Gerechtshof Amsterdam, 03-02-2011, BP5333, 10/00389

uitspraak van de douanekamer

op het hoger beroep van

tegen de uitspraak in de zaak nummer AWB 09/59 van de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank) van 18 mei 2010 in het geding tussen

belanghebbende

en

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. De inspecteur heeft met dagtekening 5 september 2008 aan belanghebbende een uitnodiging tot betaling (UTB) uitgereikt met kenmerk … voor een bedrag van € 32.746,26 aan douanerechten.

1.3. Bij uitspraak van 18 mei 2010, aan partijen toegezonden op 20 mei 2010, heeft de rechtbank het door belanghebbende ingestelde beroep gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar vernietigd en de UTB verminderd tot € 32.128,77.

1.4. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de rechtbank hoger beroep ingesteld bij brief van 22 juni 2010. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 7 december 2010. Van het verhandelde is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak is meegezonden.

2. Feiten

2.1. De feiten zijn door de rechtbank als volgt vastgesteld, waarbij belanghebbende is aangeduid als eiseres en de inspecteur als verweerder.

2.1. Eiseres drijft een handelsonderneming in groente en fruit. Eiseres heeft in de jaren 2007 en 2008 in opdracht van de importeur M Ltd. te Tel Aviv, Israël, diverse douaneaangiften gedaan voor het brengen in het vrije verkeer van goederen zoals druiven en paprika’s. Op deze aangiften heeft eiseres vermeld dat de goederen van oorsprong uit Israël zijn en heeft daarbij aanspraak gemaakt op de toepassing van een preferentieel tarief.

2.2. Verweerder heeft op 16 april 2008 een aanvang gemaakt met een controle na invoer (hierna: CNI) bij eiseres. Deze controle is op 20 mei 2008 uitgebreid naar alle aangiften die eiseres heeft gedaan in opdracht van importeur M Ltd.

2.3. In het van de CNI opgemaakt rapport is als volgt vermeld:

6.1 Heffingspercentages

2.4. Tot de stukken van het geding behoren factuurverklaringen waarop staat vermeld: “Place of production TOMER Zip 90680”. Tussen partijen is niet in geschil dat ook in de periode voorafgaand aan de periode waarop de in geschil zijnde utb ziet, de jaren 2005 en 2006, factuurverklaringen aanwezig waren waarop werd bevestigd dat de oorsprong van de goederen Tomer was. Tomer is gelegen op de Westelijke Jordaanoever, welk gebied sinds 1967 onder Israëlisch bestuur is geplaatst.

2.5. Verweerder heeft op 17 november 2008 op de voet van artikel 236 van het Communautair douanewetboek (CDW) een ambtshalve teruggaaf verleend van € 617,49.

2.3. Aan de overwegingen van de rechtbank omtrent het geschil ontleent het Hof de volgende feiten.

4.2.1. In protocol nr. 4 bij de associatieovereenkomst EG-Israël (“protocol EG-Israël”) worden de voorschriften vastgesteld betreffende de definitie van het begrip ‘producten van oorsprong’ en betreffende de methoden van administratieve samenwerking.

4.2.2. Overeenkomstig artikel 2, lid 2, van dit protocol worden als producten van oorsprong uit Israël beschouwd: geheel en al in die Staat verkregen producten in de zin van artikel 4 van dit protocol, en in Israël verkregen producten waarin materialen zijn verwerkt die daar niet geheel en al zijn verkregen, mits deze materialen in Israël een be- of verwerking hebben ondergaan die toereikend is in de zin van artikel 5 van dit protocol.

4.2.3. Artikel 17, lid 1, van dit protocol luidt:

4.4. Tot de stukken van het geding behoort een niet-openbare lijst van nederzettingen en industriële zones op de Westelijke Jordaanoever, de hoogte van Golan en Jeruzalem. Op dit stuk is als volgt vermeld:

“Op 25 januari 2005 heeft de Europese Commissie een bericht gepubliceerd in Pbl. (EG) C 20 gericht aan de importeurs die producten vanuit Israël in de Europese Unie importeren die van oorsprong zijn uit de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Golan Hoogvlakte.

In het bericht stelt de Commissie de importeurs ervan in kennis dat met ingang van 1 februari 2005 alle certificaten inzake goederenverkeer EUR.1 en EUR-MED en alle factuurverklaringen die zijn afgegeven in Israël voor de export van goederen naar de EU een vermelding moeten bevatten omtrent de stad, het dorp of de industriële zone waar de producten zijn verkregen.

