Gerechtshof Amsterdam, 18-01-2005, AT9549, 01/90057 DK

1. De procedure

1.3. Op grond van artikel XI van de Wet van 14 september 2001 (Stb. 419) is met ingang van 1 januari 2002 de Douanekamer van het Gerechtshof te Amsterdam (hierna: de Douanekamer) in de plaats getreden van de Tariefcommissie.

1.4. Bij brief van 6 augustus 2002 heeft belanghebbende haar beroep nader aangevuld. Van alle sub 1.2. en 1.4. genoemde stukken hebben partijen over en weer kennis kunnen nemen.

1.5. De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgevonden tijdens de zitting van de Douanekamer van 11 november 2003. Het beroep is gelijktijdig behandeld met de verwante, eveneens door belanghebbende ingestelde, beroepen met de nummers 01/90055 DK,01/90056 DK en 00/90058 DK tot en met 01/90060 DK. Ter zitting zijn verschenen namens belanghebbende A en C als gemachtigden, tot bijstand vergezeld van E. Namens de inspecteur is verschenen O, tot bijstand vergezeld van P. En Q. Partijen hebben ter zitting ieder een pleitnota overgelegd en voorgelezen, waarvan de inhoud als hier opgenomen geldt.

1.6. Na de zitting heeft de inspecteur op verzoek van de Douanekamer - met medeweten van belanghebbende - een afschrift van de in geschil zijnde uitnodigingen tot betaling overgelegd.

2. De vaststaande feiten

2.1. Op 21 april 1997, 5 mei 1997 en 9 mei 1997 heeft Z B.V. te X (hierna: Z), douane-expediteur, in opdracht van belanghebbende bij de douane te X vijf aangiften (1.1.) voor het vrije verkeer gedaan voor een zending schoeisel, afkomstig uit Vietnam. De goederen werden aangegeven onder post 6404 19 90 van het Gemeenschappelijk douanetarief (GDT). Als land van oorsprong is Vietnam vermeld.

2.2. In verband met de toepassing van een verlaagd, preferentieel tarief van 12,7% in het kader van het Algemeen Preferentieel Systeem (APS), zijn bij de aangiften ten bewijze van de oorsprong Vietnam certificaten van oorsprong, formulier A, nummers 1160027, 1160026, 1160025, 1160084 en 1160174, 1160175 en 1160186 overgelegd; formulier A, nummers 1160027, 1160026 en 1160025 zijn in Nederland opgemaakt ter (gedeeltelijke) vervanging van het aanvankelijk door de Vietnamese autoriteiten op 11 maart 1997 te Ho Chi Minh City afgegeven certificaat nummer 97018701; formulier A nummer 1160084 is in Nederland opgemaakt ter (gedeeltelijke) vervanging van het aanvankelijk door de Vietnamese autoriteiten te Ho Chi Minh City afgegeven certificaat nummer 97018701; formulieren A nummers 1160174, 1160175 en 1160186 zijn in Nederland opgemaakt ter (gedeeltelijke) vervanging van de formulieren A nummers 1160173, 1160098 en 1160094, welke dienen van de aanvankelijk door de Vietnamese autoriteiten te Ho Chi Minh City afgegeven certificaten nummers 97022046, 97022047 en 97022048. De in Vietnam gevestigde onderneming V Enterprise was als exporteur op de certificaten nummers 97022046, 97022047 en 97022048 vermeld.

2.3. Z heeft behalve in 1997 ook in 1996 en 1998 ten behoeve van belanghebbende zendingen schoeisel aangegeven, waarbij onder overlegging van een Formulier A vanwege de oorsprong Vietnam een preferentieel tarief is toegepast.

2.4. De voormalige Unité de Coördination de la Lutte Anti-fraude (UCLAF), een dienst van de Europese Commissie, heeft in de periode 23 november 1998 tot 9 december 1998 samen met vertegenwoordigers van de lidstaten Duitsland en Nederland, in Vietnam een onderzoek ingesteld naar de oorsprong van schoeisel afkomstig uit Vietnam. Ook de Chamber of Commerce & Industry of the S.R. Vietnam te Ho Chi Minh City en de Vietnam Chamber of Commerce and Industry te Hanoi (hierna beide: VCCI) zijn bij de uitvoering van dit onderzoek betrokken.

2.5. Op 8 december 1998 heeft de VCCI Ho Chi Minh City Branch in een brief aan de UCLAF medegedeeld dat 601 certificaten van oorsprong, genoemd in de als bijlage bij deze brief gevoegde Schedule A, vals of vervalst zijn (“are found to be false or forged”) en daarom niet geldig zijn met het oog op het verkrijgen van een preferentieel tarief (“and for this reason, are not valid for the purposes of obtaining tariff preferences.”). In deze Schedule A worden onder meer genoemd de certificaten nummers 97022046, 97022047 en 97022048.

