Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 19-07-2022, ECLI:NL:GHARL:2022:6391, 21/00910

Het recht op een eerlijk proces is onder meer neergelegd in artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en artikel 47 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie. Ook los van deze verdragsbepalingen geldt dit recht in de nationale wetgeving en omvat het onder meer het recht op gelijke proceskansen. Daaruit vloeit voort dat partijen in een procedure in beginsel recht hebben op kennisneming van alle stukken uit het dossier. Dat neemt niet weg dat op dit recht uitzonderingen mogelijk zijn. Het eerste lid van artikel 8:29 van de Awb houdt een beperking in van het recht op gelijke proceskansen. (vgl ABRvS, uitspraak van 10 juni 2020, ECLI:NL:RVS:2020:1367).

Gelet op artikel 8:29, derde lid, van de Awb beslist de rechter of weigering om een stuk (ongeschoond) over te leggen gerechtvaardigd is. Deze beslissing vergt een afweging van belangen. Enerzijds speelt hierbij het belang dat partijen gelijkelijk beschikken over de voor het (hoger) beroep relevante informatie. Daartegenover staat dat de kennisneming door partijen van bepaalde gegevens het algemeen belang, het belang van één of meer partijen en/of het belang van derden onevenredig kan schaden. Bij de beoordeling van een beroep op geheimhouding speelt de betekenis van het stuk voor het oordeel van de rechter in de hoofdzaak en de procespositie van partijen een belangrijke rol. Verder is daarbij van belang of de partij aan wie kennisneming van een stuk wordt onthouden door de geheimhouding wezenlijk in zijn procesvoering wordt belemmerd (vgl ABRvS, uitspraak van 21 december 2018, ECLI:NL:RVS:2018:4318).

Op de voet van artikel 8:29, eerste lid, Awb kan de inspecteur, indien daarvoor gewichtige redenen zijn, weigeren stukken, of gedeelten daarvan, over te leggen dan wel deze alleen aan de rechter ter kennis brengen. Het Hof stelt voorop dat bij de toepassing van dit artikellid de grootst mogelijke terughoudendheid dient te worden betracht. Slechts indien de door de Inspecteur voor geheimhouding of beperkte kennisneming aangevoerde redenen aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij onbeperkte kennisneming van (delen van) de op de zaak betrekking hebbende stukken, is sprake van gewichtige redenen die geheimhouding of beperkte kennisneming rechtvaardigen.

De Inspecteur heeft zijn verzoek in zijn brief van 31 december 2021 als volgt gemotiveerd.

Belanghebbende verzet zich tegen het verzoek van de Inspecteur omdat belanghebbende daardoor niet in staat is zich voldoende te verweren tegen de correcties en de boetebeschikking van de Inspecteur en daarmee dus wordt geschaad in haar procespositie. De lijst die door de Inspecteur wordt overgelegd geeft alleen maar de houder van de voertuigen aan maar niet welke onderliggende contractuele afspraken er met die partijen zijn gemaakt, aldus belanghebbende. Voor een aantal voertuigen is mogelijk sprake geweest van verkoop in consignatie. Een latere verkoop met afdracht van de opbrengst heeft invloed op de btw-positie van belanghebbende omdat zij in die gevallen slechts een met btw belaste commissie heeft ontvangen maar niet de gehele opbrengst. Er zijn zwaarwegende belangen om de lijst in deze procedure openbaar te maken omdat belanghebbende alsdan kan aantonen en bewijzen dat en welke personenwagens in consignatie zijn betrokken en waarvan dus de volledige opbrengst ten onrechte in de naheffingsaanslag is begrepen. Belanghebbende kan dan mogelijk ook de inkoopprijs van de auto’s achterhalen. Ter zitting van de geheimhoudingskamer heeft belanghebbende daaraan in dat verband nog toegevoegd dat het veelal gaat om inkopen welke een groot aantal jaren geleden, in een aantal gevallen ruim meer dan tien jaar, zijn gedaan en waardoor zij de nu anoniem gemaakte gegevens nodig heeft om de betreffende aankopen te achterhalen en daarmee tevens de inkoopprijs. Belanghebbende heeft dan ook de mogelijkheid om consignatie-afspraken aan te tonen door middel van getuigenbewijs.