Weigeren preferentie

2.3. Partijen hebben geen bezwaar gemaakt tegen bovenstaande weergave van de feiten door de rechtbank, zodat ook het Hof daarvan zal uitgaan.

2.4. In aanvulling op het voorgaande stelt het Hof vast dat belanghebbende in de jaren 2007 en 2008 in totaal 253 aangiften heeft gedaan voor groenten en fruit uit Israël. Bij 53 van deze aangiften is een oorsprongsbewijs met vermelding “Tomer (ZIP 90680)” overgelegd. De bestreden navordering heeft betrekking op deze 53 aangiften.

3. Het oordeel van der rechtbank

De rechtbank heeft omtrent het geschil ondermeer het volgende overwogen, waarbij belanghebbende is aangeduid als eiseres en de inspecteur als verweerder.

4.6. Eiseres heeft een beroep gedaan op het arrest van de Hoge Raad van 25 september 2009, nr. 07/10290, waarin is geoordeeld dat uit de arresten van het Hof van Justitie van 23 mei 1989, Top Hit Holzvertrieb GmbH, 378/87 en 19 oktober 2000, Hans Sommer GmbH & CO. KG, C-15/99, volgt dat de douaneautoriteiten ingevolge artikel 220, lid 2, letter b, van het CDW moeten afzien van navordering indien zij bij een controle ter plaatse van importen in een eerder tijdvak voor gelijksoortige transacties geen bezwaar hebben gemaakt tegen de - achteraf gezien onjuiste - vermelding van een tariefpost in de aangifte, mits niet blijkt dat de ondernemer, die voor zijn douaneaangifte aan alle voorschriften van de geldende regelgeving heeft voldaan, twijfels kon hebben over de juistheid van de resultaten van de controle. Verweerder heeft gesteld dat eiseres door de publicatie in het Publicatieblad gerede twijfels moest hebben over de oorsprong en de toepassing van het preferentiële tarief, zodat zij niet te goeder trouw is als bedoeld in artikel 220, lid 2, letter b, van het CDW.

4.8. Gezien het onder 4.7. gegeven oordeel komt de rechtbank niet meer toe aan beantwoording van de vraag of er sprake is van een situatie waarin de aangiften door verweerder zijn gecontroleerd en hij in een eerdere fase daartegen geen bezwaren heeft geuit. Bespreking van het beroep van eiseres op het arrest van de Hoge Raad van 25 september 2009, nr. 07/10290 kan dan ook achterwege blijven omdat het ontbreken van goede trouw bij eiseres aan een geslaagd beroep op dit arrest in de weg staat.

4.9. Verweerder heeft geconcludeerd tot gegrondverklaring van het beroep, aangezien de uitspraak op bezwaar had moeten luiden dat het bezwaar gegrond was voor een bedrag van € 617,49. De rechtbank ziet geen reden verweerder hier niet in te volgen, zodat het beroep om die reden gegrond zal worden verklaard.

4. Geschil in hoger beroep

In geschil is of artikel 220, tweede lid, letter b, van het Communautair douanewetboek (CDW) in de weg staat aan de navordering van de onderhavige douaneschuld. Tussen partijen is niet in geschil dat de douaneschuld € 32.128,77 bedraagt.

5. Standpunten van partijen

6. Beoordeling van het geschil

6.1. Het Hof stelt voorop dat op grond van artikel 220, tweede lid, letter b, CDW van navordering moet worden afgezien indien het wettelijk verschuldigde bedrag aan rechten niet is geboekt ten gevolge van een vergissing van de douaneautoriteiten zelf die de belastingschuldige redelijkerwijze niet kon ontdekken en waarbij deze laatste zijnerzijds te goeder trouw heeft gehandeld en aan alle voorschriften van de geldende bepalingen inzake de douaneaangifte heeft voldaan.

6.2. Belanghebbende stelt dat de Israëlische autoriteiten zich hebben vergist in de zin van artikel 220 CDW, nu Israëlische exporteurs factuurverklaringen hebben afgegeven voor goederen uit Tomer (ZIP 90680), een nederzetting gelegen op de Westelijke Jordaanoever. Dienaangaande geldt het volgende.

