Gerechtshof Amsterdam, 30-10-2001, ECLI:NL:GHAMS:2001:BH9688 AD7043, 00/02030

Van belanghebbende is ter griffie een beroepschrift ontvangen op 9 juni 2000, ingediend door mr. A te K als haar gemachtigde.

Het beroep is gericht tegen de uitspraak van de inspecteur, gedagtekend 19 mei 2000, betreffende de aan belanghebbende opgelegde aanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen voor het jaar 1996.

De aanslag is berekend naar een belastbaar inkomen van ƒ 284.872, waarvan ƒ 232.544 belast is volgens het 20% tarief ex artikel 57a van de Wet op de inkomstenbelasting 1964 (verder de Wet). Na bezwaar tegen de aanslag is deze bij de bestreden uitspraak gehandhaafd.

2.5. Belanghebbende is tot 1 januari 1988 bij de BV in dienst geweest. Medio augustus 2000 had de BV één werknemer in dienst, t.w. C.

Aan beide werknemers heeft de BV in een pensioenbrief van 12 december 1978 een pensioen toegezegd. In de jaarstukken 1995 staat omtrent de pensioenverplichtingen per 31 december 1995 het volgende vermeld:

- ouderdomspensioen ten behoeve van C ƒ 179.103

- nabestaandenpensioen ten behoeve van belanghebbende 37.795

ƒ 216.898

"BALANS PER 31 DECEMBER 1996

(ná resultaatsbestemming)

ACTIVA

1996 1995

f f

VASTE ACTIVA 81.680 85.501

Voorraden 113.325 64.512

Vorderingen en overlopende activa 16.724 27.859

Liquide middelen 497.739 525.914

627.788 618.285

PASSIVA

1996 1995

f f

EIGEN VERMOGEN

Geplaatst kapitaal 26.000 26.000

Wettelijke reserve 14.000 14.000

Algemene reserve 326.724 381.250

402.724 421.250

KORTLOPENDE SCHULDEN

EN OVERLOPENDE PASSIVA 81.935 65.638

"De rentabiliteitswaarde kan op nihil worden gesteld (…) de winstgevendheid van het bedrijf is geheel of nagenoeg geheel nihil. Alsdan komt in beeld de liquidatiewaarde (…) In aanmerking komen dan:

- de voorraden ad ƒ 64.512, die bij een gedwongen en snelle verkoop wellicht nog 50% van de waarde opbrengen, m.a.w. een verlies van ƒ 32.256,--;

- de pensioenverplichtingen.

(…)

De waarde van de beide pensioenen kan (…) worden vastgesteld op:

- weduwepensieon (…) ca. ƒ 49.500,---;

- ouderdomspensioen (…) ca. ƒ 99.000,---.

Uitgaande van het eigen vermogen volgens de jaarstukken 1995,

zijnde ƒ 421.250,--

minus : de wettelijke reserves ad ƒ 14.000,--

(…)

verlies op voorraad ad - 32.256,--

pensioenverplichtingen ad - 148.500,--

ƒ 194.756,--

geeft een waarde van de aandelen van ƒ 226.494,--

2.8. Tevens hebben partijen in de overeenkomst vastgesteld dat de bij belanghebbende in eigendom zijnde onroerende zaken, te weten de panden F-straat 24 en 26 te S, een stuk land te O, alsmede de zich op dat land bevindende caravan, een gezamenlijke waarde hebben van ƒ 532.549.

Tot slot staat in de overeenkomst dat belanghebbende haar aandelen in de BV aan D verkoopt voor de prijs van ƒ 100.247 en dat zij aan D in 1996 een bedrag van ƒ 39.119 en in 1997 een bedrag van ƒ 61.128 zal schenken. Deze schenkingen, zo bepaalt de overeenkomst, zullen door D worden aangewend tot betaling aan belanghebbende van de koopprijs van de aandelen, respectievelijk met de alsdan verschuldigde koopprijs van de aandelen worden verrekend.

