Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 26-05-2020, ECLI:NL:GHARL:2020:4167, 18/00473

Belanghebbende heeft ook in hoger beroep gesteld dat het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel is geschonden, nu belanghebbende niet is gehoord. Het Hof is, evenals de Rechtbank, van oordeel dat dat niet het geval is. Het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel strekt niet verder dan dat belanghebbende als geadresseerde van het besluit haar opmerkingen kenbaar kan maken over het haar voordien kenbaar gemaakte voornemen van de Inspecteur (vgl. HR 4 december 2015, ECLI:NL:HR:2015:3467). Belanghebbende is daartoe in de gelegenheid gesteld bij schrijven van de Inspecteur van 5 augustus 2013. Anders dan belanghebbende meent is er geen rechtsregel die de Inspecteur verplicht belanghebbende expliciet voor een gesprek - een mondeling onderhoud - uit te nodigen. Voor wat betreft de bezwaarfase is, naar het oordeel van het Hof, de beslissing van de Rechtbank dat horen kon uitblijven, gelet op het bepaalde in artikel 7:3, aanhef en onderdeel e, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) juist.

Belanghebbende heeft voorts gesteld dat de redelijke termijn waarbinnen belastinggeschillen behoren te worden berecht, is overschreden. Belanghebbende stelt reeds de Rechtbank te hebben verzocht om een vergoeding van de dientengevolge geleden schade. Anders dan belanghebbende stelt, is het Hof van oordeel dat belanghebbende bij de Rechtbank weliswaar heeft geklaagd over schending van de hoorplicht in welk kader zij terugwijzing vraagt om de Inspecteur te verzoeken om genoemde schadevergoeding, maar dat zij een dergelijk verzoek niet heeft gericht aan de Rechtbank.

Belanghebbende stelt zich voorts op het standpunt dat de Rechtbank de (mogelijke) overschrijding van die termijn ten onrechte niet ambtshalve heeft getoetst. Het Hof volgt belanghebbende niet in haar stelling. Overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 Awb brengt mee dat om vergoeding van immateriële schade moet worden verzocht. Hetzelfde geldt bij overeenkomstige toepassing van de artikelen 8:88 en volgende Awb. Indien een belanghebbende zich voor de rechter erover beklaagt dat deze de redelijke termijn heeft overschreden, moet die klacht worden aangemerkt als een zodanig verzoek (vgl. HR 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252).

Belanghebbende heeft in dat verband ook gesteld dat over het verzoek om vergoeding van immateriële schade moet worden beslist door een andere kamer van het gerecht dan de kamer die zich bezig houdt met de hoofdzaak. Het Europese Hof voor de rechten van de mens (hierna: EHRM) heeft een aantal factoren genoemd waaraan die compensatie en de daarmee gemoeide procedure moeten voldoen (zie o.a. EHRM 21 december 2010, nr. 50973/08, Vassilios Athanasiou e.a. tegen Griekenland, ECLI:CE:ECHR:2010:1221JUD005097308, paragraaf 55). Die voorwaarden houden voor zover hier van belang in (i) dat de procedure ter verkrijging van die compensatie binnen een redelijke termijn moet plaatsvinden, (ii) dat die procedure voldoet aan de eisen van artikel 6 EVRM, en (iii) dat die procedure voor de belanghebbende geen excessieve kosten mag meebrengen. Het EHRM heeft gepreciseerd dat het aan de Staten is om op basis van de toepasselijke regels van het eigen rechtssysteem te bepalen welke procedure het beste voldoet aan de hiervoor bedoelde voorwaarden (vgl. EHRM 29 maart 2006, nr. 36813/97, Scordino tegen Italië, ECLI:CE:ECHR:2006:0329JUD003681397, hierna: het arrest Scordino, paragraaf 200). Voorts heeft het EHRM strafvermindering door de behandelende rechter geaccepteerd als vorm van compensatie voor een te lang geduurd hebbend proces in punitieve zaken (zie paragraaf 186 van het arrest Scordino en de aldaar vermelde rechtspraak). Hiermee heeft het EHRM aanvaard dat de hiervoor bedoelde compensatie wordt geboden door dezelfde rechters die in de zaak die onredelijk lang heeft geduurd over de strafmaat moeten beslissen. Daarvan uitgaande valt in redelijkheid niet in te zien waarom het anders zou moeten zijn in niet-punitieve zaken. Daarom moet worden aangenomen dat het EVRM zich evenmin ertegen verzet dat in belastinggeschillen over de (hoogte van de) compensatie wordt geoordeeld door dezelfde rechters die de beslissing over het belastinggeschil moeten nemen in een proces dat onredelijk lang heeft geduurd. Het is niet voor redelijke twijfel vatbaar dat ook artikel 47 van het Handvest zich niet verzet tegen een dergelijke werkwijze in nationale procedures (zie HR 19 april 2019, ECLI:NL:HR:2019:623).

In hoger beroep klaagt belanghebbende, gelet op het vorenoverwogene, voor het eerst erover dat de redelijke termijn waarbinnen belastinggeschillen behoren te worden berecht, is overschreden. Ingevolge het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252, wordt indien de redelijke termijn is overschreden, behoudens bijzondere omstandigheden, verondersteld dat de belanghebbende immateriële schade heeft geleden in de vorm van spanning en frustratie.

Vaststaat dat het door belanghebbende ingediende bezwaarschrift, d.d. 19 juni 2014, op 26 juni 2014 door de Inspecteur is ontvangen. De uitspraak op bezwaar is gedagtekend 20 september 2017. De Rechtbank heeft op 20 april 2018 uitspraak gedaan in deze zaak. Het Hof doet heden uitspraak in het hoger beroep. Daarmee is de redelijke termijn voor de beslechting van het geschil met (afgerond) een jaar en tien maanden overschreden (vgl. HR 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252, r.o 3.3.1. tot en met 3.4.2). De enkele omstandigheid dat een gemachtigde in (zeer) vele zaken standaard, al dan niet in dezelfde volgorde, dezelfde stellingen aanvoert, is onvoldoende om een verknochtheid aan te nemen die verlenging van de redelijke termijn rechtvaardigt (vgl. HR 19 april 2019, ECLI:NL:HR:2019:623). De stukken van het geding bieden ook geen aanwijzing voor andere gronden om te kunnen aannemen dat enige andere bijzondere omstandigheid in de zin van het overzichtsarrest zich in deze zaak voordoet.