Gerechtshof Arnhem, 24-02-2003, AF6680, 01-00407

1. Navorderingsaanslag, bezwaar en geding voor het Hof

1.1. De navorderingsaanslag is, onder nummer […H67] en met dagtekening 30 november 1999, opgelegd naar een belastbaar inkomen van ƒ 81.318.

1.2. Belanghebbende heeft tegen die navorderingsaanslag bezwaar gemaakt. De Inspecteur heeft de navorderingsaanslag bij de bestreden uitspraak gehandhaafd.

1.3. Belanghebbende is van deze uitspraak in beroep gekomen bij het Hof. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend. Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend, de Inspecteur een conclusie van dupliek.

1.4. De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 14 januari 2003 te Arnhem. Aldaar zijn verschenen en gehoord belang-hebbende en zijn gemachtigde [A], kantoor houdend te [Q], en [de Inspecteur].

1.5. De gemachtigde van belanghebbende heeft voorafgaande aan de zitting een pleitnotitie toegezonden aan het Hof en aan de Inspecteur. Met toestemming wordt deze geacht ter zitting te zijn voorgelezen. De Inspecteur heeft ter zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de wederpartij. De inhoud van beide pleitnota's moet als hier ingelast worden aangemerkt. Zonder bezwaar van de wederpartij hebben belanghebbende en de Inspecteur bij hun pleitnota's twee bijlagen overgelegd.

1.6. Gelijktijdig met het onderhavige beroepschrift is ter zitting behandeld het beroepschrift van belanghebbende, rolnummer 01/00406, en het beroepschrift van [X] BV te [Z] (België), rolnummer 01/00405. Hetgeen ter zitting is opgemerkt wordt geacht op alle zaken betrekking te hebben tenzij uit het zinsverband het tegendeel blijkt.

1.7. Op verzoek van belanghebbende is [B, wonende a-weg 1 te R], ter zitting verschenen als getuige en als bijstand van haar gemachtigde. De door hem afgelegde verklaring is, zakelijk weergegeven, opgenomen in het proces verbaal van het verhandelde ter zitting waarvan een afschrift aan deze uitspraak is gehecht.

2. Feiten

2.1. Het Hof stelt op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting, als tussen partijen niet in geschil dan wel door een der partijen gesteld en door de wederpartij niet of onvoldoende weersproken, de volgende feiten vast.

2.2. [X] BV (hierna: de BV) is opgericht in 1990 door belanghebbende die tevens, tot haar liquidatie in 1998, directeur/enig aandeelhouder van de BV was. De BV had twee dochtermaatschappijen, te weten [X-a BV en X-b BV]. De dochtermaatschappijen oefenen de assurantie-onderneming uit die tot en met 1988 werd uitgeoefend door belanghebbende.

2.3. Belanghebbende was voorheen woonachtig te [R] op het adres [b-weg 2] (hierna: de woning). Hij is op 4 september 1996 geëmigreerd naar België. De woning is via [B] Makelaars te [S] te koop aangeboden voor ƒ 489.000 en in september 1996 verkocht voor een bedrag van ƒ 460.000 exclusief een bedrag van ƒ 20.000 aan roerende goederen.

2.4. Belanghebbende heeft in 1990 de economische eigendom van het pand, gelegen aan de [b-weg 3] (hierna: het kantoorpand) verkocht aan de BV. Tot dat moment was het kantoorpand als een vanuit privé door belanghebbende aan derden verhuurd woonhuis in gebruik geweest. Op het kantoorpand is de woonbestemming blijven rusten. Met betrekking tot het kantoorpand berichtte de gemeente [R] bij brief van 28 november 1989, verzonden op 4 december 1989, onder meer als volgt aan belanghebbende:

2.5. Nadat de BV het kantoorpand bouwkundig had aangepast heeft zij het verhuurd aan haar dochtermaatschappij [X-a] BV. Het kantoorpand werd enkel als zodanig gebruikt.

2.6. Belanghebbende heeft namens de BV in februari/maart 1996 onderhandeld met [C] over de verkoop van de aandelen in de in 2.2. genoemde dochtermaatschappijen en het kantoorpand. De vraagprijs voor het kantoorpand bedroeg ƒ 410.000. Tot de stukken van het geding behoort een kopie van een taxatierapport van 15 maart 1996, opgemaakt door [dhr. B van B Makelaars te R], waarin de waarde van het kantoorpand en 8.12 are grond, vrij van huur en gebruik, wordt getaxeerd op ƒ 410.000. De executiewaarde wordt in het genoemde rapport getaxeerd op ƒ 350.000.

2.7. [C] heeft de aandelen in de dochtermaatschappijen bij onderhandse verkoopovereenkomst van 3 mei 1996 gekocht van de BV.

