Arrest van het Hof (Vierde kamer) van 15 oktober 2020

Unierecht

Duits recht

20 § 8a van de Zollverordnung (douanebesluit), in de op het hoofdgeding toepasselijke versie, heeft als opschrift „Deelname aan de elektronische doorzending van gegevens” en luidt als volgt:

„Het bondsministerie van Financiën stelt bij procedurele instructie de voorwaarden vast [...] waaronder schriftelijk te vervullen formaliteiten via automatische gegevensverwerking worden verricht [...]. De deelnemer moet de in de procedurele instructie vastgestelde voorwaarden en regels in acht nemen.”

21 Punt 3.1.2 („Overlegging van documenten in het kader van de verstrekking van gegevens door de deelnemer”) van de Verfahrensanweisung zum IT-Verfahren ATLAS (procedurele instructie inzake de automatische gegevensverwerking ATLAS) bepaalt in de op het hoofdgeding toepasselijke versie het volgende:

„(1) Overeenkomstig artikel 77, lid 2, van [het douanewetboek] mag de deelnemer in het kader van de verstrekking van zijn gegevens ervan afzien om de in lid 2 bedoelde documenten betreffende douaneaangiften over te leggen. De deelnemer moet echter deze documenten ter beschikking houden en ze overleggen wanneer de beambte die verantwoordelijk is voor de inklaring dit in een concreet geval verlangt.

(2) In beginsel kan van overlegging van de volgende documenten worden afgezien:

• alle handelsdocumenten (handelsfacturen, vrachtbrieven enz.) [...]”.

Eerste vraag

50 Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 2, lid 1, van uitvoeringsverordening 2015/82 aldus moet worden uitgelegd dat de invoer van goederen kan worden vrijgesteld van het bij artikel 1 van deze uitvoeringsverordening ingestelde antidumpingrecht wanneer de voor een dergelijke vrijstelling noodzakelijke verbintenisfactuur in de verklaring bedoeld in punt 9 van de opsomming in de bijlage bij die uitvoeringsverordening, niet uitvoeringsbesluit 2015/87 vermeldt, maar besluit 2008/899.

51 Uit de rechtspraak van het Hof volgt dat vrijstellingen van antidumpingrechten en compenserende rechten slechts onder bepaalde voorwaarden kunnen worden verleend, in specifiek daartoe vastgestelde gevallen, en derhalve uitzonderingen vormen op de gewone regelingen inzake antidumpingrechten en compenserende rechten. Bepalingen die in dergelijke vrijstellingen voorzien, moeten dan ook strikt worden uitgelegd (arrest van 22 mei 2019, Krohn & Schröder, C‑226/18, EU:C:2019:440, punt 46 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

52 Voorts zij eraan herinnerd dat de vermelding van het uitvoeringsbesluit waarbij de Commissie een verbintenis heeft aanvaard, van bijzonder belang is in het kader van een uitvoeringsverordening die voorziet in vrijstelling van het antidumpingrecht op grond van een dergelijke verbintenis, aangezien de douaneautoriteiten aan de hand daarvan op het tijdstip van de feiten kunnen verifiëren of aan alle vereisten voor de vrijstelling van de betrokken antidumping- en compenserende rechten is voldaan (arrest van 22 mei 2019, Krohn & Schröder, C‑226/18, EU:C:2019:440, punt 55 ).

53 Artikel 2, lid 1, onder b), van uitvoeringsverordening 2015/82 bepaalt dat ingevoerde goederen die voor het vrije verkeer zijn aangegeven en zijn gefactureerd door ondernemingen waarvan de Commissie verbintenissen heeft aanvaard en wier namen zijn vermeld in uitvoeringsbesluit 2015/87, zijn vrijgesteld van het bij artikel 1 van deze uitvoeringsverordening ingestelde antidumpingrecht op voorwaarde dat zij vergezeld gaan van een verbintenisfactuur, zijnde een handelsfactuur die ten minste de in de bijlage bij deze verordening vermelde gegevens en verklaringen bevat.

54 In dit verband is in punt 9 van de opsomming in de bijlage bij uitvoeringsverordening 2015/82 bepaald dat de handelsfactuur die is opgesteld door de onderneming die dergelijke verbintenissen is aangegaan een door de werknemer van die onderneming ondertekende verklaring moet bevatten volgens welke „de verkoop voor rechtstreekse uitvoer naar de [...] Unie van de goederen waarop deze factuur betrekking heeft, plaatsvindt in het kader en op de voorwaarden van de verbintenis die door [ONDERNEMING] werd aangeboden en door de [...] Commissie bij uitvoeringsbesluit (EU) 2015/87 werd aanvaard”.

