Gerechtshof Amsterdam, 14-06-2004, AQ6558, 02/405 DK

in de zaak nr. 02/405 DK

de dato 14 juni 2004

2.3. De zending is bij aankomst in Nederland opgeslagen in een loods van het bedrijf K in Y. De douane heeft de verificatie van de aangifte aangehouden in verband met monsteronderzoek en heeft drie monsters van elk twee kilogram genomen. De monsters zijn onverzegeld meegenomen naar de Douanepost Y. In verband met de monsterneming is door de ambtenaren een zogeheten formulier fysieke controle opgemaakt. Daarin is onder meer het volgende vermeld:

"Plaats: K -813

Tijdsduur: van 09.45 tot en met 10.15

Vervoermiddel/container verzegeld met:

Aantal: - Nummer -

Aangever geinformeerd over:

- fysieke controle: Dhr/Mw.......

- monsterneming: Dhr/ Mw.......

aangever aanwezig bij fysieke controle en/of monsterneming: NEE"

Bij de monsterneming is geen functionaris van belanghebbende aanwezig geweest.

2.4. Het monster is vervolgens door het laboratorium van de Belastingdienst/Douane (hierna: het douanelaboratorium) aan een onderzoek onderworpen. De uitslag van dit onderzoek is bij brief van 13 augustus 2001 aan belanghebbende medegedeeld. Voor zover van belang is in deze brief het volgende vermeld:

"(...) Onderzocht is: langkorrelige (paraboiled) halfwitte rijst waarvan de verhouding lengte/breedte gelijk is aan of groter dan 3. De uitslag van dit onderzoek is: Bevonden gedopte langkorrelige rijst (paraboiled). Het bevat sporen Padie. Lengte van de korrels; meer dan 6,0 mm. Verhouding lengte/breedte 3,0 of meer. Het gehalte aan breuk (...) bedraagt niet meer dan 10 gewichtspercenten. (...)

indeling onder goederencode: 1006 2017 90 0000

Als u bezwaar heeft tegen de uitslag van dit onderzoek, kunt u een heronderzoek vorderen (...)"

Belanghebbende heeft niet verzocht om een heronderzoek.

2.5. De inspecteur heeft naar aanleiding van de bevindingen van het monsteronderzoek besloten om het product in afwijking van de op de aangifte vermelde tariefpost in te delen onder post 1006 2017 90 van het GDT. De verificatiemededelingen beëindiging verificatie luiden als volgt:

"(...)

Bevindingen: (...) Bevonden gedopte langkorrelige rijst van goederencode 1006201790. Het overgelegde invoercertificaat kan niet dienen. 3e landenheffing ivm het ontbreken van geldig certificaat. (...)"

De correctie heeft geresulteerd in de vaststelling van de in geschil zijnde uitnodiging tot betaling. Na door belanghebbende tegen deze uitnodiging tot betaling gemaakt bezwaar heeft de inspecteur ambtshalve een heronderzoek laten instellen. Bij brief van 20 september 2001 heeft het douanelaboratorium onder nummer ........ de resultaten van het heronderzoek schriftelijk aan de inspecteur medegedeeld. Daarbij heeft het douanelaboratorium aangegeven het instituut RIKILT-DLO te hebben geraadpleegd. De resultaten van het heronderzoek waren niet anders dan de resultaten van het eerste monsteronderzoek als vermeld onder 2.4.

2.6. Tot de stukken van het geding behoort een kopie van een door het douanelaboratorium gehanteerd analysevoorschrift met als titel "onderscheiden van gedopte, halfwitte en volwitte rijst d.m.v. microscopie" (hierna: het Voorschrift Rijst). Daarin zijn, voor zover van belang, de volgende definities gegeven:

"Gedopte rijst: rijst waarvan alleen het kroonkafje is verwijderd.

Halfwitte rijst: rijst waarvan het kroonkafje, een deel van het zilvervlies en tenminste een gedeelte van de kiem zijn verwijderd.

(...)"

Post 1006 2017

"1006 Rijst:

(...)

1006 20 - gedopte rijst:

-- voorgekookte (parboiled) rijst:

(...)

--- langkorrelige rijst:

(...)

1006 2017 ---- waarvan de verhouding lengte/breedte gelijk is aan of groter dan 3."

Post 1006 3027

"1006 Rijst:

(...)

1006 30 - halfwitte of volwitte rijst, ook indien gepolijst of geglansd:

-- halfwitte rijst:

--- voorgekookte (parboiled) rijst:

(...)

