Gerechtshof Arnhem, 20-03-2003, AF7334, 01-00763

1. Navorderingsaanslag, bezwaar en geding voor het Hof

1.1. Aan belanghebbende is met dagtekening 30 oktober 1998 voor het jaar 1993 een navorderingsaanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen met het aanslagnummer […H37] opgelegd ten bedrage van ƒ 92.268 aan enkelvoudige belasting, uitgaande van een belastbaar inkomen van ƒ 182.340, waarbij ten onrechte geen rekening is gehouden met het door belanghebbende aangegeven inkomen van ƒ 7.348. In de navorderingsaanslag is een boete begrepen van, na kwijtschelding van 50% daarvan, ƒ 45.943. Aan heffingsrente is ƒ 10.988 in rekening gebracht.

1.2. Bij uitspraak van 2 februari 2001 op het door belanghebbende ingediende bezwaar heeft de Inspecteur - rekening houdend met het door belanghebbende aangegeven inkomen van ƒ 7.348 - het belastbaar inkomen verminderd tot ƒ 170.619 en de daarover verschuldigde enkelvoudige belasting op ƒ 85.235 vastgesteld. De boete en de heffingsrente zijn dienovereenkomstig aangepast.

1.3. Belanghebbende is van deze uitspraak op 28 februari 2001 in beroep gekomen bij het Hof. Na herhaalde verzoeken van uitstel is het beroepschrift aangevuld op 27 juli 2001. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend. Belanghebbende heeft voorafgaand aan de zitting een nader stuk met drie bijlagen ingediend.

1.4. De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 14 januari 2003. Aldaar zijn verschenen en gehoord belanghebbende, bijgestaan door [A als belanghebbendes gemachtigde alsmede de Inspecteur].

1.5. Ter zitting hebben zowel de Inspecteur als de gemachtigde van belanghebbende een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de wederpartij. De inhoud van beide pleitnotities moet als hier herhaald en ingelast worden aangemerkt. Zonder bezwaar van de wederpartij heeft de Inspecteur bij zijn pleitnota (drie) bijlagen overgelegd.

2. Feiten

Het Hof stelt op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting, als tussen partijen niet in geschil dan wel door een der partijen gesteld en door de wederpartij niet of onvoldoende weersproken de volgende feiten vast.

2.2. In 1998 is een boekenonderzoek ingesteld naar de aanvaardbaarheid van de aangiften inkomstenbelasting 1992 tot en met 1996, de aangiften vermogensbelasting 1993 tot en met 1997 van belanghebbende en zijn echtgenote alsmede de aangiften omzetbelasting over de jaren 1993 tot en met 1996 van de autoshop en het taxibedrijf. Van de bevindingen is op 11 september 1998 rapport uitgebracht nadat een verslag van de eerste bevindingen reeds op of omstreeks 1 juli 1998 aan belanghebbende ter hand was gesteld.

2.3. In het rapport van 11 september 1998 is met betrekking tot de door belanghebbende gevoerde administratie - onder meer - het volgende opgenomen:

"1.3. Administratie

1.3.1. Kasadministratie

2.4. Met betrekking tot de handel in auto's en caravans is in het controle-rapport - onder meer - het volgende opgenomen:

"3.2. Handel auto's en caravans

Door [X] zijn in de controleperiode diverse auto's en caravans ingekocht en verkocht. Ook zijn auto's en caravans voor derden verkocht. Door [X] zijn advertenties geplaatst in landelijke dagbladen waarin de auto's en caravans te koop worden aangeboden. De kosten van deze advertenties zijn ten laste van het resultaat gebracht van de automaterialenshop.

De resultaten van de aan- en verkooptransacties zijn niet verwerkt in de administratie. Evenmin zijn commissiegelden verantwoord. De stelling van [X] en de adviseur is dat deze transacties privé-activiteiten zijn. Ik ben van mening dat deze transacties wel deel uitmaken van de onderneming van [X]. Door [X] zijn ten aanzien van de verkopen van auto's facturen uitgereikt op naam van zijn bedrijf. Ook is er b.t.w. in rekening gebracht door [X]."

2.5. Daarnaast is in 1993 ten onrechte een bedrag van ƒ 3.002 aan privé uitgaven en boetes ten laste van het resultaat van belanghebbendes onderneming gebracht en is komen vast te staan dat belanghebbende in het onderhavige jaar tot een te hoog bedrag (ƒ 9.980) heeft afgeschreven op twee aan hem toebehorende onroerende zaken. De Inspecteur heeft de door belanghebbende aangegeven winst met deze ten onrechte ten laste van het resultaat gebrachte bedragen, gecorrigeerd. Belanghebbende heeft deze correcties niet bestreden.

2.6. De Inspecteur heeft op grond van de onder 2.3. genoemde tekortkomingen in de administratie vastgesteld dat een analyse op de verantwoorde bruto-winstpercentages en privé-opnamen via kascontrole onmogelijk is en geconcludeerd dat de administratie niet kan dienen als een verantwoorde basis voor de winstberekening en de verschuldigde belastingen. Op grond daarvan heeft hij de overgelegde administratie verworpen met berichtgeving aan belanghebbende dat dit een omkering van de bewijslast impliceert.

