Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 30-09-2019, ECLI:NL:GHARL:2019:7933, 15/01309 en 15/01310

De geheimhoudingskamer heeft van de Inspecteur diverse sets aan ongeschoonde en geschoonde stukken ontvangen, die door de voorzitter van de geheimhoudingskamer, gelet op de onoverzichtelijkheid van die versies, niet zijn geaccepteerd en die met toestemming van de Inspecteur zijn vernietigd. In de brief van 14 maart 2019 heeft de geheimhoudingskamer aan de Inspecteur meegedeeld aan welke vereisten de over te leggen stukken, mede in verband met de zeer grote omvang van de hoeveelheid stukken, waaronder ten minste 2.229 e-mails, dienen te voldoen. Daarbij is er onder meer op gewezen dat van de e-mailberichten een inhoudsopgave dient te worden verstrekt waarin 1) elke afzonderlijke e-mail van een nummer is voorzien, 2) elke afzonderlijke e-mail benoemd wordt naar datum, afzender, ontvanger en eventueel onderwerp, 3) per afzonderlijke e-mail wordt aangegeven of die e-mail ten dele of geheel is geschoond, en 4) per afzonderlijke e-mail de gewichtige reden wordt vermeld waarop een beroep wordt gedaan, indien die reden een andere is dan het recht op vrijheid en vertrouwelijkheid van intern beraad. Voor de overige correspondentie van het jaar 2017 zijn in de brief soortgelijke vereisten vermeld. De Inspecteur heeft daarna nieuwe versies van de ongeschoonde en geschoonde stukken ingestuurd.

Ter zitting van de geheimhoudingskamer is vastgesteld dat de geheimhoudingskamer voor de beoordeling kan uitgaan van de volgende versies van de ongeschoonde en geschoonde stukken:

- de – onder 1.20 genoemde – bij brieven van 9 april 2019 overgelegde geschoonde en ongeschoonde versie van de e-mails, voorzien van een inhoudsopgave en nummering;

- de onder 1.10 en 1.11 vermelde eerste delen (betreffende de jaren 2014, 2015 en 2016) van de ongeschoonde en geschoonde versie van de overige correspondentie;

- wat betreft de overige correspondentie van het jaar 2017 gaat het om de bij de – onder 1.16 genoemde – brief van 12 maart 2019 overgelegde pakketten 2 en 3 (geschoonde versie) en het pakket 1 (ongeschoonde versie), en om de bij – onder 1.18 en 1.19 genoemde – brieven van 3 april 2019 ingestuurde ongeschoonde en geschoonde versie van stuk 1 en nieuwe versie van pakket 4 (ongeschoonde versie).

De eerdere, en niet geaccepteerde, versies moeten worden geacht niet te zijn ingediend.

De Inspecteur stelt zich op het standpunt dat voor de onderstaande stukken kennisneming van delen van deze stukken is voorbehouden aan het Hof (beperkte kennisneming) als bedoeld in artikel 8:29, eerste lid, van de Awb.

De geheimhoudingskamer stelt voorop dat de hoofdkamer – indien nodig – zal beslissen over de vraag of de te beoordelen stukken op de zaken betrekking hebbende stukken zijn zoals bedoeld in artikel 8:42 van de Awb en of de Inspecteur heeft voldaan aan de ter zitting van 3 oktober 2018 gemaakte afspraak (al dan niet op de voet van artikel 8:45 van de Awb) over het overleggen van stukken. De geheimhoudingskamer beperkt zich tot de beslissing of beperking van de kennisneming van (delen van) deze stukken gerechtvaardigd is.

Op de voet van artikel 8:29, eerste lid, van de Awb kan de inspecteur, indien daarvoor gewichtige redenen zijn, weigeren stukken, of gedeelten daarvan, over te leggen dan wel deze alleen aan de rechter ter kennis brengen. De geheimhoudingskamer stelt voorop dat bij de toepassing van dit artikellid de grootst mogelijke terughoudendheid dient te worden betracht. Slechts indien de door de Inspecteur voor beperkte kennisneming aangevoerde redenen aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij onbeperkte kennisneming van (delen van) de op de zaak betrekking hebbende stukken, is sprake van gewichtige redenen die beperkte kennisneming rechtvaardigen.

Belanghebbende heeft aangevoerd dat haar belang bij het overleggen van de ongeschoonde versie van de stukken voornamelijk ligt in de vraag of met de Inspecteur overeenstemming is bereikt over bepaalde punten. De e-mailberichten en andere correspondentie kunnen, als aanvulling op de geluidsopnamen (op de cd-roms), een licht werpen op de strekking van de besprekingen en de gedane toezegging; voor de reikwijdte van de door [A] gedane toezegging is het voor belanghebbende van belang wat [A] over de besprekingen gecommuniceerd heeft met Kantoor Enschede. Ook is de ongeschoonde versie van belang voor de vraag of de Inspecteur ‘tegen beter weten in’ procedeert.

De geheimhoudingskamer constateert dat de Inspecteur in de door hem overgelegde overzichten (inhoudsopgaven) van de stukken als gewichtige reden enkel “intern beraad” heeft aangevoerd. De geschoonde passages zijn weggelakt. In de betreffende stukken zelf is geen melding gemaakt van de specifieke reden van dit weglakken. Verder constateert de geheimhoudingskamer dat de inhoud van de e-mailberichten, ten aanzien waarvan een beroep wordt gedaan op beperkte kennisneming, in nagenoeg alle gevallen geheel is weggelakt. Ook is in de meeste gevallen de vermelding van het onderwerp geheel weggelakt en in een aantal gevallen ook de namen van de verzender en de ontvanger. Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor de overgelegde overige correspondentie.