6.2.1. Uit de stukken van het geding blijkt dat de Europese Unie (hierna: EU) en Israël van mening verschillen over de preferentiële status van producten uit de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook, Oost-Jeruzalem en de Golan Hoogvlakte. Israël rekent deze gebieden tot het grondgebied van de staat Israël en geeft voor goederen vervaardigd in deze nederzettingen oorsprongsbewijzen af, met vermelding van de preferentiële oorsprong Israël. De EU acht dergelijke goederen niet van Israëlische oorsprong en mag, in weerwil van het afgegeven oorsprongsbewijs, de preferentie weigeren (HvJ 25 februari 2010, zaak C-386/08, Firma Brita GmbH).

6.2.2. Israël is niet bereid de afgifte van oorsprongsbewijzen voor goederen uit nederzettingen in de bezette gebieden te staken. Om laatstgenoemde oorsprongsbewijzen – welke geen aanspraak op preferentie verschaffen – eenvoudig te kunnen onderscheiden van overige Israëlische oorsprongsbewijzen, zijn Israël en de EU in december 2004 in het Comité Douanesamenwerking een ‘technische regeling’ overeengekomen voor de tenuitvoerlegging van Protocol 4 bij de Associatieovereenkomst EU-Israël. Deze regeling houdt in dat met ingang van 1 februari 2005 op alle Israëlische oorsprongsbewijzen de naam van de stad, het dorp of de industriezone waaraan de producten hun oorsprong ontlenen, wordt vermeld. Niet in geschil is dat op de onderwerpelijke oorsprongsbewijzen zowel de plaats (Tomer) als de postcode (90680) is vermeld. Evenmin is in geschil dat de importeursbranche door de Europese Commissie is geïnformeerd over de voormelde technische regeling, middels een bericht in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen van 25 januari 2005, nr. C 20 (bladzijde 2).

6.2.3. Gelet op voormelde omstandigheden kan niet worden gesteld dat de Israëlische autoriteiten zich hebben vergist, nog daargelaten of de afgifte van een factuurverklaring door een exporteur voor de toepassing van artikel 220 CDW dient te worden aangemerkt als een handeling van de Israëlische autoriteiten.

6.3. Ook de inspecteur heeft zich naar de mening van belanghebbende vergist, omdat hij aanvankelijk in alle gevallen de preferentie heeft verleend. Daarnaast wijst belanghebbende op een controle na de invoer welke in 2006 heeft plaatsgevonden. Bij één van de 26 gecontroleerde aangiften was een EUR1-certificaat gevoegd waarop (mede) de plaatsnaam Tomer (ZIP 90680) was vermeld. In het controlerapport wordt hier niets over opgemerkt en op de betreffende aangifte heeft geen navordering plaatsgevonden. Tot slot wijst belanghebbende op een in 2006 door de inspecteur verleende terugbetaling ter zake van een achteraf verleende preferentie, na overlegging van een factuurverklaring met vermelding “Place of production: Tomer ZIP 90680”. Gelet op het arrest Hoge Raad 25 september 2009, nr. 07/10290 (LJN BD4373) dienen voormelde handelingen volgens belanghebbende als vergissing van de inspecteur te worden aangemerkt. Het Hof volgt belanghebbende hierin niet en overweegt daartoe als volgt.

6.3.1. Volgens vaste rechtspraak kan een belastingschuldige geen gewettigd vertrouwen in de geldigheid van oorsprongsbewijzen baseren op het feit dat de douaneautoriteiten van een lidstaat ze voorshands hebben aanvaard, aangezien de rol van die autoriteiten bij de eerste aanvaarding van een aangifte geen beletsel voor latere controles vormt. Het Hof verwijst in dit verband onder andere naar het arrest Hof van Justitie 14 mei 1996, gevoegde zaken C-153/94 en C-204/94, Faroe Seafood e.a., punt 93 (Jur. 1996 blz. I-02465). De inspecteur heeft zich dan ook met juistheid op het standpunt gesteld dat het hem vrij staat om de inhoudelijke controle van oorsprongsbescheiden achteraf uit te voeren en niet reeds bij aanvaarding van de aangifte. De stelling van belanghebbende dat, gelet op de afwijkende technische regeling met Israël, onverwijld een inhoudelijke controle van de oorsprongsbescheiden behoort plaats te vinden, moet worden verworpen. Nu de technische regeling door de Europese Commissie nadrukkelijk onder de aandacht is gebracht van de importeursbranche en dit bericht nogmaals onder de aandacht is gebracht door de Staatssecretaris van Financiën in zijn Besluit van 15 maart 2005, nr. LJN WD2005/78M, ligt het op de weg van de betrokken importeurs om zelf vast te stellen of op basis van een Israëlisch oorsprongsbescheid al dan niet aanspraak op preferentie kan worden gemaakt. Hiertoe dient de importeur te verifiëren of de in een oorsprongsbewijs vermelde plaats is gelegen buiten de bezette gebieden. Deze verificatie kan doorgaans eenvoudig geschieden aan de hand van openbare bronnen, bijvoorbeeld een atlas. Ook kan navraag worden gedaan bij de inspecteur.