55 Uit de bewoordingen van deze bepalingen blijkt dus dat de vrijstelling van het antidumpingrecht voor invoer waarvoor een factuur is opgesteld door ondernemingen waarvan de Commissie verbintenissen heeft aanvaard, met name afhangt van de formele voorwaarde dat in de verklaring die moet worden opgenomen in de handelsfactuur waarvan de voor het vrije verkeer aangegeven goederen vergezeld gaan, wordt vermeld dat deze factuur voldoet aan de voorwaarden van de door de exporterende onderneming aangeboden verbintenis, zoals aanvaard bij uitvoeringsbesluit 2015/87.

56 Wat de context ervan betreft, vermeldt artikel 2, lid 1, onder b), van uitvoeringsverordening 2015/82 een van de voorwaarden waaronder de bij artikel 1 van deze uitvoeringsverordening ingestelde vrijstelling van het antidumpingrecht wordt verleend wanneer de invoer afkomstig is van een van de ondernemingen waarvan de Commissie de minimuminvoerprijsverbintenissen heeft aanvaard.

57 Artikel 2, lid 2, onder a), van deze uitvoeringsverordening zet de gevolgen uiteen van het ontbreken van een van de in artikel 2, lid 1, van deze uitvoeringsverordening genoemde voorwaarden, door te preciseren dat een douaneschuld ontstaat op het ogenblik van de aanvaarding van de aangifte voor het vrije verkeer wanneer ten aanzien van de in lid 1 bedoelde invoer wordt vastgesteld dat aan een of meer van deze voorwaarden niet is voldaan.

58 Wat het doel ervan betreft, hebben de vrijstellingsregeling van artikel 2, lid 1, van uitvoeringsverordening 2015/82 en de daarin neergelegde voorwaarden, zoals blijkt uit de overwegingen 183 en 184 van deze verordening en zoals de advocaat-generaal in punt 36 van zijn conclusie heeft opgemerkt, tot doel om de schadelijke gevolgen van dumping weg te werken, door bepaalde exporterende ondernemingen vrij te stellen van het door deze uitvoeringsverordening vastgestelde antidumpingrecht, wanneer zij zich ertoe verbinden het product dat normaal gesproken aan een dergelijk antidumpingrecht is onderworpen, tegen een minimumprijs in de Unie te verkopen, en voorts om het risico van omzeiling van deze uitvoeringsverordening te beperken door deze ondernemingen te onderwerpen aan een bepaald aantal verplichtingen zodat zowel de invoerder van het product als de douaneautoriteiten van de lidstaten in staat zijn om te bepalen of voor een bepaalde invoer inderdaad een verbintenis is gegeven door een van de in uitvoeringsbesluit 2015/87 vermelde ondernemingen.

59 Bijgevolg hebben deze vrijstellingsregeling en de voorwaarden ervan niet tot doel de belangen van een bepaalde importeur te beschermen, maar wel bescherming te verzekeren tegen invoer met dumping die schadelijk is voor de belangen van de ondernemingen van de Unie, teneinde de daaruit volgende oneerlijke mededinging te bestrijden.

60 Zowel uit een letterlijke als uit een contextuele en teleologische uitlegging van uitvoeringsverordening 2015/82 blijkt dus dat wanneer uitvoeringsbesluit 2015/87 niet wordt vermeld op de in artikel 2, lid 1, onder b), van die uitvoeringsverordening bedoelde factuur, de importeur van het in die uitvoeringsverordening bedoelde product geen aanspraak kan maken op de vrijstelling van het antidumpingrecht waarin artikel 2, lid 1, van diezelfde uitvoeringsverordening voorziet, aangezien een dergelijke factuur niet een „verbintenisfactuur” is in de zin van eerstgenoemde bepaling.

61 In casu blijkt uit de gegevens van het dossier waarover het Hof beschikt dat de facturen die op het tijdstip van de indiening van de douaneaangiften voor de in het hoofdgeding aan de orde zijnde goederen werden overgelegd met het oog op het in het vrije verkeer brengen ervan, te weten op 10 en 11 maart 2015, geen melding maakten van uitvoeringsbesluit 2015/87 tot aanvaarding van de verbintenissen die waren aangeboden door bepaalde Chinese producenten-exporteurs, waaronder diegene die deze goederen had uitgevoerd, welk besluit overeenkomstig artikel 3 ervan op 23 januari 2015 in werking was getreden. Gelet op het voorgaande zijn dergelijke facturen geen „verbintenisfacturen” in de zin van artikel 2, lid 1, onder b), van uitvoeringsverordening 2015/82.