2.8. Voorts is gebleken dat belanghebbende heeft nagelaten om onder meer in zijn aangifte vermogensbelasting 1993 melding te maken van een aan zijn zoon verstrekte onderhandse lening ten bedrage van ƒ 166.778 en is komen vast te staan dat in die aangifte ten onrechte een bedrag van ƒ 103.800 als privé-schuld is opgenomen.

2.9. De Inspecteur heeft een vermogensvergelijking opgesteld en met behulp van de reconstructie van de privé-kas van belanghebbende over de periode 1 januari 1992 tot 1 december 1998 een privé analyse gemaakt. Op grond daarvan heeft de Inspecteur voor het jaar 1993 een tekort van - als winst te verantwoorden - ontvangsten berekend van ƒ 187.866. In het op 11 september 1998 opgemaakte rapport heeft de Inspecteur belang-hebbende medegedeeld dat (onder meer ook) over 1993 een navorderingsaanslag inkomstenbelasting met 100% boete zal worden opgelegd, waarbij de boete tot op 50% zal worden verminderd.

2.10. De Inspecteur heeft belanghebbende diverse malen, voorafgaand aan het opleggen van de navorderingsaanslag (30 oktober 1998) en het doen van de uitspraak op bezwaarschrift (2 februari 2001) verzocht om inlichtingen waarmee de geconstateerde tekorten zouden kunnen worden verklaard. Naar aanleiding van alsnog door belanghebbende verstrekte informatie en enkele door de Inspecteur gevolgde - voor belanghebbende gunstige - aannames heeft de Inspecteur de door hem opgestelde reconstructie bijgesteld en bij brief van 8 november 2000 uiteindelijk bij wijze van compromis voorgesteld het tekort vast te stellen op ƒ 168.797. De door de Inspecteur gemaakte vermogensopstelling is als bijlage 1 bij voornoemde brief gevoegd en vertoont de volgende cijfers:

Vermogen per 1-1-1993

Onbelaste vermogensmutatie

elementen van het inkomen

Theoretisch eindvermogen 1.467.984

*Benoembaar in 1993 aan:

Totaal 63.776

2.11. Belanghebbendes gemachtigde heeft vervolgens bij brief van 17 november 2000 de Inspecteur laten weten zich volledig uit de zaak terug te trekken, waarop de Inspecteur bij brief van 18 december 2000 een reactie heeft gegeven. Na belanghebbende op 19 december 2000 over een en ander te hebben geïnformeerd heeft de Inspecteur bij zijn - aan belanghebbende gerichte - uitspraak op bezwaar 2 februari 2001 de door hem - bij wijze van compromis - voorgestelde ontvangstencorrectie van ƒ 168.797 gehandhaafd en het zogenoemde stipinkomen 1993 nader vastgesteld op ƒ 189.127. Het tegen de uitspraak op bezwaar ingestelde pro forma beroep is op 26 februari 2001 namens belanghebbende ingediend door [F van Accountantskantoor F te R]. Voor de motivering van het beroepschrift is herhaaldelijk uitstel gevraagd, de laatste keer tot 15 augustus 2001. Tussen deze gemachtigde en de Inspecteur heeft tussentijds over de aanhangige kwestie nader overleg plaatsgevonden. Dit overleg heeft echter niet geleid tot een voor belanghebbende aanvaardbaar resultaat. In zijn (derde) verzoek van 8 juni 2001 om uitstel aan het Hof voor de motivering van het beroepschrift heeft [F] gemeld dat de administratieve gegevens over 1993 die waren zoekgeraakt inmiddels weer zijn teruggevonden en dat hij minimaal twee maanden nodig zou hebben voor het opnieuw laten opzetten van de gehele administratie van de ondernemingen en de privé-administratie van belanghebbende teneinde de door de Inspecteur toegepaste inkomenscorrectie over 1993 te kunnen weerleggen. Op 4 juli 2001 heeft het Hof bericht ontvangen van belanghebbendes voormalige gemachtigde [A] dat hij de zaak vanaf dat moment weer voor belanghebbende zal gaan behartigen. De administratie is uiteindelijk niet meer opnieuw opgezet.

3. Het geschil, de standpunten en conclusies van partijen

Voor hetgeen partijen ter zitting ter ondersteuning van hun standpunten verder hebben aangevoerd, verwijst het Hof naar het proces verbaal van de zitting, dat aan deze uitspraak is gehecht.

