Gerechtshof Amsterdam, 01-03-2012, BV9203, 11/00447

GERECHTSHOF AMSTERDAM

Kenmerk 11/00447

“Artikel 3

Doel

De stichting heeft ten doel:

(a) de behartiging van de materiële omstandigheden van rechthebbende, te weten:

1. zowel huidige als gepensioneerde werknemers van de betrokken bedrijven (…);

2. ex-werknemers welke vanuit een arbeidsverhouding met een betrokken bedrijf opgenomen zijn in de AAW/WAO;

3. weduwen respectievelijk weduwnaars van onder sub 1 en sub 2 bedoelde personen;

4. wezen van onder sub 1 en 2 bedoelde personen (…);

(…)

Artikel 5

(…)

5.1. Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf leden.

5.2. Het bestuur van de stichting is samengesteld als volgt:

(a) het Hoofd Human Resources van [A BV] is qualitate qua lid;

(b) de directies van [A BV] en van [B BV] benoemen ieder twee bestuursleden.”

“Daar komt nog bij dat het hoofdkantoor van [A BV] - in verband met strengere internationale boekhoudregels - het bestuur heeft verzocht de [Stichting X] op termijn op te heffen.

Redenen waarom het bestuur van het fonds heeft besloten de activiteiten van het fonds versneld af te bouwen. (…)

De afwikkeling geschiedt conform de volgende principes:

1. het stichtingskapitaal wordt in lijn met de statuten (versneld) uitgekeerd aan de begunstigden, te weten de werknemers en gepensioneerden van [A BV] en [B BV] en hun rechtsvoorgangers;

2. (…)

3. Het kapitaal dat resteert zal grotendeels in de vorm van een eenmalige verstrekking aan alle begunstigden worden uitgekeerd. (…)

Wat betreft punt 3 vragen wij uw aandacht voor het volgende. Het bestuur streeft ernaar om ook de versnelde uitkering fiscaal zo voordelig mogelijk te verstrekken. (…)

(...) Onze fiscaal adviseur heeft ons daarnaast gewezen op het feit dat het Voorzieningenfonds mogelijk kwalificeert als een zogenaamd werknemers-derdenfonds gezien haar doelstelling en feitelijke werkzaamheden. Als gevolg daarvan zouden verstrekkingen - zelfs ingeval er sprake is van een loonbestanddeel - zijn vrijgesteld van heffing. Nu bepaalt het relevante artikel in de Wet Loonbelasting dat - vrij vertaald - indien er in de afgelopen vijf jaar meer is bijgedragen door de werknemers/deelnemers dan de werkgever er onbelast uitkeringen kunnen worden gedaan aan de deelnemers. De werkgevers zijn na 1996 gestopt met het betalen van bijdragen aan het fonds, dus indien werknemers in 2008 een bedrag zouden inleggen, zou dit ertoe kunnen leiden dat er in 2009 onbelaste verstrekkingen kunnen worden gedaan.

(...)

Wat betekent dit voor u?

1. Het bestuur verzoekt alle medewerkers en gepensioneerden van [A BV] en [B BV] vóór 1 december a.s. een bedrag van ten minste € 1 te storten op (…) tnv [Stichting X] (…).”

“Voor het einde van dit jaar zal een eenmalig bedrag van € 675 netto aan u worden uitgekeerd.

(…)

De eventueel verschuldigde loonheffing wordt, op basis van een met de Belastingdienst gemaakte afspraak, door het fonds (onder bezwaar) aan de fiscus afgedragen.”

“Het is nu definitief komen vast te staan dat een groep van totaal 495 personen in aanmerking komt voor een uitkering uit het Voorzieningsfonds, waarvan 114 gepensioneerden.”

en

“Omdat de netto betaling € 334.125,- bedraagt is het verschil met de totaal last van € 642.971,25,- , zijnde € 308.846, 25 aan te merken als totaal verschuldigde loonheffing.