Het certificaat van oorsprong, formulier A, nummer 97018701 is tijdens de missie naar Vietnam door de missieleden aan de VCCI getoond; deze heeft verklaard dat het certificaat met dit nummer vals of vervalst is en daarom niet geldig is met oog op het verkrijgen van een preferentieel tarief.

De in de Q+A-database ingevoerde gegevens werden vergeleken met de databestanden van de Vereniging van Kamers van Koophandel (VCCI) in Vietnam, via UCLAF verkregen in januari 1998. (Betreft de kamers van Koophandel te Ha Noi en Ho Chi Minh City)

Tijdens de missie werden onderstaande zogenaamde Hong Kong Traders en -scheepsagenten bezocht, die betrokken waren bij de levering met valse (Vietnam)certificaten van de in dit onderzoek betrokken schoenen.

We, now, would like to confirm that any export documents which is dated after August 1997 and signed with V seal is not legal and this documents is not complied with Vietnamese’ Law.”.

Deze nummers komen ook voor op een drietal facturen van F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong aan belanghebbende van 3 april 1997, nummer FS-9704/124, voor de verkoop van schoenen (“canvas shoes”), welke bij de aangifte waren overgelegd, en waarop de leveringsconditie “FOB Vietnam” is vermeld.

2.11. De Bill of lading nummer HKGE310486, behorende bij de nummers 610146, 610147, 610148, 611101, 611107, 611106, 611102, 609108 en 609109, die is opgemaakt op 15 maart 1997 door Ha Shipping te Hong Kong, vermeldt dat de goederen vanuit Hong Kong zijn verscheept. In de Bill of lading is, onder het kopje “point and country of origin” vermeld: “PRC”.

Deze (order) nummers komen ook voor op een factuur van F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong aan belanghebbende van 3 april 1997, met nummer FS-9704/124, voor de verkoop van schoenen (“canvas shoes”), welke bij de aangifte was overgelegd, en waarop de leveringsconditie “FOB Vietnam” is vermeld.

2.13. De Bill of lading nummer HKGE310486, behorende bij de nummers 609113, 609114 en 609115, die is opgemaakt op 15 maart 1997 door Ha Shipping te Hong Kong, vermeldt dat de goederen vanuit Hong Kong zijn verscheept. In de Bill of lading is, onder het kopje “point and country of origin” vermeld: “PRC”.

Order nummers 610170, 610171, 610128 en 610129 komen ook voor op een factuur van F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong aan belanghebbende van 8 april 1997, nummer FS-9704/127, voor de verkoop van schoenen (“canvas shoes”), welke bij de aangifte was overgelegd, en waarop de leveringsconditie “FOB Vietnam” is vermeld; en (order) nummers 610172 en 610159 op twee facturen van N Enterprises Ltd. te Hong Kong aan belanghebbende van 6 maart 1997, met nummers NF97073 en NF97074, eveneens voor de verkoop van schoenen, welke bij de aangifte waren overgelegd, en waarop de leveringsconditie “FOB Vietnam” is vermeld; en voorts (order) nummers 610246 en 610247 op een factuur van K te Hong Kong aan belanghebbende van 8 maart 1997, nummer 8Q21016/17, eveneens voor de verkoop van schoenen, welke bij de aangifte was overgelegd, en waarop de leveringsconditie “FOB HOCHIMIN” is vermeld.

2.15. De Bill of lading nummer HKGE320104, behorende bij de nummers 610170, 610171, 610128, 610129, 610172, 610159, 610246 en 610247, die is opgemaakt op 25 maart 1997 door Ha Shipping te Hong Kong, vermeldt dat de goederen vanuit Hong Kong zijn verscheept. In de Bill of lading is, onder het kopje “point and country of origin” vermeld: “PRC”.

PLS RECONFIRM TO US.”.

2.17. Tot de stukken van het geding behoort nog een faxbericht van F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong aan I Footwear Far East Ltd. te Hong Kong van 17 maart 1997. Daarin wordt gerefereerd aan het faxbericht van 8 maart 1997 en medegedeeld dat de leveringsvoorwaarden (“DELIVERY TERMS”) leveringsvoorwaarden (“DELIVERY TERMS”) inzake de order nummers 609108, 609109, 611107, 611106, 611102, 610146, 610147, 610148, 611101 en 609113, zijn gewijzigd, onder meer van “FOB XIAMEN (Ho Chi Minh City)” in “FOB SHENZHEN”.

Bovenstaande orderlijst van Intermedium s.v.p. vervoeren uit/ naar de Bao’an North Road, gemeente Shenzhen, Sungang Opslag Co. Ltd. Opslagruimte 839. Tel: 755-2427570. Moet in de periode 7/3 tot (en met) 10/3.”.