Het verzoek van de Inspecteur ziet op een zeer grote hoeveelheid stukken, namelijk ten minste 2.229 e-mailberichten en een groot aantal stukken aan overige correspondentie. In verband met deze hoeveelheid heeft de geheimhoudingskamer aan de Inspecteur verzocht om een en ander overzichtelijk aan te leveren en per afzonderlijk e-mailbericht of stuk de gewichtige redenen te vermelden. Ook ter zitting van de geheimhoudingskamer is de Inspecteur nadrukkelijk voorgehouden dat hij per afzonderlijk stuk en per afzonderlijke geschoonde passage daarvan dient te vermelden welke gewichtige redenen worden aangevoerd. Ter zitting van de geheimhoudingskamer is ook duidelijk geworden dat door de Inspecteur voor allerlei stukken een beroep wordt gedaan op beperkte kennisneming, terwijl de betreffende stukken reeds bij belanghebbende bekend zijn. Onverklaard is gebleven waarom er in die gevallen dan nog gewichtige redenen zijn voor de beperkte kennisneming van de weggelakte passages in deze stukken.

De Inspecteur heeft, behoudens het hiervoor genoemde beroep op het waarborgen van de privacy van een ambtenaar, evenwel volstaan met de vermelding, voor alle stukken geldend, dat in alle gevallen één of meer van de in zijn brief van 29 november 2018 genoemde gewichtige redenen van toepassing is. Gelet op het betoog van de Inspecteur dat bijna alle interne e-mails geheel geschoond mogen worden, omdat het algemene recht van intern beraad prevaleert boven de belangen van een individuele belastingplichtige in een bepaalde zaak, alsmede op de uit voormelde gang van zaken blijkende proceshouding van de Inspecteur, stelt de Inspecteur zich in wezen op het standpunt dat binnen de Belastingdienst vrijelijk moet kunnen worden gemaild en gecorrespondeerd en dat hij daarom niet per afzonderlijk stuk en per afzonderlijke geschoonde passage daarvan behoeft aan te duiden welke specifieke gewichtige redenen voor dit schonen worden aangevoerd. De geheimhoudingskamer maakt hieruit op dat de kennelijke opvatting van de Inspecteur is dat dit “intern beraad” in alle gevallen aanzienlijk zwaarder weegt dan het individuele belang van een belanghebbende in een concreet geval bij onbeperkte kennisneming van (delen van) de voorgelegde stukken. Deze opvatting kan, naar het oordeel van de geheimhoudingskamer, zo in zijn algemeenheid gesteld, niet als juist worden aanvaard.

De Inspecteur heeft niet gesteld dat hij de stukken, waaromtrent hij een beroep heeft gedaan op beperkte kennisneming, niet behoefde in te brengen ingevolge het bepaalde in artikel 8:42 dan wel 8:45 van de Awb. Nu de onderhavige stukken zijn ingebracht, dienen deze dan ook, behoudens het geval van gerechtvaardigde weigering op grond van artikel 8:29 van de Awb, integraal te worden overgelegd. In de stukken van het geding noch ter zitting van de geheimhoudingskamer heeft de Inspecteur per afzonderlijk stuk en per afzonderlijke geschoonde passage daarvan vermeld welke concrete, op dat stuk en die passage van toepassing zijnde, gewichtige redenen worden aangevoerd en welke belangenafweging daarbij heeft te gelden. Het toespitsen op de specifieke passages in de stukken is noodzakelijk, temeer nu de geheimhoudingskamer aan de hand van de ongeschoonde stukken heeft geconstateerd dat de e-mailberichten en de overige gevoerde correspondentie zeer uiteenlopend van aard en inhoud zijn en bovendien informatie bevatten die een licht zou kunnen werpen op de vraag of het beroep op het vertrouwensbeginsel gerechtvaardigd is. Gelet op het voorgaande heeft de Inspecteur, naar het oordeel van de geheimhoudingskamer, met hetgeen hij – in algemene zin en zonder nadere toespitsing van de onderbouwing op concrete passages – heeft aangevoerd niet aannemelijk gemaakt dat er ten aanzien van de overgelegde stukken redenen voor beperkte kennisneming zijn die aanzienlijk zwaarder wegen dan het door belanghebbende concreet omschreven belang bij onbeperkte kennisneming daarvan. Het Hof volgt de Inspecteur niet in zijn stelling dat belanghebbende geen belang meer heeft bij integrale overlegging van de stukken omdat belanghebbendes beroep op het vertrouwensbeginsel in soortgelijke recent bij het Hof gevoerde procedures, aan de hand van (transcripties van) de geluidsopnamen van gesprekken, niet is gehonoreerd. Mede in het licht van de ter zitting van de hoofdkamer van 3 oktober 2018 gemaakte afspraak om de onderhavige stukken te overleggen, valt niet in te zien waarom een belang voor belanghebbende zou ontbreken. Wat betreft het beroep op het waarborgen van de privacy van een ambtenaar overweegt de geheimhoudingskamer dat deze reden ook niet aanzienlijk zwaarder weegt, nu in het betreffende e-mailbericht niet meer staat dan de Inspecteur ter zitting van de geheimhoudingskamer naar voren heeft gebracht.

De geheimhoudingskamer zal de Inspecteur de gelegenheid bieden mee te delen welke gevolgen hij aan deze beslissing verbindt.