2.8. De BV heeft het kantoorpand bij overeenkomst van 3 mei 1996 verhuurd aan [X-a] BV voor een (geïndexeerd) bedrag van ƒ 41.000 per jaar. De huur vangt aan op 1 mei 1996 en eindigt op 30 april 1998. Verlenging van de huurovereenkomst is contractueel uitgesloten.

2.9. Met betrekking tot het kantoorpand deelt [B] voornoemd bij brief van 12 juni 1996 aan "[X-a]" het volgende mede:

2.10. De BV heeft de economische eigendom van het kantoorpand (zie 2.4.) op 4 september 1996 (terug)verkocht aan belanghebbende voor een bedrag van ƒ 350.000.

2.11. [C] is in november 1996 onverwacht overleden. Het in 2.8. genoemde huurcontract is niet voortijdig beëindigd. De erven [C] hebben de in 2.7. bedoelde aandelen in 1997 verkocht.

2.12. Belanghebbende heeft het kantoorpand met 6.18 are grond op 23 oktober 1997 verkocht aan [dhr. en mw. D te R] voor een bedrag van ƒ 470.000. De verkoopovereenkomst is door [B] voornoemd als makelaar van de koper voor gezien mede ondertekend.

2.13. Het verschil in oppervlakte tussen de door de BV terugverkochte onroerende zaak (zie 2.10.) en de door belanghebbende verkochte onroerende zaak (zie 2.12.) wordt veroorzaakt door het feit dat in de in 2.3. bedoelde verkoop een gedeelte van de grond is begrepen die voorheen behoorde bij het kantoorpand.

2.14. [E], als taxateur van onroerende zaken werkzaam bij de Belastingdienst/Ondernemingen [P], heeft het kantoorpand, naar de datum van verkoop 4 september 1996, gewaardeerd op ƒ 462.500. Blijkens het opgemaakte taxatierapport is hij daarbij uitgegaan van een oppervlakte van de onroerende zaak van 8.12 are.

2.15. Omdat onduidelijkheid bestond over de oppervlakte van de grond in de diverse transacties heeft [B] voornoemd bij brief van 24 november 2000 aan mevrouw [F van accoutants en belastingadviseurs kantoor G/A te Q], onder meer het volgende bericht:

"Uit de brief van 12 juni 1996 zal nooit exact te achterhalen zijn hoe het nou zit vanwege de gebrekkige manier van "even iemand van dienst zijn" met een brief, echter voor zo ver ik terug kan redeneren ben ik uitgegaan van 800 m².

Inderdaad bracht de overdracht van het extra perceel grond geen problemen omdat de betrokkene van beide percelen eigenaar was."

2.16. Belanghebbende heeft over de periode van binnenlandse belastingplicht aangifte gedaan van een belastbaar inkomen van negatief ƒ 1.060.

2.17. De Inspecteur heeft de gemachtigde van belanghebbende bij brief van 5 november 1999 verzocht stukken in te zenden met betrekking tot de overdracht van de economische eigendom van het kantoorpand (zie 2.10.). De gemachtigde heeft de stukken ingezonden bij brief van 21 december 1999.

2.18. De Inspecteur heeft de gemachtigde van belanghebbende bij brief van 16 november 1999 - onder meer - het volgende meegedeeld:

2.19. De Inspecteur heeft het belastbare inkomen van belanghebbende voor het onderhavige jaar volgens de opgelegde primitieve aanslag vastgesteld op ƒ 55.727. Van dat vastgestelde belastbare inkomen is geen berekening bekend.

2.20. De Inspecteur heeft, meteen na het vaststellen van de gegevens die hebben geleid tot de primitieve aanslag, de gegevens vastgesteld voor het opleggen van de onderhavige navorderingsaanslag. Het bedrag van de navordering is vastgesteld op ƒ 29.165. Aan heffingsrente is berekend ƒ 2.105, zodat het te betalen bedrag ƒ 31.270 beloopt. De Inspecteur heeft het belastbare inkomen nader vastgesteld op ƒ 81.318, berekend als volgt:

2.21. De aanslagbiljetten waarin de primitieve aanslag onderscheidenlijk de navorderingsaanslag is opgenomen zijn aan belanghebbende op dezelfde dag uitgereikt.

2.22. De getuige [B] heeft ter zitting onder meer verklaard dat de woning is verkocht voor ƒ 460.000 met een bedrag van ƒ 20.000 voor roerende goederen en dat de woning dus misschien wel ƒ 480.000 waard was, en voorts dat de woning en het kantoorpand niet te vergelijken waren, dat het bedrag aan kosten om het kantoorpand tot woning te verbouwen door hem geschat worden op ƒ 100.000 à ƒ 150.000, dat de waarde in de brief van 12 juni 1996 de beleggingswaarde is en dat een kortlopend huurcontract vaak een negatief effect heeft op de beleggingswaarde.