2.19. Voorts behoort tot de gedingstukken een faxbericht van I Footwear Far East Ltd. te Hong Kong aan F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong van 14 maart 1997, welk stuk de inspecteur heeft laten vertalen vanuit het Chinees naar het Nederlands, en waarin is vermeld, voorzover hier van belang: “Ten behoeve van de douane te Shenzhen is het nodig dat de fabriek een exportvergunning levert en dan kan pas de uitvoeruitklaring afgehandeld worden. S.v.p. zo spoedig mogelijk de benodigde documenten naar Opslag 839 brengen.

Ordernummers: 610170, 610171, 609112, 610128, 610129”.

Vervolgens is in april 1999 door dezelfde communautaire delegatie een onderzoeksmissie naar Hong Kong ondernomen, waarbij in samenwerking met de lokale autoriteiten de werkelijke oorsprong is onderzocht.

Op basis van de resultaten van voornoemde onderzoeksmissie is vastgesteld dat de op grond van artikel 201 van Verordening (EEG) nr. 2913/92 (communautair douanewetboek) ontstane douaneschuld ten onrechte berekend en geboekt met toepassing van een preferentiële tariefmaatregel in het kader van het stelsel van algemene tariefpreferenties (A.P.S.). Daardoor is een lager bedrag geboekt dan het wettelijk verschuldigde bedrag. De wettelijk verschuldigde rechten bij invoer (douanerechten) moeten daarom worden vastgesteld met toepassing van het percentage dat normaal van toepassing is met betrekking tot de douanerechten (algemeen recht).”.

De overige in geschil zijnde uitnodigingen tot betaling hebben eenzelfde motivering.

3. Geschil

Tussen partijen is in geding primair het antwoord op de vraag of de onderhavige certificaten van oorsprong terecht door de inspecteur als ongeldig zijn aangemerkt, subsidiair of belanghebbende als importeur van de goederen met toepassing van artikel 201, derde lid, van het Communautair douanewetboek (CDW) voor de onderhavige douaneschuld aansprakelijk kan worden gesteld, en meer subsidiair of de bepalingen van het CDW met betrekking tot de boeking en mededeling van een douaneschuld aan de uitreiking van de litigieuze uitnodiging tot betaling in de weg staan.

4. Het standpunt van belanghebbende

4.1. Belanghebbende heeft aan de European Anti-Fraud Office (hierna: OLAF) van de Europese Commissie om inzage in het missierapport verzocht. Via deze instelling heeft zij omstreeks 27 februari 2002 de beschikking gekregen over (een deel van) het rapport van de missie naar Vietnam. De inspecteur heeft stukken overgelegd waarin wordt gesproken over een vervolgmissie naar Hong Kong. Belanghebbende weet hier niets van; zij beschikt niet over een rapport van die missie. De inspecteur schendt het fair trial beginsel door zich op stukken van de Hong Kong-missie te beroepen.

4.2. De mededeling van de Vietnamese autoriteiten dat de onderhavige certificaten vals of vervalst zijn is twijfelachtig. Een van de importeurs heeft een aantal certificaten van oorsprong, formulier A, voorgelegd aan een onafhankelijke deskundige op het gebied van vervalsingen. Deze heeft de handtekeningen op echtheid onderzocht. De conclusie luidde dat de handtekening op de valse certificaten dezelfde is als die op de echte certificaten. De handtekening zou dus niet nagemaakt of vals zijn. Tevens is vastgesteld dat de meeste valse certificaten zijn afgegeven door één en dezelfde persoon, de heer T N.L. Belanghebbende heeft een lijst opgesteld van certificaten die door deze persoon zijn afgegeven. Opvallend is dat op deze lijst ook een aantal certificaten voorkomen die door de Douane district Q als echt zijn aangemerkt. De voorzitter van de VCCI heeft in zijn brieven aan de Commissie van 28 november 1998, 1 december 1998, 3 december 1998, en 8 december 1998 aangegeven dat Tr N L niet bevoegd zou zijn om certificaten van oorsprong af te geven, maar dit is onjuist. De heer T N L geeft tot de dag van vandaag certificaten af. Als voorbeeld noemt belanghebbende certificaat, formulier A, nummer 99114129. De douane heeft dit certificaat zonder voorbehoud geaccepteerd. De certificaten zijn in ieder geval met medeweten van de Vietnamese autoriteiten afgegeven. De verklaring van de voorzitter van de VCCI dat een persoon niet bevoegd zou zijn voor het afgeven van certificaten van oorsprong, is niet voldoende om te stellen dat het certificaat vals zou zijn. Een andere importeur heeft, voordat hij de goederen had ontvangen, het certificaat van zijn leverancier uit Vietnam gekregen. Om er zeker van te zijn dat dit certificaat door de bevoegde autoriteiten was afgegeven, heeft hij zelf telefonisch contact opgenomen met de VCCI. Die heeft medegedeeld dat het certificaat door haar was afgegeven.

