Gerechtshof Amsterdam, 06-05-2010, BM4225, 08-00610

uitspraak van de tweede meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

en

de inspecteur.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. De inspecteur heeft met dagtekening 27 februari 2007 aan belanghebbende voor het jaar 2005 een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 5.096. Bij deze aanslag werd de verschuldigde inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen op nihil vastgesteld. Belanghebbende heeft tegen de aanslag een bezwaarschrift ingediend.

1.2. Bij uitspraak van 22 mei 2007 heeft de inspecteur het bezwaar afgewezen. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de inspecteur beroep ingesteld bij de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank). Bij uitspraak van 24 april 2008 heeft de rechtbank het door belanghebbende ingestelde beroep gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar vernietigd, het in de aanslag bepaalde bedrag aan uit te betalen heffingskorting nader op € 631 vastgesteld en de aanslag overigens dienovereenkomstig gewijzigd en de Staat der Nederlanden (Ministerie van Financiën) gelast het door belanghebbende betaalde griffierecht van € 39 te vergoeden.

1.3. Het tegen de uitspraak van de rechtbank ingestelde hoger beroep is bij het Hof ingekomen op 28 mei 2008, aangevuld bij brief van 18 augustus 2008. Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.

1.4. Op 6 en 8 april 2010 zijn nadere stukken (aangeduid als pleitnota en bijlage bij de pleitnota) ontvangen van de inspecteur. Deze zijn in afschrift verstrekt aan belanghebbende. Bij brief van 7 april 2010 heeft belanghebbende medegedeeld niet ter zitting te verschijnen. Een kopie van deze brief is aan de inspecteur gezonden.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 13 april 2010. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak wordt meegezonden.

2. Feiten

2.1. Belanghebbende, geboren op […] mei 1940, is in 2005 65 jaar geworden. Belanghebbende was gedurende het gehele jaar 2005 gehuwd met A (hierna ook: de echtgenoot). Het inkomen van de echtgenoot bestond in 2005 uit € 23.754 aan pensioen en een uitkering ingevolge de Algemene Ouderdomswet (hierna: AOW). De echtgenoot was over 2005 meer dan tweemaal de algemene heffingskorting aan gecombineerde inkomensheffing verschuldigd.

2.2. Met ingang van 1 mei 2005 ontving belanghebbende een AOW-uitkering, zijnde in totaal € 5.096. Overigens had belanghebbende in 2005 geen inkomsten.

2.3. Belanghebbende deed aangifte van een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 5.096. In onderdeel ’43 Uitbetaling Algemene heffingskorting’ was in het vak naast het vak ‘recht op uitbetaling algemene heffingskorting J’ een ‘x’ geplaatst.

2.4. Naar aanleiding van de door belanghebbende ingediende aangifte is een voorlopige aanslag vastgesteld waarbij een bedrag van € 95 aan heffingskorting aan belanghebbende werd uitbetaald. Voormeld bedrag van € 95 is het verschil tussen € 1.238, zijnde de voor belanghebbende geldende algemene heffingskorting, en € 1.143, zijnde de over het aangegeven belastbare inkomen uit werk en woning verschuldigde inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen. De gecombineerde heffingskorting bedraagt ingevolge artikel 8.8 Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB 2001) maximaal € 1.143, zijnde de gecombineerde inkomensheffing.

2.5. De in het geding zijnde aanslag is vastgesteld conform de voorlopige aanslag.

3. Het oordeel van de rechtbank

4.7. Anders dan verweerder (Hof: belanghebbende) heeft bepleit, ziet de rechtbank geen grond de gevallen van belastingplichtigen die een partner hebben en in het jaar van 65 worden uitsluitend inkomen uit AOW-uitkering genieten te onderscheiden in twee groepen ongelijke gevallen en een cesuur te leggen tussen dergelijke belastingplichtigen die wel en die niet door middel van een voorlopige teruggaaf hebben verzocht om teruggave van de heffingskorting. Verweerder heeft niet aannemelijk gemaakt dat de wetgever zich een oordeel heeft gevormd over het al dan niet gelijk zijn van deze twee categorieën, zodat de rechtbank niet kan beoordelen of de wetgever in redelijkheid ongelijkheid van die gevallen heeft kunnen aannemen. Verweerder heeft het al dan niet aanvragen van een voorlopige teruggaaf als een relevant onderscheidend criterium aangemerkt. Dat standpunt heeft hij niet nader onderbouwd. In het licht van de systematiek van de regeling van uitbetaling van heffingskorting acht de rechtbank dat verschil niet doorslaggevend om te kunnen concluderen tot ongelijke gevallen. Die onderscheiding komt er in wezen op neer dat belastingplichtigen die kennelijk in staat zijn met het incasseren van de heffingskorting te wachten tot na het kalenderjaar verschillen van hen die reeds gaandeweg het jaar die uitbetaling wensen. Juist omdat in de wettelijke regeling over de vaststelling van de uit te betalen heffingskorting in wezen – uitsluitend – het inkomen van de beide partners over het gehele kalenderjaar van belang is, kan naar het oordeel van de rechtbank het aanvraagmoment in redelijkheid niet als een onderscheidend criterium worden aangemerkt.