Op basis daarvan heeft in de maand december de daadwerkelijke nettobetaling plaatsgevonden en zal de berekende loonheffing worden afgedragen. (…)”

“Tevens bestaat het vermoeden bij het huidige bestuur van de Stichting (‘van horen zeggen’) dat in de tijdspanne voor 2003 ook middels legaten en schenkingen van gewezen werknemers stortingen hebben plaatsgevonden. Concreet bewijs daarvoor is momenteel niet voorhanden.”

en

“Stichting biedt aan al hetgeen door haar gesteld (…) aannemelijk te maken middels getuigenbewijs of anderszins. Dit geldt meer in het bijzonder omtrent het zijn gedaan van stortingen in het fonds door gewezen werknemers en derden ingevolge schenkingen en legaten in de tijdsspanne voordat het huidige bestuur heeft plaatsgenomen.”

“Desgevraagd verklaar ik het Hof dat de hiervoor genoemde stortingen door gewezen werknemers en derden in het fonds hebben plaatsgevonden vóór het jaar 2003 en derhalve vóór de hier van belang zijnde vijfjaarsperiode.”

en

“Desgevraagd verklaar ik het Hof dat ik niet denk dat de gewezen werknemers met de hiervoor genoemde stortingen een bijdrage hebben geleverd die groter is dan 50% van de middelen van het fonds van waaruit de uitkeringen zijn gedaan. Waarschijnlijk gaat het om een percentage van minder dan 10.”

en

“De voorzitter houdt mij voor dat ik dit punt erg laat heb ingebracht. Daarop zeg ik het Hof dat ik het niet eerder van belang heb geacht. De bijdrage van de werknemers is zeker minder dan de bijdrage van de werkgever. (…) Ik breng het nu toch in omdat het voor het totaalbeeld wel van belang is, voor de beantwoording van de vraag wat de bedoeling van partijen is geweest en om aan te geven dat geen sprake is van een vooropgezet plan. (…) Mij is het gegeven gister pas bekend geworden.”

Vooraf: bevoegdheid

4.1. Belanghebbende heeft haar statutaire zetel te [Z] en heeft daarmee, op grond van artikel 1:10, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek haar woonplaats in deze stad.

4.3. Rechtbank Haarlem heeft dit kennelijk niet onderkend en het beroep niet op de voet van artikel 6:15, eerste lid, van de Awb doorgezonden naar de rechtbank Arnhem maar, onbevoegdelijk, uitspraak gedaan op het beroep van belanghebbende. Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak hoger beroep ingesteld bij het Hof Amsterdam.

Op grond van artikel 60 van de Wet op de rechterlijke organisatie oordeelt het Hof in hoger beroep over de vonnissen van de rechtbanken in zijn ressort. De rechtbank Haarlem valt onder het ressort van het Hof Amsterdam.

Ingevolge artikel 27s van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) kan het Hof, indien het van oordeel is dat de uitspraak waarvan appel door een andere dan de bevoegde rechtbank is gedaan, die onbevoegdheid voor gedekt verklaren en de uitspraak als bevoegdelijk gedaan aanmerken.

Een redelijke uitleg van het bepaalde in artikel 27s AWR in samenhang met artikel 27j AWR jo. artikel 8:7 Awb heeft er voorts in een geval als het onderhavige toe te leiden dat het Hof waarbij het hoger beroep is ingesteld, indien het de onbevoegdheid van de rechtbank voor gedekt verklaard, ook overigens in de zaak voorziet.

Loon

4.5. Belanghebbende heeft in haar incidenteel hoger beroep aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat er voldoende causaliteit bestaat tussen de uitkeringen en (voormalige) dienstbetrekkingen om de uitkeringen tot het loon te rekenen. Daarbij heeft belanghebbende onder meer aangevoerd dat “Alleen ingeval er voordeel is genoten en de oorzaak van de betaling of verstrekking is gelegen in het streven van de werkgever om daarmee de werknemer te belonen voor het te verrichten werk behoort de bate tot het loon te worden gerekend”.

4.6. Ingevolge artikel 10, eerste lid, van de Wet LB is loon al hetgeen uit een dienstbetrekking of een vroegere dienstbetrekking wordt genoten.

