Gerechtshof Amsterdam, 07-07-2011, BR4676, 09/00786

7 juli 2011

uitspraak van de vierde meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

de inspecteur van de Belastingdienst Holland-Noord/kantoor Zaandam, de inspecteur,

alsmede op het incidenteel hoger beroep van

[X] te [Z], belanghebbende,

tegen de uitspraak in de zaak met kenmerk AWB 09/1396 van de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank) in het geding tussen

belanghebbende

en

de inspecteur.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. De inspecteur heeft met dagtekening 26 februari 2008 aan belanghebbende voor het jaar 2005 een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) opgelegd berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 26.097.

1.2. Na het tegen de aanslag gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak, gedagtekend 20 februari 2009, de aanslag verminderd tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 25.630.

1.3. Bij uitspraak van 16 november 2009, verzonden op 17 november 2009, heeft de rechtbank het door belanghebbende ingestelde beroep tegen de uitspraak op bezwaar gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar vernietigd en de aanslag verminderd tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 15.630, met nevenbeslissingen als in die uitspraak vermeld waaronder een veroordeling van de inspecteur in de door belanghebbende gemaakte proceskosten voor een bedrag van € 9,82.

1.4. Het tegen deze uitspraak door de inspecteur ingestelde hoger beroep is bij het Hof ingekomen op 16 december 2009, aangevuld bij brief van 12 januari 2010. Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend en daarbij tevens incidenteel hoger beroep ingesteld. Vervolgens zijn conclusies van repliek en dupliek genomen.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 21 juni 2011. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak wordt meegezonden.

1.6. Belanghebbendes gemachtigde heeft op woensdag 22 juni 2011 telefonisch aan de griffie laten weten dat hij wegens een acuut tandartsbezoek de mondelinge behandeling niet heeft kunnen bijwonen. Het Hof heeft in die omstandigheid geen aanleiding gevonden het op 21 juni 2011 gesloten onderzoek te heropenen.

2. Feiten

Het Hof vindt aanleiding de feiten zelfstandig vast te stellen.

2.1. In het onderhavige jaar 2005 heeft belanghebbende een nieuwbouwwoning gekocht in het appartementencomplex [A] in het project “[B]” te [Z] (hierna: de woning). Ter zake is op 24 maart 2005 een voorovereenkomst getekend en op 6 juni 2005 een koop-/aannemingsovereenkomst. Wederpartij van belanghebbende bij de hiervoor gemelde overeenkomst is [C] te [D] (hierna ook: de bouwer).

2.2. De bouw van de woning is begonnen op 21 november 2003. Ten tijde van het tekenen van de voorovereenkomst was de woning reeds gereed. De woning was in gebruik als een zogenaamde ‘modelwoning’.

2.6. De woning is op 14 september 2005 aan belanghebbende geleverd.

2.7. De woning vormt een eigen woning in de zin van de Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB 2001).

3. Geschil in hoger beroep

3.1. In het principaal hoger beroep is in geschil in hoeverre het in artikel 30 van de koop-/aannemingsovereenkomst genoemde bedrag van € 10.000 in aanmerking kan worden genomen als aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning. De inspecteur verdedigt – na zijn aanvankelijk primair ingenomen standpunt te hebben verlaten – dat dit het geval is voor een gedeelte groot (afgerond) € 1.235. Belanghebbende verdedigt dat het gehele bedrag als zodanig kwalificeert.

3.2. In het incidenteel hoger beroep is in geschil op welk bedrag aan kostenveroordeling belanghebbende aanspraak kan maken. Belanghebbende vraagt – naar het Hof verstaat – om een vergoeding van de werkelijk kosten in bezwaar, beroep en hoger beroep en de inspecteur verdedigt dat belanghebbende geen recht heeft op vergoeding van de kosten van de bezwaarfase en concludeert overigens tot vergoeding van de forfaitaire proceskosten overeenkomstig het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit).

4. Beoordeling van het geschil in het principaal hoger beroep

4.1. Voor zover – al dan niet onder de naam bouwrente – een bedrag in rekening wordt gebracht dat ziet op de periode voorafgaand aan het sluiten van de koop-/aannemingsovereenkomst, behoort dat bedrag tot de koopsom van de eigen woning en is geen sprake van op de voet van artikel 3.120, eerste lid, aanhef en onderdeel a, van de Wet IB 2001 aftrekbare kosten.

4.3. De stukken van het geding bieden echter onvoldoende steun aan het standpunt van belanghebbende. Met name uit artikel 30 van de koop-/aannemingsovereenkomst volgt niet dat de daarin genoemde rente van € 10.000 alleen betrekking heeft op de periode vanaf de (voor)overeenkomst tot 1 november 2005. Gemeld artikel 30 bevat immers geen aanduiding van het begin van het tijdvak waarop de rente betrekking heeft.

4.4. Het onder 2.3 geciteerde gedeelte van de considerans van de koop-/aannemingsovereenkomst aangeduid als III, C, wijst er integendeel juist op dat in het bedrag van € 254.400 ook een bedrag begrepen zit als vergoeding voor de omstandigheid dat ten tijde van het aangaan van de (voor)overeenkomst al data zijn gepasseerd waarop – zou de (voor)overeenkomst eerder zijn gesloten – al termijnen verschuldigd zouden zijn geweest.

4.5. Het standpunt van belanghebbende is voorts in strijd met hetgeen haar gemachtigde schrijft in zijn onder 2.9 aangehaalde brief d.d. 28 april 2008. Daarin wordt immers tot twee maal toe gesproken van rente die tijdens de bouw is ontstaan (cursivering door het Hof).

