Beschikking van het Hof (Eerste kamer) van 31 januari 2019

Beschikking

1 Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van artikel 7, lid 1, van richtlijn 69/335/EEG van de Raad van 17 juli 1969 betreffende de indirecte belastingen op het bijeenbrengen van kapitaal (PB 1969, L 249, blz. 25), zoals gewijzigd bij richtlijn 85/303/EEG van de Raad van 10 juni 1985 (PB 1985, L 156, blz. 23).

2 Dit verzoek is ingediend in het kader van een geding tussen Prosa – Produtos e Serviços Agrícolas SA (hierna: „Prosa”) en de Fazenda Pública (schatkist, Portugal) over de betaling van zegelrecht op de akte van oprichting van deze vennootschap.

Toepasselijke bepalingen

Hoofdgeding en prejudiciële vraag

13 Bij notariële akte van 29 oktober 2004 is Prosa opgericht als naamloze vennootschap met een kapitaal van 50 000 EUR, dat in geld werd volgestort.

14 Krachtens de in punt 12 van deze beschikking bedoelde regeling moest zij bij die gelegenheid een zegelrecht van 200 EUR betalen.

15 Prosa heeft de vaststelling van dat zegelrecht aangevochten bij de Tribunal Administrativo e Fiscal de Penafiel (bestuurs- en belastingrechter Penafiel, Portugal) waarbij zij, zakelijk weergegeven, heeft aangevoerd dat deze vaststelling in strijd was met artikel 7, lid 1, van richtlijn 69/335.

16 Op basis van het arrest van 21 juni 2007, Optimus – Telecomunicações (C‑366/05, EU:C:2007:366 ), voert Prosa meer bepaald aan dat de in die bepaling neergelegde verplichting eraan in de weg staat dat de Portugese Republiek belasting heft op de oprichtingsakte van een kapitaalvennootschap, aangezien de oprichting van een dergelijke vennootschap krachtens de Portugese regeling op 1 juli 1984, de datum waarnaar artikel 7, lid 1, eerste alinea, van richtlijn 69/335 verwijst, weliswaar niet was vrijgesteld van zegelrecht, maar naderhand wel.

17 Volgens de Autoridade Tributária e Aduaneira daarentegen zijn de lidstaten ingevolge artikel 7, lid 1, van richtlijn 69/335 slechts verplicht die verrichtingen van kapitaalrecht vrij te stellen die op 1 juli 1984 waren vrijgesteld of werden belast tegen een tarief van ten hoogste 0,5 %. Dat is niet het geval bij de oprichting van een kapitaalvennootschap, waarvoor op 1 juli 1984 zegelrecht verschuldigd was. Derhalve meent hij dat niets de Portugese Republiek belette dat recht opnieuw in te voeren.

18 De Autoridade Tributária e Aduaneira voegt daaraan toe dat de verrichting die aan de orde was in de zaak die heeft geleid tot het arrest van 21 juni 2007, Optimus – Telecomunicações (C‑366/05, EU:C:2007:366 ), namelijk een kapitaalvermeerdering, op 1 juli 1984 was vrijgesteld van zegelrecht, maar de oprichting van een kapitaalvennootschap niet. Volgens deze dienst is deze rechtspraak dus niet van toepassing op de feiten van het onderhavige geding.

19 De Tribunal Administrativo e Fiscal de Penafiel heeft overwogen dat uitlegging van artikel 7, lid 1, van richtlijn 69/335 noodzakelijk is om het geding te beslechten en heeft derhalve de behandeling van de zaak geschorst en het Hof de volgende prejudiciële vraag gesteld:

„Vormt punt 26.1 van de Tabela Geral do Imposto de Selo, zoals gewijzigd bij [...] Decreto-Lei n.° 322-B/2001 van 14 december 2001, voor zover dit punt voorziet in de heffing van zegelrecht in geval van oprichting van een kapitaalvennootschap (waaronder een naamloze vennootschap) waarvan het vennootschappelijk kapitaal in geld is volgestort, een schending van artikel 7, lid 1, van richtlijn [69/335]?”

Beantwoording van de prejudiciële vraag

20 Artikel 99 van het Reglement voor de procesvoering van het Hof bepaalt dat het Hof, wanneer het antwoord op de prejudiciële vraag duidelijk uit de rechtspraak kan worden afgeleid of over het antwoord op een dergelijke vraag redelijkerwijs geen twijfel kan bestaan, in elke stand van het geding op voorstel van de rechter-rapporteur, de advocaat-generaal gehoord, bij met redenen omklede beschikking uitspraak kan doen.

