Gerechtshof Amsterdam, 16-07-2009, BJ3084, 08-00876

uitspraak van de tweede meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

tegen de uitspraak in de zaak no. AWB 07/5920 van de rechtbank Haarlem in het geding tussen

belanghebbende

en

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Belanghebbende heeft op 28 mei 2007 over het tijdvak april 2007 € 12.552 omzetbelasting op aangifte voldaan.

1.2. Belanghebbende heeft tegen de voldoening op aangifte bezwaar gemaakt, inhoudende dat € 63 te veel is voldaan. Het bezwaar is op 20 juni 2007 ingekomen.

1.3. Bij uitspraak van 20 juli 2007 heeft de inspecteur het bezwaar ongegrond verklaard.

1.4. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de inspecteur beroep ingesteld bij de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank)

1.5. Bij uitspraak van 30 juni 2008 heeft de rechtbank het door belanghebbende ingestelde beroep ongegrond verklaard.

1.6. Het tegen deze uitspraak ingestelde hoger beroep is bij het Hof ingekomen op 7 augustus 2008, aangevuld bij brief van 5 september 2008. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.7. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 30 juni 2009. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak wordt meegezonden.

2. Feiten

Het Hof stelt met in achtneming van hetgeen de rechtbank dienaangaande heeft vermeld, voor zover hier van belang de volgende feiten vast.

2.1. Belanghebbende is een overkoepelend lichaam, dat actief is op het gebied van de duivensport. Zij heeft als doelstelling het bevorderen en doen bevorderen van de postduivenliefhebberij en de wedstrijdsport met postduiven in de ruimste zin van het woord. De activiteiten van belanghebbende bestaan uit het uitvaardigen van uniforme reglementen en voorschriften, het treffen of doen treffen van organisatorische voorzieningen, het onderhouden van betrekkingen met zowel binnenlandse als buitenlandse organisaties en het geven van voorlichting en het aanwenden van andere wettige middelen die voor het doel bevorderlijk zijn. Zij is aangesloten bij de Werkgeversorganisatie in de Sport. Belanghebbende is ondernemer in de zin van artikel 7 van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet).

2.2. De leden van belanghebbende zijn de Afdelingen (verenigingen die in een bepaalde regio actief zijn), de Basisverenigingen (verenigingen die plaatselijk actief zijn) en de natuurlijke personen die aangesloten zijn bij de Basisverenigingen.

2.3. Belanghebbende verkoopt vaste voetringen aan haar leden voor € 0,47 per stuk. Een vaste voetring bevat een uniek nummer dat de duif identificeert en door de duif tijdens zijn leven wordt gedragen. Deze ring mag niet worden verwijderd. De kostprijs van de ring bedraagt € 0,05. De overige € 0,42 betaalt het lid voor diensten, die bestaan uit de registratie van de ring en het bijhouden van het registratiesysteem door belanghebbende. Dit systeem helpt bij de identificatie en terugbezorging van verdwaalde duiven. De vergoeding voor de vaste voetring dekt tevens de werkzaamheden die hieruit voortvloeien.

2. 4. In het tijdvak van naheffing heeft belanghebbende € 63 aan omzetbelasting voldaan ter zake van het verstrekken van vaste voetringen aan haar leden en de daarmee verbonden registratiediensten.

3. Het oordeel van de rechtbank

4.3. Tussen partijen is niet in geschil dat de registratiediensten onontbeerlijk zijn voor de duivenliefhebberij en dat eiseres geen winst beoogt. Het geschil spitst zich dus enkel toe op de vraag of deze diensten als sportbeoefening c.q. -bevordering zijn aan te merken. Naar maatschappelijke opvatting, die bepalend is voor het antwoord op de vraag of sprake is van sportbeoefening, staat bij sport de training van vaardigheid en kracht door fysieke inspanning en de daarmee samenhangende ontspanning centraal. Uit de tekst van artikel 132, eerste lid, sub m, van de Btw-richtlijn kan worden afgeleid dat de richtlijngever uitsluitend het oog heeft gehad op de actieve sportbeoefening door de mens. De menselijke activiteit die nodig is bij de beoefening van de duivenliefhebberij is niet voldoende om de duivenliefhebberij aan te kunnen merken als sport in de zin van de Btw-richtlijn. Hoewel artikel 11, eerste lid, onderdeel e, van de Wet OB geen beperking bevat tot actieve sportbeoefening door de mens, verzet deze bepaling zich niet tegen de hiervoor weergegeven richtlijnconforme uitleg. Artikel 11, eerste lid, onderdeel e, van de Wet OB kan derhalve - anders dan eiseres aanvoert - niet tot een ruimere uitleg leiden die ook diensten omvat voor dieren die aan sport doen. De fysieke inspanning die de duiven leveren, is derhalve niet relevant bij de beoordeling of de duivenliefhebberij sport is voor de heffing van omzetbelasting.”