overdrachtsprijs ƒ 113.247

verkrijgingsprijs 13.000

winst uit aanmerkelijk belang : ƒ 100.247

"Na een lijdensweg, waarbij X heeft gemaakt van (…) twee advocaten, t.w.: Mw (…) H en (…) K, is zij (…) gescheiden. De 1e advocaat (…) zou niet nodig zijn geweest als de ex-man (…) niet zoveel problemen over deze vrouw had gemaakt. Hij zag haar als een verlengstuk van X. Uiteindelijk heeft Mw H geadviseerd een manlijke advocaat in de arm te nemen. De Hr C wilde echter alleen aan de scheiding meewerken op zijn voorwaarden. Om dat te bereiken is X bij herhaling bedreigd, mishandeld en met de dood bedreigd-poging om haar met haar auto van de weg af te rijden. De politie is meerdere malen ingesprongen, te hulp geroepen. Tevens is de scheiding door hem tegengewerkt. Uiteindelijk heeft Mw toegegeven. Haar 2e advocaat heeft de voorwaarden nota bene nog moeten vastleggen, op haar kosten (…). De voorwaarden waren:

- De panden F-straat 24 en 26, eigendom van X, verkopen aan C tegen een onderling, lees door hem vast te stellen prijs;

- de aandelen van X overdragen aan zoon D.

C was niet bereid voor deze aandelen te betalen.

In de overeenkomst wordt een bedrag genoemd van ƒ 226.494,-- zijnde de waarde van het gehele pakket. Deze waardebepaling is van mijn hand en zij heeft bijgedragen tot allerlei complicaties. Cruciaal is echter, dat C niet bereid was tot enige vergoeding voor de aandelen; er is geen prijs vastgesteld voor de aandelen, die gedachte is van mij. Enkel de koopsom van de huizen, zijnde ƒ 532.549,-- is betaald (…). Uit de gang van zaken kunt U afleiden dat er tussen partijen nooit sprake is geweest van een overdrachtsprijs; zij hebben mij echter gevolgd, helaas. Van een on-zakelijke transactie was al helemaal geen sprake. Het was stikken of slikken. Mijn berekening had niet gemaakt moeten worden, slaat niet op deze situatie, is echter wel een eigen leven gaan leiden. Het pakket aandelen van X was/is op het moment van de scheiding 'waardeloos'."

belastbaar inkomen volgens aangifte ƒ 140.068

- overdrachtsprijs aanmerkelijk belang aandelen ƒ 258.051

- verkrijgingsprijs aanmerkelijk belang aandelen 13.000

- winst uit aanmerkelijk belang 245.051

- aangegeven winst uit aanmerkelijk belang 100.247

- meer winst uit aanmerkelijk belang. ƒ 144.804

vastgesteld belastbaar inkomen ƒ 284.872

4.2. Ter zitting heeft belanghebbende of is namens belanghebbende nog het volgende naar voren gebracht:

De BV heeft het garagebedrijf in 1986 gestaakt. Daarvoor heeft zij van de gemeente een grote premie ontvangen. Als die premie eruit zou zijn gehaald, had de BV geen goed resultaat behaald. De BV heeft mij nooit huur betaald voor het pand aan de F-straat. Eigenlijk was de BV verliesgevend, zeker als meegenomen wordt dat de huren niet ten laste van resultaat zijn gebracht. In feite was de vennootschap geliquideerd. Een normale koper had er niets voor gegeven. De aanmerkelijk belangwinst is eigenlijk voor een te hoog bedrag aangegeven.

Er was tussen mij en mijn ex-partner geen gemeenschap van goederen. Noch ik, noch hij, zijn na de scheiding alimentatie verschuldigd.

Sinds mijn scheiding in 1990 was de situatie onleefbaar. Ik had hulp nodig van het maatschappelijk werk en van mijn huisarts. Ik wilde een oplossing omdat er anders brokken zouden komen. Ik hoopte dat mijn leven prettiger zou worden als ik geheel van mijn ex-partner af zou zijn. Na de verkoop is mijn leefsituatie een stuk verbeterd.

Met betrekking tot het sluiten van de overeenkomst heb ik geen rechtstreeks contact met mijn ex-partner gehad. De onderhandelingen liepen via mijn advocaten. Het ging allemaal mijn pet te boven. Hoewel ik hoopte voor mijn aandelen een goede prijs te ontvangen, wist ik dat ik er niets voor zou krijgen, omdat mijn ex-partner er niets voor wilde geven. Mijn gemachtigde had een black out toen hij bij de aangifte aan de aandelen waarde toekende.

