Gerechtshof Amsterdam, 09-07-2009, BJ2033, 06/00686 t/m 06/00688 en 08/00777 en 08/00778

GERECHTSHOF AMSTERDAM

Kenmerken 08/00686 tot en met 08/00688 en 08/00777 en 08/00778

- [X],

wonende te [Z],

belanghebbende,

gemachtigde [A],

- de inspecteur van de Belastingdienst/Amsterdam,

de inspecteur,

- de inspecteur van de Belastingdienst/Centrale administratie Apeldoorn,

de inspecteur MRB;

1.1. Met betrekking tot de inkomstenbelasting 1999 (08/00778)

De inspecteur heeft met dagtekening 13 augustus 2004 aan belanghebbende voor het jaar 1999 een navorderingsaanslag opgelegd in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (verder ook navorderingsaanslag IB) berekend naar een belastbaar inkomen van ƒ 23.154 en bij beschikking een boete opgelegd van 50% van het bedrag van de belastingaanslag (de IB-boete).

1.2. Met betrekking tot de belasting van personenauto’s en motorrijwielen (08/00777)

De inspecteur heeft met dagtekening 1 september 2004 aan belanghebbende over het tijdvak 12 juni 1999 tot en met 11 juni 2002 (verder ook: het BPM-naheffingstijdvak) een naheffingsaanslag betreffende de belasting van personenauto’s en motorrijwielen (verder ook BPM) opgelegd van € 6.009. Ook is een boete vastgesteld van 50% van het bedrag van de belastingaanslag (de BPM-boete).

1.3. Met betrekking tot de motorrijtuigenbelasting (08/00686 tot en met 08/00688)

De inspecteur MRB heeft met dagtekening 25 oktober 2004 aan belanghebbende een drietal naheffingsaanslagen betreffende de motorrijtuigenbelasting (verder ook MRB) opgelegd.

Over het tijdvak 11 november 1999 tot en met 11 juni 2000 een naheffingsaanslag (aanslagnummer 1465.45.655.Y.9.90001) MRB ten bedrage van € 661, alsmede bij beschikking een boete van 100%.

Over het tijdvak 12 juni 2000 tot en met 11 juni 2001 een naheffingsaanslag (aanslagnummer 1465.45.655.Y.0.90001) MRB ten bedrage van € 976, alsmede bij beschikking een boete van 100%.

Over het tijdvak 12 juni 2001 tot en met 22 november 2001 een naheffingsaanslag (aanslagnummer 1465.45.655.Y.1.90001) MRB ten bedrage van € 429, alsmede bij beschikking een boete van 100%.

1.4. Met betrekking tot het hoger beroep

Tegen bovenstaande onder 1.3 vermelde uitspraak van de rechtbank heeft de inspecteur MRB hoger beroep ingesteld bij beroepschrift van 24 juni 2008, bij het Hof ingekomen op 25 juni 2008.

Tegen bovenstaande onder 1.1 en 1.2 vermelde uitspraken van de rechtbank heeft belanghebbende hoger beroep ingesteld bij beroepschrift van 17 juli 2008, bij het Hof ingekomen op dezelfde datum, en aangevuld bij brief van 21 september 2008.

Belanghebbende respectievelijk de inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

Op 17 februari 2009 is een pleitnota ontvangen van belanghebbende. Een afschrift hiervan is aan de inspecteur gezonden.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 24 februari 2009 en op 27 maart 2009. Van het verhandelde ter zitting van 24 februari 2009 is een proces-verbaal opgemaakt dat bij brief van 11 maart 2009 aan partijen is gezonden. Tijdens de zitting van 27 maart 2009 is [E] als getuige gehoord.

Ter zitting en nadere zitting zijn alle hiervoor genoemde zaken gelijktijdig behandeld (08/00686 tot en met 08/00688 (MRB) en 08/00777 (BPM) en 08/00778 (IB)).

Van het ter nadere zitting verhandelde is een proces-verbaal opgemaakt dat bij brief van 14 april 2009 aan partijen is gezonden. De inspecteur heeft hierop gereageerd bij brief van 29 april 2009. Belanghebbende heeft hierop gereageerd bij brief van 2 juni 2009.

Door partijen is aangegeven dat een tweede nadere zitting achterwege kan blijven.

2.1. Feiten

Het Hof stelt de feiten vast zoals hierna opgenomen.

