Gerechtshof Amsterdam, 17-06-2002, ECLI:NL:GHAMS:2002:BV5831 AE6623, 01/03825

GERECHTSHOF TE AMSTERDAM

Tweede Meervoudige Belastingkamer

UITSPRAAK

op het beroep van X te Y, belanghebbende,

tegen

een uitspraak van het Hoofd van de Belastingdienst Particulieren/Ondernemingen P, de inspecteur.

1. Loop van het geding

Van belanghebbende is ter griffie een beroepschrift ontvangen op 5 november 2001. Het beroepschrift is ingediend door A als gemachtigde en aangevuld bij brief van 21 december 2001. Het beroep is gericht tegen een uitspraak van de inspecteur, gedagtekend 28 september 2001, betreffende belanghebbendes bezwaar tegen de beschikking tot vaststelling van het verlies over het jaar 1997 waarbij het verlies is vastgesteld op ƒ 30.236. Na bezwaar tegen de beschikking is bij de bestreden uitspraak het verlies vastgesteld op ƒ 50.352.

Het beroep strekt tot vernietiging van de uitspraak van de inspecteur en tot vaststelling van het verlies op een bedrag van ƒ 69.102.

De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend waarin hij concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

2. Tussen partijen vaststaande feiten

2.1. Per 1 januari 1991 is C een vennootschap onder firma (hierna: de firma) aangegaan met zijn zonen D en belanghebbende. De firma exploiteerde toen een melkveehouderij op het adres a-weg te b. De drie firmanten zijn ieder voor een derde deel gerechtigd tot de winst van de firma.

2.2. In 1991 is de firma naast het melkveebedrijf een paardenfokkerij gestart op het adres c-weg te b, bestaande uit enkele hectaren land met schuren met paardenboxen en een bedrijfswoning.

2.3. De firma wordt aangemerkt als een landbouwbedrijf in de zin van artikel 8, derde lid, van de Wet op de inkomstenbelasting 1964.

2.4. Ten aanzien van de paardenfokkerij heeft de gemeente op 5 maart 1991 een bouwvergunning afgegeven voor de bouw van een bedrijfswoning met een paardenstal. Ten behoeve van de ondergrond van de bedrijfswoning en het erf is circa 1.000 m2 cultuurgrond (hierna: de grond) aangewend. Een taxateur van de belastingdienst heeft de waarde in het economische verkeer van deze 1.000 m2 grond per 31 december 1991 getaxeerd op ƒ 60.000. Aan de opgeofferde cultuurgrond kan per 31 december 1991 een agrarische waarde worden toegerekend van ƒ 3.750. De drie firmanten hebben de bedrijfswoning en de paardenstal tot hun ondernemingsvermogen gerekend.

2.5. In 1997 zijn de paardenfokactiviteiten beëindigd. Bij die gelegenheid zijn de bedrijfswoning en de bedrijfsruimten met ondergrond en erf op het adres c-weg te b overgebracht naar de privé-vermogens van de drie firmanten.

2.6. Belanghebbende heeft voor het jaar 1997 aangifte gedaan van een belastbaar inkomen van ƒ 100.238 negatief.

2.8. De beschikking is gedagtekend 19 oktober 2000. Bij brief van 18 januari 2001 heeft belanghebbende bezwaar gemaakt tegen de aanslag.

2.9. Bij de behandeling van het bezwaar is de in aanmerking te nemen overdrachtsprijs voor de bedrijfswoning ƒ 60.350 lager vastgesteld. Het aandeel van belanghebbende hierin bedroeg een derde gedeelte, ofwel ƒ 20.116. Na bezwaar is het belastbaar inkomen vastgesteld op ƒ 50.352 negatief.

Uit het beroepschrift in cassatie bij het arrest van 1 september 1999 blijkt dat mijn voorganger van mening was dat de hiervoor genoemde jurisprudentie de ruimte bood om het standpunt in te nemen dat niet alleen sprake is van bestemmingswijzigingswinst op het moment dat de ondergrond aan het ondernemingsvermogen wordt onttrokken voor de bouw van een woning, maar dat vanaf 1 april 1986 al sprake is van een belaste bestemmingswijziging zodra cultuurgrond wordt aangewend voor de bouw van een (eerste, tweede of volgende) woning. Dus ook in het geval de grond tot het ondernemingsvermogen blijft behoren.