4.8. Onderhavige wettelijke regeling en de uitvoeringspraktijk komen er op neer dat aan vroege aanvragers van de uitbetaling van de heffingskorting een extra voordeel wordt gegeven ten opzichte van degenen die met aanvragen van de uitbetaling hebben gewacht. Verweerder heeft niet aannemelijk gemaakt dat de wetgever een rechtvaardiging voor deze ongelijke behandeling heeft gegeven, zodat de rechtbank niet kan beoordelen of de wetgever expliciet binnen de hem toekomende ruime beoordelingsvrijheid is gebleven. Verweerder heeft ter rechtvaardiging van het onderscheid geen nadere argumenten bijgebracht. Voor zover bedoeld zou zijn aan huishoudens in de – overigens van geval tot geval verschillende –periode tot aan het 65 worden van de niet- of minstverdienende partner in enig kalenderjaar een extra financiële ondersteuning te bieden, acht de rechtbank die onderbouwing in redelijkheid onvoldoende, reeds omdat niet is gebleken dat personen die eerst achteraf de uitbetaling ontvangen in dat opzicht per definitie in een andere positie verkeren dan degenen die wel vooraf de uitbetaling vragen.

4.9. De wettelijke regeling en de uitvoeringspraktijk komen daarom in strijd met het in artikel 26 IVBPR neergelegde gelijkheidsbeginsel. De rechtbank kan in deze situatie de ongelijke behandeling opheffen, nu niet in geschil is dat aan eiseres bij eerdere aanvraag over de periode dat zij geen 65 was een heffingskorting zou zijn uitbetaald van € 631 en de aanslag geacht zou worden dienovereenkomstig te zijn vastgesteld. De rechtbank zal het beroep gegrond verklaren en de aanslag alsnog vaststellen op dat bedrag.”

4. Geschil in hoger beroep

In hoger beroep is in geschil of belanghebbende recht heeft op terugbetaling van een bedrag ad € 631 aan heffingskorting in plaats van een terugbetaling van € 95 aan heffingskorting, hetgeen belanghebbende stelt doch de inspecteur betwist.

5. Standpunten van partijen

Voor de standpunten van partijen wordt verwezen naar de gedingstukken. Voor het verhandelde ter zitting wordt verwezen naar het proces-verbaal van zitting.

6. Beoordeling van het geschil

6.1. Aan belanghebbende is ingevolge artikel 9.4, aanhef en onderdeel b, Wet IB 2001 een aanslag opgelegd. Deze aanslag is opgelegd conform de door haar ingediende aangifte. Bij de aanslag is rekening gehouden met een algemene heffingskorting van € 1.238. Deze korting is vastgesteld rekening houdend met het feit dat belanghebbende in mei 2005 65 jaar is geworden.

6.2. Vaststaat dat belanghebbende geen verzoek heeft gedaan om toekenning van een voorlopige teruggaaf, als bedoeld in artikel 9.3 van de Wet IB 2001.

6.3. De inspecteur bevestigt dat, ingeval belanghebbende zou hebben verzocht om een voorlopige teruggaaf, aan haar een teruggaaf zou zijn verleend van € 157,85 per maand, te weten de algemene heffingskorting van € 1.894 gedeeld door 12. Deze teruggaaf zou zijn beëindigd met ingang van mei 2005. Belanghebbende zou dan tot mei in totaal € 631 hebben ontvangen. Bij het vaststellen van de voorlopige teruggaaf wordt in het jaar van 65 worden geen rekening gehouden met de omstandigheid dat de belastingplichtige een AOW-uitkering gaat ontvangen, noch met de omstandigheid dat ten gevolge van het 65 jaar worden de premieplicht voor de AOW vervalt en daardoor een herrekend percentage geldt voor de berekening van de hoogte van de heffingskorting.

6.4. De inspecteur bevestigt voorts dat deze teruggaaf niet zou zijn gecorrigeerd door middel van het opleggen van een aanslag, nu tussen partijen niet in geschil is dat de aanspraak op uitbetaling van de algemene heffingskorting niet wordt beperkt door artikel 8.9, tweede lid, van de Wet IB 2001. De inspecteur verwijst in dit verband naar artikel 9.4, derde en vierde lid, van de Wet IB 2001.