6.3.2. In het arrest Hof van Justitie 19 oktober 2000, zaak C-15/99, Hans Sommer GmbH & CO. KG, heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat een vergissing in de zin van artikel 220 CDW ook kan zijn gelegen in de wijze waarop een eerdere controle, van andere aangiften dan de aangiften waarop de navordering betrekking heeft, is afgewikkeld. In de zaak Sommer betrof het evenwel een kwestie die aan de orde was in alle gecontroleerde aangiften en niet, zoals in de onderwerpelijke zaak, een onderwerp dat slechts in één van de gecontroleerde (26) aangiften een rol speelt. Het niet onderkennen van een tekortkoming in één aangifte tijdens de eerdere CNI in het jaar 2006 vormt geen vergissing in de zin van artikel 220 CDW.

6.3.3. Het door belanghebbende aangehaalde arrest Hoge Raad 25 september 2009, nr. 07/10290, betreft een situatie waarin de belanghebbende jarenlang een repeterende stroom van aangiften van soortgelijke goederen heeft gedaan, waarbij de douane gemiddeld twee tot drie keer per jaar tot daadwerkelijke opname van de goederen is overgegaan, zonder dat dit tot correcties van de gehanteerde tariefindeling heeft geleid. Deze gang van zaken vormt volgens voormeld arrest een actieve gedraging van de inspecteur en kwalificeert daarom als vergissing in de zin van artikel 220 van het CDW. Een vergelijkbare situatie doet zich in casu evenwel niet voor. Belanghebbende heeft ter zitting verklaard dat haar importen uit Israël geruime tijd stil hebben gelegen en dat deze importen eerst in het jaar 2005 weer zijn aangevangen. Blijkens de stukken van het geding is in opdracht van belanghebbende in het jaar 2005 één aangifte gedaan waarbij een oorsprongsbewijs is overgelegd met de vermelding van de nederzetting Tomer (ZIP 90680) en de - niet in de bezette gebieden gelegen - plaats Neot Hakikar (ZIP 89605). In 2006 heeft belanghebbende een zestal aangiften gedaan waarbij Tomer (ZIP 90680) op de factuurverklaringen was vermeld. Gelet op deze omstandigheden kan niet worden gesteld dat sprake is van een jarenlang repeterende stroom aan aangiften. Evenmin is sprake geweest van daadwerkelijke opnames, noch van oorsprongscontroles aan de hand van bescheiden. Gelet op het vorenoverwogene biedt het arrest Hoge Raad 25 september 2009, nr. 07/10290 geen grond voor de conclusie dat sprake zou zijn van een actieve gedraging van de inspecteur en daarmee van een vergissing in de zin van artikel 220 CDW.

6.4. Gelet op al het vorenoverwogene is het Hof van oordeel dat noch de Israëlische autoriteiten, noch de Nederlandse douaneautoriteiten zich hebben vergist in de zin van artikel 220, lid 2, letter b, van het CDW.

Slotsom

6.5. De slotsom is dat het hoger beroep ongegrond is en dat de uitspraak van de rechtbank dient te worden bevestigd.

7. Proceskosten

Het Hof acht geen termen aanwezig een der partijen te veroordelen in de kosten op de voet van artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

8. Beslissing

Het Hof bevestigt de uitspraak van de rechtbank.

De uitspraak is gedaan door mrs. A. Bijlsma, voorzitter, B.A. van Brummelen en B. Emmerig, leden van de douanekamer, in tegenwoordigheid van de griffier. De beslissing is op 3 februari 2011 in het openbaar uitgesproken.