3. Het geschil, de standpunten en conclusies van partijen

3.1. Tussen partijen is in geschil het antwoord op de volgende vragen:

3.4. Partijen doen hun standpunten steunen op de gronden die door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken. Daaraan is ter zitting - voor zover hier van belang - nog het volgende toegevoegd:

3.5. Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de bestreden uitspraak en voorts, naar het Hof begrijpt, tot vernietiging van de navorderingsaanslag. De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak op het bezwaarschrift.

4. Beoordeling van het geschil

4.1. Een belastingplichtige aan wie een aanslagbiljet is uitgereikt waaruit blijkt dat een aanslag te zijnen aanzien over een bepaald jaar is geregeld mag er in beginsel op vertrouwen dat aldus zijn belastingschuld voor dat jaar definitief is vastgesteld, behoudens de bevoegdheid van de Inspecteur om met toepassing van artikel 16 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen een navorderingsaanslag op te leggen. Op het voormelde vertrouwen kan een belastingplichtige zich niet beroepen indien de aanslag aanvankelijk te laag is vastgesteld als gevolg van een door de Inspecteur gemaakte schrijf- of typefout of een daarmee overeenkomende vergissing, en die belastingplichtige dat ook moet hebben begrepen. Voorts is een dergelijk vertrouwen niet gerechtvaardigd indien een belastingplichtige ten tijde van de uitreiking van het aanslagbiljet reeds vanwege de Inspecteur was kenbaar gemaakt dat de aanslag ten gevolge van een door de inspecteur nader aangeduide misslag van feitelijke of rechtskundige aard onjuist was vastgesteld. Daarbij dient de Inspecteur met voldoende scherpte aan te geven om welke misslag het gaat. Het moet in dit laatste geval een belastingplichtige derhalve onmiskenbaar duidelijk zijn gemaakt waardoor de aanslag niet juist is vastgesteld.

4.2. De Inspecteur heeft gesteld dat sprake is geweest van een intoetsfout. Hij heeft echter noch in de bezwaarfase, noch in het verweerschrift, noch ter zitting aan kunnen geven waaruit die fout heeft bestaan, en hoe die gemaakte fout heeft kunnen leiden tot een belastbaar inkomen van ƒ 55.727. Naar het oordeel van het Hof maakt de Inspecteur niet aannemelijk dat de aanslag aanvankelijk te laag is opgelegd door een gemaakte schrijf- of typefout of een daarmee gelijk te stellen vergissing, laat staan dat dit belanghebbende meteen duidelijk moet zijn geweest. De gemaakte fout is immers zelfs de Inspecteur niet duidelijk.

4.3. Ook aan het in 3.3. genoemde arrest van de Hoge Raad, gepubliceerd in BNB 1991/118, kan de Inspecteur in dit geval niet de bevoegdheid ontlenen om zonder de aanwezigheid van een zogenoemd nieuw feit over te kunnen gaan tot het opleggen van een navorderingsaanslag. De enkele mededeling van de Inspecteur in het post scriptum bij de brief van 16 november 1999 dat een intoetsfout is gemaakt geeft naar het oordeel van het Hof niet met voldoende scherpte aan welke misslag is begaan.

4.4. Ook ter zitting heeft de Inspecteur de aard van de gemaakte misslag niet verder kunnen verklaren en aangegeven dat ook degene die de fout heeft gemaakt dit niet verder heeft kunnen verduidelijken. Nu een verklaring van die persoon geen verandering kan brengen in de aard en de scherpte van de in de brief van 16 november 1999 gedane mededeling en de Inspecteur zijn in het verweerschrift daartoe gedane aanbod niet ter zitting heeft herhaald, gaat het Hof voorbij aan het aanbod van de Inspecteur om een verklaring te laten afleggen door de ambtenaar die met de aanslagregeling was belast.

4.5. Gelet op het vorenstaande is niet voldaan aan de eisen voor het opleggen van een navorderingsaanslag. De bestreden uitspraak en de navorderingsaanslag moeten worden vernietigd. De overige geschilpunten behoeven geen behandeling.

5. Proceskosten

Het onderhavige beroepschrift hangt in grote mate samen met de in 1.6. genoemde beroepschriften. Nu het Hof tegemoetkomt aan het primaire standpunt van belanghebbende in de onderhavige procedure en dat standpunt alleen in deze procedure aan de orde kon komen vindt het Hof daarin aanleiding om de Inspecteur te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van zijn beroep bij het Hof heeft moeten maken tot een bedrag van € 805, te weten 2,5 (proceshandelingen) x € 322 x 1(gewicht van de zaak).

6. Beslissing

Aldus gedaan te Arnhem op 24 februari 2003 door mr. J.B.H. Röben, voorzitter, mr. M.C.M. de Kroon en mr. J.P.M. Kooijmans, raadsheren, in tegenwoordigheid van mr. J.M. Sitsen als griffier.

(J.M. Sitsen) (J.B.H. Röben)

De beslissing is in het openbaar uitgesproken en afschriften zijn aangetekend per post verzonden op

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.