Gerechtshof Amsterdam, 13-06-2013, ECLI:NL:GHAMS:2013:2024, 11-00064 en 11-00065

Eiser stelt zich op het standpunt dat de participatie in het schilderij een werkzaamheid is, zodat de afwaardering van het schilderij een verlies vormt. Verweerder bestrijdt ten eerste dat eiser mede-eigenaar van het schilderij is, omdat bewijzen daarvan niet zijn overgelegd en niet duidelijk is hoe een eventuele participatie is gefinancierd. Ten tweede bestrijdt verweerder dat de participatie in het schilderij een werkzaamheid is.

Gelet op de overgelegde stukken en hetgeen eiser ter zitting heeft verklaard is de rechtbank van oordeel dat eiser aannemelijk heeft gemaakt dat hij voor € 370.642 heeft geparticipeerd in het schilderij en dus mede-eigenaar is. Weliswaar is de onder 2.3 bedoelde overeenkomst geen bewijs van mede-eigendom, maar ondersteund door de onder 2.5 bedoelde factuur, de onder 2.6 bedoelde e-mail en hetgeen eiser heeft verklaard over zijn betrokkenheid bij het schilderij en zijn afspraken met de twee medeparticipanten vormt deze overeenkomst voldoende bewijs dat eiser heeft deelgenomen aan de aankoop van het schilderij. De onder 2.4 bedoelde specificatie vormt weliswaar geen bewijs dat eiser het genoemde bedrag van fl. 816.788 heeft geïnvesteerd in de aanschaf van het schilderij, maar wel een aanwijzing. De rechtbank acht de daarover ter zitting door eiser afgelegde verklaring geloofwaardig en gaat er daarom van uit dat dit bedrag aan medeparticipant [B] is overgemaakt ter nakoming van de onder 2.3 bedoelde overeenkomst. Dat eiser niet het bankafschrift heeft kunnen overleggen van zijn betaling aan [B], kan eiser niet worden tegengeworpen. De rechtbank acht de verklaring van eiser daaromtrent geloofwaardig, namelijk dat het bankafschrift wel aanwezig was en is gebruikt toen de vermogensopstelling werd opgesteld en dat het na het verstrijken van de bewaartermijn in het kader van een opruiming is weggegooid samen met de administratie sinds 1991.

Ten aanzien van de vraag of de participatie in het schilderij een werkzaamheid vormt, overweegt de rechtbank het volgende. In de onder 2.3 bedoelde overeenkomst is de aankoopprijs bepaald op US$ 1.300.000 en de verwachte verkoopprijs geschat op US$ 2.200.000. Eiser heeft ter zitting verklaard dat er in eerste instantie een serieuze koper was die de verwachte verkoopprijs wilde betalen. Eiser heeft het schilderij pas in maart of april 2002 gezien toen het schilderij in verband met de [kunstbeurs] naar [Q] werd vervoerd. Ongeveer in dezelfde periode belde een Japanse heer hem, die zich voorstelde als de verkoper van het schilderij aan medeparticipant [B]. Deze heer verklaarde dat de aankoopprijs van US$ 1.300.000 veel te hoog was. Naar aanleiding van deze ontwikkelingen rezen bij eiser voor het eerst twijfels over de waarde van het schilderij. Eiser heeft vervolgens het schilderij vergeefs aangeboden op diverse beurzen wereldwijd. Het schilderij is nog steeds niet verkocht. Eiser heeft voorts verklaard samen met [B] in andere schilderijen te hebben geïnvesteerd. Verweerder heeft de stellingen van eiser weersproken. Volgens verweerder was er geen voorzienbaar voordeel en is geen sprake van werkzaamheden die een meer dan normaal rendement opleveren.

De rechtbank is van oordeel dat de participatie in het schilderij een werkzaamheid is en overweegt hiertoe het volgende. Gezien de onder 2.3 bedoelde overeenkomst kon eiser redelijkerwijs verwachten een voordeel te behalen bij de verkoop van het schilderij. Eiser heeft zich hierbij verlaten op het oordeel van [B], volgens eiser een gerenommeerd kunsthandelaar. Voorts acht de rechtbank de verklaring van eiser over zijn intentie – namelijk handel en geen belegging – aannemelijk, mede gelet op het beroep en de ervaring van eiser. Dat enige maanden later twijfels rezen over de waarde van het schilderij, doet er niet aan af dat een voordeel ten tijde van de participatie voorzien kon worden. Zoals eiser ter zitting heeft aangevoerd is de waardering van kunstvoorwerpen onderhevig aan verandering vanwege de subjectieve aspecten die daarbij een rol spelen. Eiser heeft ook arbeid in de vervreemding gestoken die kan worden gekenschetst als uitstijgend boven normale, particuliere beleggingsactiviteiten. Hij heeft het schilderij immers meermaals aangeboden tijdens (internationale) kunstbeurzen. Eiser handelt ook via de BV in schilderijen. Niet is gebleken dat eiser voor de verkoop van het schilderij minder of andere werkzaamheden zou hebben verricht dan voor de verkoop via de BV. Ook heeft eiser ter zitting verklaard dat hij in dit geval niet via de BV in het schilderij heeft geparticipeerd, omdat zijn toenmalige medewerker daartegen bezwaar maakte, omdat dit soort investeringen hem indirect zou benadelen. Verweerder heeft deze stellingen niet weersproken.

Het schilderij dient op de balans van de werkzaamheid in beginsel te worden gewaardeerd op de aanschafwaarde. Op basis van goedkoopmansgebruik (het voorzichtigheidsbeginsel) kan het schilderij worden afgewaardeerd indien daarvoor aanleiding is. Eiser heeft aangevoerd dat hij eens in de drie of vier jaar beoordeelt of de voorraad van de BV dient te worden afgewaardeerd. Deze methode, die volgens eiser is gebaseerd op ervaring en bovendien praktisch is, is ook toegepast op het schilderij. In de onderhavige jaren werd het eiser duidelijk dat het schilderij moeilijker te verkopen was dan aanvankelijk gedacht en wellicht minder zou opbrengen. Verweerder heeft de door eiser gestelde mindere waarde van het schilderij alsmede de door eiser gehanteerde methode van afwaardering niet weersproken. De rechtbank ziet geen aanleiding de door eiser gestelde afwaardering in strijd te achten met goedkoopmansgebruik en volgt eiser in de in het beroepschrift gestelde berekeningen. (...)

Gelet op het vorenoverwogene dienen de beroepen gegrond te worden verklaard. Hetgeen eiser overigens heeft aangevoerd behoeft geen bespreking.