62 Bovendien kan het feit dat uitvoeringsverordening 2015/82 en uitvoeringsbesluit 2015/87 in werking zijn getreden een of twee weken ná de ondertekening van de verkoopovereenkomsten, maar een week vóór de verzending van het betrokken product uit een derde land naar de Unie, niet van invloed zijn op de overweging in het vorige punt. Vanaf de datum van inwerkingtreding van deze rechtsinstrumenten moeten de exporterende ondernemingen immers de in de nieuwe regeling neergelegde voorwaarden in acht nemen om in aanmerking te kunnen komen voor de vrijstellingsregeling op grond van de door de Commissie aanvaarde verbintenissen. Dit klemt temeer wanneer de Commissie de betrokken exporterende vennootschap reeds voor de inwerkingtreding van de nieuwe regeling in kennis heeft gesteld van de vaststelling van die regeling.

63 Bijgevolg dient op de eerste vraag te worden geantwoord dat artikel 2, lid 1, van uitvoeringsverordening 2015/82 aldus moet worden uitgelegd dat de invoer van goederen niet kan worden vrijgesteld van het bij artikel 1 van deze uitvoeringsverordening ingestelde antidumpingrecht wanneer de voor een dergelijke vrijstelling noodzakelijke factuur in de verklaring bedoeld in punt 9 van de opsomming in de bijlage bij die uitvoeringsverordening, niet uitvoeringsbesluit 2015/87 vermeldt, maar besluit 2008/899.

Tweede vraag

64 Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of een verbintenisfactuur die alle in de bijlage bij uitvoeringsverordening 2015/82 vermelde gegevens bevat, in het kader van de in artikel 236 van het douanewetboek vastgestelde procedure tot terugbetaling van antidumpingrechten kan worden overgelegd ter verkrijging van de vrijstelling van artikel 2, lid 1, van deze uitvoeringsverordening.

65 Dienaangaande zij opgemerkt dat overeenkomstig artikel 236, lid 1, van het douanewetboek, tot terugbetaling van rechten bij invoer of van rechten bij uitvoer wordt overgegaan wanneer wordt vastgesteld dat het bedrag ervan op het tijdstip van betaling niet wettelijk verschuldigd was.

66 Bovendien voert artikel 78 van dat wetboek een procedure in waardoor de douaneautoriteiten ambtshalve of op verzoek van de aangever tot herziening van de douaneaangifte kunnen overgaan na de vrijgave van de goederen die zijn gedekt door die aangifte, dat wil zeggen nadat deze aangifte is gedaan.

67 Uit de rechtspraak van het Hof blijkt echter dat de gehele douanewetgeving, zoals die met name in het douanewetboek is uitgewerkt, alleen van toepassing is op antidumpingrechten of compenserende rechten indien dit is bepaald in de verordeningen waarbij dergelijke rechten worden ingesteld (arrest van 22 mei 2019, Krohn & Schröder, C‑226/18, EU:C:2019:440, punt 33 ).

68 Derhalve moet worden vastgesteld of de bepalingen van uitvoeringsverordening 2015/82 voorzien in een afwijking van de douanewetgeving, dan wel of een importeur daarentegen op grond van die bepalingen na de douaneaangifte en het in het vrije verkeer brengen van ingevoerde goederen een verbintenisfactuur kan overleggen waarmee hij in aanmerking kan komen voor vrijstelling van het antidumpingrecht op grond van verbintenissen die de exporteur van deze producten heeft aangeboden en door de Commissie zijn aanvaard.

69 Artikel 2, lid 1, onder b), van uitvoeringsverordening 2015/82 bepaalt dat „ingevoerde goederen die voor het vrije verkeer zijn aangegeven en zijn gefactureerd door ondernemingen waarvan de Commissie verbintenissen heeft aanvaard en wier namen zijn vermeld in uitvoeringsbesluit [2015/87], zijn vrijgesteld van het bij artikel 1 ingestelde antidumpingrecht op voorwaarde dat [...] de goederen vergezeld gaan van een verbintenisfactuur, zijnde een handelsfactuur die ten minste de in de bijlage bij deze verordening bedoelde gegevens en verklaring bevat”.

70 De opzet van dit artikel 2, lid 1, onder b), impliceert evenwel dat de daarin bedoelde vrijstelling van het antidumpingrecht, zoals uitdrukkelijk vermeld, slechts kan worden verleend indien de voor het vrije verkeer aangegeven invoer vergezeld gaat van een dergelijke verbintenisfactuur. Zoals de Commissie in haar schriftelijke opmerkingen stelt, moet daaruit worden afgeleid dat deze factuur overeenkomstig de betekenis van deze bepaling moet worden overgelegd bij de aangifte van de goederen bij de douaneautoriteiten met het oog op het in het vrije verkeer brengen ervan.

71 In dit verband preciseert overweging 184 van uitvoeringsverordening 2015/82 dat „[o]m de Commissie en de douaneautoriteiten nog beter in staat te stellen effectief toezicht op de naleving van de verbintenissen door de ondernemingen uit te oefenen [...], wanneer de aanvraag voor het vrije verkeer bij de douaneautoriteit wordt ingediend, de vrijstelling van het antidumpingrecht afhankelijk [moet] worden gesteld van [...] de overlegging van een verbintenisfactuur, zijnde een handelsfactuur die ten minste de gegevens en de verklaring bevat die in de bijlage zijn vermeld”.

