Gerechtshof Amsterdam, 24-03-2009, BN3669, 08/00681 tot en met 08/00683, 08/00685 en 08/00712 tot en met 08/00714

uitspraak van de vierde meervoudige belastingkamer

op de hogere beroepen van

tegen de uitspraken in de zaken met de kenmerknummers AWB 06/5304 t/m 5307 en 06/5313 t/m 5315 van de rechtbank Haarlem van 3 juni 2008 in het geding tussen

en

- de inspecteur en de inspecteur MRB.

1. Ontstaan en loop van het geding

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak, gedagtekend 22 maart 2006, de naheffingsaanslag gehandhaafd.

Bij mondelinge uitspraak van 3 juni 2008 (AWB 06/5304) heeft de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank) het tegen de uitspraak op bezwaar door belanghebbende ingestelde beroep gegrond verklaard en de uitspraak op bezwaar en de naheffingsaanslag vernietigd.

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak, gedagtekend 21 maart 2006, de navorderingsaanslag gehandhaafd.

Bij mondelinge uitspraak van 3 juni 2008 (AWB 06/5307) heeft de rechtbank het tegen de uitspraak op bezwaar door belanghebbende ingestelde beroep gegrond verklaard en de uitspraak op bezwaar en navorderingsaanslag vernietigd.

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak, gedagtekend 21 maart 2006, de navorderingsaanslag gehandhaafd.

Bij mondelinge uitspraak van 3 juni 2008 (AWB 06/5305) heeft de rechtbank het tegen de uitspraak op bezwaar door belanghebbende ingestelde beroep gegrond verklaard en de uitspraak op bezwaar en navorderingsaanslag vernietigd.

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak, gedagtekend 21 maart 2006, de navorderingsaanslag gehandhaafd.

Bij mondelinge uitspraak van 3 juni 2008 (AWB 06/5306) heeft de rechtbank het tegen de uitspraak op bezwaar door belanghebbende ingestelde beroep gegrond verklaard en de uitspraak op bezwaar en navorderingsaanslag vernietigd.

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur MRB bij uitspraken, gedagtekend 7 april 2006 de naheffingsaanslagen en daarmee verbandhoudende boeten gehandhaafd.

Bij mondelinge uitspraak van 3 juni 2008 (AWB 06/5313 tot en met 06/5315) heeft de rechtbank de door belanghebbende ingestelde beroepen gegrond verklaard en de uitspraken op bezwaar, naheffingsaanslagen en boetebeschikkingen vernietigd.

Op 18 februari 2009 zijn nadere stukken ontvangen van de inspecteur. Op 6 maart 2009 is een pleitnota ontvangen van belanghebbende met bijlagen. Afschriften van deze stukken zijn aan de belanghebbende respectievelijk de inspecteur gezonden.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 10 maart 2009. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat aan deze uitspraak is gehecht.

Ter zitting zijn gelijktijdig behandeld: de zaken 08/00681 (BPM), 08/00862 (WAZ 2000), 08/00683 (IB 2001), 08/00685 (IB 2002) en 08/00712 tot en met 08/00714 (MRB).

2. Overwegingen

2.1.2. Belanghebbende heeft in zijn aangiften IB en WAZ over de onderhavige jaren geen bijtelling privé gebruik auto aangegeven. Aan belanghebbende is op verzoek teruggaaf van BPM verleend. Op verzoek van belanghebbende heeft de inspecteur MRB voor de taxi vrijstelling van MRB verleend.

2.1.3. De inspecteur heeft bij belanghebbende een boekenonderzoek ingesteld. De resultaten van dit onderzoek zijn aan de inspecteur MRB gerenseigneerd. Afschriften van het inzake het boekenonderzoek opgemaakte concept controlerapport en definitieve controlerapport zijn op respectievelijk 8 februari 2005 en 2 maart 2005 aan belanghebbende gezonden.

2.1.4. De inspecteur heeft naar aanleiding van het boekenonderzoek onder meer de onder ‘Ontstaan en loop van het geding’ opgenomen belastingaanslagen opgelegd. De inspecteur MRB heeft op basis van hetzelfde onderzoek de aldaar vermelde naheffingsaanslagen en boeten opgelegd.

