Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 01-02-2022, ECLI:NL:GHARL:2022:714, 21/00034

“In hoofdstuk 5 presenteren wij de begroting en meerjarenraming van de taken watersysteembeheer en zuiveringsbeheer. Op basis van de kostenraming van deze taken berekenen wij de belastingtarieven en bijbehorende lastendruk voor 2019 en de jaren daarna. We verschaffen inzicht hoe en in welke mate we reserves inzetten, zodat we de lastendrukontwikkeling volgens de uitgangspunten kunnen beheersen.

In deze begroting behandelen we het investeringsniveau voor de periode tot en met 2023 en het effect daarvan op onze schuldpositie. Daarnaast presenteren we de belastingopbrengsten en de kwijtscheldingskosten die we specifiek voor 2019 verwachten.”

“In 2019 begroten wij de totale kosten op € 149,5 miljoen. Dit is ten opzichte van 2018 een stijging van € 7,2 miljoen en procentueel 5%. Verdeeld over de twee kostendragers en verantwoord ten opzichte van 2018 is dat:

Het resultaat per taak onttrekken we aan de bestemmingsreserves:

Resultaat per kostendrager (bedragen x € 1 miljoen)

“De meerjarenprognose van de belastingopbrengsten heeft een gemiddelde procentuele stijging van 2,3% (VJN 2,5%). De toename in 2019 is gelijk het percentage dat in de VJN is aangekondigd 4,4% (VJN 4,4%).”.

Verder is in een grafiek aangegeven dat in 2019 volgens de begroting 2019 en de meerjarenprognose de kosten 64,6 miljoen bedragen en de opbrengst 62,4 miljoen.

Onder het hoofd: ‘Zuiveringsbeheer’ is onder andere opgenomen: “De meerjarenprognose van de belastingopbrengsten heeft een gemiddelde procentuele stijging van 3% (VJN 1,7%). De toename in 2019 ligt een fractie hoger dan het percentage dat in de VJN is aangekondigd: 3,8% (VJN 3,0%).”.

Verder is in een grafiek aangegeven dat in 2019 volgens de begroting 2019 en de meerjarenprognose de kosten 84,9 miljoen bedragen en de opbrengst 81,1 miljoen.

“Algemeen

In het gestelde bezwaar wordt aangegeven dat de opbrengsten hoger zijn dan de kosten. De begroting 2019 van het Waterschap Vallei en Veluwe laat zien dat voor de (alle) taken watersysteembeheer en zuiveringsbeheer de kosten hoger zijn dan de belastingopbrengst. Er vindt hierdoor in 2019 dan ook een onttrekking plaats uit de betreffende bestemmingsreserve tariefegalisatie.

(…)

Vraag A

De uitsplitsing van kwijtschelding en oninbaar onderverdeeld naar watersysteemheffing en zuiveringsheffing is inderdaad niet opgenomen in onze beleidsbegroting 2019. Onderstaand het overzicht van de kosten/onderverdeling:

Het totaal van kwijtschelding en oninbaar voor zuiveringsbeheer is afgerond € 1,92 miljoen en voor watersysteem beer € 1,10 miljoen. Deze bedragen sluiten aan met de tabel op pagina 29 van de beleidsbegroting ('Dekkingsmiddelen niet zijnde belasting opbrengsten').

Vraag B

Gevraagd wordt naar de onderverdeling van de kapitaallasten per taak. Onderstaand de betreffende bedragen:

De afschrijvingstermijnen worden gehanteerd conform het vastgestelde afschrijvingsbeleid. De specifieke termijnen zijn opgenomen in onderstaande volgende tabel.

(…)

Voor de rentetoerekening geldt het volgende: de totale rentelasten worden toegerekend aan de activa o.b.v. de actuele boekwaarden.

De activa zijn gekoppeld aan een specifieke taak. Bijvoorbeeld investeringen voor zuiveringsinstallaties aan de taak zuiveringsbeheer en waterkwantiteitsgemalen aan watersysteembeheer. Daarnaast zijn er overige investeringen zoals dienstauto's, kantoorgebouw, ICT etc., deze worden via verdeelsleutels toegerekend aan de taken.

Vraag C

In onze beleidsbegroting 2019, zoals die u ter inzage is verstrekt, is niet specifiek de post 'Goederen en diensten' opgenomen. Conform landelijke richtlijnen hanteren de waterschappen wel uniforme toerekening naar (hoofd)kostensoorten.

Voor de begroting 2019 is kostengroep Goederen en diensten als volgt per taak verdeeld:

De begroting van de hoofdkostensoort Goederen en diensten is opgesteld door de diverse budgethouders waarbij zij een raming maken van de kosten die zij verwachten voor de betreffende werkzaamheden.

Vraag D

Tijdens de hoorzitting met dhr. Vrolijk is, gezien de opmerking gemaakt onder 'Algemeen', deze vraag komen te vervallen.

