Gerechtshof Amsterdam, 26-05-2011, BQ9848, 08/00870

uitspraak van de eerste meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

[X] te [Z], belanghebbende,

tegen de uitspraak in de zaak met kenmerk AWB 07/6726 van de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank) in het geding tussen

belanghebbende

en

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. De heffingsambtenaar heeft met dagtekening 17 april 2007 aan belanghebbende leges in rekening gebracht ten bedrage van € 191,29.

1.2. Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de heffingsambtenaar bij uitspraak, gedagtekend 30 augustus 2007, dit bezwaar ongegrond verklaard.

1.3. Bij uitspraak van 17 juli 2008 heeft de rechtbank het door belanghebbende ingestelde beroep ongegrond verklaard.

1.4. Het tegen deze uitspraak ingestelde hoger beroep is bij het Hof ingekomen op 5 augustus 2008. De heffingsambtenaar heeft een verweerschrift ingediend.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 15 april 2011. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak wordt meegezonden.

2. Feiten

2.1.1. De rechtbank heeft in de onderdelen 2.1. tot en met 2.5. van haar uitspraak de navolgende feiten vastgesteld. Belanghebbende wordt daarin aangeduid als ‘eiseres’, de heffingsambtenaar als ‘verweerder’.

2.1. Eiseres huurt het perceel [a-laan 1] te [Z]. De ruimte is gelegen op de onderste etage van een woonblok. Het woonblok is eigendom van een woningbouwvereniging.

2.2. Ingevolge het ter plaatse geldende bestemmingsplan “[…]” rust op dit perceel de bestemming “woondoeleinden”. De functionele bestemming die op deze locatie rust is eveneens “woondoeleinden”, ingevolge voornoemd bestemmingsplan.

2.4. Voorafgaand aan het hiervoor genoemde besluit is aan eiseres een ontwerpbesluit gezonden, waarin geen verschuldigd legesbedrag was vermeld.

2.5. De in het geding zijnde aanslag leges is opgelegd ter zake van het in behandeling nemen van de aanvraag van eiseres ter verkrijging van de hiervoor genoemde gebruiksvrijstelling.

2.1.2. In aanvulling hierop stelt het Hof op grond van de gedingstukken in eerste aanleg nog de volgende feiten vast:

2.2. De tekst van de Verordening leges van de gemeente Haarlem (nr. 18, datum in werking 1 januari 2006 t/m 11 januari 2007) luidt, voor zover van belang, als volgt:

Verordening op de heffing en invordering van leges

3. Het oordeel van de rechtbank

Omtrent het geschil heeft de rechtbank, voor zover thans van belang, het volgende overwogen (waarbij belanghebbende als eiseres en de heffingsambtenaar als verweerder is aangeduid):

Beoordeling van het geschil

4.1. De rechtbank zal de stelling dat hier geen sprake is van het in overheersende mate dienen van een particulier belang als de meest verstrekkende eerst bespreken. Artikel 229 van de Gemeentewet bepaalt – voor zover hier van toepassing en kort weergegeven – dat leges alleen kunnen worden geheven ter zake van het genot van door het gemeentebestuur verstrekte diensten. Wil er sprake zijn van een dienst, dan moet het gaan om door het gemeentebestuur verrichte werkzaamheden die liggen buiten het gebied van de publieke taakuitoefening en rechtstreeks en in overheersende mate verband houden met dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang, zoals ook te lezen valt in de door eiseres aangehaalde uitspraak van het gerechtshof te Arnhem van 11 mei 2006 (04/01653, LJN AX7100, VN 2007/12.1.5).