2.2. Het geschil in hoger beroep

2.3.2. Belanghebbendes gemachtigde heeft ter zitting verklaard dat hij de pleitnota van de inspecteur liever eerder (dat wil zeggen: niet pas ter zitting) had ontvangen omdat over elke rit wel wat valt te zeggen. Het Hof merkt dienaangaande op dat de pleitnota van de inspecteur nog geen twee A-4tjes beslaat en dat daarin geen enkel gegeven voorkomt dat ook al niet in enige vorm eerder in de procedure door de inspecteur is aangevoerd. Belanghebbende is door de omstandigheid dat hij (evenals het Hof) eerst ter zitting kennis heeft kunnen nemen van de pleitnota van de inspecteur dan ook niet geschaad in zijn processuele positie.

2.3.3. Na sluiting van het onderzoek heeft de gemachtigde van belanghebbende op 23 maart 2009 nog een fax aan het Hof gezonden. In deze fax wordt geen verzoek gedaan tot heropening van het onderzoek en het Hof vindt hier ook ambtshalve geen aanleiding toe.

2.4.3. Een zeer groot deel van de geregistreerde ritten heeft als vertrek- of aankomstlocatie Schiphol. De overige vertrek- en aankomstlocatie van de ritten worden op de rittenkaarten veelal aangeduid met een plaatsnaam (bijvoorbeeld: van Uithoorn naar Amsterdam) zonder dat die locaties op enigerlei wijze nader (bijvoorbeeld door middel van een straatnaam) worden aangeduid.

2.4.6. In het licht van de slechts globale aanduiding van de plaats van vertrek en aankomst (overweging 2.4.3.) – waarbij het Hof opmerkt dat met name de aanduiding ‘Amsterdam’ een zo groot gebied omvat dat het aantal kilometers naar en van ‘Amsterdam’ afhankelijk van de feitelijke locatie zeer aanzienlijk kan verschillen –, en hetgeen is overwogen onder 2.4.4. en 2.4.5. acht het Hof belanghebbende niet geslaagd in het van hem op grond van artikel 3.20, tweede lid, van de Wet IB 2001 verlangde bewijs.

2.4.7. De navordering van inkomstenbelasting over 2001 en 2002 is derhalve terecht.

2.5.2. De inspecteur heeft de aan belanghebbende op diens verzoek teruggegeven BPM nageheven, waartoe hij, kort gezegd, aanvoert dat belanghebbende niet heeft bewezen dat de taxi geheel of nagenoeg geheel is gebruikt voor het verrichten van taxivervoer. De kilometeradministratie is ondeugdelijk en onbetrouwbaar, aldus de inspecteur, en met een dergelijke kilometeradministratie kan niet het vereiste bewijs worden geleverd.

2.5.3. De stellingen van belanghebbende komen erop neer dat hij met zijn kilometeradministratie, en met name de vastlegging op de rittenkaarten, aannemelijk heeft gemaakt dat de taxi voor ten minste 90% voor personenvervoer werd gebruikt.

2.5.4. Het Hof oordeelt dat op een belastingplichtige die zich op een vrijstelling beroept – zoals in casu belanghebbende – de last rust te bewijzen dat hij aan de voorwaarden voldoet.

2.5.5. Het Hof acht belanghebbendes kilometeradministratie gelet op de (te) globale aanduiding van de plaats van vertrek en aankomst op de rittenkaarten (overweging 2.4.3.) in samenhang met de constateringen van de inspecteur met betrekking tot de maanden augustus 2001, november 2001 en maart 2002 (bijlage 28) – welke constateringen door belanghebbende niet afdoende zijn weerlegd of verklaard – dermate gebrekkig dat belanghebbende niet aannemelijk heeft gemaakt dat de taxi in de laatste twee jaren van het BPM-naheffingstijdvak geheel of nagenoeg geheel voor het verrichten van taxivervoer is gebruikt. Ook voor het overige heeft belanghebbende geen bewijsmiddelen bijgebracht waarmee hij het verlangde bewijs heeft geleverd. Het nadere standpunt van de inspecteur met betrekking tot de BPM is derhalve juist.

2.6.2. Op verzoek is belanghebbende bij beschikking vrijstelling van MRB verleend. De inspecteur MRB heeft bij de in geschil zijnde naheffingsaanslagen MRB nageheven omdat hij van mening is dat belanghebbende in het desbetreffende tijdvak geen juiste en controleerbare kilometeradministratie heeft bijgehouden en ook overigens niet heeft bewezen dat de taxi geheel of nagenoeg geheel als zodanig werd gebruikt.

2.6.3. Met betrekking tot de op partijen rustende bewijslast geldt voor de MRB hetzelfde als voor de BPM. Ook met betrekking tot de MRB concludeert het Hof dat op belanghebbende de last rust aannemelijk te maken dat de taxi geheel of nagenoeg geheel als zodanig is gebruikt.