4. Geschil in hoger beroep

5. Standpunten van partijen

Voor de standpunten van partijen wordt verwezen naar de gedingstukken. Voor het verhandelde ter zitting wordt verwezen naar het proces-verbaal van zitting.

6. Relevante bepalingen

Artikel 11, eerste lid, aanhef en onderdeel e, van de Wet stelt vrij de diensten door organisaties die zich de beoefening van sport of de bevordering daarvan ten doel stellen, aan hun leden.

Artikel 132, eerste lid, sub m, van de door de Raad van de Europese Unie vastgestelde Richtlijn 2006/112/EG (hierna: de Btw-richtlijn) bepaalt dat sommige diensten welke nauw samenhangen met de beoefening van sport of met lichamelijke opvoeding en welke door instellingen zonder winstoogmerk worden verricht voor personen die aan sport of lichamelijke opvoeding doen, zijn vrijgesteld van omzetbelasting.

Artikel 134 van de Btw-richtlijn bepaalt dat goederenleveringen en diensten van de vrijstelling zijn uitgesloten wanneer zij niet onontbeerlijk zijn voor het verrichten van de vrijgestelde handelingen of wanneer zij er in hoofdzaak toe strekken aan de instelling extra opbrengsten te verschaffen door de uitvoering van handelingen welke worden verricht in rechtstreekse mededinging met aan de omzetbelasting onderworpen handelingen van commerciële ondernemingen.

7. Beoordeling van het geschil

7.1. Tussen partijen is niet in geschil dat de prestaties die belanghebbende verricht in het kader van de verstrekking van de vaste voetring voor de heffing van omzetbelasting als één dienst moeten worden beschouwd. Het Hof volgt partijen in dit standpunt nu dit geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting. Tussen partijen is evenmin in geschil dat de evenvermelde diensten onontbeerlijk zijn voor, en gericht zijn op de duivenliefhebberij, en dat belanghebbende geen winst beoogt. Het Hof zal partijen ook hierin volgen nu dit oordeel gedragen wordt door de feiten.

7.2. Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de door haar verrichte diensten zijn vrijgesteld op grond van artikel 11, eerste lid, aanhef en onderdeel e, van de Wet. Zij stelt in dit verband dat zij een organisatie is die zich de beoefening sport of de bevordering daarvan ten doel stelt.

7.3. Belanghebbende verwijst ter onderbouwing van haar stelling dat haar activiteiten zijn vrijgesteld onder meer naar de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 11, eerste lid, aanhef en onderdeel e, van de Wet. Dienaangaande geldt het volgende.

“Artikel 11, letter e. Deze vrijstelling is thans vervat in art. 23, nr. 4, van de Wet op de Omzetbelasting 1954.” (Kamerstukken II 1967-1968, 9324, Memorie van Toelichting, blz. 33 r.k.)

“Letter e. Zoals reeds uit de memorie van toelichting blijkt, is de hier bedoelde vrijstelling overgenomen uit de huidige wet.”( Kamerstukken II 1967-1968, 9324, 9410, Memorie van Antwoord, blz. 64 l.k.)

7.7. Bij de aanpassing van de Wet aan de Zesde richtlijn inzake omzetbelasting op 1 januari 1979 is, voor zover hier van belang, geen wijziging aangebracht in de tekst van de vrijstelling van artikel 11, eerste lid, aanhef en onderdeel e, van de Wet.