4.3. Ook in de andere lidstaten zijn in de periode 1996 tot en met 1998 grote hoeveelheden schoenen uit Vietnam ingevoerd, onder meer in België, Luxemburg, Italië, Groot-Brittannië en Spanje. Uit door belanghebbende verricht onderzoek blijkt dat lang niet in alle lidstaten tot navordering is overgegaan. Belanghebbende verkeert hierdoor in een nadeliger positie. De lidstaten werden weliswaar op de hoogte gesteld door AM-melding 37/97, maar alleen Nederland en Duitsland hebben op deze melding gereageerd. De Commissie heeft door Nederland ertoe te bewegen na te vorderen de bepalingen van artikel 27 van het EG-verdrag geschonden. Deze handelwijze van de Commissie is niet bevorderlijk voor de handel tussen de lidstaten en Vietnam; het economisch leven wordt ernstig verstoord. Een en ander moet tot gevolg hebben dat de uitnodigingen tot betaling niet in stand kunnen blijven.

4.4. De Commissie c.q. de Nederlandse overheid heeft onzorgvuldig gehandeld door de importeurs niet in kennis te stellen van de bevindingen van de missie eind 1998. Al in 1997 had de Commissie aan de betrokken importeurs moeten en kunnen meedelen dat er onregelmatigheden waren geconstateerd ten aanzien van de toepassing van de oorsprongregels door de Vietnamese autoriteiten. Dit levert schending van artikel 155 van het EG-verdrag op. Daarnaast is deze handelwijze van de Commissie in strijd met het bepaalde in artikel 29 van het EG-verdrag. Belanghebbende doet in dit verband een beroep op Hoge Raad van 8 juli 1996, nr. 30 878, gepubliceerd in BNB 1996/371, het arrest van het Hof van Justitie van 12 mei 1998, C-366/95, Jurispr., blz. I-02661, en het arrest van het Gerecht van eerste aanleg van 19 februari 1998, zaak T-42/96, Jurispr. blz. II-401.

4.5. De artikelen 3:2 en 3:9 van de Algemene wet bestuursrecht leggen de inspecteur de plicht op te onderzoeken of de EG-missie zorgvuldig heeft gehandeld. De inspecteur heeft evenwel geen enkele activiteit ondernomen. Om deze reden moeten de uitnodigingen tot betaling worden vernietigd. Belanghebbende verwijst in dit verband naar de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven van 24 juni 1998, nr. 95/0554/060/1013, gepubliceerd in UTC 1999/17*.

4.7. De Nederlandse douane heeft verzuimd de Vietnamese autoriteiten als schuldenaar aan te merken op grond van het bepaalde in artikel 201, derde lid, van het CDW. Deze nalatigheid levert schending van artikel 5 van het EG-verdrag op.

4.9. De autoriteiten in Vietnam hebben de betreffende certificaten van oorsprong afgegeven, terwijl zij op de hoogte waren of hadden moeten zijn, gelet op de enorme toename van de productie in Vietnam, van mogelijke onregelmatigheden. Door desondanks de certificaten af te geven, hebben zij een fout gemaakt, die als een vergissing in de zin van evengenoemd artikel 220 van het CDW kan worden aangemerkt. Ook de Commissie was van de onregelmatigheden op de hoogte. Door de marktdeelnemers hierover niet te informeren, heeft zij een vergissing begaan die onder de werking van artikel 220 van het CDW valt.

4.12. De zinsnede op de orderformulieren dat het “Country of origin may not appear on labels, products, pairboxes, exportcartons, etc.” betreft niet een specifieke instructie voor producenten uit China. Belanghebbende heeft een schriftelijke verklaring daaromtrent opgesteld die inhoudt dat veel afnemers geen oorsprongvermelding op de producten willen hebben. Daarnaast wil belanghebbende haar concurrenten niet wijzer maken dan ze al zijn. Als belanghebbende aangeeft waar zij het schoeisel laat fabriceren, dan ondergraaft zij haar eigen bestaansrecht.

5. Het standpunt van de inspecteur

5.1. De inspecteur heeft belanghebbende diverse malen erop gewezen dat zij voor inzage in het OLAF-rapport bij de Commissie moet zijn. Als belanghebbende dit nalaat, dan zijn de gevolgen daarvan voor haar risico. Tijdens de procedure heeft de inspecteur alle informatie die hem ter beschikking stond aan belanghebbende gezonden. De inspecteur beschikt niet over andere, of meer stukken dan belanghebbende. Van de missie naar Hong-Kong is geen OLAF-rapport opgemaakt. Schending van het fair trial beginsel doet zich dan ook niet voor geen sprake.