4. Beoordeling van het geschil

4.1. Tijdens het in 1998 bij belanghebbende ingestelde boekenonderzoek is komen vast te staan dat de boekhouding van de onderneming van belanghebbende voor het jaar 1993 gebreken vertoonden die dermate ernstig zijn dat deze boekhouding in zijn geheel niet kan dienen als een betrouwbare grondslag van een juiste berekening van de door hem in 1993 met zijn autoshop behaalde winst en derhalve moet worden verworpen. Anders dan de Inspecteur is het Hof van oordeel dat deze constatering op zichzelf beschouwd niet aanstonds de conclusie rechtvaardigt dat belanghebbende niet de vereiste aangifte heeft gedaan op grond waarvan omkering en verzwaring van de bewijslast plaatsvindt. Voor een toepassing van artikel 29 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: de AWR) zoals de Inspecteur voorstaat, is eerst aanleiding indien de Inspecteur aannemelijk maakt dat belanghebbende in verhouding tot het door hem als belastbaar inkomen aangegeven bedrag een aanzienlijk bedrag aan inkomsten heeft verzwegen en het daarover verschuldigde bedrag aan belasting op zich zelf beschouwd ook als aanzienlijk kan worden aangemerkt.

4.2. Belanghebbende heeft naar het oordeel van het Hof de door de Inspecteur gestelde gebreken in de administratie onvoldoende weersproken. De Inspecteur heeft terecht de boekhouding verworpen en aan de hand van de hem ter beschikking staande gegevens en met behulp van een vermogensvergelijking, een reconstructie van de privé-kas en een privé-analyse, een schatting gemaakt van de winst van belanghebbende. De Inspecteur heeft deze schatting met hetgeen hij in de van hem afkomstige gedingstukken en ter zitting nader heeft aangevoerd naar het oordeel van het Hof voldoende onderbouwd en maakt daarmee aannemelijk dat de door hem aangebrachte ontvangstencorrecties redelijk en niet willekeurig zijn. Het Hof acht daarbij voorts aannemelijk, nu belanghebbende geen enkele aanvaardbare andere verklaring geeft, dat deze ontvangsten zijn genoten uit belanghebbendes onderneming en de, als winst of opbrengst van arbeid te beschouwen, op belanghebbendes overige activiteiten aansluitende handel in auto's en caravans. Belanghebbende brengt met hetgeen hij heeft aangevoerd, naar het oordeel van het Hof geen gegevens naar voren op grond waarvan twijfel rijst of de gecorrigeerde bedragen wel door belanghebbende zijn ontvangen dan wel tot het juiste bedrag zijn gecorrigeerd. Hij maakt aldus niet aannemelijk dat de onderbouwing en de uitkomst van de schatting van de Inspecteur onredelijk en willekeurig zijn.

4.3. Deze schatting/reconstructie heeft er toe geleid dat de Inspecteur aanvankelijk tot een bedrag van ƒ 187.866 aan verzwegen ontvangsten heeft gecorrigeerd, welke correcties op grond van door belanghebbende later aangedragen informatie en - door de Inspecteur aannemelijk geachte - stellingen zijn verminderd tot ƒ 168.797. Gezien de hoogte van deze verzwegen ontvangsten alsmede de - niet bestreden - door belanghebbende ten onrechte opgevoerde kosten en afschrijvingen van ƒ 3.002 respectievelijk ƒ 9.980 (derhalve in totaal ƒ 181.724) in verhouding tot het als belastbaar inkomen aangegeven bedrag (ƒ 7.348) en mede gelet op het op zichzelf beschouwd aanzienlijke bedrag (ƒ 85.235) van de over die verzwegen inkomsten verschuldigde belasting, is het Hof van oordeel dat belanghebbende in het onderhavige jaar niet de vereiste aangifte heeft gedaan. Dit brengt mee dat het beroep van belanghebbende moet worden afgewezen tenzij belanghebbende kan doen blijken dat en in hoeverre de uitspraak onjuist is.

4.6. Op grond van de feiten en omstandigheden zoals die blijken uit de gedingstukken waaronder de gebreken in zijn administratie, het verzwijgen van grote bedragen aan kasgeld en het niet verantwoorden van ontvangsten uit zijn handel in auto en caravans, heeft belanghebbende zich naar het oordeel van het Hof willens en wetens blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat over zijn inkomen te weinig belasting zou worden geheven. De Inspecteur heeft bij het opleggen van de navorderingsaanslag terecht een boete opgelegd van 100% en, gelet op de van toepassing zijnde voorschriften, terecht geen verdere kwijtschelding van de boete verleend dan tot op 50% van de nagevorderde belasting. Het resterende bedrag aan boete van ƒ 45.943 acht het Hof in dit geval passend en geboden.

5. Proceskosten

Nu de vermindering van de navorderingsaanslag enkel de boete betreft stelt het hof de proceskosten van belanghebbende vast op € 644 (2 × 1 = 2 × € 322).

6. Beslissing

Aldus gedaan te Arnhem op 20 maart 2003 door mr. Röben, vice-president, voorzitter, mr. de Kroon en mr. Kooijmans, raadsheren, in tegenwoordigheid van mr. Sitsen als griffier.

(J.M. Sitsen) (J.B.H. Röben)

De beslissing is in het openbaar uitgesproken en afschriften zijn aangetekend per post verzonden op 20 maart 2003