7.8. Uit het vorenvermelde inzake de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 11, letter e, van de Wet leidt het Hof af dat de wetgever heeft beoogd de vrijstelling voor organisaties die zich de beoefening van sport of de bevordering daarvan ten doel stellen, zoals die vóór 1 januari 1969 op grond van artikel 23, aanhef en onder 4, van de Wet OB’54 bestond, ongewijzigd in de Wet op te nemen. Tot die organisaties behoorde blijkens § 45 van de Leidraad ook belanghebbende. Daaruit volgt naar het oordeel van het Hof dat belanghebbende naar de bedoeling van de wetgever ook vanaf 1 januari 1969 als een sportorganisatie in de zin van (thans) artikel 11, eerste lid, onderdeel e, van de Wet is aan te merken. Er zijn geen aanwijzingen dat de wetgever na genoemde datum daarop is teruggekomen. Daarenboven geldt dat noch de tekst noch de geschiedenis van de totstandkoming van de Zesde richtlijn en van de Btw-richtlijn noopt tot het oordeel dat de onderhavige vrijstelling een andere betekenis heeft gekregen. In dit verband verdient opmerking dat de staatssecretaris van Financiën klaarblijkelijk in 1997, gelet op de onder 2.5. vermelde brieven, nog uitdrukkelijk het standpunt heeft ingenomen dat een postduivenhoudersvereniging een sportorganisatie is in de zin van artikel 11, eerste lid, onderdeel e, van de Wet.

7.9. De inspecteur stelt dat de aanwijzing van belanghebbende als vrijgestelde sportorganisatie in de Leidraad berust op een goedkeuring en niet op de interpretatie van de vrijstelling en dat de intrekking van de Leidraad mitsdien tot gevolg heeft gehad dat belanghebbende onder de Wet niet meer als sportorganisatie kan worden aangemerkt. Dienaangaande merkt het Hof allereerst op dat het onderscheid tussen een goedkeuring en een interpretatie niet zonder meer tot gevolg heeft dat belanghebbende ten tijde van de overneming van de vrijstelling uit de Wet OB’54 in de Wet niet tot de sportorganisaties behoorde, die de wetgever wenste te blijven vrijstellen. Wat daarvan echter ook zij, naar ’s Hofs oordeel, valt uit de tekst van de Leidraad niet af te leiden dat de rangschikking van belanghebbende onder sportorganisaties op een goedkeuring berustte. De woorden ‘Het standpunt kan worden ingenomen dat’ duiden op een interpretatie van de vrijstelling. Kennelijk is destijds de staatssecretaris de vraag gesteld of belanghebbende als sportorganisatie in de zin van de vrijstellingsbepaling kon worden aangemerkt en is de staatssecretaris tot de conclusie gekomen dat dit kon. Naar het oordeel van het Hof is er geen aanleiding voor de veronderstelling dat de staatssecretaris met de door hem gebruikte formulering te kennen heeft willen geven dat het door hem aan de belastingdienst opgedragen standpunt in feite wetstechnisch onjuist was. Dat de gebruikte formulering het karakter heeft van een uitlegging van de vrijstellingsbepaling kan ook worden afgeleid uit andere delen van de Leidraad. Zo zijn in § 15, nr. 7, van de Leidraad opgenomen stellingnamen van interpretatieve aard in § 88, nr. 4, aangehaald als een standpunt dat kan worden ingenomen. Een goedkeuring pleegt in de Leidraad ook als zodanig te worden aangemerkt.

7.11. Het hoger beroep is gegrond, zodat de uitspraak van de rechtbank dient te worden vernietigd.

8. Proceskosten en griffierecht

Het Hof acht termen aanwezig voor een veroordeling in de door belanghebbende gemaakte proceskosten. Het Hof stelt deze kosten, op de voet van artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht in verbinding met het Besluit proceskosten bestuursrecht en de daartoe behorende bijlage, vast op (2 + 2) punten à € 322 x 1 (gewicht van de zaak), zijnde € 1.288 wegens beroepsmatig verleende rechtsbijstand in beroep en hoger beroep.

Voorts dienen de voor de behandeling van de zaak in beroep en in hoger beroep gestorte griffierechten van respectievelijk € 285 en € 433 aan belanghebbende te worden vergoed.

9. Beslissing

Aldus gedaan door mrs. E.M. Vrouwenvelder, voorzitter, D.B. Bijl en U.E. Tromp, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. V.M. Maat als griffier. De beslissing is op 16 juli 2009 in het openbaar uitgesproken.