Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 18-12-2018, ECLI:NL:GHARL:2018:10980, 17/01103 en 17/01104

Belanghebbende dreef sinds 1 mei 1990 met zijn vader in maatschapsverband een akkerbouwbedrijf en heeft dit bedrijf vanaf 1 mei 1999 voortgezet in de vorm van een eenmanszaak. Belanghebbende bepaalde zijn winst over een gebroken boekjaar dat loopt van 1 mei tot en met 30 april.

In 2006 is belanghebbende veroordeeld tot een gevangenisstraf en gedetineerd geraakt.

Belanghebbende heeft op 11 oktober 2007 aan zijn vader algehele volmacht verleend, zodat zijn vader voor de continuering van het bedrijf tijdens zijn detentie kon zorgdragen.

In 2008 is belanghebbende vrijgekomen en heeft hij zijn bedrijf zelfstandig voortgezet.

Eind 2009 is belanghebbende weer in hechtenis genomen. Bij vonnis van 23 april 2010 heeft (de strafkamer van) de rechtbank Groningen aan belanghebbende een gevangenisstraf van 135 dagen met vooraftrek en de maatregel van terbeschikkingstelling (tbs) met voorwaarden opgelegd. Belanghebbende kwam vervolgens vrij.

Op 4 juli 2010 is belanghebbende wederom aangehouden en in hechtenis genomen. Bij vonnis van 25 juli 2011 is belanghebbende veroordeeld tot een gevangenisstraf van 15 maanden, waarvan 5 voorwaardelijk, en is de maatregel van tbs met dwangverpleging opgelegd. Belanghebbende verblijft nog steeds in een tbs-kliniek.

In 2010 heeft belanghebbende aan een makelaar de opdracht gegeven zijn bedrijf te koop te zetten. De buurman van belanghebbende (hierna: de buurman) heeft daarop interesse getoond om het bedrijf te kopen en er heeft diverse keren overleg plaatsgevonden met de buurman over een (mogelijke) aan- en verkoop van het bedrijf. De buurman heeft op enig moment bij de civiele rechter gevorderd dat belanghebbende zijn medewerking verleent aan de levering van – kort gezegd – de boerderij met de bijbehorende landerijen, toeslagrechten en het recht op levering van een bepaalde basisreferentiehoeveelheid polsuiker (hierna: de onroerende zaken en rechten) voor een koopprijs van € 2.500.000, omdat volgens hem een (mondelinge) overeenkomst tot verkoop tot stand was gekomen op grond waarvan belanghebbende dient mee te werken aan de levering. Belanghebbende heeft – onder meer – betwist dat er een geldige koopovereenkomst tot stand is gekomen. Bij vonnis van 16 februari 2011 heeft (de civiele kamer van) de rechtbank Groningen belanghebbende geboden om binnen veertien dagen na betekening van dit vonnis zijn medewerking te verlenen aan de levering aan de buurman. Nadat belanghebbende in verzet was gekomen tegen dit vonnis, heeft de rechtbank Groningen bij vonnis in verzet van 22 februari 2012 het vonnis bekrachtigd.

Bij beschikking van 27 juli 2011 heeft de kantonrechter belanghebbende onder curatele gesteld en de broer van belanghebbende benoemd tot curator, welke ondercuratelestelling op 5 augustus 2011 is gepubliceerd in de Staatscourant.

Bij akte van levering van 19 april 2012 heeft belanghebbende, ter uitvoering van de onder 2.7 genoemde vonnissen, de onroerende zaken en rechten geleverd aan de buurman.

Op 18 juni 2012 heeft belanghebbende zijn complete machinepark verkocht aan een machinebedrijf. Op 8 augustus 2012 zijn de aardappelkisten en pallets verkocht. Op 1 oktober 2012 zijn de opstallen (inclusief de woning) opgeleverd aan de buurman. Vanaf dat moment bezit belanghebbende van de tot het onder 2.1 genoemde akkerbouwbedrijf behorende bedrijfsmiddelen de bedrijfsauto en de bedrijfsspaarrekening.

In zijn aangifte IB/PVV 2012, waarin belanghebbende de winst heeft bepaald over het boekjaar 1 mei 2011 tot en met 30 april 2012, is, voor zover hier van belang, een herinvesteringsreserve (HIR) gevormd van € 42.000 ter zake van de boekwinst bij de verkoop van het suikerquotum (€ 40.000) en de bunker sorteerinstallatie (€ 2.000). Belanghebbende heeft een belastbare winst uit onderneming berekend van € 87.618 en heeft aldus aangifte IB/PVV gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 87.618.

In zijn aangifte in de IB/PVV voor het jaar 2013, waarin belanghebbende de winst heeft bepaald over het boekjaar 1 mei 2012 tot en met 30 april 2013, is een HIR van € 128.250 gevormd ter zake van de boekwinst bij de verkoop van het machinepark en de aardappelkisten en is de HIR voor een bedrag van € 40.000 ter zake van het suikerquotum vrijgevallen ten bate van de winst. Belanghebbende heeft een belastbare winst uit onderneming berekend van € 5.855 en heeft aldus aangifte IB/PVV gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 5.855.

Bij het vaststellen van de aanslagen in de IB/PVV voor de jaren 2012 en 2013 is de Inspecteur ervan uitgegaan dat belanghebbende zijn onderneming per 1 oktober 2012 heeft gestaakt. In verband hiermee heeft de Inspecteur de aangifte IB/PVV 2012 gecorrigeerd op het punt van de HIR, waarbij het gehele bedrag van € 130.250 (= € 42.000 + € 128.250 -/- € 40.000) is gecorrigeerd, en de in het verleden gevormde oudedagsreserve, door deze ten bedrage van € 37.693 belast te laten afnemen. Rekening houdend met de stakingsvrijstelling en een hogere MKB-winstvrijstelling, en daarnaast met nog een aantal correcties die niet ter discussie staan, is de belastbare winst uit onderneming door de Inspecteur berekend op € 273.353. De aanslag is aldus berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning, na verrekening met een bedrag van € 76.788 aan voorwaarts te verrekenen verliezen, van € 196.565.

De aanslag in de IB/PVV voor het jaar 2013 heeft de Inspecteur berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van nihil en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 72.079. De door belanghebbende in zijn aangifte als bedrijfsvermogen aangemerkte bankrekeningen heeft de Inspecteur aangemerkt als tot het box 3-vermogen behorende bankrekeningen.