5.2. Uit de mededeling van de Vietnamese autoriteiten blijkt dat de in Schedule A vermelde formulieren A door de autoriteiten en de missie gezamenlijk zijn onderzocht. De autoriteiten hebben vervolgens ondubbelzinning verklaard dat de onderhavige formulieren A vals of vervalst zijn. De consequentie die de autoriteiten daaraan verbinden is dat deze formulieren niet ter verkrijging van tariefpreferentie kunnen dienen. De inspecteur sluit zich aan bij de conclusie van de Vietnamese autoriteiten; de autoriteiten hebben hun standpunt gebaseerd op het feit dat de certificaten niet voorkomen in hun database en op de verklaring van het op het formulier A genoemde “exporterende” bedrijf dat het niet betrokken is bij de uitvoer van schoenen naar Nederland. De door belanghebbende ingeschakelde handtekeningendeskundige heeft in zijn rapportage de nodige voorbehouden gemaakt, welke belanghebbende geheel onbesproken laat. Dit duidt op onzorgvuldig lezen van de rapportage. Het feit dat de heer T N L ook thans nog certificaten van oorsprong, formulier A, ondertekent, duidt erop dat hij geen enkele bemoeienis heeft gehad met de vanwege de Vietnamese autoriteiten vals of vervalst verklaarde formulieren A. Zou hij daar wel mee te maken hebben gehad, dan had hij deze functie ongetwijfeld niet meer gehad. Het OLAF-onderzoek heeft betrekking op de bij invoer van schoenen in Nederland overgelegde certificaten van oorsprong, formulier A, welke bij vergelijking met de databestanden van de Vietnamese autoriteiten daarin niet voorkwamen. Vervolgens is bij onderzoek in Vietnam, zowel ten aanzien van de certificaten zelf, als bij de op het certificaat genoemde exporteur gebleken dat deze certificaten vals of vervalst waren. Zowel de op de certificaten genoemde exporteurs, als de op deze certificaten genoemde afgevende instantie hebben medegedeeld niets met de afgifte van deze certificaten van doen te hebben gehad. Daarmee kan moeilijk worden volgehouden dat tengevolge van politieke druk vanwege de Europese Commissie Vietnam ertoe over is gegaan tot het vals of vervalst verklaren van de onderhavige certificaten.

5.3. Uit de resultaten van vergelijking van gegevens van de Belastingdienst/Douane met de databestanden van de VCCI blijkt dat ter zake 301 formulieren A twijfel bestond over de echtheid daarvan. Het onderzoek van de missie naar deze formulieren A heeft uiteindelijk 101 valse of vervalste certificaten opgeleverd. In totaal heeft de missie tezamen met de Vietnamese autoriteiten 2.732 certificaten, formulier A, aan een nader onderzoek onderworpen. Hiervan hadden 301 betrekking op Nederland; 1.426 op Duitsland en de rest op de overige lidstaten. Uiteindelijk zijn 601 certificaten vals verklaard door de Vietnamese autoriteiten. 90 certificaten hiervan hebben betrekking op Nederland. Daarnaast heeft de VCCI 11 certificaten A vals of vervalst verklaard. Tezamen zijn dit 101 “Nederlandse” formulieren A. Het merendeel van de vals of vals bevonden certificaten heeft dus betrekking op import in Duitsland en Nederland. Hieruit moet worden geconcludeerd dat het nu juist Nederlandse en Duitse importeurs zijn die zaken hebben gedaan met handelspartners die valse of vervalste certificaten van oorsprong, formulier A, hebben geregeld om ten onrechte preferentie te kunnen claimen. Er is dan ook geen sprake van rechtsongelijkheid en benadeling van Duitse en Nederlandse importeurs ten opzichte van ander landen in de Europese Unie (EU).