4.2. De rechtbank leest, anders dan eiseres, niet in de hiervoor genoemde uitspraak van het gerechtshof te Arnhem dat dit Hof als algemene regel zou hebben bepaald dat “ieder besluit dat is gericht op het verlenen van een tijdelijke vrijstelling ex art. 17 WRO moet worden geacht te zijn verricht in het belang van een goede ruimtelijke ordening waarvan de kosten derhalve ten laste dienen te komen van de algemene middelen”. Wat er overigens verder ook zij van die uitspraak, in dit geval is er sprake van het in behandeling nemen van een aanvraag voor een individuele en tijdelijke vrijstelling om de door eiseres gewenste exploitatie van een [onderneming] mogelijk te maken, geheel toegespitst op de situatie van eiseres, die immers, gelet op haar verdere plannen, deze vrijstelling slechts tijdelijk nodig heeft. Aldus voldoen het in behandeling nemen van dit verzoek en het verlenen van de vrijstelling naar het oordeel van de rechtbank geheel aan de hiervoor weergegeven definitie van een van gemeentewege verstrekte dienst waarvoor leges geheven mogen worden.

4.3. De omstandigheid dat gebruik overeenkomstig de bestemming van de door eiseres gehuurde ruimte feitelijk niet mogelijk is, doet aan het vorenstaande niet af. Gesteld noch gebleken is dat de gemeente een beleid voert waarbij zij in het kader van de uitvoering van haar publieke taak en met het oog op het openbaar belang tracht het gebruik van ruimtes als deze anders dan als woning door middel van het verlenen van vrijstellingen van het bestemmingsplan te bevorderen. Het moge zo zijn dat gezegd kan worden dat het publiek belang niet is gediend bij leegstand, dat maakt nog niet dat hier geen sprake zou kunnen zijn van werkzaamheden die in overheersende mate verband houden met dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang.

4.4. Ter zitting heeft eiseres zich voorts op het standpunt gesteld dat er een fout is gemaakt in het bestemmingsplan, doordat daarin een bestemming is opgenomen voor het perceel waarin eiseres haar onderneming heeft gevestigd die feitelijk niet te realiseren is. Was de juiste bestemming aan het perceel gegeven, dan was een vrijstelling niet nodig geweest. In verband hiermee zou het recht tot het heffen van leges zijn komen te vervallen. Verweerder heeft erkend dat in dit en enige andere percelen in hetzelfde woonblok de daarop rustende bestemming “woondoeleinden” in de praktijk niet kan worden gerealiseerd. Daarmee is echter nog niet aannemelijk geworden dat er destijds sprake is geweest van een omissie in het bestemmingsplan in die zin dat daarin een andere bestemming voor deze percelen is opgenomen dan de bedoeling van de opsteller/vaststeller is geweest. Eiseres meent kennelijk dat het gebruik dat zij thans van de ruimte maakt als de “goede” bestemming moet worden aangemerkt, maar daarmee is nog niet aannemelijk dat het bestuursorgaan dat bevoegd is tot het vaststellen van een bestemmingsplan destijds diezelfde mening was toegedaan. Ook de mededeling van de zijde van verweerder ter zitting dat bij herziening van het bestemmingsplan de bestemming waarschijnlijk zal worden gewijzigd leidt nog niet tot de conclusie dat de huidige bestemming destijds een fout is geweest. De rechtbank ziet hier dan ook geen grond om te komen tot vernietiging van de aanslag in geding.

4.5. Eiseres heeft in haar beroepschrift voorts gesteld dat zij ten onrechte niet in bezwaar is gehoord en dat bij de afhandeling van haar bezwaarschrift is gehandeld in strijd met het beginsel van fair play. Ter zitting heeft zij haar stelling op dit punt desgevraagd nader toegelicht en daarbij meegedeeld dat zij niet heeft bedoeld te stellen dat de door haar geschetste gang van zaken zou moeten leiden tot vernietiging van de aanslag. Evenmin wenst zij terugwijzing naar verweerder om alsnog in bezwaar te worden gehoord. Ook de rechtbank ziet in de door eiseres geschetste gang van zaken geen aanleiding hiervoor, zodat dit punt geen verdere bespreking behoeft.

4.6. Eiseres beroept zich ten slotte op het vertrouwensbeginsel. Dit beroep slaagt niet. Het mag bekend verondersteld worden dat aan het verlenen van diensten door of vanwege de gemeente kosten verbonden zijn. Als dit eiseres in dit geval al niet bekend was, dan had het voor de hand gelegen dat zij zich hierover bij het doen van haar aanvraag had laten informeren. Voorts geldt dat het (ontwerp)besluit van Burgemeester en Wethouders waarop zij zich beroept – welk orgaan niet bevoegd is tot het heffen van belastingen – alleen betrekking heeft op de gebruiksvrijstelling en niet mede de aanslag leges omvat. De inhoud daarvan is in beginsel dan ook niet relevant voor de legesheffing. Slechts verweerder is bevoegd tot dat laatste en heeft dit gedaan bij afzonderlijke aanslag in de vorm van de factuur van 17 april 2007. Als laatste geldt nog dat het niet invullen van een bedrag bij de – kennelijk – ter extra informatie van de burger vermelde zin “De leges zijn €” aan de voet van een concept-besluit bezwaarlijk gezien worden als een ondubbelzinnige toezegging waaraan het rechtens te rechtvaardigen vertrouwen kan worden ontleend dat in strijd met het bepaalde in de hier van toepassing zijnde Haarlemse Legesverordening 2006 legesheffing in deze achterwege zou blijven.

4.7. Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

4. Geschil in hoger beroep

4.1. In hoger beroep is in geschil of de heffingsambtenaar de bevoegdheid heeft om leges te heffen ter zake van het in behandeling nemen van een aanvraag voor een vrijstelling als aan belanghebbende is verleend. De hoogte van het in rekening gebrachte bedrag als zodanig is niet in geschil.

4.2. Voor de standpunten van partijen wordt verwezen naar de stukken van het geding en het proces-verbaal van de zitting.

5. Beoordeling van het geschil in hoger beroep

5.1. In artikel 2 van de Verordening leges is het begrip ‘diensten’ in dezelfde zin gebruikt als in artikel 229, eerste lid, letter b, van de Gemeentewet. In het arrest van de Hoge Raad van 13 augustus 2004, nr. 37 836, LJN AI0408, is beslist dat door of vanwege het gemeentebestuur verrichte werkzaamheden als een dienst kunnen worden aangemerkt indien het gaat om werkzaamheden die liggen buiten het gebied van de publieke taakuitoefening en rechtstreeks en in overheersende mate verband houden met dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang.

5.3. Belanghebbende heeft voorts in hoger beroep het standpunt ingenomen dat de gemeente in het bestemmingsplan een fout heeft gemaakt nu gebruik volgens de bestemming van de door haar gehuurde ruimte feitelijk en planologisch niet mogelijk zou zijn. Indien de gemeente wel de juiste bestemming aan het pand waarin de onderneming van belanghebbende was gevestigd zou hebben gegeven, dan was een vrijstelling niet nodig geweest. Hierdoor zou de grond aan de heffing van leges ontvallen. De heffingsambtenaar heeft betwist dat er sprake is van een fout in het bestemmingsplan en heeft gesteld dat welbewust voor de bestemming woondoeleinden is gekozen.

5.5. De overige grieven van belanghebbende leiden niet tot een ander oordeel. Dat de bezwaarprocedure lange tijd heeft geduurd en zoals de heffingsambtenaar ter zitting van het Hof heeft erkend, niet de schoonheidsprijs verdient, is niet relevant voor de beantwoording van de vraag of de leges verschuldigd zijn. De heffingsambtenaar heeft het bedrag van de leges terecht in rekening gebracht.

Slotsom

De slotsom is dat het hoger beroep ongegrond is en dat de uitspraak van de rechtbank dient te worden bevestigd.

6. Kosten

Nu het gelijk aan de heffingsambtenaar is, is er geen reden voor toekenning van een proceskostenvergoeding.

7. Beslissing

Het Hof bevestigt de uitspraak van de rechtbank.

De uitspraak is gedaan door mrs. A.P.M. van Rijn, voorzitter, J.P.A. Boersma en J.P. Kruimel, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. S.K. Grando, als griffier. De beslissing is op 26 mei 2011 in het openbaar uitgesproken.