De Hoge Raad heeft evenwel geoordeeld dat de stelling dat de grond waarop een woning is gebouwd, is onttrokken aan het gebruik van de landbouw in eigenlijke zin, in zijn algemeenheid niet als juist kan worden aanvaard. In de brief van 10 januari 2000 is mijn voorganger vervolgens nader ingegaan op dit arrest en aangegeven dat uit het arrest kan worden geconcludeerd dat de waardeverandering van de grond die optreedt als gevolg van de bouw van een eerste agrarische woning en de waardeverandering van de grond die optreedt na de bouw zijn vrijgesteld indien de ondergrond als ondernemingsvermogen blijft aangemerkt. Dat ook het waardeverschil dat optreedt bij overbrenging van cultuurgrond naar het privé-vermogen voor de bouw van een woning onder de landbouwvrijstelling valt, is hiermee niet gezegd.

Voorts kan nog worden opgemerkt dat uit de jurisprudentie (o.a. HR 8 juli 1996, nr. 30 474 en 30 962) blijkt dat (overigens tot de wijziging van de landbouwvrijstelling per 27 juni 2000) ook geen sprake is van een bestemmingswijziging indien een voorheen tot het ondernemingsvermogen behorende woning, onder handhaving van de woonbestemming, overgaat naar het privé-vermogen.

3. Geschil

In geschil is of de landbouwvrijstelling van toepassing is op de waardeverandering van de grond ten bedrage van ƒ 18.750, welke waardeverandering verband houdt met het aanwenden van 1000 m2 cultuurgrond in 1991 als ondergrond en erf ten behoeve van de nieuwgebouwde bedrijfswoning.

4. Standpunten van partijen

4.1. Voor de standpunten van partijen verwijst het Hof naar de stukken van het geding en de onder 1. opgenomen pleitnota.

4.2. Ter zitting hebben partijen, zakelijk weergegeven, hieraan het volgende toegevoegd:

5. Beoordeling van het geschil

5.1. Belanghebbende heeft bezwaar ingediend buiten de daarvoor in artikel 6:7 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) bepaalde termijn van zes weken. Ter zitting heeft de gemachtigde toegelicht dat hij destijds de aan zijn cliënten opgelegde aanslagen elektronisch per editax van de belastingdienst ontving en dat hij daarom met zijn cliënten had afgesproken dat zij geen aanslagbiljetten meer aan hem hoefden te zenden. Voorts stelt de gemachtigde dat hij door een fout van editax een week lang geen aanslagen heeft ontvangen, waaronder de aanslag van belanghebbende. De inspecteur heeft de termijnoverschrijding door deze omstandigheid als verschoonbaar aangemerkt en heeft belanghebbende ontvankelijk geacht in zijn bezwaar. Het Hof is van oordeel dat onder deze omstandigheden redelijkerwijs niet kan worden geoordeeld dat belanghebbende in verzuim is geweest.

5.2. Belanghebbende beroept zich op de onder 2.10. en 2.11. genoemde brieven van de staatssecretaris van Financiën. Hij stelt dat er sprake is van beleid en dat met name de in de onder 2.11. opgenomen zin "De landbouwvrijstelling is van toepassing (…) op de waardestijging van de grond die optreedt bij onttrekking van cultuurgrond voor de bouw van een agrarische woning indien de grond tot het ondernemingsvermogen blijft behoren" precies ziet op zijn situatie.

5.3. De inspecteur heeft ter zitting aangegeven dat bij de belastingdienst conform de brieven wordt gehandeld en dat de brief weliswaar is gericht aan de belastingdienst in Alkmaar, maar dat ook de belastingdienst in Hoorn zich eraan moet houden.