5.4. Van oneigenlijke politieke druk vanwege de Commissie op Vietnam is geen enkele sprake geweest. Het APS voorziet in (tarifaire) voordelen ten behoeve van de export van landen die in het APS zijn opgenomen. In dit systeem zit nu eenmaal besloten dat de EU van die landen vraagt controles uit te oefenen op de samenstelling van de te exporteren producten en medewerking bij controle vanwege de EU. Vietnam heeft volledige medewerking verleend aan de missie en is nadat de onderhavige fraudes zijn geconstateerd zelfs overgegaan op een systeem van dubbele controle. Het sub 4.4. genoemde arrest ziet niet op een situatie als de onderhavige. Pas in 1997 rezen vermoedens bij de lidstaten dat gebruik werd gemaakt van valse certificaten. Het zou zeer onzorgvuldig zijn geweest indien de Commissie al in een dergelijk vroegtijdig stadium een mededeling had gedaan, zonder dat duidelijk was wat de precieze feiten waren. Vervolgens heeft de missie duidelijkheid verschaft dat de certificaten vals of vervalst verklaard moesten worden. Van een douane-expediteur mag worden verwacht dat hij zich terdege vergewist als hij gebruik maakt van oorsprongsbescheiden. Z had informatie over het product kunnen inwinnen bij de importeur. Zij heeft zich echter niet laten informeren. Het niet voldoen aan de oorsprongregels vormt een bedreiging voor de doelstellingen van de preferentiële regelingen, voor het concurrentievermogen en het voortbestaan van de industrie in de Gemeenschap en voor de eerlijke handel. Bona fide bedrijven in Vietnam en Europa, die wel de juiste regels toepassen, worden de dupe van de oneerlijke concurrentie. De Commissie moet ook met de belangen van deze bedrijven rekening houden. Er is dan ook geen sprake van schending van artikel 155 van het EG-verdrag. Ook de door belanghebbende beweerde schending van artikel 29 doet zich in casu niet voor.

5.5. Artikel 201, derde lid, van het CDW geeft geen dwingende rangorde van de mogelijke schuldenaren. Het aanmerken van de aangever als schuldenaar conform het bepaalde in de eerste volzin van het derde lid van artikel 201 is niet in strijd met enig rechtsbeginsel. Artikel 5 van het EG-verdrag is in casu niet geschonden.

5.6. Niet is voldaan aan de vereisten van artikel 220, tweede lid, onderdeel b, van het CDW. De bevoegde autoriteiten in dezen, dat zijn de Nederlandse autoriteiten, de Vietnamese autoriteiten en de Commissie, hebben geen vergissing als bedoeld in evengenoemd artikel begaan.

5.7. Tijdens de missie naar Hong Kong werden de Hong Kong-Traders en -Scheepsagenten bezocht, die betrokken waren bij de levering met valse certificaten van de in dit onderzoek betrokken schoenen. Uit de van deze verkregen bescheiden blijkt, dat de betreffende goederen niet rechtstreeks van Vietnam naar de Europese gemeenschap zijn vervoerd, maar vanuit China. Daarmee is niet voldaan aan de voorwaarde van artikel 77, eerste lid, juncto artikel 78, eerste lid, van de Uitvoeringsverordening Communautair Douanewetboek (UCDW). Ook al vanwege deze wijze van vervoer kon en behoorde belanghebbende te weten dat de goederen niet in aanmerking konden komen voor de gevraagde tariefpreferentie.

5.8. Belanghebbende is terecht aangemerkt als schuldenaar voor de verschuldigde douanerechten op grond van artikel 201, derde lid, van het CDW. Op de orderformulieren van belanghebbende gericht aan bijvoorbeeld Fu Footwear and Headgear Import and Export (Holdings) Co. Ltd. te U (China) komt de vermelding voor dat op de verpakkingen e.d. het land van oorsprong niet mag worden vermeld (“Country of origin may not appear on labels, products, ploybags, export cartons etc.”) en dat de leveringsconditie “Free On Board Xiamen”, vanuit de fabriek te P (China), is. Dit zijn aanwijzingen dat belanghebbende wist van de Chinese oorsprong van de schoenen. Dat het in China zou gaan om halffabrikaten die in Vietnam zouden zijn voltooid, blijkt nergens uit. Bovendien strookt dit niet met de omschrijving van de goederen op de orderformulieren; daarop is door belanghebbende exact aangegeven in welke staat de goederen vanuit Xiamen moesten worden verscheept. Hetzelfde verhaal geldt voor de bestellingen die bij F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong werden geplaatst. Ook deze bestellingen werden altijd onder de leveringsconditie free on board Xiamen geplaatst. F Group (Hk) Co. Ltd. besteedde de opdrachten uit aan P Footwear & Packing Co. Ltd. te P (China) en/of H Bamboo & Plastic Products Co. Ltd. te P (China). De facturen laten soms prijsverschillen zien; die zijn ontstaan als gevolg van de doorverkoop aan belanghebbende.

5.9. De inspecteur heeft ter zitting het volgende aan zijn stellingen toegevoegd. De inspecteur heeft alle stukken die hij in zijn bezit kreeg ook naar belanghebbende gezonden. De inspecteur is niet in het bezit van een rapport van de missie naar Hong Kong; er is van deze missie geen officieel rapport opgemaakt. De inspecteur zou een verzoek ex artikel 239 van het CDW nooit doorsturen naar Brussel omdat belanghebbende verwijtbaar gedrag valt aan te rekenen. De onderhavige goederen zijn nooit in Vietnam geweest en de Vietnamese autoriteiten kunnen de goederen dus nooit hebben gezien. De goederen kwamen uit China. Ook zonder het OLAF-rapport is dit overduidelijk. De inspecteur wil in dit verband wijzen op het brief- en faxverkeer tussen belanghebbende en de Chinese leveranciers. In het onderhavige geval is dat met name F Group (Hk) Co. Ltd., die ook in andere bij de Douanekamer aanhangige zaken voorkomt. Er is een aandeelhoudersrelatie tussen belanghebbende en I Far East Ltd. De inspecteur krijgt van belanghebbende geen antwoord op de vraag waarom I Far East Ltd. met F Group (Hk) Co. Ltd. prijs- en leveringsafspraken heeft gemaakt over schoenen die door belanghebbende waren besteld. Van verschillende documenten, zoals de Bills of lading, facturen en bestellijsten, welke betrekking hebben op de onderhavige aangiften, staat vast dat deze, gezien hun adressering, in het bezit zijn geweest van belanghebbende, dan wel dat deze bij de aangifte zijn overgelegd. Op deze documenten is als “Port of loading” Xiamen vermeld, dan wel “Point and country of origin PRC”, dat laatste wil zeggen Peoples Republic of China. Desondanks heeft belanghebbende aan Z opdracht gegeven de betreffende schoenen, met gebruikmaking van valse formulieren A, aan te geven als waren zij afkomstig uit Vietnam. In alle zaken komt steeds hetzelfde vervoerspatroon voor. Er zijn steeds drie Bills of lading; één vanuit Hong Kong, één vanuit Vietnam en één vanuit Singapore. De bank betaalt op de Bill of lading vanuit Singapore. De Bill of lading vanuit Vietnam is altijd vals.

6. De rechtsoverwegingen

6.2.2. De inspecteur mocht bij de onderhavige uitnodigingen tot betaling uitgaan van de in het geding overgelegde stukken, zonder zelf onderzoek te doen naar de wijze waarop de EG-missie zijn controle heeft verricht. Niet is gebleken dat de inspecteur zich heeft gebaseerd op andere stukken dan die hier in het geding zijn gebracht. Ook overigens is niet gebleken van feiten of omstandigheden die duiden op een onzorgvuldig handelen van de inspecteur. De sub 4.5. vermelde grief van belanghebbende wordt dan ook verworpen.

6.2.3. De Commissie is bij uitstek de bevoegde Europese instelling om toe te zien op de goede werking van het APS en om waar nodig onderzoek daarnaar te doen.

6.4.2. De inspecteur heeft het standpunt ingenomen, kort samengevat, dat belanghebbende wist of redelijkerwijs had moeten weten dat de aan de douane-expediteur verstrekte gegevens verkeerd waren. De bewijslast voor de juistheid van dat standpunt rust op de inspecteur.

6.4.3. De inspecteur heeft gewezen op de faxberichten van F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong aan I Footwear Far East Ltd. te Hong Kong van 8 maart 1997 en 17 maart 1997 (2.16. en 2.17. hiervoor); daarin is door I Footwear Far East Ltd. aangegeven dat de plaats van verscheping van de betreffende goederen gewijzigd moest worden in Shenzhen (China). Belanghebbende heeft tijdens de zitting desgevraagd geen opheldering kunnen verschaffen waarom door deze vennootschap nadere prijs- en afleveringsafspraken konden worden gemaakt met betrekking tot de onderhavige aan belanghebbende te leveren bestellingen. Het is ondenkbaar dat I Footwear Far East Ltd. belanghebbende niet op de hoogte zou hebben gesteld van deze essentiële afspraken. Het moet er dan ook voor worden gehouden dat belanghebbende wist of redelijkerwijs had moeten weten dat de onderhavige zendingen uit China kwamen. Voor wat betreft de bestellingen bij N Enterprises Ltd. te Hong Kong en K te Hong Kong heeft de inspecteur naar het oordeel van de Douanekamer aannemelijk gemaakt dat het verloop van de productie en het vervoer van de goederen op vergelijkbare wijze hebben plaatsgevonden als de bestellingen bij F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong, als weergegeven in de sub 2.16. tot en met 2.19. vermelde faxberichten. Belanghebbende, die als importeur van schoenen uit China en Vietnam een ervaren deelnemer is op de wereldmarkt van de litigieuze goederen, kon dus weten of had redelijkerwijs moeten weten dat de voor de heffing van de verschuldigde rechten benodigde gegevens die zij door middel van het overleggen van de certificaten van oorsprong en de facturen van F Group (Hk) Co. Ltd. te Hong Kong, N Enterprises Ltd. te Hong Kong en K te Hong Kong aan de douane-expediteur (Z) heeft verstrekt, niet juist waren.

6.4.4. Uit het vorenoverwogene volgt dat belanghebbende terecht als schuldenaar is aangemerkt in de zin van het sub 6.4.1. vermelde artikel.

6.5.2. De inspecteur heeft gemotiveerd gesteld dat bij de afhandeling van de onderhavige aangiften is volstaan met een controle aan de hand van de bij de aangiften aanwezige bescheiden, in dit geval de certificaten van oorsprong en de facturen, en dat er geen reden was om aan de juistheid van die stukken te twijfelen. Het feit dat bij deze eerste, globale controle niet is vastgesteld dat aan de voorwaarden voor toepassing van de preferentie niet is voldaan, rechtvaardigt niet de conclusie dat in casu sprake zou zijn van een gedraging van de douaneautoriteiten die zou moeten worden gekwalificeerd als een vergissing in de zin van artikel 220, tweede lid, letter b, van het CDW. Een dergelijke vergissing kan ook niet worden afgeleid uit de sub 2.9. vermelde brief. Deze brief is niet afkomstig van een douaneautoriteit in de zin van meergenoemd artikel 220, noch daargelaten dat deze brief geen uitspraken doet over het onderhavige certificaat.

6.5.3. Het is vaste rechtspraak van het Hof van Justitie, dat van een vergissing van de bevoegde autoriteiten in de zin van artikel 220, tweede lid, letter b, van het CDW geen sprake is, wanneer de bevoegde autoriteit bij de afgifte van certificaten zijn misleid, specifiek met betrekking tot de oorsprong van de goederen, door onjuiste verklaringen van de exporteur waarvan zij de geldigheid niet behoeven te controleren of beoordelen; uitgezonderd zijn de gevallen waarin de onjuistheid van die verklaringen slechts het gevolg zijn van door deze autoriteiten zelf verstrekte, onjuiste gegevens, waaraan die autoriteiten gebonden zijn (arresten van 27 juni 1991, zaak C-348/89, Mecanarte, Jurispr., blz. I-3277, en van 14 mei 1996, nrs. C-153/94 en C-204/94, Faroe Seafood Co. Ltd., Jurispr., blz. I-2465). Gesteld noch gebleken is dat dit uitgezonderde geval zich in casu heeft voorgedaan. De stelling van belanghebbende dat de bevoegde autoriteiten van Vietnam, ondanks de valse verklaring van oorsprong, hadden moeten weten dat de daarin verstrekte informatie niet juist kon zijn, is derhalve onvoldoende om te concluderen dat de afgifte van het certificaat een vergissing in de zin van artikel 220, tweede lid, letter b, van het CDW, vormt.

6.5.4. Het is voorts vaste rechtspraak van het Hof van Justitie, dat de belastingplichtige een gewettigd vertrouwen in de geldigheid van certificaten niet kan baseren op het feit, dat de douaneautoriteiten van een lidstaat deze voorshands hebben aanvaard: de aanvaarding van een ogenschijnlijk geldig certificaat bij een invoeraangifte vormt immers geen beletsel voor latere controles (arrest Faroe Seafood, reeds aangehaald).

6.5.5. Uit het sub 6.5.3. en 6.5.4. overwogene volgt dat geen sprake is geweest van een vergissing van de bevoegde autoriteiten, zodat het beroep van belanghebbende op artikel 220, tweede lid, letter b, van het CDW niet kan slagen.

6.5.6. De Commissie kan niet worden aangemerkt als een douaneautoriteit in de zin van 220, tweede lid, letter b, van het CDW. Er is geen wettelijke bepaling die voorschrijft dat de Commissie douane-expediteurs en importeurs erop had moeten wijzen dat sprake was van onregelmatigheden ten aanzien van de naleving van oorsprongsregels in Vietnam. Verwezen zij in dit verband naar het arrest van het Hof van Justitie van 7 september 1999, zaak C-61/98 (De Haan), Jurispr., blz. I-5003, UTC 1999/53).

6.5.7. De Douanekamer is niet het geëigende orgaan om de gelijkheid in de lidstaten te regelen. De vraag of door andere lidstaten al dan niet terecht is afgezien van navordering ter zake van de import van schoeisel uit Vietnam, staat niet ter beoordeling van de Douanekamer.

7. De proceskosten

De Douanekamer acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

8. De beslissing

De Douanekamer verklaart het beroep ongegrond.

Aldus vastgesteld op 18 januari 2005 door mr. F.H.M. Possen, voorzitter, mrs. J.J.A.M. Kennis en E.N. Punt, leden, in tegenwoordigheid van mr. R.M.C.G. van Aalst, griffier. De beslissing is op de zitting van donderdag 30 juni 2005 in het openbaar uitgesproken.

De griffier: De voorzitter:

Beroep in cassatie

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.