Anders dan belanghebbende kennelijk als uitgangspunt neemt geldt niet de arbeid maar de dienstbetrekking als bron van loon (vgl. arrest Hoge Raad van 8 februari 2008, nr. 43514, LJN BB3896).

4.9. Bij de beoordeling of sprake is van loon dat voorvloeit uit de dienstbetrekking acht het Hof onder meer de volgende feiten en omstandigheden van belang: de in het verleden gedane stortingen door [A BV] en [B BV] ((voormalige) werkgevers) in belanghebbende, de vestiging van belanghebbende op hetzelfde adres als [A BV], de beperking van begunstiging tot de (voormalige) werknemers (en onder omstandigheden hun verwanten) van [A BV] en [B BV] en de bemensing van het bestuur van belanghebbende door werknemers van [A BV] en [B BV]. Voorts is met de opheffing van het fonds mede gevolg gegeven aan de wens van het hoofdkantoor van [A BV].

Op grond van deze feiten en omstandigheden (en hetgeen overigens is opgenomen onder 2.1 tot en met 2.5), tezamen en in hun onderlinge verband bezien, is het Hof van oordeel dat aannemelijk is dat tussen de uitkeringen door belanghebbende en de dienstbetrekking van (ex-)werknemers van [A BV] en [B BV] een zodanig nauw verband bestaat dat deze uitkeringen haar grond vinden in die dienstbetrekkingen, zodat zij moet worden aangemerkt als loon uit dienstbetrekking.

Met hetgeen door belanghebbende is aangevoerd, waaronder dat ten tijde van het tot stand komen van de arbeidsovereenkomst(en) geen rekening wordt gehouden met (een) eventuele begunstiging(en) uit belanghebbende, de werknemers eerst na indiensttreding over het bestaan van belanghebbende worden geïnformeerd en toekenning en hoogte van de uitkering(en) een discretionaire bevoegdheid van het bestuur van belanghebbende vormt, heeft zij niet aannemelijk gemaakt dat de uitkeringen op andere gronden zijn gedaan (en niet hun grond vinden in de (voormalige) dienstbetrekkingen). Voor zover belanghebbende met haar stelling dat eventuele uitkeringen door belanghebbende aan (ex-)werknemers niet worden gerenseigneerd aan de (voormalige) werkgevers stelt dat de (voormalige) werkgevers niet bekend waren met de uitkeringen acht het Hof zulks onaannemelijk. Het bestuur van belanghebbende bestaat immers uit werknemers van de (voormalige) werkgevers en overigens heeft belanghebbende zelf in haar pleitnota bij de rechtbank opgenomen dat voor haar administratie is gebruik gemaakt van “de bepaalde actuele loongegevens (Hof: van de ex-werkgevers) en rekencapaciteiten beschikbaar bij de externe salarisverwerker ADP”.

Vrijgesteld loon

4.11. Ingevolge artikel 11, eerste lid, onder n, van de Wet LB horen niet tot het loon:

4.13. Naar het oordeel van het Hof is in een situatie als de onderhavige, waarin de

(ex-)werknemers (per persoon) een bedrag van (ongeveer) € 1 hebben bijdragen aan de middelen van belanghebbende gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren, op één lijn te stellen met de situatie als aan de orde in voornoemd arrest. Niet valt in te zien dat een dergelijk geringe bijdrage, waaraan voor de fondsvorming geen enkele wezenlijke betekenis toekomt en die door de (ex-)werknemers feitelijk ook niet als last van enige materiële betekenis kan zijn gevoeld, tot een andere uitkomst zou moeten leiden dan in de situatie waarin werknemers in de laatstverlopen vijf kalenderjaren niet hebben bijgedragen. Aldus bestaat geen recht op de fondsenvrijstelling.

Slotsom

De slotsom is dat het hoger beroep van de inspecteur gegrond is en de uitspraak van de rechtbank moet worden vernietigd. Het incidenteel hoger beroep van belanghebbende slaagt niet. Doende wat de rechtbank had moeten doen zal het Hof het beroep ongegrond verklaren.

Het Hof:

- vernietigt de uitspraak van de rechtbank;

- verklaart het beroep ongegrond.

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

1. bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.

2. het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. een dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.