De Inspecteur heeft zich ter motivering van zijn beroep op geheimhouding voor zowel de geanonimiseerde gegevens onder de kolom ‘gekocht van‘ als die van de kolom ‘verkocht aan’ onder meer beroepen op zijn geheimhoudingsplicht zoals die volgt uit artikel 67, eerste lid, van de AWR als op de bepalingen van de AVG.

Artikel 67 AWR luidt, voor zover hier van belang:

1. Het is een ieder verboden hetgeen hem uit of in verband met enige werkzaamheid bij de uitvoering van de belastingwet over de persoon of zaken van een ander blijkt of wordt meegedeeld, verder bekend te maken dan noodzakelijk is voor de uitvoering van de belastingwet of voor de invordering van enige rijksbelasting als bedoeld in de Invorderingswet 1990 (geheimhoudingsplicht).

2. De geheimhoudingsplicht geldt niet indien:

a. enig wettelijk voorschrift tot de bekendmaking verplicht;

b. (...)

c. (…)

Op grond van hetgeen is vastgesteld onder 2.2 en 2.3 is de “query hsb-voorraad overzicht” naar het oordeel van de geheimhoudingskamer aan te merken als ‘een op de zaak betrekking hebbend stuk’ als bedoeld in artikel 8:42 van de Awb. Ingevolge artikel 8:42 van de Awb is de Inspecteur gehouden dit stuk in te brengen. Artikel 8:42 van de Awb is een wettelijk voorschrift zoals bedoeld in artikel 67, eerste lid, van de AWR, zodat de Inspecteur zich ter motivering van zijn beroep op beperkte kennisneming niet met vrucht kan beroepen op de geheimhoudingsplicht van artikel 67, eerste lid, van de AWR.

De Inspecteur beroept zich verder op Verordening (EU) 2016/679 van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (hierna: de Algemene Verordening Gegevensbescherming, AVG).

Zoals hiervoor onder 3.8 is overwogen, is de Inspecteur op grond van artikel 8:42 van de Awb verplicht de op de zaak betrekking hebbende stukken in te sturen aan de rechter. Het inzenden van de stukken kan worden aangemerkt als het verstrekken door middel van doorzending of op andere wijze ter beschikking stellen van gegevens als bedoeld in artikel 4, aanhef en onder 2 van de AVG, en daarmee als verwerking in de zin van de AVG. Omdat het inzenden een wettelijke verplichting is, is deze vorm van verwerking daarmee tevens noodzakelijk in de zin van artikel 6, eerste lid, aanhef en onder c, van de AVG en wordt voldaanj aan de voorwaarde zoals opgenomen in het derde lid van genoemd artikel. Dat betekent dat in de AVG geen gewichtige reden is gelegen voor de beperking van kennisneming van de genoemde persoonsgegevens.

Dat er geen strijd is met de geheimhoudingsplicht of de AVG betekent niet dat er geen zwaarwichtige redenen in de zin van artikel 8:29 van de Awb zouden kunnen bestaan. Artikel 8:29 van de Awb vraagt een eigen afweging van de belangen. Het Hof is van oordeel dat de omstandigheid dat niet denkbeeldig is dat ook in hoger beroep sprake is van omkering en verzwaring van de bewijslast, dat aan belanghebbende een vergrijpboete is opgelegd en de door belanghebbende gegeven toelichting op het belang bij volledige kennisneming van de gegevens met betrekking tot de in de query opgenomen in- en verkochte auto’s in samenhang bezien, maken dat het belang dat belanghebbende heeft bij bekendmaking van die gegevens zwaarder moet wegen dan het belang van derden bij niet-bekendmaking. Dit heeft echter alleen te gelden ten aanzien van de in- en verkopen van de 56 in de naheffingsaanslag betrokken auto’s. Van de in de query opgenomen gegevens van de niet in de heffing betrokken auto’s kan op voorhand worden aangenomen dat er geen wezenlijk belang bij kennisneming door belanghebbende is.

Het Hof komt tot de slotsom dat de door de Inspecteur verdedigde geheimhouding van de kennisneming van bijlage 1, niet gerechtvaardigd is voor zover deze geheimhouding ziet op de gegevens behorende bij de 56 in naheffingsaanslag betrokken auto’s.

Het Hof zal de Inspecteur de gelegenheid bieden mee te delen welke gevolgen hij aan deze beslissing verbindt.