2.6.4. Onder verwijzing naar hetgeen is overwogen omtrent de BPM concludeert het Hof ook in dit verband dat belanghebbendes kilometeradministratie dermate gebrekkig is dat met een dergelijke administratie niet aannemelijk gemaakt kan worden dat de taxi geheel of nagenoeg geheel als zodanig is gebruikt. Ook voor het overige heeft belanghebbende geen bewijsmiddelen bijgebracht waarmee hij het verlangde bewijs heeft geleverd.

2.6.5. De beslissing van de rechtbank inzake de naheffingsaanslagen MRB is gebaseerd op het oordeel – zakelijk weergegeven – dat op grond van artikel 76, tweede lid, van de Wet MRB de periode waarover kan worden nageheven beperkt is en wel tot de twaalf maanden voorafgaande aan 2 maart 2005, zijnde het tijdstip waarop (aldus de rechtbank) de inspecteur MRB geconstateerd heeft dat belanghebbende niet aan de voorwaarden voor de MRB-vrijstelling voldeed

2.6.6. Dienaangaande overweegt het Hof als volgt. Artikel 76 van de Wet MRB luidt, voor zover van belang, als volgt:

2.6.7. Over de strekking van de in dezen van belang zijnde bepalingen is in HR 5 oktober 2001, nr. 36.493, BNB 2001/420 het volgende overwogen:

“3.4. Vooropgesteld moet worden dat de algemene bevoegdheid van de inspecteur te weinig geheven motorrijtuigenbelasting na te heffen, berust op artikel 20 van de AWR. Voor een aantal specifieke situaties zijn in afdeling 7 van hoofdstuk II van de Wet - en, hier niet van belang, de artikelen 52 tot en met 54, 60 en 61, alsmede 69 en 70 - ten dele van artikel 20 van de AWR afwijkende regels gegeven. De afwijking van artikel 20 van de AWR in afdeling 7 van hoofdstuk II komt in essentie hierop neer dat de naheffingsaanslag wordt berekend over een tijdsduur van vier aaneensluitende tijdvakken van drie maanden met als laatste tijdvak dat waarin het tot naheffing aanleiding gevende feit is geconstateerd, behoudens voorzover de belastingplichtige overtuigend aantoont dat zich een van de in de Wet vermelde situaties heeft voorgedaan waarin evident is dat naheffing over de voorgeschreven periode onjuist zou zijn. Een vergelijkbare afwijking van artikel 20 van de AWR kwam voor in artikel 16 van de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1966. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van die wet (Kamerstukken II 1965/66, 8445, nr. 3, blz. 7) is af te leiden dat de strekking van deze afwijking was een praktische regeling te treffen voor de bewijsmoeilijkheden waarvoor de inspecteur zich ziet gesteld indien hij wil naheffen in situaties waarin op enig moment wordt geconstateerd dat in verband met de aard of het gebruik van een motorrijtuig geen of te weinig belasting is betaald, zonder dat kan worden vastgesteld sinds wanneer dat het geval is. Aangenomen moet worden dat dit ook de strekking is van de in de thans geldende wet opgenomen afwijkingen van artikel 20 van de AWR.”

2.6.8. De naheffingsaanslagen zijn gebaseerd op het standpunt van de inspecteur MRB dat het belanghebbende in de naheffingstijdvakken ontbreekt aan een administratie op grond waarvan kan worden geoordeeld dat de (mede) bij hem in gebruik zijnde taxi geheel of nagenoeg geheel als taxi is gebruikt.

2.6.9. De last aannemelijk te maken dat de taxi geheel of nagenoeg geheel wordt gebruikt voor het verrichten van taxivervoer rust – gelijk het Hof heeft overwogen onder 2.6.3. – op belanghebbende als degene die zich op de vrijstelling heeft beroepen.

2.6.10. Het bewijsprobleem waarvoor de inspecteur MRB zich in het algemeen gesteld ziet indien hij wil naheffen in een situatie waarin op enig moment wordt geconstateerd dat in verband met de aard of het gebruik van een motorrijtuig geen of te weinig belasting is betaald doet zich in een geval als hier aan de orde niet voor. Het onderhavige geval behoort derhalve niet tot de categorie gevallen waarvoor de naheffingsbevoegdheid van artikel 76, tweede lid, van de Wet MRB is bedoeld. De omstandigheid dat zich niet een situatie voordoet waarvoor artikel 76 is bedoeld, houdt naar het oordeel van het Hof niet in dat overigens niet zou kunnen worden nageheven op de voet van artikel 20 AWR. Een ander oordeel acht het Hof niet in overeenstemming met het in wezen aanvullende karakter van artikel 76, tweede lid, van de Wet MRB. Artikel 76, tweede lid, van de Wet MRB heeft geen exclusieve werking. Mitsdien acht het Hof – anders dan de rechtbank – de inspecteur MRB in het onderhavige geval op de voet van artikel 20 AWR bevoegd tot het opleggen van de in geschil zijnde naheffingsaanslagen MRB.