2.1.1. Belanghebbende is werkzaam als taxichauffeur in de regio Amsterdam. In de jaren dan wel de tijdvakken waarop de onderhavige belastingaanslagen betrekking hebben exploiteerde hij in het verband van een vennootschap onder firma met de naam VOF Taxi [abc] een taxibedrijf. Voor zijn werkzaamheden maakte belanghebbende gebruik van een Toyota Camry 2.2. Exe SD met het kenteken [AB-CD-01] (hierna: de taxi).

Het kenteken van de taxi stond met ingang van 12 juni 1999 op naam van belanghebbende. Hij was de enige die van de taxi gebruik maakte. De cataloguswaarde van de taxi was f 71.424. Aan de onderneming is het taxinummer [abc] toegekend.

“Inb meter Semel

Met Bosch MOB TAXI [abc]

[1234567] – [06 876543210]

Camry is al uitgebouwd moet wel op de rekening 80,= ex BTW”.

(…)UITBOUW TAXI 13.33 6 79.98

(…)TAXAMETER INBOUW 285.00 1 285.00

(…)DIVERSEN ARTIKELEN. 20.00 1 20.00

Sub totaal 384.98

(…)

BTW: 17.50% 67.37

TOTAAL FL: 452.35”

“De witte map hoort bij mijn werk. Om precies te zijn is de map van mijn vriendin en de aantekeningen zijn van werk.

De aantekeningen die erin zitten gaan onder andere over door mij ingebouwde kilometerstandonderbrekers. Er zitten ook aantekeningen in over door mij ingebouwde taximeters maar het meer en deel van de aantekeningen gaat over de inbouw van kilometerstandonderbrekers.

Ik heb aangetekend wanneer, bij welk taxinummer, bij welk merk en type auto en in sommige gevallen op welke manier ik een kilometerstand onderbreker heb ingebouwd. Dit laatste heb ik vooral bij de wat ingewikkeldere gevallen gedaan. De eerste jaren heb ik alle inbouwen precies bijgehouden. Later is het gaan versloffen en heb ik niet meer iedere inbouw aangetekend.

(…)

Aan de hand van mijn aantekening van 3/3/99 kan ik het volgende vertellen: (…)

De datum is de datum waarop ik de kilometertelleronderbreker heb ingebouwd. Het drie- of vier-cijferige getal betreft het taxinummer. Vervolgens heb ik het merk of het type van auto genoteerd. De aantekening “tijd 2” geeft een bepaalde schakeling aan.

(…)

Mijn periode van het inbouwen loopt van december 1997 tot heden. Dat is ook de periode dat ik mijn aantekeningen bij hield.”

2.2. Het geschil in hoger beroep

In hoger beroep is in geschil:

- of belanghebbende conform artikel 42, vijfde lid, van de Wet op de inkomstenbelasting 1964 (de Wet) overtuigend heeft aangetoond dat de taxi in 1999 voor niet meer dan 1.000 kilometer voor privédoeleinden is gebruikt;

- of de taxi in het BPM-naheffingstijdvak geheel of nagenoeg geheel is gebruikt voor het verrichten van taxivervoer;

- of de taxi in de MRB-naheffingstijdvakken geheel of nagenoeg geheel is gebruikt voor het verrichten van taxivervoer;

- of belanghebbende zich - met betrekking tot de heffing van IB, BPM en MRB - terecht op het gelijkheidsbeginsel en vertrouwensbeginsel beroept;

- of de inspecteur - betreffende de IB en de BPM – en de inspecteur MRB – betreffende de MRB - terecht en tot juiste bedragen boeten hebben opgelegd.

2.3. Overwegingen van het Hof; plan van behandeling

Het Hof zal in 2.4. ingaan op de heffing van IB. In 2.5. en 2.6 komen de heffing van BPM en MRB aan de orde. Het beroep op het gelijkheids- en vertrouwensbeginsel zal in 2.7. worden behandeld. In 2.8. komen vervolgens de boeten aan de orde. In 2.9. wordt de slotsom betreffende het hoger beroep geformuleerd. Tot slot komt in 2.10. de proceskostenveroordeling aan de orde.

2.4. De heffing van inkomstenbelasting

2.4.1. Toepassing van de autokostenfictie blijft ingevolge artikel 42, vijfde lid, van de Wet achterwege als blijkt – dat wil zeggen als belanghebbende overtuigend aantoont – dat de taxi op jaarbasis – door de firmanten van het taxibedrijf tezamen – niet meer dan 1.000 kilometer voor privédoeleinden is gebruikt. Een sluitende kilometeradministratie kan daarvoor als bewijsmiddel dienen, maar het bewijs kan ook op andere wijzen worden geleverd.

2.4.5.Voorts acht het Hof op grond van de tot de gedingstukken behorende stukken uit het strafrechtelijk onderzoek naar fraude met KTO’s, en in het bijzonder de verklaringen van [E] in het onder 2.1.7 opgenomen proces-verbaal van verhoor, het vermoeden gerechtvaardigd dat de aantekening “tijd ” gevolgd door een cijfer in het persoonlijke aantekenblok van [E] duidt op het aanbrengen van een bepaalde schakeling met betrekking tot een KTO. [E] heeft tijdens zijn verhoor op 27 maart 2009 verklaard dat hij zich ten dele kan herinneren wat hij tijdens het eerdere verhoor op 6 december 2000 heeft verklaard en dat hij voor zover hij weet toen de waarheid heeft verteld. Het Hof kent aan de door [E] bijna negen jaar later op 27 maart 2009 afgelegde verklaring dat hij op grond van zijn aantekeningen niet (meer met zekerheid) kan zeggen of het om een KTO ging geen enkele waarde toe en acht de verklaring van [E] op dit punt niet geloofwaardig. Dat [E], zoals gemachtigde stelt, onder grote druk eerder niet de waarheid heeft verteld acht het Hof niet aannemelijk.

Het Hof neemt gelet op het voorgaande tot uitgangspunt dat de aantekening “tijd” gevolgd door een cijfer in het persoonlijke aantekenblok van [E] betekende dat in de auto (taxi) van de desbetreffende klant een KTO moest worden ingebouwd. Dit uitgangspunt acht het Hof in ieder concreet geval voor tegenbewijs vatbaar.

2.4.8. Door [E] is in zijn persoonlijk aantekenblok voor 15 juni 1999 genoteerd: “15/06/99 [abc] camry tijd 3”. Nu deze aantekening “tijd” gevolgd door een cijfer in het persoonlijk aantekeningboekje van [E] in het algemeen betekent dat in de desbetreffende auto een bepaalde schakeling ten behoeve van een KTO is aangebracht en deze term ook in relatie tot de taxi van belanghebbende is gebruikt, acht het Hof in het onderhavige geval het vermoeden gerechtvaardigd dat ook in de taxi een KTO is ingebouwd. Met zijn enkele ontkenning daarvan, en ook overigens, heeft belanghebbende dit vermoeden niet weerlegd.

Het ontbreken van de vermelding ‘Div’ of ‘Diversen’ in de werkplaatsagenda doet hieraan naar het oordeel van het Hof niet af. Zoals het Hof in andere uitspraken heeft geoordeeld moet ervan worden uitgegaan dat ‘Div’ in de werkplaatsagenda van Inbouwbedrijf [D] betekende dat in de auto (taxi) van de desbetreffende klant een KTO moest worden ingebouwd. Het Hof acht het echter geenszins uitgesloten dat afspraken tot inbouw van een KTO ook kunnen zijn gemaakt zonder dat dit op die wijze in de werkplaatsagenda werd vermeld. Belanghebbende heeft, zoals volgt uit de ter zitting van 24 februari 2009 door hem gegeven toelichting, erkend dat hij aanvankelijk een afspraak voor het inbouwen van een KTO wilde maken en acht het niet uitgesloten dat de (mogelijke) inbouw van een KTO is besproken met Inbouwbedrijf [D]. Dat niet met zekerheid is vast te stellen dat belanghebbende (vooraf) een afspraak voor het inbouwen van een KTO heeft gemaakt, doet overigens niets af aan de mogelijkheid dat belanghebbende ter plaatse besloten heeft (alsnog) opdracht te geven tot inbouw van een KTO.

Nu belanghebbende niet het vermoeden heeft weerlegd dat de aantekening in het aantekenblok van [E] duidt op het inbouwen van een KTO, neemt het Hof tot uitgangspunt dat in de taxi een KTO was ingebouwd.

2.4.9. Door de aanwezigheid van een KTO in de taxi is de kilometeradministratie manipuleerbaar; het Hof verwijst nader naar hetgeen is overwogen onder 2.4.10.1 en 2.4.10.2 in zijn uitspraak van 19 november 2008, kenmerk nr. 07/00048, 07/00049, 07/00053, 07/00054 en 07/00055, op www.rechtspraak.nl gepubliceerd onder kenmerk LJN BG 5439 (hierna: de uitspraak van 19 november 2008).

De kilometeradministratie is daarmee niet geschikt om het door artikel 42, vijfde lid, van de Wet vereiste bewijs te leveren. Belanghebbende heeft voor het overige geen bewijsmiddelen bijgebracht waarmee hij heeft aangetoond dat met de taxi in 1999 niet meer dan 1.000 kilometer privé is gereden.

2.5. De heffing van BPM

2.5.1. Artikel 16, eerste lid, van de Wet op de belasting van personenauto’s en motorrijwielen 1992 (de Wet BPM) houdt – voor zover hier van belang – in dat een teruggaaf van belasting op aanvraag wordt verleend voor personenauto's die zijn bestemd om taxivervoer te verrichten. Ingevolge artikel 16, vijfde lid, van de Wet BPM bedraagt de teruggaaf nihil indien de personenauto niet geheel of nagenoeg geheel is gebruikt voor het verrichten van taxivervoer in de zin van de Wet personenvervoer.

2.6. De heffing van MRB

2.6.1. Artikel 72, eerste lid, onderdeel n, van de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1994 (verder Wet MRB) houdt – samengevat – in dat vrijstelling van belasting, onder bij algemene maatregel van bestuur te stellen voorwaarden en beperkingen, wordt verleend voor motorrijtuigen die bestemd zijn om daarmee als personenauto taxivervoer te verrichten en daarvoor geheel of nagenoeg geheel worden gebruikt. De hiervoor genoemde voorwaarden en beperkingen zijn gesteld in het Uitvoeringsbesluit motorrijtuigenbelasting 1994 (hierna: het Besluit MRB).

In artikel 23, eerste lid, aanhef en onderdeel c, van het Besluit MRB is – voor zover hier van belang - bepaald dat vrijstelling van belasting wordt verleend indien een verklaring wordt overgelegd van de exploitant van het motorrijtuig dat het motorrijtuig geheel of nagenoeg geheel wordt gebruikt voor het verrichten van taxivervoer.

“1. Bij constatering van het feit dat met betrekking tot een motorrijtuig ten onrechte een vrijstelling van belasting is verleend dan wel niet wordt voldaan aan de voor een vrijstelling gestelde voorwaarden kan de belasting worden nageheven.

2. De na te heffen belasting wordt berekend over een tijdsduur van vier aaneensluitende tijdvakken van drie maanden met als laatste tijdvak dat waarin het in het eerste lid bedoelde feit wordt geconstateerd. (…)”

2.7. Het gelijkheidsbeginsel en het vertrouwensbeginsel

Belanghebbende heeft zich voor het geval geen KTO is ingebouwd gemotiveerd betoogd dat het gelijkheidsbeginsel en vertrouwensbeginsel aan navordering c.q. naheffing in de weg staat. Nu het Hof aannemelijk gemaakt acht dat in de taxi met ingang van 15 juni 1999 een KTO was ingebouwd behoeft dit beroep geen bespreking.

2.8. Boeten

2.8.1. De boeten voor de IB en BPM zijn vergrijpboeten die de inspecteur heeft opgelegd op basis van artikel 67e respectievelijk 67f van de Awr. Volgens de inspecteur betekent de inbouw en het gebruik van een KTO dat belanghebbende zijn kilometeradministratie oncontroleerbaar heeft gemaakt en dat hij daarmee het oogmerk heeft gehad te weinig IB en BPM te betalen.

De inspecteur heeft - met inachtneming van § 25 en § 27 (IB) respectievelijk § 25 en § 28 (BPM) van het BBBB 1998 - een boete opgelegd van 50% van de nagevorderde of nageheven bedragen.

De MRB-boeten zijn verzuimboeten die de inspecteur MRB op basis van artikel 67c van de AWR heeft opgelegd. De inspecteur MRB heeft – met inachtneming van § 34, onderdeel 2, van het BBBB 1998 - boeten opgelegd van 100% van de nageheven bedragen. Voor wat betreft de onderbouwing van de boeten verwijst de inspecteur MRB in zijn verweerschrift in eerste aanleg naar het in eerste aanleg ingediende verweerschrift inzake de BPM.

2.8.2. Bij uitspraak op bezwaar heeft de inspecteur de IB en BPM-boete gematigd tot 25% van het nagevorderde bedrag respectievelijk € 500, zijnde 50% van het nageheven bedrag van € 1.000 dat betrekking heeft op de periode 12 juni 1999 tot 12 juni 2000.

De inspecteur MRB heeft de MRB-boeten verminderd tot 50%.

2.8.4. Met betrekking tot de boete in de IB acht het Hof aannemelijk dat belanghebbende bij het doen van aangifte voor het jaar 1999 de bedoeling heeft gehad om de inspecteur met zijn kilometeradministratie te doen blijken dat niet meer dan 1000 kilometer privé werd gereden met de auto. Voorts acht het Hof aannemelijk dat belanghebbende ten tijde dat hij de aangifte inkomstenbelasting voor dit jaar indiende, wist dat zijn kilometeradministratie onbetrouwbaar was en dat deze niet kon dienen als het door artikel 42, vijfde lid, van de Wet vereiste bewijs. Door desondanks de bijtelling wegens privé-gebruik niet in zijn aangifte op te nemen, heeft hij willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat te weinig belasting zou worden geheven. Dit betekent dat sprake is van (voorwaardelijk) opzet.

Tot slot oordeelt het Hof dat gelet op de ingebouwde KTO van een pleitbaar standpunt met betrekking tot de kilometeradministratie geen sprake kan zijn nu de inbouw van een KTO enkel de functie heeft het kunnen manipuleren van de reguliere vastlegging van de kilometerstand.

2.8.9. De redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 EVRM is in dezen niet later aangevangen dan op 1 juni 2004, de datum van kennisgeving van de boete ex artikel 67k AWR. Nu de rechtbank eerst uitspraak heeft gedaan op 9 juni 2008 heeft zij de boeten IB en BPM op grond van het tijdsverloop terecht gematigd. De door de rechtbank in aanmerking genomen vermindering acht het Hof toereikend. Noch het tijdsverloop na het instellen van hoger beroep, noch de totale behandelingsduur van de zaak tot de uitspraak van het Hof geven aanleiding tot verdere vermindering van de boeten.

De MRB-boeten zijn door het Hof uit anderen hoofde reeds tot een zodanig laag bedrag verminderd dat het Hof geen noodzaak ziet de overschrijding van de redelijke termijn met een verdere vermindering te compenseren. De geconstateerde verdragsschending is in zoverre voldoende gecompenseerd met de enkele vaststelling dat inbreuk is gemaakt op artikel 6, eerste lid, van het EVRM.

2.9. De slotsom

2.9. De slotsom is dat het in de onderhavige zaken ingestelde hoger beroep in zoverre gegrond is dat de uitspraken van de rechtbank dienen te worden vernietigd voor zover het betreft de naheffingsaanslagen MRB en daarbij genomen boetebeschikkingen.

2.10. Proceskosten

2.10. Nu het beroep van belanghebbende tegen de naheffingsaanslag MRB gegrond wordt verklaard, bestaan termen de inspecteur MRB te veroordelen in de proceskosten die belanghebbende in verband met zijn verweer tegen het hoger beroep van de inspecteur MRB heeft moeten maken. Met toepassing van het Besluit proceskosten bestuursrecht stelt het Hof deze kosten op 2½ (proceshandelingen) x 1 (gewicht van de zaak) x € 322 = € 805 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.

Navorderingsaanslag IB 1999 ((08/00778)

Het Hof bevestigt de uitspraak van de rechtbank.

Naheffingsaanslag BPM (08/00777):

Het Hof bevestigt de uitspraak van de rechtbank.

Naheffingsaanslagen MRB (08/00686 tot en met 08/00688)

Het Hof:

- vernietigt de uitspraak van de rechtbank;

- verklaart het bij de rechtbank ingestelde beroep gegrond;

- vernietigt de uitspraak van de inspecteur MRB voor zover deze de boetebeschikkingen betreft;

- vermindert de boeten tot (telkens) 10% van de nageheven belasting;

- veroordeelt de inspecteur MRB tot betaling van de proceskosten van belanghebbende in hoger beroep tot een bedrag van € 805.

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.

2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. een dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.