Het uit de BV halen van de 'geldzak' is niet aan de orde geweest. Ik heb er nooit aan gedacht om de aandelen aan een ander te verkopen. Wie zou er met mijn ex-partner willen samenwerken? Ik geloof dat ik contractueel verplicht was de aandelen eerst aan mijn mede-aandeelhouder aan te bieden, daarna mocht ik ze aan derden verkopen.

Ingeval uitgegaan wordt van de intrinsieke waarde, wens ik daarop een korting wegens incourantheid van 30 á 40%.

4.3. Ter zitting heeft de inspecteur nog het volgende naar voren gebracht:

Ik acht aannemelijk dat de BV aan belanghebbende geen huur heeft betaald. In het kader van een compromis kan ik mij wel verenigen met een afwaardering van de voorraad met 50%. Een afwaardering wegens incourantheid wijs ik af.

5.3. De inspecteur is van mening dat de overeenkomst niet onder normale omstandigheden, als bedoeld in artikel 39, vijfde lid, van de Wet, is tot stand gekomen. De inspecteur, op wie ten dezen de bewijslast rust, heeft ter onderbouwing van zijn opvatting aangevoerd dat uit de brief van belanghebbendes gemachtigde van 3 november 1999 (zie 2.11) blijkt dat van normale omstandigheden die hebben geleid tot het sluiten van de overeenkomst, niet kan worden gesproken. Bovendien voert de inspecteur aan dat er tussen de drie partijen sprake is van een voormalige echtelijke relatie en van een familierelatie.

Belanghebbende bestrijdt het standpunt van de inspecteur en stelt dat de waarde van de aanmerkelijk belangaandelen zakelijk bepaald is.

5.5. Gelet op hetgeen belanghebbende in de gedingstukken en ter zitting heeft verklaard en gelet op de brief van belanghebbendes gemachtigde, zoals weergegeven onder 2.11, acht het Hof aannemelijk dat belanghebbende haar aandelen in de BV na haar echtscheiding wilde verkopen omdat zij zich door haar ex-echtgenoot bedreigd voelde. Het Hof acht voorts aannemelijk dat bij de totstandkoming van de overeenkomst, haar ex-echtgenoot in feite de overdrachtsprijs en de overige condities dicteerde en dat belanghebbende toen zij de overeenkomst sloot, wist dat ze de koopsom zou moeten wegschenken. Dit impliceert naar het oordeel van het Hof dat belanghebbende in feite geen belang had bij de hoogte van de overeen te komen verkoopprijs.

Hieruit concludeert het Hof dat de prijsbepaling bij de verkoop is beïnvloed door factoren die met het streven naar het behalen van een zo gunstig mogelijke prijs voor de aandelen van de zijde van belanghebbende niet van doen hebben. De overeenkomst is derhalve niet onder normale omstandigheden tot stand gekomen.

5.6. Het in 5.5 overwogene betekent dat als overdrachtsprijs moet worden aangemerkt de waarde welke ten tijde van de vervreemding in het economische verkeer aan de aandelen kan worden toegekend. Niet in geschil is dat de overeenkomst op 31 december 1996 is tot stand gekomen. De inspecteur stelt de waarde in het economische verkeer van de verkochte aandelen per dat tijdstip op ƒ 258.051. Belanghebbende stelt dat die waarde destijds niet meer heeft bedragen dan ƒ 113.247.

De inspecteur meent dat bij de bepaling van de waarde uitgegaan dient te worden van de intrinsieke waarde. Uitgaande van een zichtbaar eigen vermogen van de BV per ultimo 1995 van ƒ 421.250 (zie 2.6) en een stille reserve in de pensioenverplichtingen van ƒ 94.852, komt de inspecteur tot een waarde van het totale aandelenpakket van (ƒ 421.250 + ƒ 94.852 =) ƒ 516.102.