2.7.2. Belanghebbende heeft de boeten betwist. Anders dan hij daarbij tot uitgangspunt heeft genomen gaat het bij de onderhavige boeten niet om vergrijpboeten en is opzet of grove schuld derhalve niet vereist. Het betreft voorts evenmin situaties waar de heffingsgrondslag met ‘omkering van de bewijslast’ is vastgesteld.

2.7.4. De redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 EVRM is in dezen niet later aangevangen dan op 27 juli 2005, de datum van de vooraankondigingen van de MRB-naheffingsaanslagen en MRB-boeten. Nu de rechtbank eerst uitspraak heeft gedaan op 3 juni 2008 is sprake van overschrijding van de redelijke termijn. De MRB-boeten zijn door het Hof uit anderen hoofde reeds tot een zodanig laag bedrag verminderd dat het Hof geen noodzaak ziet de overschrijding van de redelijke termijn met een verdere vermindering te compenseren. De geconstateerde verdragsschending is in zoverre voldoende gecompenseerd met de enkele vaststelling dat inbreuk is gemaakt op artikel 6, eerste lid, van het EVRM.

2.9. Belanghebbende heeft recht op vergoeding van het in eerste aanleg betaalde griffierecht (€ 141) en op vergoeding van (proces)kosten in bezwaar, in eerste aanleg en in hoger beroep. Het Hof vindt daarbij - anders dan de rechtbank - geen termen aanwezig af te wijken van de forfaitaire vergoeding volgens het Besluit proceskosten bestuursrecht. De omstandigheid dat belanghebbende in de bezwaarfase ten onrechte niet is gehoord geeft daartoe onvoldoende aanleiding. Voorts kan de inspecteur niet het verwijt worden gemaakt dat hij de belastingaanslagen en boetebeschikkingen heeft opgelegd en gehandhaafd terwijl reeds duidelijk was dat die besluiten in daartegen ingestelde procedures geen stand zouden houden.

3. Beslissingen

- verklaart het beroep tegen de uitspraken inzake de navorderingsaanslag IB 2001, de navorderingsaanslag IB 2002, de naheffingsaanslag MRB over het tijdvak 17 januari 2001 tot en met 16 januari 2002, en de naheffingsaanslag MRB over het tijdvak 17 januari 2002 tot en met 16 januari 2003, ongegrond;

- verklaart de beroepen tegen de uitspraken inzake de navorderingsaanslag WAZ, de naheffingsaanslag BPM, de naheffingsaanslag MRB over het tijdvak 8 september 2000 tot en met 16 januari 2001 alsmede de daarbij genomen boetebeschikking, en de boetebeschikkingen genomen bij de naheffing van MRB over de tijdvakken 17 januari 2001 tot en met 16 januari 2002 en 17 januari 2002 tot en met 16 januari 2003, gegrond;

- vernietigt de navorderingsaanslag WAZ;

- vermindert de naheffingsaanslag BPM tot € 9.081;

- vernietigt de naheffingsaanslag MRB over het tijdvak 8 september 2000 tot en met 16 januari 2001 alsmede de daarbij genomen boetebeschikking;

- vermindert de boete opgelegd bij de naheffing van MRB over het tijdvak 17 januari 2001 tot en met 16 januari 2002 tot 10% ofwel € 160;

- vermindert de boete opgelegd bij de naheffing van MRB over het tijdvak 17 januari 2002 tot en met 16 januari 2003 tot 10% ofwel € 159;

- veroordeelt de inspecteur in de (proces)kosten van belanghebbende in bezwaar, beroep en hoger beroep tot een bedrag van € 3.622,50 en wijst de Staat aan als de rechtspersoon die deze kosten aan belanghebbende moet vergoeden.

Aldus vastgesteld door mrs. F.J.P.M. Haas, voorzitter, J. den Boer en M.J. Leijdekker, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. J. Couperus als griffier. De beslissing is op 24 maart 2009 in het openbaar uitgesproken.