Gerechtshof Arnhem, 20-08-2004, AR7232, 03-01443

1. Aanslag en loop van het geding

1.1. Aan belanghebbende is met dagtekening 31 december 1996 een aanslag in de inkomstenbelasting/ premie volksverzekeringen opgelegd naar een belastbaar inkomen van ƒ 154.797, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is gehandhaafd. Belanghebbende is tegen deze uitspraak in beroep gekomen bij het Gerechtshof te Leeuwarden, dat in zijn uitspraak van 8 maart 2002 het beroep ongegrond heeft verklaard. Tegen laatstgenoemde uitspraak heeft belanghebbende beroep in cassatie ingesteld.

1.2. De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 27 juni 2003, nummer 38.100, de uitspraak van het Hof Leeuwarden vernietigd met verwijzing van het geding naar het Hof te Arnhem ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dit arrest.

1.3. Daartoe door het Hof in de gelegenheid gesteld, hebben belanghebbende en verweerder hun standpunten toegelicht bij conclusie van 14 oktober 2003 (met 7 bijlagen) respectievelijk bij conclusie van 11 november 2003. Bij telefax van 22 juli 2004, gevolgd door een brief van dezelfde datum zijn bij het Hof nog nadere stukken ingekomen van de gemachtigde van belang-hebbende, welke op 23 juli 2004 ter kennisneming zijn doorgezonden naar verweerder.

1.4. De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van 4 augustus 2004 van het Gerechtshof te Arnhem. Aldaar zijn verschenen en gehoord belanghebbende, bijgestaan door [zijn gemachtigde, alsmede de Inspecteur].

1.5. Belanghebbendes gemachtigde heeft ter zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de tegenpartij. De inhoud van de pleitnotities moet als hier herhaald en ingelast worden beschouwd.

2. Feiten

2.1. Voor de feiten zoals die tussen partijen vaststaan verwijst het Hof naar hetgeen onder punt 2, onderdelen 2.1 tot en met 2.7 is opgenomen in de uitspraak van het Gerechtshof te Leeuwarden van 8 maart 2002.

2.2. Voor zover – na verwijzing – van belang kunnen daaraan nog de volgende feiten worden toegevoegd.

2.3. De aftrekbaarheid van de beloning die belanghebbende aan zijn echtgenote heeft betaald voor de door haar jegens hem verrichte consignatiediensten is ook in 1992 een discussiepunt geweest tussen belanghebbende en de fiscus. Het Hof Amsterdam heeft – na verwijzing van de zaak door de Hoge Raad – de uitspraak van verweerder dat de beloning aan de echtgenote voor belanghebbende geen aftrekbare kosten vormen in de zin van artikel 35 van de Wet op de inkomstenbelasting 1964 (hierna: de Wet) – bevestigd bij uitspraak van 17 juli 1997. Het daarop door belanghebbende opnieuw ingestelde cassatieberoep is door de Hoge Raad met toepassing van artikel 101a van de Wet R.O. verworpen bij arrest van 22 juli 1998.

2.4. Belanghebbende heeft met betrekking tot de aanslag 1993 eerst ter zitting van 11 december 2001 van het Hof Leeuwarden in zijn pleitnota een beroep gedaan op een door hem gestelde uitlating van [de Inspecteur] zoals opgenomen in rechtsoverweging 4.2 van het onder 1.2 hiervóór genoemde arrest van de Hoge Raad.

2.5. In zijn brief van 14 november 1996 deelt de Inspecteur belanghebbende mee dat hij de post aftrek beroepskosten in verband met inkomens-overheveling naar belanghebbendes echtgenote corrigeert en het door de echtgenote aangegeven inkomen 1993 zal volgen ter behoud van rechten, in afwachting van de cassatieprocedure bij de Hoge Raad (inzake hetzelfde geschilpunt in 1992).

2.6. Naar aanleiding van het in dezelfde brief door de Inspecteur gegeven advies om tijdig een bezwaar in te dienen, heeft belanghebbende bij brief van 2 januari 1997 bezwaar gemaakt tegen de onder 1.1. genoemde aanslag en daarbij opgemerkt:

3. Het geschil

Na verwijzing is tussen partijen nog slechts in geschil of bij belanghebbende het in rechte te honoreren vertrouwen is gewekt dat hij de aan zijn echtgenote in 1993 betaalde “meewerkbeloning” als aftrekbare kosten in mindering kon brengen op zijn inkomsten uit arbeid voor het jaar 1993 welk antwoord belanghebbende bevestigend en verweerder ontkennend beantwoordt.