---- langkorrelige rijst:

(...)

1006 3027 ----- waarvan de verhouding lengte/breedte gelijk is aan of groter dan 3."

4.2. Aanvullende aantekening (EG) 1, aanhef en onderdelen e en f op Hoofdstuk 10 van de Gecombineerde Nomenclatuur (hierna: GN) luidt als volgt:

"1. Wordt aangemerkt als:

(...)

e. "gedopte rijst", bedoeld bij de onderverdelingen (...) 1006 2017 (...): rijst waarvan alleen het kroonkafje is verwijderd. Hieronder valt met name rijst die in de handel wordt aangeduid als (...) "cargorijst", (...);

f. "halfwitte rijst", bedoeld bij onderverdelingen (...) 1006 3027 (...): rijst waarvan het kroonkafje, een gedeelte van de kiem en alle of een deel van de buitenlagen van het zilvervlies zijn verwijderd, maar niet de binnenlagen;

(...).".

4.3. Aanvullende aantekening (EG) 2 op Hoofdstuk 10 van de GN luidt als volgt:

"2. Het van toepassing zijnde douanerecht op mengsels vallende onder dit hoofdstuk wordt als volgt vastgesteld:

a. voor mengsels waarvan een van de bestanddelen ten minste 90 gewichtspercenten uitmaakt, is het douanerecht voor dat bestanddeel van toepassing;

b. voor andere mengsels is het douanerecht van het bestanddeel van toepassing dat leidt tot het hoogste bedrag aan douanerechten."

4.4. De relevante posten van het Geharmoniseerd Systeem (hierna: GS) luiden als volgt:

"10.06 - RICE.

1006.10 - Rice in the husk (paddy or rough)

1006.20 - Husked (brown) rice

1006.30 - Semi-milled or wholly milled rice, wether or not polished or glazed

(...)

4.5. De Engelse en de Nederlandse tekst van de toelichting van de IDR op post 1006 van het GS luiden, voor zover hier van belang, als volgt:

" This heading covers :

(1) Rice in the husk (paddy or rough rice), that is to say, rice grain still tightly enveloped by the husk.

(2) Husked (brown) rice (cargo rice) which, although the husk has been removed by mechanical hullers, is still enclosed in the pericarp. Husked rice almost always still contains a small quantity of paddy.

(3) Semi-milled rice, that is to say, whole rice grains from which the pericarp has been partly removed.

(...)

The heading also includes the following:

(...)

(b) Parboiled rice, (...)"

"Deze post omvat:

1. ongedopte rijst (padie) (...);

2. gedopte rijst, dat wil zeggen rijst waarvan de kroonkafjes in pelmolens zijn verwijderd doch waarvan het zilvervlies (de taaie vruchtwand) nog aanwezig is. Gedopte rijst bevat gewoonlijk nog een kleine hoeveelheid padie;

3. halfwitte rijst, dat wil zeggen rijst waarvan het zilvervlies gedeeltelijk is verwijderd;

(...)"

5.1. De rijst is terecht aangegeven onder post 1006 3027 00 van het GDT. De uitnodiging tot betaling is dan ook ten onrechte vastgesteld en dient te worden vernietigd.

- Het formulier "fysieke controle" is afgetekend door een loodsmedewerker van K. Deze was niet bevoegd belanghebbende te vertegenwoordigen. Belanghebbende was niet op de hoogte van de monsterneming. De monsterneming heeft dus plaatsgevonden in strijd met het bepaalde in de artikelen 69, tweede lid, van het communautair douanewetboek (CDW) en de artikelen 240 tot en met 245 van de Uitvoeringsverordening CDW (UCDW). Het schenden van de wettelijke bepalingen brengt met zich dat de heffing, die is gebaseerd op de resultaten van het monsteronderzoek, niet in stand kan blijven.

- De inspecteur wijkt af van de post van de aangifte zodat hij volgens vaste jurisprudentie moet bewijzen waarom die post niet juist is. De inspecteur heeft zijn besluit kennelijk gebaseerd op de conclusies van het onderzoek van het douanelaboratorium. Hij kan echter niet aangeven op grond waarvan het douanelaboratorium, en vervolgens hijzelf heeft geconcludeerd dat sprake is van gedopte rijst. Nu slechts volstaan wordt met de conclusie dat sprake is van gedopte rijst, heeft de inspecteur onvoldoende bewijs geleverd om af te wijken van de aangifte.