6.5. Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat het niet aanvragen van een voorlopige teruggaaf niet mag leiden tot een ongunstiger behandeling ten opzichte van belastingplichtigen die wel een voorlopige teruggaaf hebben aangevraagd en gekregen. Zij voert aan dat zij, nu zij niet om een voorlopige teruggaaf heeft verzocht, minder heffingskorting ontvangt dan degenen die wel om een dergelijke teruggaaf hebben verzocht. Het Hof verstaat deze grief aldus dat belanghebbende stelt dat voornoemde wettelijke bepalingen, zoals die in de praktijk worden toegepast, in strijd zijn met het verbod van discriminatie als bedoeld in artikel 14 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (hierna: EVRM) en artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (hierna: IVBPR).

6.6. Het Hof stelt voorop dat op fiscaal gebied aan de wetgever een ruime beoordelingsvrijheid toekomt bij het beantwoorden van de vraag of voor de toepassing van artikel 26 IVBPR en artikel 14 EVRM gevallen als gelijk moeten worden beschouwd en of, in het bevestigende geval, een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat om die gevallen niettemin in verschillende zin te regelen (vgl. EHRM 22 juni 1999, nr. 46757/99, zaak Della Ciaja/Italië, BNB 2002/398). Daarbij dient het oordeel van de wetgever te worden geëerbiedigd tenzij dat van redelijke grond ontbloot is (EHRM 10 juni 2003, nr. 27793/95, zaak M.A. en anderen tegen Finland, V-N 2003/52.2).

6.7. Vaststaat dat belanghebbende, nu zij geen voorlopige teruggaaf heeft aangevraagd, gelet op de wettelijke bepalingen van de Wet IB 2001 niet in aanmerking komt voor een teruggaaf van € 631. Aan haar is teruggaaf verleend van € 95, zijnde het verschil tussen € 1.238 (de voor belanghebbende geldende algemene heffingskorting), en € 1.143 (de over het aangegeven belastbare inkomen uit werk en woning verschuldigde inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen). Voor zover belanghebbende gelijk wil worden behandeld met een belastingplichtige die wel een voorlopige teruggaaf heeft aangevraagd en daardoor wel een teruggaaf heeft gekregen van € 631, geldt dat de ongelijke behandeling een grondslag vindt in de Wet IB 2001. Onderzocht dient te worden of voor het verschil in fiscale behandeling tussen belastingplichtigen die wel om een voorlopige teruggaaf hebben verzocht en belastingplichtigen die niet om een voorlopige teruggaaf hebben verzocht een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat. Dienaangaande geldt het volgende.

6.11. Naar het Hof afleidt uit de in 6.8 tot en met 6.10 aangehaalde passages, heeft de wetgever aan het niet opleggen van een aanslag ten grondslag gelegd de overweging dat het toekennen van een (voorzienbaar te hoge) voorlopige teruggaaf ten doel had de betrokken belastingplichtige niet te confronteren met tijdelijke negatieve inkomenseffecten voor het bereiken van de leeftijd van 65 jaar. Voorwaarde was wel het aanvragen van een voorlopige teruggaaf. Het Hof leidt uit evenvermelde passages voorts af dat de wetgever een en ander bewust niet heeft willen corrigeren via een aanslag. Naar ’s Hofs oordeel heeft de wetgever in redelijkheid belang kunnen hechten aan de tijdelijke negatieve inkomenseffecten die een lagere voorlopige teruggaaf tot gevolg zouden hebben. Naar het Hof begrijpt zou het alsnog opleggen van een aanslag deze doelstelling tekort doen.

6.12. Het voorgaande leidt tot het oordeel dat de wetgever zonder overschrijding van de hiervoor in 6.6 bedoelde ruime beoordelingsvrijheid heeft kunnen menen dat, voor zover hier al sprake is van gelijke gevallen, een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat om enerzijds aan belastingplichtigen, die daarom hebben verzocht, een voorlopige teruggaaf toe te kennen waarbij voor de algemene heffingskorting geen rekening wordt gehouden met het bereiken van de 65 jarige leeftijd en het ontvangen van AOW, en zulks niet te corrigeren via een aanslag, en anderzijds aan belastingplichtigen die niet om een dergelijke teruggaaf hebben verzocht een aanslag op te leggen waarbij een algemene heffingskorting wordt berekend, rekening houdend met het bereiken van de 65 jarige leeftijd en het ontvangen van AOW. Nu de op dit punt door de wetgever gemaakte keuze niet van een redelijke grond ontbloot is, dient deze keuze te worden geëerbiedigd. Het hoger beroep van de inspecteur slaagt derhalve.

7. Proceskosten

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de kosten op de voet van artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

8. Beslissing

Aldus gedaan door mrs. E.M. Vrouwenvelder, voorzitter, A.P.M. van Rijn en B.A. van Brummelen, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. V.M. Maat als griffier. De beslissing is op 6 mei 2010 in het openbaar uitgesproken.