevoerde producten, die volgens hen als orthopedische producten onder GN-post 9021 vielen. Het betrof „epX Wrist Dynamic” polsbandages (C-260/00), „epX Back Basic” rugbandages (C-261/00), „epX Elbow Basic” en „epX Elbow Dynamic” elleboogbandages (C-262/00), alsmede functionele kniebandages voorzien van „Stabimed” gewrichtsspalken en „Collamed” functionele knie-orthesen (C-263/00).

15 Bij de bindende tariefinlichtingen werden al deze producten evenwel ingedeeld onder GN-onderverdeling 6307 90 10, dat wil zeggen als geconfectioneerde artikelen van textiel, van brei- of haakwerk.

16 Nadat de Oberfinanzdirektion hun bezwaren had afgewezen, vorderden Lohmann en medi Bayreuth voor het Hessische Finanzgericht nietigverklaring van de bindende tariefinlichtingen en veroordeling van de Oberfinanzdirektion tot de afgifte van nieuwe bindende tariefinlichtingen die de genoemde producten zouden indelen onder GN-post 9021.

17 Het Hessische Finanzgericht vraagt zich af, of de vaststelling van het Hof in punt 12 van het arrest van 24 maart 1994, 3M Medica (C-148/93, Jurispr. blz. I-1123), dat de artikelen van post 9021 GN „met elkaar gemeen hebben, dat zij speciaal zijn aangepast aan de handicap die zij moeten verhelpen, en speciaal voor een bepaalde persoon zijn vervaardigd”, ook geldt voor de in de voor hem aanhangige gedingen bedoelde producten. Verder vraagt dit gerecht zich af wat, speciaal met betrekking tot de elasticiteit van de stof, de werkingssfeer is van aantekening 1 b van hoofdstuk 90 van de GN.

18 In die omstandigheden heeft het Hessische Finanzgericht besloten de behandeling van de zaak te schorsen en het Hof de volgende prejudiciële vragen te stellen:

In zaak C-260/00,

1. Valt onder de productomschrijving ‚ orthopedische artikelen’ in de zin van GN-post 9021 een polsbandage, de zogeheten ‚ epX Wrist Dynamic polsbandage’, maat M/L, gemaakt van een 1,2 mm dikke, eenkleurige, drielaagse stof met twee buitenlagen van elastisch breiwerk en een zeer dunne, in de dwarsdoorsnede niet zichtbare tussenlaag van kunststof, buisvormig genaaid, waarbij aan elke zijde vier licht gebogen, circa 12 cm lange spalkachtige staafjes van roestvrij metaal zijn verwerkt, met een lengte van circa 19 cm, met bovenaan een diameter van circa 11 cm en onderaan een diameter van circa 9 cm, en met een ronde uitsparing in het midden voor de duim?

2. Kan op grond van het in aantekening 1 b bij hoofdstuk 90 GN gebezigde begrip ‚enkel’ junctis de aantekeningen 2 c, respectievelijk 2 b bij de hoofdstukken 61 en 62 GN, de elasticiteit van het weefsel ook dan als enig maatgevend criterium worden beschouwd, wanneer de ondersteunende functie niet alleen door een met het gebruiksdoel overeenkomende confectionering, doch ook door andere elementen (hier de spalkachtige staafjes) ten minste wordt versterkt?”

In zaak 261/00,

1. Valt onder de productomschrijving ‚ orthopedische artikelen’ in de zin van GN-post 9021 een steungordel voor de rug, de zogeheten ‚ epX Back Basic rugbandage’, maat S, door samenstikken geconfectioneerd, die overwegend bestaat uit opengewerkt elastisch breiwerk met een maximale dikte van 1,5 mm, een lengte van circa 87 cm en een breedte van circa 23 cm, aan de voorkant te sluiten met een klittenband en aan de buitenkant voorzien van twee extra elastische banden van breiwerk die, naar voren getrokken, aangespannen en op het klittenbandgedeelte kunnen worden bevestigd, waarbij in het midden (aan de achterkant) een smalle staaf van kunststof is ingenaaid en in het rugdeel een tas is gemaakt voor een pelotte?

2. Kan op grond van het in aantekening 1 b bij hoofdstuk 90 GN gebezigde begrip ‚ enkel’ junctis de aantekeningen 2 c, respectievelijk 2 b bij de hoofdstukken 61 en 62 GN, de elasticiteit van het weefsel ook dan als enig maatgevend criterium worden beschouwd, wanneer de ondersteunende functie door een op het gebruiksdoel afgestemde confectionering door de verwerking van breiwerk met verschillende elasticiteit tenminste wordt versterkt?”