4.6. Belanghebbende kan worden toegegeven dat haar standpunt in enige mate steun vindt in de onder 2.10 weergegeven verklaring van [E], daarin wordt immers bevestigd dat de koopsom € 244.400 bedroeg. In het licht van de brief van [E] van 20 mei 2010 (zoals aangehaald onder 2.11), moet die verklaring echter kennelijk zo begrepen worden dat het hier gaat om de koopprijs voordat hierover – in verband met de omstandigheid dat een overeenkomst wordt aangegaan op een tijdstip dat de bouw al gevorderd is – bouwrente wordt berekend. Het Hof overweegt voorts dat er geen enkele aanleiding bestaat om – gelijk belanghebbende betoogt – te veronderstellen dat [E] ‘geen tijd heeft en daarom na aandringen van de fiscus maar vlug schriftelijk heeft gereageerd om ervan af te zijn’, en om de brief van [E] van 20 mei 2010 buiten beschouwing te laten of daaraan geen of slechts een gering gewicht toe te kennen.

4.7. Het Hof acht derhalve niet aannemelijk geworden dat het bedrag van € 10.000 uitsluitend betrekking heeft op de periode gelegen na het sluiten van de (voor)overeenkomst. Uit hetgeen is opgenomen in artikel 30 van de koop-/aannemingsovereenkomst in samenhang met de brief van [E] aan de inspecteur van 20 mei 2010 volgt echter wel dat het bedrag van € 10.000 – anders dan de considerans van de koop-/aannemingsovereenkomst doet vermoeden – voor een deel wél betrekking heeft op de periode na het sluiten van de overeenkomst en voor dat deel derhalve wel tot de aftrekbare kosten behoort.

4.8. De inspecteur heeft in de motivering van zijn hoger beroep een kennelijk onder andere op artikel 4, lid 3, van de koop-/aannemingsovereenkomst gebaseerde berekening gemaakt van de rente die betrekking heeft op de periode vanaf de start van de bouw tot de overeenkomst van 24 maart 2005. Die rente wordt door hem berekend op € 7.365,98. Die berekening is door belanghebbende als zodanig niet betwist en het Hof heeft geen reden die berekening onjuist te achten. Nu die rente moet worden gerekend tot de koopsom van de woning dient daarover omzetbelasting in rekening te worden gebracht (€ 1.339,53). De som van beide bedragen kan – overeenkomstig het aanvankelijk subsidiair door de inspecteur ingenomen standpunt – worden gezien als dat deel van het bedrag van € 10.000 dat ziet op de periode voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst en dat derhalve (als behorende tot de koopsom van de woning) niet aftrekbaar is. Het restant van € 10.000 -/- € 8.765,51 = (naar boven afgerond) € 1.235 komt, overeenkomstig het nader ter zitting van het Hof door de inspecteur ingenomen standpunt, voor aftrek in aanmerking.

4.10. Het hoger beroep is in zoverre gegrond dat het belastbaar inkomen uit werk en woning niet dient te worden verminderd tot € 15.630, zoals de rechtbank heeft geoordeeld, maar tot (€ 25.630 -/- € 1.235 =) € 24.395.

5. Beoordeling van het geschil in het incidenteel hoger beroep

5.1. Belanghebbende heeft geen recht op vergoeding van de kosten in verband met de behandeling van het bezwaar nu daartoe een verzoek vereist is dat moet worden gedaan voordat de inspecteur op het bezwaar beslist (artikel 7:15, derde lid, van de Algemene wet bestuursrecht). Belanghebbende heeft voordat de inspecteur uitspraak op bezwaar deed niet om kostenvergoeding verzocht. Een verzuim een dergelijk verzoek te doen kan niet in beroep of hoger beroep worden hersteld.

5.2. Belanghebbende is in beroep door een derde beroepsmatig rechtsbijstand verleend. De rechtbank heeft ten onrechte nagelaten ter zake een kostenvergoeding toe te kennen. In plaats daarvan heeft zij € 9.82 aan reiskostenvergoeding toegekend. Hierop bestaat echter geen aanspraak omdat belanghebbende niet zelf is verschenen.

5.3. Het Hof acht bijzondere omstandigheden die aanleiding zouden kunnen geven voor de kostenvergoeding in eerste aanleg of voor de procedure bij het Hof van het forfaitaire tarief af te wijken, niet aannemelijk geworden.

5.4. De proceskostenvergoeding voor beroepsmatig verleend rechtsbijstand in eerste aanleg berekent het Hof overeenkomstig het Besluit en met inachtneming van het in de bijlage daarvan opgenomen tarief zoals dat van toepassing was ten tijde van het instellen van het beroep op 2 punten (proceshandelingen) x 1,5 (gewicht van de zaak) x € 322 = € 966.

5.5. Het incidenteel hoger beroep is in zoverre gegrond dat de proceskostenvergoeding voor de behandeling van het beroep moet worden gesteld op € 966.

Slotsom

Zowel het principaal als het incidenteel hoger beroep is gegrond. De uitspraak van de rechtbank moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank had behoren te doen zal het Hof beslissen overeenkomstig hetgeen is overwogen onder 4.10 en 5.5.

6. Kosten voor de procedure voor het Hof

Belanghebbendes proceskosten voor het incidenteel hoger beroep en het verweer in hoger beroep zijn in overeenstemming met het Besluit te berekenen op 1,5 punten (proceshandelingen) x 1,5 (gewicht van de zaak) x € 437 = € 983. Bijzondere omstandigheden die aanleiding zouden kunnen geven van het forfaitaire tarief af te wijken, zijn – gelijk reeds is overwogen onder 5.3 – niet aannemelijk geworden.

7. Beslissing

De uitspraak is gedaan door mrs. F.J.P.M. Haas, voorzitter, J.P.A. Boersma en M.J. Leijdekker, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. M.H. Hogendoorn als griffier. De beslissing is op 7 juli 2011 in het openbaar uitgesproken.