- Gelet op de definitie van halfwitte rijst in het GS en de toelichting IDR is in casu sprake van halfwitte rijst. Met name de in aanvullende aantekening (EG) 1, aanhef en onderdeel f, op Hoofdstuk 10 van de GN gestelde voorwaarde dat de kiem gedeeltelijk verwijderd moet zijn, gaat verder dan de in het GS gestelde voorwaarden en de toelichting van de IDR. Nu de bepalingen van het GS rechtstreekse werking hebben is belanghebbende gerechtigd op de bepalingen een beroep te doen.

- Gelet op aanvullende aantekening (EG) 2 op Hoofdstuk 10 van de GN is het preferentiële tarief voor halfwitte rijst van toepassing, zodat aan heffing niet kan worden toegekomen.

- De certificaten inzake goederenverkeer EUR.1 zijn geviseerd door de bevoegde Arubaanse autoriteiten. Nu de inspecteur in twijfel trekt dat sprake is van halfwitte rijst had hij de desbetreffende certificaten voor onderzoek naar de Arubaanse autoriteiten moeten zenden. Dit heeft hij nagelaten. De inspecteur mag niet eenzijdig de certificaten EUR.1 buiten toepassing laten.

- Het bepaalde in artikel 220, tweede lid, aanhef en onderdeel b, van het CDW dan wel het vertrouwensbeginsel in het algemeen staat aan heffing van douanerechten in de weg.

5.2. Ter zitting heeft belanghebbende, zakelijk weergegeven, nog het volgende aan haar stellingen toegevoegd.

De GN is praktisch onuitvoerbaar; tussen de omschrijvingen in het GS en in de GN is een onderscheid, waardoor een "gat" ontstaat tussen de definities van halfwitte en gedopte rijst.

Van meet af aan heeft belanghebbende bezwaren geuit met betrekking tot de monsterneming, zowel ten aanzien van de representativiteit van het monster als voor wat betreft de wijze van monsterneming. Dat is ook in de bezwaarfase gesteld. Betwist wordt dat belanghebbende in kennis is gesteld van de monsterneming en dat zij in de gelegenheid is gesteld om daarbij aanwezig te zijn. Gemachtigde heeft hieromtrent telefonisch informatie ingewonnen bij belanghebbende. Deze ontkent op de hoogte te zijn gebracht van de monsterneming. Ook uit het formulier "fysieke controle" kan worden afgeleid dat belanghebbende niet in kennis is gesteld van de monsterneming: dat blijkt uit het gegeven dat niets is ingevuld onder het kopje "aangever geïnformeerd". De loodsmedewerker die wél bij de monsterneming aanwezig was, was niet gemachtigd om als vertegenwoordiger van belanghebbende op te treden. Uit de bijlagen 7 en 8 bij het verweerschrift wordt niets duidelijk omtrent de monsterneming en het onderzoek.

De indeling van de rijst en de geldigheid van de EUR.1-certificaten hangen met elkaar samen. Als de indeling niet juist zou zijn, zijn ook de EUR.1-certificaten niet correct. Een dergelijke omstandigheid kan niet aan belanghebbende worden tegengeworpen.

Het standpunt over de toepassing van artikel 220, tweede lid, aanhef en onderdeel b, van het CDW wordt gehandhaafd, ook al gaat het hier niet om navordering. Het vertrouwensbeginsel is immers geschonden.

6.1. De inspecteur stelt zich op het standpunt dat de uitnodiging tot betaling terecht is opgelegd.

- Belanghebbende heeft niet aangegeven dat zij bij de monsterneming aanwezig wenste te zijn. Belanghebbende is telefonisch in kennis gesteld van de voorgenomen monsterneming. Bij de monsterneming was een medewerker van K aanwezig. Belanghebbende zelf is echter niet verschenen en zij heeft geen bezwaar gemaakt tegen de monsterneming. Er is dan ook terecht uitgegaan van de resultaten van het onderzoek van het genomen monster.

- Gelet op aanvullende aantekening (EG) 1 bij post 1006 30 kan rijst alleen worden aangemerkt als halfwitte rijst indien de kiem gedeeltelijk is verwijderd. De aanvullende aantekening is vastgesteld bij Verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 (PbEG 1987, nr. L256). Deze verordening is verbindend in al haar onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in de lidstaten. Het douanelaboratorium is dan ook terecht van de definitie van de aanvullende aantekening uitgegaan en heeft op basis daarvan geconstateerd dat de door belanghebbende voor het vrije verkeer aangegeven rijst gedopte rijst is. Bij de uitnodiging tot betaling is de rijst dan ook terecht als gedopte rijst ingedeeld.