5.4. Gelet op het onder 5.3. overwogene, op de omstandigheden dat de onder 2.10. genoemde brief is gericht aan de hoofden van de eenheden Ondernemingen, Particulieren/Ondernemingen en Grote Ondernemingen van de belastingdienst, dat de onder 2.11. genoemde brief weliswaar is gericht aan de belastingdienst Particulieren/Ondernemingen Alkmaar maar dat deze aanknoopt bij en uitleg geeft aan hetgeen in de onder 2.10 genoemde brief is weergegeven en voorts gelet op de algemene bewoordingen waarin de onder 2.11 genoemde brief is opgesteld acht het Hof het aannemelijk dat de brieven landelijk beleid weergeven waaraan belanghebbende vertrouwen kan ontlenen.

5.5. De inspecteur stelt dat de in de brieven beschreven situatie anders is dan de situatie van belanghebbende. Hij meent dat nu de brieven ingaan op de uitleg en de reikwijdte van het arrest van de Hoge Raad van 1 september 1999, nr. 34 634 terwijl in die zaak sprake was van het aanwenden van cultuurgrond ten behoeve van de bouw van een woning vóór de wetswijziging per 1 april 1986, de brieven niet zien op een ná 1 april 1986 gebouwde woning, zoals in het onderhavige geval. Voorts is hij van mening dat de onder 2.11. genoemde brief slechts antwoord geeft op een specifieke vraag, welke vraag hij niet kent.

5.6. De onder 2.11. genoemde brief gaat in op een stelling van accountantskantoor LTB, welke stelling blijkt uit de tweede volzin van de brief. Voorts geeft de brief aan wanneer volgens de staatssecretaris de landbouwvrijstelling van toepassing is met betrekking tot de ondergrond van een agrarische woning. Naar 's Hofs oordeel kan in de brieven niet worden gelezen dat het door de staatssecretaris van Financiën geformuleerde beleid slechts ziet op de situatie waarin een woning is gebouwd vóór de wetswijziging per 1 april 1986. Dit kan ook niet worden afgeleid uit de omstandigheid dat de brieven beogen een uitleg te geven van het arrest van de Hoge Raad van 1 september 1999, nr. 34 637. Indien de in de brieven verwoorde standpunten van de staatssecretaris niet zouden zien op situaties waarin een woning ná 1 april 1986 zou zijn gebouwd, acht het Hof het, mede gelet op de in de laatste alinea van de onder 2.10. genoemde brief gegeven samenvatting, niet wel denkbaar dat dit daarin niet met zoveel woorden zou zijn opgenomen.

5.7. Het Hof komt op grond van het bovenoverwogene tot het oordeel dat belanghebbende door het overleggen van meergenoemde brieven aannemelijk heeft gemaakt dat sprake is van een landelijk beleid om in situaties als die van belanghebbende de meerwaarde van de ondergrond die is aangewend voor een bedrijfswoning buiten de heffing te laten. Het gelijkheidsbeginsel brengt dan mee dat dit beleid ook ten aanzien van belanghebbende moet worden toegepast. Reeds om die reden is het gelijk aan belanghebbende. Alsdan behoeft de vraag of er in 1991 sprake was van bestemmingswijzigingswinst geen behandeling meer.

6. Proceskosten

Het Hof acht termen aanwezig voor een veroordeling van de inspecteur in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht. Ingevolge artikel 2, eerste lid, aanhef en onderdeel a, van het Besluit proceskosten bestuursrecht stelt het Hof het bedrag van deze kosten overeenkomstig het in de bijlage van het Besluit opgenomen tarief op: 2 (proceshandelingen) ´ 1,5 (wegingsfactor gewicht van de zaak) ´ € 322, ofwel € 966. Gelet op de samenhang met de zaken 01/03826 en 01/03827 komt in deze zaak voor vergoeding in aanmerking een derde, ofwel € 322.

7. Beslissing

De uitspraak is vastgesteld op 17 juni 2002 door mrs. Bijl, voorzitter, Vrouwenvelder en Beukers-Van Dooren, leden, in tegenwoordigheid van mr. Milder-Wolbers als griffier. De beslissing is op dezelfde dag ter openbare zitting uitgesproken.

Het Hof heeft geen bezwaar tegen afgifte door de griffier van een afschrift van de uitspraak in geanonimiseerde vorm.

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de verzenddatum van deze uitspraak beroep in cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

Voor het instellen van beroep is een griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt U een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.