In zaak C-262/00,

1. Vallen onder de productomschrijving ‚ orthopedische artikelen’ in de zin van GN-post 9021 een elleboogband, de zogeheten ‚epX Elbow Basic’ en een elleboogbandage, de zogeheten ‚epX Elbow Dynamic’ gemaakt van een 1 mm dikke, eenkleurige, drielaagse stof met twee buitenlagen van elastisch breiwerk en een tussenlaag van kunststof, buisvormig genaaid, met een lengte van 8 cm (elleboogband), respectievelijk 22 cm (elleboogbandage, die tevens anatomisch genaaid is), die beide onder de elleboog over de onderarm worden getrokken en als een manchet worden gedragen, waarin een pelotte is verwerkt, waarover een rondlopende gordel, bestaande uit een elastisch en trekvast deel en een klittenband, loopt?

2. Kan op grond van het in aantekening 1 b bij hoofdstuk 90 GN gebezigde begrip ‚enkel’ junctis de aantekeningen 2 c, respectievelijk 2 b bij de hoofdstukken 61 en 62 GN, de elasticiteit van het weefsel ook dan als enig maatgevend criterium worden beschouwd, wanneer de ondersteunende functie door andere elementen (hier de pelotte) tenminste wordt versterkt?

3. Ingeval van een bevestigend antwoord op vraag 2:

   Kan op grond van algemene regel 3 b worden bepaald wanneer de ondersteunende functie van de andere niet uit elastisch weefsel/breiwerk bestaande elementen overweegt, of moeten hierbij andere criteria worden gehanteerd, en zo ja welke?”

In zaak C-263/00,

1. Vallen onder de productomschrijving ‚ orthopedische artikelen’ in de zin van GN-post 9021 functionele kniebandages met gewrichtsspalken en functionele knie-orthesen met bandage-effect, die hoofdzakelijk bestaan uit geconfectioneerde neopreen en aan de zijkant zijn voorzien van 30 cm, respectievelijk 37 cm lange aluminium gewrichtsspalken (ook verwijderbaar) met polycentrische gewrichten met extensiebeperking en die over twee banden van klittenband beschikken, waarbij het gebruik overeenkomstig de bestemming van beide kniebandages/knie-orthesen vooronderstelt, dat de gewrichten individueel worden ingesteld door middel van staven die de extensie beperken?

2. Kan op grond van het in aantekening 1 b bij hoofdstuk 90 GN gebezigde begrip ‚enkel’ junctis de aantekeningen 2 c, respectievelijk 2 b bij de hoofdstukken 61 en 62 GN, de elasticiteit van het weefsel ook dan als enig maatgevend criterium worden beschouwd, wanneer de ondersteunende functie door andere materialen wordt versterkt?

3. Ingeval van een bevestigend antwoord op vraag 2:

   Kan op grond van Algemene Regel 3 b worden bepaald wanneer de ondersteunende functie van de andere niet uit elastisch weefsel/breiwerk bestaande elementen overweegt, of moeten hierbij andere criteria worden gehanteerd, en zo ja welke?”

19 Bij beschikking van de president van het Hof van 13 september 2000 zijn de zaken C-260/00 tot en met C-263/00 gevoegd voor de schriftelijke en de mondelinge behandeling, alsook voor het arrest.

20 In de oorspronkelijke versie van de tweede vraag in elk van de vier zaken verzocht de verwijzende rechter om uitlegging van het woord „enkel”, dat volgens hem in aantekening 2 b van de hoofdstukken 61 en 62 van de GN werd gebezigd. Aangezien dit woord daarin evenwel niet voorkomt, heeft het Hof op 3 oktober 2001 de verwijzende rechter krachtens artikel 104, lid 5, van het Reglement voor de procesvoering verzocht, zijn vragen op dit punt nader te verduidelijken. Bij beschikkingen van 17 oktober 2001, ingekomen bij het Hof op 29 oktober daaraanvolgend, heeft de verwijzende rechter zijn prejudiciële vragen in de vier zaken gewijzigd zoals zij thans in punt 18 van dit arrest zijn weergegeven.

De eerste vraag

21 Met zijn eerste vraag in elk van de zaken wenst de verwijzende rechter te vernemen of bepaalde producten, die hij gedetailleerd beschrijft, al dan niet moeten worden ingedeeld onder GN-post 9021.

De tweede vraag

46 Met zijn tweede vraag in elk van de zaken wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of de term „enkel” in aantekening 1 b van hoofdstuk 90 van de GN aldus moet worden uitgelegd, dat op grond van deze aantekening gordels en bandages waarvan andere kenmerken dan de elasticiteit in niet onaanzienlijke mate bijdragen tot het beoogde effect op het te ondersteunen of op zijn plaats te houden orgaan, van dit hoofdstuk zijn uitgesloten.

De derde vraag

52 Gelet op het antwoord op de eerste en de tweede vraag in elk van de zaken, behoeft de derde vraag in de zaken C-262/00 en C-263/00 niet te worden beantwoord.

Kosten

53 De kosten door de Commissie wegens indiening van haar opmerkingen bij het Hof gemaakt, kunnen niet voor vergoeding in aanmerking komen. Ten aanzien van de partijen in de hoofdgedingen is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen.