Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 18-08-2020, ECLI:NL:GHARL:2020:6424, 18/00313 (Wraking)

Artikel 8:15 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) bepaalt dat op verzoek van een partij elk van de rechters die een zaak behandelen, kan worden gewraakt op grond van feiten en omstandigheden waardoor de rechterlijke onpartijdigheid schade zou kunnen lijden.

Ingevolge artikel 8:16, eerste lid, van de Awb wordt het verzoek om wraking gedaan, zodra de feiten of omstandigheden aan de verzoeker bekend zijn geworden.

Aan het wrakingsverzoek ligt ten grondslag dat verzoeker geen digitale zitting wil, maar een ‘reguliere mondelinge behandeling’. Een digitale zitting is volgens verzoeker in strijd is met artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Aan het wrakingsverzoek ligt tevens ten grondslag dat mr. R. den Ouden deel heeft uitgemaakt van de kamer die bij tussenbeslissing van 16 augustus 2019 de vorige gemachtigde van verzoeker, [B] , als gemachtigde heeft geweigerd.

De wrakingskamer overweegt als volgt. Verzoeker is bij brief van 4 juni 2020 uitgenodigd voor de digitale zitting van 25 juni 2020. Verzoeker heeft het Hof bij faxbericht van 9 juni 2020 onder meer bericht dat hij geen medewerking verleent aan een digitale zitting. Nu het wrakingsverzoek is ingediend na de hiervoor weergegeven correspondentie en die tussen verzoeker en het Hof van 16, 18 en 19 juni 2020, is het verzoek naar het oordeel van de wrakingskamer tijdig gedaan.

Bij de beoordeling van een beroep op het ontbreken van de onpartijdigheid van de rechter staat voorop dat een rechter uit hoofde van zijn aanstelling moet worden vermoed onpartijdig te zijn, tenzij zich uitzonderlijke omstandigheden voordoen die zwaarwegende aanwijzingen opleveren voor het oordeel dat een rechter jegens een procespartij een vooringenomenheid koestert, althans dat de bij deze dienaangaande bestaande vrees objectief gerechtvaardigd is (zie onder meer HR 21 september 2010, nr. 19/00171, ECLI:NL:HR:2010:BM9141 en HR 19 december 2014, nrs. 14/04896 t/m 14/04899, ECLI:NL:HR:2014:3625).

De beslissing op welke wijze een zitting wordt gehouden, is een procedurele beslissing. Procedurele beslissingen kunnen als zodanig in beginsel geen grond vormen voor wraking: wraking is geen verkapt rechtsmiddel. Het gerecht dat over het wrakingsverzoek moet oordelen (de wrakingskamer) komt geen oordeel toe over de juistheid van een procedurele beslissing. Dat oordeel is voorbehouden aan de rechter die in geval van aanwending van een rechtsmiddel belast is met de behandeling van de zaak. Ook de motivering van een procedurele beslissing kan in beginsel geen grond vormen voor wraking, ook niet indien het zou gaan om een door de wrakingskamer onjuist, onbegrijpelijk, gebrekkig of te summier geachte motivering of om het ontbreken van een motivering. Dit is uitsluitend anders indien de motivering van de procedurele beslissing in het licht van alle omstandigheden van het geval en naar objectieve maatstaven gemeten – bijvoorbeeld door de in de motivering gebezigde bewoordingen – niet anders kan worden verstaan dan als blijk van vooringenomenheid van de rechter die haar heeft gegeven (HR 25 september 2018, nr. 18/02675, ECLI:NL:HR:2018:1413).

De wrakingskamer is van oordeel dat de motivering van de beslissing een digitale zitting te houden geen blijk geeft van (de schijn van) vooringenomenheid.

Verzoeker heeft nog aangevoerd dat tegen een beslissing van de wrakingskamer (formeel) geen rechtsmiddel kan worden aangewend, zodat, nu naar de mening van verzoeker de tussenbeslissing in strijd was met het EU-recht, de wrakingskamer als hoogste nationale rechter eerst over het wrakingsverzoek kan beslissen nadat prejudiciële vragen zijn gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. De wrakingskamer volgt verzoeker niet in deze redenering. Voor zover de dienstverlening door de gemachtigde jegens de belanghebbende binnen de werkingssfeer van het EU-recht valt, staat buiten kijf dat met betrekking tot het procesrecht uit dient te worden gegaan van autonomie van de lidstaten, waarbij, buiten het algemene beginsel van effectieve rechtsbescherming, het EU-recht twee minimumeisen aan het nationale procesrecht stelt. Er mag geen onderscheid worden gemaakt tussen een vordering gebaseerd op een Europeesrechtelijke grondslag en een nationaalrechtelijke vordering (het gelijkwaardigheidsbeginsel) en het moet in de praktijk niet onmogelijk of uiterst moeilijk zijn om de vordering te effectueren (effectiviteits- of doeltreffendheidsbeginsel) (zaak 33/76, Rewe en zaak 45/76, Comet). Naar het oordeel van de wrakingskamer lijdt het redelijkerwijs geen twijfel dat noch artikel 2 van de Tijdelijke wet COVID-19 Justitie en Veiligheid, noch de beslissing op grond van dit wetsartikel een digitale zitting te plannen, in strijd komen met deze uitgangspunten. Er bestaat aldus geen aanleiding voor het stellen van prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie, zoals verzoeker heeft verzocht.

Voor de andere door verzoeker naar voren gebrachte wrakingsgrond, namelijk dat de tussenbeslissing van 16 augustus 2019 mede is genomen door mr. R. den Ouden, geldt dat in de uitnodiging van 4 juni 2020 is vermeld dat (onder meer) mr. R. den Ouden is belast met de behandeling van de zaak. Door het wrakingsverzoek ongeveer 2,5 week na ontvangst van de uitnodiging te doen, heeft verzoeker in zoverre gehandeld in strijd met artikel 8:16, eerste lid, van de Awb. Hieruit volgt dat deze wrakingsgrond niet inhoudelijk zal worden beoordeeld. Voor zover verzoeker heeft aangevoerd dat ook deze beslissing eerst kan worden genomen na het stellen van vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie, is de wrakingskamer van oordeel dat noch 8:16, eerste lid, van de Awb, noch de uitleg die de wrakingskamer hieraan heeft gegeven, in strijd komen met de hiervoor vermelde Europeesrechtelijke uitgangspunten.

Het voorgaande leidt ertoe dat het wrakingsverzoek wordt afgewezen.