- Belanghebbende legt aanvullende aantekening (EG) 2, onderdeel b, op Hoofdstuk 10 van de GN verkeerd uit. De aantekening ziet niet op de indeling in het tarief, maar slechts op het te heffen douanerecht.

- In de certificaten EUR.1 is sprake van "cargo rice". In de handel wordt gedopte rijst wel cargorijst genoemd. De goederenomschrijving op de certificaten is dan ook in overeenstemming met het resultaat van het monsteronderzoek. Het invoercertificaat AGRIM is niet geldig. Daarin staat de rijst immers omschreven als halfwitte rijst, terwijl uit het monsteronderzoek gebleken is dat sprake is van gedopte rijst. Nu het AGRIM certificaat niet geldig is, kan met dat certificaat geen aanspraak worden gemaakt op de preferentie.

- Er is niet voldaan aan de voorwaarden van artikel 220, tweede lid, onderdeel b, van het CDW, zodat het bepaalde in dit artikel geen belemmering voor de heffing is.

6.2. Ter zitting heeft de inspecteur, zakelijk weergegeven, nog het volgende aangevoerd.

Het bedrag van de UTB van € 178.515,66 is correct. In het verweerschrift is abusievelijk een bedrag van € 178.515,65 vermeld.

Bij een monsterneming is altijd iemand van K aanwezig. De douane meldt zich bij de loodsmedewerker en neemt niet zelfstandig monsters. Dat is te gevaarlijk. Als het monster genomen is, worden de goederen klaargemaakt voor verzending naar het douanelaboratorium. Dat gebeurt op de douanepost. Het verzamelmonster wordt op de douanepost met behulp van een apparaat in drieën gedeeld en naar het douanelaboratorium gezonden. Van deze drie gedeelten dient er één voor het initiële monsteronderzoek, de andere twee dienen als contramonsters voor de bezwaar- en beroepsfase. In het douanelaboratorium wordt van één van deze drie gedeelten een monster genomen. Dat geschiedt via de zogeheten "kwartier-methode". Van een bewerkbare hoeveelheid van 100 gram worden 100 korrels verkregen, die per stuk worden bekeken. De kleuringsmethode die in het laboratorium wordt toegepast is vergelijkbaar met de methode van het Franse laboratorium Laboratoriz. Kleuring kan niet worden gebruikt om te bepalen of de kiem nog aanwezig is. Dat moet microscopisch bepaald worden en dat is in dit geval ook gebeurd. De restanten van de monsters zijn nog in het douanelaboratorium.

Het is gebruikelijk dat het monster bij de silo wordt verzegeld, waarna de verzegeling bij de douanepost wordt verbroken. Na de verdeling van het totale monster in drie gedeelten, wordt de verpakking opnieuw verzegeld. In dit geval is nagelaten om de goederen bij de silo te verzegelen. De goederen zijn na de splitsing op de douanepost wel verzegeld.

In het douanelaboratorium bekijkt de analist elke korrel, rekening houdend met het Voorschrift Rijst. Per korrel is een kleuring verricht en zijn er foto's gemaakt. Van elke korrel is het kroonkafje en is het zilvervlies verwijderd. De vraag blijft echter of ook de kiem is verwijderd.

In een verklaring van een douaneambtenaar van 8 maart 2001 is vermeld dat hij de heer M senior of junior telefonisch heeft uitgenodigd voor de monsterneming. De monsterneming vond op 8 maart 2001 plaats. De opdracht tot monsterneming dateert van 7 maart 2001.

Het Hof

- verklaart het beroep gegrond;

- vernietigt de bestreden uitspraak alsmede de uitnodiging tot betaling;

- veroordeelt de inspecteur in de proceskosten tot een bedrag van € 966 en wijst de Staat der Nederlanden aan deze kosten aan belanghebbende te voldoen.

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de verzenddatum van deze uitspraak beroep in cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

- Het instellen van beroep in cassatie geschiedt door het indienen van een beroepschrift bij dit gerechtshof (zie voor het adres de begeleidende brief).

- Bij het beroepschrift wordt een afschrift van de bestreden uitspraak overgelegd.

- Het beroepschrift wordt ondertekend en bevat ten minste:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. de dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.