Vraag E

1.) U vraagt naar de posten die onder Overhead zijn opgenomen. In paragraaf 'Kostentoerekening' (op pagina 43 van de beleidsbegroting) is het volgende opgenomen:

'De uurtarieven zijn gebaseerd op de personeelslasten en overheadkosten (toegerekende huisvesting en facilitaire zaken, communicatie, informatisering en automatisering, organisatie en personeel, juridische zaken)'.

2.) Bij het opstellen van begroting 2019 is een raming gemaakt van de ureninzet naar producten/programma's. Deze uren maal het bovengenoemde integrale uurtarief wordt toegerekend aan de producten/programma's.

3.) De toerekening van de personeelslasten bestaat uit salariskosten eigen personeel, overhead en kosten inhuur. Met betrekking tot eigen personeel wordt gerekend met een productiviteitsnorm van 1.400 uur op jaarbasis. De kosten van inhuur worden specifiek aan producten/programma's toegerekend.

N.B. In uw tekst staat 'werknemers van de gemeente'. We zijn er van uitgegaan dat u ons waterschap bedoelt.

Vraag F

Ja, de perceptiekosten zijn opgenomen in de begroting.

De perceptiekosten per taak zijn als volgt:

Bij e-mailbericht van 23 januari 2020 heeft gemachtigde zijn reactie op de antwoorden (zie 2.6) aan de heffingsambtenaar gezonden. De reactie van belanghebbende luidt als volgt: “(…)

In uw antwoord splitst u de geraamde bedragen aan kwijtschelding en oninbaarheid uit naar enerzijds de watersysteemheffing en anderzijds de zuiveringsheffing.

Consequentie van deze bedragen is dat enerzijds de geraamde opbrengst van beide heffingen met deze bedragen wordt verminderd dan wel de geraamde kosten van deze heffingen toenemen door opname van deze posten als kostenpost. Daarmee is niet uitgesloten dat de geraamde opbrengsten de geraamde lasten overschrijden.

In de uitspraak op bezwaar verzoek ik u voor de watersysteemheffing als de zuiveringsheffing aan te geven van welk bedrag aan geraamde baten enerzijds en geraamde lasten anderzijds dient te worden uitgegaan bij de bepaling of sprake is van overschrijding van de opbrengstlimiet. (…).”

Met betrekking tot de Kapitaallasten, Goederen en diensten en Perceptiekosten verzoekt gemachtigde de heffingsambtenaar om in de uitspraak op bezwaar aan te geven op welke uitgangspunten en welke pagina’s in welke documenten de uitsplitsing in enerzijds watersysteemheffing en anderzijds de zuiveringsheffing en daarmee de tabel in het antwoord is gebaseerd.

Gemachtigde sluit de brief af met de opmerking: “Voor de punten B, C en E geldt dat als gevolg van het gebrek aan inzicht in de achtergrond van (de omvang van) deze geraamde kosten twijfel bestaat ten aanzien van de vraag of en in hoeverre sprake is van een last ter zake van watersysteembeheer resp. zuiveringsbeheer.”

“(…) In uw brief van 23 januari 2020 stelt u dat u als gevolg van het gebrek aan inzicht in de achtergrond (van de omvang van) deze geraamde kosten twijfel bestaat ten aanzien van de vraag of er sprake is van een last ter zake. Ik ben van mening dat u voldoende inzicht is geboden.

Ruim voor de hoorzitting is aan u de mogelijkheid geboden de op de zaak betrekking hebbende stukken, waaronder de begroting en de kostenraming van het waterschap Vallei en Veluwe, in te zien. U heeft geen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. De begroting en kostenraming van waterschap Vallei en Veluwe zijn tijdens de hoorzitting aan u verstrekt.

U hebt tot uiterlijk 10 dagen tot de hoorzitting de gelegenheid gehad om uw bezwaren te motiveren. Tot dat moment hebt u naar mijn mening niet gemotiveerd gesteld waarom over bepaalde posten in de raming redelijkerwijs twijfel bestaat of er sprake is van een last ter zake. U volstond met een zeer algemene niet onderbouwde stelling.

De laatste mogelijkheid om uw bezwaren te motiveren was tijdens de hoorzitting. Bij de hoorzitting waren financiële specialisten van het Waterschap Vallei en Veluwe aanwezig. Hier is bewust voor gekozen zodat zij eventuele vragen die u tijdens de hoorzitting zou stellen nog konden beantwoorden. Ook konden zij u op dat moment desgevraagd nog inzicht geven in de ramingen van de baten en lasten als u op het allerlaatste moment uw bezwaar alsnog zou motiveren met stellingen waaruit een redelijke twijfel over bepaalde posten in de begroting bleek.

U had ter voorbereiding van de hoorzitting echter vragen opgesteld aan de hand van de begroting van het waterschap Drents Overijsselse Delta. Terwijl u namens uw cliënte bezwaar hebt gemaakt tegen aanslagen van waterschap Vallei en Veluwe. U was daardoor onvoldoende voorbereid.

Om u, gelet op vorenstaande, tegemoet te komen is een extra schriftelijke ronde ingelast. GBLT heeft schriftelijk antwoord gegeven op enkele vragen waarbij is afgesproken dat u gelegenheid zou krijgen om daarop te reageren. Hiermee heeft u een allerlaatste gelegenheid gekregen om alsnog uw stellingen met betrekking tot het overschrijden van de opbrengstlimiet te motiveren. U hebt dat ook met uw brief van 23 januari 2020 naar mijn mening niet gedaan.

Het door u gestelde gebrek aan inzicht in de geraamde kosten is naar mijn mening niet aan GBLT te wijten. Ik stel mij op het standpunt dat u voldoende inzicht is gegeven en ook alle gelegenheid is geboden om nadere inlichtingen te verkrijgen, hetgeen niet heeft geleid tot een onderbouwing van deze bezwaren. (…).”

“Beslissing verzoek dwangsom

(…) U hebt mij met uw brief van 26 november 2019, door mij ontvangen op 27 november 2019, ingebreke gesteld wegens het niet tijdig beslissen op uw bezwaar.

Ik ben uw cliënte de maximale dwangsom verschuldigd van € 1.442.

Deze dwangsom wordt binnen zes weken aan u uitbetaald op het door u opgegeven rekeningnummer [nummer1] t.n.v. Juridisch adviesbureau Local Taks.

(…)

Bezwaar beslissing dwangsom

U kunt hiertegen binnen zes weken na dagtekening van dit besluit schriftelijk bezwaar maken bij GBLT, postbus 1098, 8001 BB te Zwolle. Indien uw beroep instelt tegen de beslissing op het bezwaar en het ook niet eens is met deze beslissing over de dwangsom, dan kunt u tegen de beslissing over de dwangsom geen bezwaarschrift indienen. U kunt dan uw bezwaren tegen de beslissing over de dwangsom in de beroepsprocedure over de beslissing op het bezwaar naar voren brengen. (…)

“A. Bedragen kwijtschelding/oninbaarheid Watersysteemheffingen en Zuiveringsheffing

In bijlage 1 hebben wij een overzicht opgenomen met de titel 'Van beleidsproduct tot Belastingopbrengst'. Dit overzicht geeft een goed beeld hoe de belastingheffing tot stand komt.

De netto kosten per beleidsproduct zijn weergegeven met de onderverdeling naar onze twee kostendragers. Vervolgens worden de dekkingsmiddelen, niet zijnde belastingopbrengsten, weergegeven en de opbrengst van de verontreinigingsheffing. Na de bepaling van de tarieven door het algemeen bestuur resteert er een onttrekking van de tariefsegalisatiereserve. Voor de begroting 2019 is dit in totaliteit € 5,95 miljoen.

Hiermee wordt aangetoond dat de kosten van kwijtschelding en oninbaarheid niet worden verminderd op de belastingopbrengst.

B. Kapitaallasten

Ter aanvulling op onze eerder gegeven antwoord hebben wij, ten overvloede, in bijlage 2 een overzicht opgenomen van onze staat van vast activa. Dit overzicht komt uit onze beheersbegroting (pagina 7) die door het dagelijks bestuur van het waterschap is vastgesteld. De stukken die in de beheersbegroting zijn opgenomen betreft detailinformatie bij de begroting.

In bijlage 3 hebben we de toelichting op de kostentoedeling opgenomen welke terug te vinden is in onze beleidsbegroting op pagina 43.

In onze beantwoording op de vragen van gemachtigde n.a.v. de hoorzitting hebben wij reeds aangegeven welke afschrijvingstermijnen worden gehanteerd en hoe de rentelasten worden toegerekend aan de betreffende activa. Tevens is een toelichting opgenomen hoe de activa wordt toegerekend aan de producten/kostendragers.

C. Goederen en Diensten

Zoals eerder aangegeven worden de begrote kosten toegerekend naar onze twee kostendragers. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de gehanteerde toerekeningspercentages naar de kostendragers.

Dit betreft detailinformatie die in onze financiële systemen is opgenomen en dus niet in de beleidsbegroting en/of beheersbegroting is opgenomen.

E. Perceptiekosten

In bijlage 1 is onder product 31 'Belastingheffing' zichtbaar wat de begrote perceptiekosten voor 2019 zijn. Deze bedragen in totaliteit afgerond € 6.480.000. Tevens is in deze tabel zichtbaar wat de kosten per kostendrager zijn.

Onderstaand wordt weergegeven hoe de doorbelasting naar de kostendragers plaatsvindt. De gehanteerde percentages zijn terug te vinden in bijlage 4.

(…)

Het product 'Belastingheffing' wordt gelijkmatig over beide taken verdeeld aangezien dit kosten zijn t.b.v. de aanslagheffing en -invordering van zowel de watersysteemheffing als de waterzuiveringsheffing.

De kosten voor het product 'Heffingstechnologie' betreffen kosten die gemaakt worden voor de aanslagoplegging zuiveringsheffing van zogenoemde meetbedrijven. (…)”