72 Bovendien staat in overweging 11 van uitvoeringsbesluit 2015/87 te lezen dat om de Commissie in staat te stellen de naleving van de verbintenissen door de ondernemingen doeltreffend te controleren, de goederen pas worden vrijgesteld van het antidumpingrecht wanneer bij de aangifte voor het vrije verkeer bij de douaneautoriteit een factuur wordt overgelegd die ten minste de in de bijlage bij uitvoeringsverordening 2015/82 vermelde gegevens bevat. Hieraan voegt deze overweging met name nog toe dat deze gegevens ook noodzakelijk zijn om de douaneautoriteiten in staat te stellen met voldoende precisie na te gaan of de goederen met de handelsdocumenten overeenstemmen.

73 Artikel 2, lid 1, onder b), van uitvoeringsverordening 2015/82 vereist derhalve dat de daarin vermelde verbintenisfactuur wordt overgelegd bij de douaneaangifte voor de producten waarop zij betrekking heeft, en niet op een later tijdstip.

74 Zoals blijkt uit punt 57 van het onderhavige arrest, verbindt artikel 2, lid 2, van deze uitvoeringsverordening overigens uitdrukkelijk gevolgen aan het niet-voldoen aan een van de in artikel 2, lid 1, van die uitvoeringsverordening genoemde voorwaarden, door nader te bepalen dat een douaneschuld ontstaat op het ogenblik van de aanvaarding van de aangifte voor het vrije verkeer wanneer met betrekking tot de in lid 1 van dat artikel beschreven invoer wordt vastgesteld dat aan een of meer van deze voorwaarden niet is voldaan.

75 Dienaangaande staat in overweging 186 van diezelfde uitvoeringsverordening te lezen dat onder dergelijke omstandigheden een douaneschuld ten laste van de importeurs ontstaat „ook al heeft de Commissie een verbintenis aanvaard van de fabrikant bij wie zij direct of indirect kopen”.

76 Wat het doel van de in artikel 2, lid 1, onder b), van uitvoeringsverordening 2015/82 gestelde voorwaarde betreft, blijkt uit punt 72 van het onderhavige arrest dat deze in wezen ertoe strekt zowel de Commissie als de douaneautoriteiten van de lidstaten in staat te stellen zich er ten eerste van te vergewissen dat de exporterende ondernemingen op het tijdstip van de aangifte voor het vrije verkeer hun verbintenissen nakomen, en ten tweede met voldoende nauwkeurigheid na te gaan of de invoer overeenstemt met de handelsdocumenten.

77 Bijgevolg heeft de in het hoofdgeding aan de orde zijnde antidumpingregelgeving een andere draagwijdte dan de regelgeving die is onderzocht in het arrest van 12 oktober 2017, Tigers (zaak C‑156/16, EU:C:2017), waarin is geoordeeld dat artikel 1, lid 3, van uitvoeringsverordening (EU) nr. 412/2013 van de Raad van 13 mei 2013 tot instelling van een definitief antidumpingrecht en tot definitieve inning van het voorlopige recht op keuken- en tafelgerei van keramiek van oorsprong uit de Volksrepubliek China (PB 2013, L 131, blz. 1), aldus moest worden uitgelegd dat het de betrokken importeurs niet verboden was om na de douaneaangifte een handelsfactuur over te leggen.

78 Artikel 1, lid 3, van uitvoeringsverordening nr. 412/2013 bepaalde immers niet op welk tijdstip de handelsfactuur aan de douaneautoriteiten moest worden overgelegd, maar bepaalde enkel dat „[d]e individuele antidumpingrechten voor de in lid 2 genoemde ondernemingen [...] uitsluitend van toepassing [waren] indien aan de douaneautoriteiten van de lidstaten een geldige handelsfactuur, opgesteld conform de voorwaarden in bijlage II, [werd] overgelegd”.

79 Uit een en ander volgt dat uitvoeringsverordening 2015/82 een bepaling bevat, namelijk artikel 2, lid 1, van deze uitvoeringsverordening, die overeenkomstig artikel 1, lid 4, ervan uitdrukkelijk afwijkt van de geldende bepalingen inzake douanerechten, waaronder met name de artikelen 78 en 236 van het douanewetboek.

80 Bijgevolg dient op de tweede vraag te worden geantwoord dat een verbintenisfactuur die alle in de bijlage bij uitvoeringsverordening 2015/82 vermelde gegevens bevat, niet in het kader van de in artikel 236 van het douanewetboek vastgestelde procedure tot terugbetaling van antidumpingrechten kan worden overgelegd ter verkrijging van de vrijstelling van artikel 2, lid 1, van deze uitvoeringsverordening.