21 Die bepaling dient op de onderhavige zaak te worden toegepast.

22 Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 4, lid 1, onder a), en artikel 7, lid 1, van richtlijn 69/335 zich verzetten tegen een nationale regeling, zoals in het hoofdgeding aan de orde, waarbij een lidstaat opnieuw een zegelrecht heeft ingevoerd op de oprichting van een kapitaalvennootschap, die op 1 juli 1984 aan een zegelrecht was onderworpen, maar nadien daarvan is vrijgesteld.

23 In casu blijkt uit de prejudiciële vraag dat de oprichting van een kapitaalvennootschap als in het hoofdgeding op 1 juli 1984 krachtens de nationale wettelijke regeling aan een zegelrecht van 1 % was onderworpen. Nadat in de loop van 1991 van dit kapitaalrecht was afgezien, is het met ingang van 1 januari 2002 opnieuw ingevoerd tegen een tarief van 0,40 % bij de regeling waarvan de verenigbaarheid met het recht van de Unie door de nationale rechter in twijfel wordt getrokken.

24 Zoals blijkt uit de rechtspraak van het Hof strekt richtlijn 69/335 ertoe het kapitaalrecht in te perken of zelfs af te schaffen. De lidstaten die geen afstand hadden gedaan van het kapitaalrecht, konden dat recht slechts handhaven wegens de begrotingsproblemen waarmee zij in geval van afschaffing ervan te kampen zouden krijgen (zie in die zin arrest van 12 juni 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta, C‑377/13, EU:C:2014:1754, punt 49 ).

25 Het Hof heeft reeds geoordeeld dat de verwijzing naar 1 juli 1984 in artikel 7, lid 1, eerste alinea, van richtlijn 69/335 voor de lidstaten die de betrokken verrichtingen op die datum aan een kapitaalrecht van meer dan 0,50 % onderwierpen, geen machtiging kan vormen om dat recht opnieuw in te voeren na er eerst van af te hebben gezien. De wetgever van de Unie wilde het kapitaalrecht immers afschaffen. De mogelijkheid dat recht te handhaven was enkel een uitzondering die voortkwam uit de vrees dat de lidstaten aan ontvangsten zouden inboeten. Het verlies aan begrotingsontvangsten kon dus de handhaving van het kapitaalrecht na 1 juli 1984 binnen de in artikel 7, lid 2, van die richtlijn uiteengezette grenzen rechtvaardigen, maar niet de herinvoering van dat recht (arrest van 12 juni 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta, C‑377/13, EU:C:2014:1754, punt 50 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

26 In de onderhavige zaak onderscheidt de prejudiciële vraag zich van de vraag waarop het Hof heeft geantwoord in het arrest van 12 juni 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta (C‑377/13, EU:C:2014:1754 ), doordat het litigieuze kapitaalrecht niet wordt geheven over de vermeerdering van het vennootschappelijk kapitaal van een kapitaalvennootschap maar op de oprichting van een dergelijke vennootschap, verrichtingen die worden geregeld in respectievelijk punt c) en punt a) van artikel 4, lid 1, van richtlijn 69/335. Een dergelijk verschil kan er niet toe leiden dat het Hof afwijkt van zijn uitlegging in dat arrest.

27 De verplichtingen voor de lidstaten die voortvloeien uit artikel 7 van richtlijn 69/335, met name de in punt 25 van deze beschikking genoemde verplichting, gelden namelijk voor alle verrichtingen die binnen de werkingssfeer van die richtlijn vallen en derhalve voor alle verrichtingen die onder artikel 4 van die richtlijn vallen (zie arrest van 12 juni 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta, C‑377/13, EU:C:2014:1754, punt 51 ).

28 Bijgevolg moet op de prejudiciële vraag worden geantwoord dat artikel 4, lid 1, onder a), en artikel 7, lid 1, van richtlijn 69/335 aldus moeten worden uitgelegd dat zij zich verzetten tegen een nationale regeling waarbij een lidstaat opnieuw een kapitaalrecht heeft ingevoerd op de oprichting van een kapitaalvennootschap zoals bedoeld in de eerste van die bepalingen, die op 1 juli 1984 aan een dergelijk recht was onderworpen maar nadien daarvan is vrijgesteld.

Kosten

29 Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen.