Gerechtshof Amsterdam, 03-07-2007, BB4622, 06/173 DK

op het hoger beroep van

de inspecteur,

tegen de uitspraak in de zaak no. AWB 05/3188 van de Douanekamer van de rechtbank Haarlem (verder: de rechtbank) van 27 maart 2006 in het geding tussen

belanghebbende

en

de inspecteur.

1. Beschikking, bezwaar en geding voor de rechtbank

1.1. De inspecteur heeft aan belanghebbende met dagtekening 1 oktober 2004 een uitnodiging tot betaling, kenmerk …, uitgereikt ten bedrage van € 101.626,92 aan douanerechten.

1.2. Belanghebbende heeft op 12 november 2004 een bezwaarschrift tegen voormelde uitnodiging tot betaling ingediend. De inspecteur heeft het bezwaar bij uitspraak van 1 juni 2005, kenmerk …, afgewezen. De rechtbank heeft bij uitspraak van 27 maart 2006, aan partijen verzonden op 28 maart 2006, het op 12 juli 2005 ingediende beroepschrift gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar en de onderliggende uitnodiging tot betaling vernietigd, verweerder veroordeeld in de proceskosten alsmede vergoeding van het griffierecht gelast.

4.5. De rechtbank verwerpt verweerders ter zitting ingenomen standpunt dat artikel 159, derde gedachtestreepje, van de UCDW, alleen kan worden toegepast in de situatie waarin sprake is van twee partijen en dat wanneer zoals in het onderhavige geval sprake is van meerdere betrokken partijen, alleen artikel 160 van de UCDW toepassing kan vinden; dit betoog vindt geen steun in het recht.”

2. De procedure voor de Douanekamer

2.1. Tegen de onder 1.2. vermelde uitspraak van de rechtbank heeft de inspecteur hoger beroep ingesteld bij beroepschrift van 1 mei 2006, ingekomen bij de Douanekamer van het Hof (verder: Douanekamer) op 4 mei 2006. Het beroepschrift is aangevuld bij brief van 31 mei 2006.

2.2. Belanghebbende heeft op 31 augustus 2006 een verweerschrift ingediend.

2.3. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 5 juni 2007. Aldaar zijn verschenen en gehoord namens de inspecteur A en B. Namens belanghebbende is verschenen haar gemachtigde C. Partijen hebben ter zitting elk een pleitnota overgelegd en voorgelezen. De Douanekamer rekent deze pleitnota's tot de stukken van het geding.

3. De feiten

De Douanekamer verwijst allereerst naar de feiten die door de rechtbank zijn vastgesteld. Op grond van de stukken van het geding en het verhandelde ter zitting stelt de Douanekamer, mede in aanvulling op de door de rechtbank vastgestelde feiten, de volgende feiten vast.

3.1 Belanghebbende, douane-expediteur, heeft gedurende de periode 1 oktober 2001 tot en met 31 december 2003 in opdracht van Licentiehouder Nederland B.V. (hierna: Licentiehouder) diverse aangiften voor het vrije verkeer gedaan. Het betrof de invoer van zogeheten koffiecups (capsules gevuld met gemalen koffie; verder: de goederen). Licentiehouder heeft de ingevoerde goederen gekocht bij X S.A. te P, Zwitserland (verder: verkoper), een tot hetzelfde concern als Licentiehouder behorende, met Licentiehouder verbonden, onderneming.

3.2. Bij de onder 3.1. bedoelde aangiften heeft belanghebbende als douanewaarde de transactiewaarde van de goederen als bedoeld in artikel 29 van het Communautair douanewetboek (hierna: CDW) gehanteerd. De goederen zijn op basis van de ingediende aangiften en de daarbij gehanteerde gegevens vrijgegeven. In totaal is daarbij in totaal een bedrag van € 501.073, 50 aan douanerechten geheven.

3.3. Licentiehouder heeft behalve de aan haar voor de goederen gefactureerde prijs een bedrag aan royalty’s betaald met betrekking tot de goederen. De betaling daarvan is gebaseerd op een tussen de vennootschappen X S.A., Y S.A. en Z S.A. (verder tezamen aangeduid als: licensor) enerzijds en Licentiehouder anderzijds gesloten Algemene Licentieovereenkomst (hierna: de licentieovereenkomst) op grond waarvan aan Licentiehouder – voor zover hier van belang – het exclusieve recht op het gebruik van de merknaam “Q” wordt verleend. De hier bedoelde royalty’s zijn niet begrepen in de door belanghebbende aangegeven douanewaarde.

‘Territory’ shall mean the Netherlands.

‘Trademarks’ shall mean the trademarks, brands, designs, get-ups, visual properties and the like set out or referred to in the Second Schedule hereto, as the same may be amended from time to time by mutual agreement between the parties hereto, as well as future trademarks, brands, designs, get-ups, visual properties and the like pending incorporation into an amended Schedule as aforesaid, and all Related Intellectual Property Rights."

(…)

(…)

3.5. Licentiehouder, de licensor en de verkoper van de goederen zijn alle met elkaar verbonden ondernemingen. De betaling van royalty's heeft betrekking op de ingevoerde goederen en ziet op het gebruik van het handelsmerk (‘trademark’).

3.7. Belanghebbende heeft overgelegd een Algemene Licentieovereenkomst, gesloten tussen licensor en X Nederland B.V. betreffende het gebruik van handelsmerken van onder meer (kant-en-klare) O drinkproducten, alsmede een tussen X Nederland B.V. en M GmbH (hierna: Hochwald) gesloten overeenkomst met betrekking tot de levering door M aan X Nederland B.V. van onder meer ‘O Fertigtrinkprodukten’. De tekst van de hier bedoelde Algemene Licentieovereenkomst is gelijkluidend aan de licentieovereenkomst. M is niet verbonden met X Nederland, noch met de licensor.

3.9. De in 3.8. vermelde bevindingen bij het onderzoek vormden de aanleiding tot de vaststelling van de in geding zijnde uitnodiging tot betaling. Van deze uitnodiging tot betaling, in totaal groot € 101.626,92 heeft een bedrag aan douanerechten van € 101.300,47 betrekking op de bijtelling bij de douanewaarde van de royalty's en een bedrag aan douanerechten van € 326,45 op een bijtelling van vervoerskosten bij de douanewaarde.

4. Het geschil en de relevante wetsbepalingen

5. Standpunten van partijen

5.1. De inspecteur

5.1.1. Artikel 159 van de UCDW ziet uitsluitend op situaties waarbij slechts twee partijen betrokken zijn. Dat is in casu niet het geval: de royaltybetalingen worden niet aan de verkoper gedaan, maar aan een derde partij. In dergelijke gevallen is artikel 160 van de UCDW van toepassing en wordt niet aan het bepaalde in artikel 159 van de UCDW toegekomen. Er is sprake van een verkoopvoorwaarde in de zin van artikel 157, lid 2, van de UCDW. De rechtbank heeft ten onrechte deze bepaling niet in haar overwegingen betrokken.

5.1.2.De rechtbank leidt uit artikel 25 van de Licentieovereenkomst af dat het Licentiehouder vrijstaat, in de zin van artikel 159, aanhef en derde gedachtestreepje van de UCDW, goederen als de onderhavige bij derden aan te kopen. Dit is hooguit een vrijheid in gebondenheid omdat de licensor altijd vooraf toestemming moet geven, zeker in een geval als de onderhavige waarin de licensor en de licensee verbonden zijn. Uiteindelijk beslist de licensor. Licentiehouder kan niet naar eigen inzicht en op eigen initiatief goederen van andere - niet verbonden - partijen kopen. Het staat haar mitsdien, anders dan de rechtbank heeft geoordeeld, niet vrij om goederen bij andere, niet met de verkoper verbonden leveranciers aan te kopen.

5.1.3. De rechtbank betrekt in haar oordeel een verklaring van gemachtigde dat zusterondernemingen van Licentiehouder, die gelijkluidende licentieovereenkomsten zijn aangegaan, daadwerkelijk gebruik maken van de mogelijkheid om onder de licentieovereenkomst vallende goederen aan te kopen bij niet verbonden verkopers. Deze verklaring is evenwel niet onderbouwd met nadere gegevens. Integendeel, uit het O Contract Manufacture blijkt dat Licentiehouder uitsluitend van X S.A. goederen af kan nemen. Uit door de Belastingdienst ingewonnen informatie blijkt voorts dat zowel in Frankrijk als in België met betrekking tot de invoer van goederen door c.q. in opdracht van zusterondernemingen van Licentiehouder onderzoeken zijn uitgevoerd. Deze onderzoeken hebben geleid tot bijtelling van de royaltybetalingen en navordering van douanerechten.

5.1.4. Conclusie 24, opgesteld door het Comité Douanewaarde, is door de rechtbank ten onrechte niet in haar beoordeling betrokken; de motivering van de uitspraak is derhalve niet begrijpelijk. Als wordt voldaan aan een aantal elementen, genoemd in Conclusie 24, dan is er zelfs bij ontstentenis van banden in de zin van artikel 143 van de UCDW toch sprake van een verkoopvoorwaarde, zoals gedefinieerd in artikel 157, lid 2, van de UCDW.

5.2. Belanghebbende

5.2.1. De artikelen 159 en 160 van de UCDW zijn van toepassing op bijzondere situaties die zich afzonderlijk dan wel gelijktijdig kunnen voordoen, zodat de bepalingen afhankelijk van het geval afzonderlijk dan wel gezamenlijk moeten worden toegepast. Uit deze bepalingen kan niet worden afgeleid dat artikel 159 slechts ziet op een situatie waarin sprake is van twee partijen. In dit geval zijn zowel artikel 159 als artikel 160 van de UCDW van toepassing. Het laatstvermelde artikel omdat de royalty wordt betaald aan een andere persoon dan de verkoper en artikel 159 vanwege het feit dat de afdracht van de royalty voortvloeit uit het gebruik van een merknaam.

5.2.2. Het feit dat de licensor toestemming moet geven voor de productie van de goederen door niet-verbonden ondernemingen, betekent niet dat het niet geoorloofd is dat Licentiehouder de goederen van een niet-verbonden onderneming aankoopt. Licentiehouder kan zelfstandig beslissen of zij en transactie met een niet aan de licensor verbonden onderneming aangaat. De licensor heeft slechts de mogelijkheid niet verbonden ondernemingen te toetsen met het oog op de bewaking van de know-how, patenten, imago van het merk en de daaraan gekoppelde kwaliteit van de producten die onder de merknaam worden verkocht. In de onderhavige zaak wordt niet voldaan aan artikel 159, lid 1, derde gedachtestreepje, van de UCDW; de betaling van de royalty's voor het gebruik van het handelsmerk kan derhalve niet worden opgeteld aan het voor het ingevoerde goed werkelijk betaalde prijs.

5.2.3. Uit de overgelegde afschriften van de licentieovereenkomst tussen X Nederland B.V. enerzijds en de licensor anderzijds en van de overeenkomst tussen X Nederland B.V. en M GmbH moet worden afgeleid dat zusterondernemingen van Licentiehouder daadwerkelijk van de mogelijkheid van artikel 25, onderdeel b, van de licentieovereenkomst gebruik maken. De O Contract Manufacture tussen Licentiehouder en X S.A. staat evenmin in de weg aan de mogelijkheid om bij een derde - niet verbonden - onderneming koffiecups aan te schaffen.

6. De overwegingen van de Douanekamer

6.1. De Douanekamer stelt voorop dat tussen partijen vaststaat dat de door Licentiehouder betaalde royalty’s waarvan de bijtelling in geschil is, betrekking hebben op de door haar aangekochte goederen waarvan de waarde dient te worden bepaald, en voorts dat de litigieuze royaltybetalingen in hun geheel zien op het recht gebruik te maken van een handelsmerk. Derhalve dient onderzocht te worden of Licentiehouder de royalties betaald heeft als voorwaarde voor de verkoop van de goederen, een en ander als bedoeld in artikel 32, eerste lid, aanhef en onderdeel c, van het CDW en in de daaraan in de artikelen 157 tot en met 162 van de UCDW gegeven uitwerking.

6.2. De Douanekamer is van oordeel dat de rechtbank terecht de door de inspecteur ingenomen stelling heeft verworpen dat artikel 159, aanhef en derde gedachtestreepje, van de UCDW, uitsluitend kan worden toegepast in de situatie waarin sprake is van twee partijen, dat wanneer meer partijen betrokken zijn, met voorbijgaan aan het bepaalde in artikel 159 van de UCDW, op grond van de artikelen 160 juncto 157, tweede lid, van de UCDW, beoordeeld moet worden of bijtelling van royaltybetalingen dient plaats te vinden, en dat, nu de betaling van royalty’s in casu van de koper wordt verlangd door een met de verkoper verbonden persoon, op de voet van de artikelen 157, tweede lid, en 160 van de UCDW, de douanewaarde moet worden verhoogd met de royaltybetalingen. Naar het oordeel van de Douanekamer kan in de tekst van evenvermelde bepalingen, noch in de volgorde waarin zij zijn geplaatst, steun worden gevonden voor deze door de inspecteur voorgestane uitlegging.

6.3. Gezien artikel 159, aanhef en derde gedachtestreepje, van de UCDW en gelet op de licentieovereenkomst, meer in het bijzonder artikel 25, onderdeel b, van die overeenkomst, als aangehaald onder 3.4, komt de Douanekamer tot het oordeel dat uit de licentieovereenkomst – in redelijkheid uitgelegd – niet volgt dat het Licentiehouder niet vrij zou staan de goederen van andere, niet met de verkoper verbonden leveranciers aan te kopen. De Douanekamer neemt daarbij in aanmerking dat blijkens artikel 25, onderdeel b, van de licentieovereenkomst aan de licensee (dat wil zeggen Licentiehouder) het recht wordt toegekend om goederen te betrekken van niet met de verkoper verbonden leveranciers. De omstandigheid dat de licensor voorafgaand goedkeuring moet verstrekken doet aan dat recht niet af, ook niet wanneer in aanmerking wordt genomen dat de licensor passende voorwaarden mag stellen aan met name de kwaliteitscontrole van de van derden betrokken producten. Voorts heeft de Douanekamer in zijn overwegingen de omstandigheid betrokken dat ten minste één met Licentiehouder gelieerde vennootschap, welke – zij het voor andere producten – gebonden was aan eenzelfde licentieovereenkomst met dezelfde licensor als in het onderhavige geval, daadwerkelijk van een onafhankelijke derde producten heeft betrokken. Aan het vorenstaande oordeel wordt niet afgedaan door het bepaalde in de door de inspecteur overgelegde O Contract Manufacture.

6.4. Gelet op al het vorenoverwogene moet worden geoordeeld dat voor een verhoging van de transactieprijs op grond van artikel 32, eerste lid, aanhef en onderdeel c, van het CDW, geen plaats is en dat de inspecteur derhalve ten onrechte de transactiewaarde van de goederen heeft verhoogd met de royaltybetalingen. De uitnodiging tot betaling moet mitsdien worden verminderd met een bedrag van € 101.300,47.

6.5. Ter zitting is komen vast te staan dat tussen partijen in confesso is dat de inspecteur bij de bestreden uitnodiging tot betaling terecht een bedrag van € 326,45 heeft nagevorderd voor vrachtkosten. Ter zitting heeft de inspecteur zich op het standpunt gesteld dat, indien wordt geoordeeld dat de transactiewaarde ten onrechte is verhoogd met de royaltybetalingen, de uitnodiging tot betaling moet worden verminderd tot dit bedrag. Belanghebbende heeft zich hierbij aangesloten.

6.6. Het gelijk is aan de zijde van belanghebbende. Nu de Rechtbank bij de aangevallen uitspraak de uitnodiging tot betaling heeft vernietigd, kan die uitspraak evenwel, gelet op het onder 6.5. overwogene, niet in stand blijven.

7. Proceskosten

De Douanekamer acht termen aanwezig voor een veroordeling van de inspecteur in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Awb. Op grond van artikel 2, eerste lid, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit) worden de te vergoeden kosten bepaald op 2 (punten voor proceshandelingen) x € 322 (waarde per punt) x 1,5 (gewicht van de zaak), ofwel € 966.

8. De beslissing

Aldus vastgesteld op 3 juli 2007 door mr. A. Bijlsma voorzitter, mrs. M.E. van Hilten en K. Kooijman, leden van de Douanekamer, in tegenwoordigheid van mr. R.J.M. Bosch, griffier. De beslissing is op dezelfde dag in het openbaar uitgesproken.

De griffier: De voorzitter:

Het Hof heeft geen bezwaar tegen afgifte door de griffier van een afschrift van de uitspraak in geanonimiseerde vorm.