Belanghebbende meent daarentegen dat uitgegaan moet worden van de liquidatiewaarde. Op het eerder genoemde eigen vermogen van ƒ 421.250 brengt zij de volgende posten in mindering: 'de wettelijke reserve' ad ƒ 14.000, een verlies op de voorraad van ƒ 32.256 en de pensioenverplichtingen ad ƒ 148.500. Een en ander resulteert volgens belanghebbende in een waarde van de aandelen van (ƒ 421.250 -/- ƒ 14.000 -/- ƒ 32.256 -/- ƒ 148.500 =) ƒ 226.494.

5.7. Naar het oordeel van het Hof dient de intrinsieke waarde van de activa en passiva van de BV het uitgangspunt voor de waardering van de aandelen te zijn. Volgens de balans per 31 december 1996 was het eigen vermogen ƒ 402.724.

De liquidatiewaarde - zoals belanghebbende kennelijk wenst - komt niet in aanmerking omdat niet gesteld of aannemelijk is gemaakt dat op 31 december 1996 de liquidatie van de BV te verwachten of om redenen van financiële aard aangewezen was. Ook de rendementswaarde is in dezen niet van betekenis omdat belanghebbende de aandelen niet vanuit een oogpunt van geldbelegging aanhield.

5.9. Voorzover belanghebbende stelt dat de voorraden voor een te hoog bedrag op de balans zijn opgenomen, omdat de voorraden bij een gedwongen en snelle verkoop wellicht slechts 50% van de boekwaarde opbrengen, is het Hof van oordeel dat belanghebbende zijn stelling onvoldoende met feiten onderbouwd heeft. Allereerst is niet aannemelijk dat per ultimo 1996 een gedwongen en snelle verkoop te verwachten viel en daarnaast heeft belanghebbende niet aannemelijk gemaakt dat de voorraden bij een dergelijke verkoop slechts 50% van de boekwaarde zouden opbrengen.

Belanghebbende heeft nog aangevoerd dat op het eigen vermogen, zoals dat op de balans van de BV staat weergegeven, de pensioenverplichtingen in mindering moeten worden gebracht. De inspecteur heeft dit standpunt bestreden door erop te wijzen dat bij de bepaling van het eigen vermogen die verplichtingen reeds in aanmerking zijn genomen.

Naar het oordeel van het Hof is het gelijk in deze aan de inspecteur. Uit rechtsoverweging 5.6 tot en met 5.8 blijkt immers dat bij de berekening van de intrinsieke waarde van de aandelen de pensioenverplichtingen verdisconteerd zijn.

Tot slot heeft belanghebbende gesteld dat bij de berekening van de intrinsieke waarde 'de wettelijke reserve' ad ƒ 14.000 van het eigen vermogen moet worden afgetrokken. Belanghebbende heeft deze opvatting niet nader toegelicht en omdat het Hof ook niet begrijpt waarop deze stelling van belanghebbende berust, volgt het Hof belanghebbendes visie in deze niet.

Het Hof acht termen aanwezig voor een veroordeling van de inspecteur in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

Op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht wordt het bedrag als volgt vastgesteld: 2 (voor het opstellen van een beroepschrift plus het verschijnen ter zitting) x ƒ 710 x 1,5 (vanwege het gewicht van het geschil) = ƒ 2.130.

Het Hof:

- verklaart het beroep gegrond;

- vernietigt de uitspraak van de inspecteur;

- vermindert de aanslag tot een berekend naar een belastbaar inkomen van ƒ 176.821, waarvan ƒ 124.493 belast is volgens het 20% tarief ex artikel 57a van de Wet;

- gelast de inspecteur het gestorte griffierecht ad ƒ 60 aan belanghebbende te vergoeden, en

- veroordeelt de inspecteur in de proceskosten van belanghebbende tot een beloop van ƒ 2.130 en wijst de Staat aan dit bedrag aan belanghebbende te voldoen.

- Het instellen van beroep in cassatie geschiedt door het indienen van een beroepschrift bij dit gerechtshof (zie voor het adres de begeleidende brief).

- Bij het beroepschrift wordt een afschrift van de bestreden uitspraak overgelegd.

- Het beroepschrift wordt ondertekend en bevat ten minste:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. de dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.