4. De standpunten en conclusies van partijen

4.2. Subsidiair voert belanghebbende aan dat ook uit de gedragingen van de Inspecteur met betrekking tot de aanslagregeling van zijn echtgenote volgt dat door hem de hiervoor omschreven toezegging is gedaan. De Inspecteur heeft immers aan zijn echtgenote op 30 juli 1994 een voorlopige aanslag 1993 - conform aangifte - opgelegd naar een belastbaar inkomen van ƒ 48.693 met een verschuldigd bedrag aan belasting en premie volksverzekeringen van ƒ 16.482. Daarop heeft de Inspecteur noch in november 1994 noch bij het opleggen van de definitieve aanslag op 31 januari 1995 correcties aangebracht. Aan het hierdoor bij zijn echtgenote gewekt vertrouwen dat zij de “meewerkbeloning” tot haar belastbaar inkomen mocht rekenen mag hij het vertrouwen ontlenen dat diezelfde meewerkbeloning voor hem aftrekbare kosten vormen. Gelet op het sterke causale verband tussen beide gelijktijdig ingediende aangiften (met bijgevoegde samenwerkingovereenkomst) is een uitzondering geboden op de regel dat geen vertrouwen kan worden ontleend aan een bij een derde opgewekt vertrouwen.

4.3. Ter bestrijding van belanghebbendes stelling dat met betrekking tot bedoelde beloning 1993 de toezegging is gedaan dat deze op de grond van artikel 35 van de Wet in aftrek kan worden gebracht op belanghebbendes inkomen van dat jaar voert verweerder aan, dat uit niets blijkt dat de Inspecteur zijn standpunt zoals ingenomen bij de aanslagregeling 1992 had gewijzigd. Hij acht het bestaan van die toezegging te meer onwaarschijnlijk nu belanghebbende, die stelt dat die uitlating reeds in maart/april 1994 is gedaan, daarop voor het eerst een beroep doet in zijn pleitnota van 11 december 2001 voor het Gerechtshof te Leeuwarden, terwijl hij dit bij eerdere daartoe geëigende gelegenheden niet aan de orde heeft gesteld zoals na ontvangst van de brief van 14 november 1996 (voornemen tot afwijking op de aangifte 1993) en naar aanleiding van opgelegde aanslagen 1994 en 1995 waarin dezelfde correcties op het belastbaar inkomen zijn aangebracht. Voorts acht hij de beweerdelijke toezegging van de Inspecteur die zou inhouden dat evenals bij een startende ondernemer een meewerkbeloning aan een echtgenote in het eerste jaar niet aftrekbaar is maar in volgende jaren wel, dermate opmerkelijk en evident onjuist dat niet aannemelijk is dat deze mededeling ook daadwerkelijk is gedaan.

Namens en door belanghebbende:

- Hij heeft naar aanleiding van de voorlopige aanslag inkomstenbelasting/ premie volksverzekeringen 1993 van zijn echtgenote contact opgenomen met de Inspecteur omdat uit die aanslag bleek dat zijn echtgenote over de aangegeven meewerkbeloning belasting moest betalen terwijl hem was medegedeeld en voorgerekend dat dit onbelast zou blijven;

- Uit de diverse telefonische gesprekken die hij in die periode met de Inspecteur heeft gehad heeft hij begrepen dat de meewerkbeloning vanaf 1992 voor hem een aftrekpost zou vormen en dat deze bij zijn echtgenote onbelast zou blijven zoals dat ook voor het jaar 1992 het geval was (voor nihil afgedaan);

- Hij heeft geen schriftelijke bevestiging van een en ander gevraagd omdat hij de afspraak voldoende duidelijk achtte en ervan uitging dat de Inspecteur zich aan die afspraak zou houden;

- Hij heeft alleen lagere school genoten en is op fiscaal gebied een leek. Hij acht een beloning van destijds circa ƒ 50.000 voor de door zijn echtgenote verrichte werkzaamheden niet abnormaal hoog in het licht van de salarissen die toen in de desbetreffende bedrijfstak (telefonistes en bewakers) werden verdiend, al heeft hij zich niet echt in de toen geldende salarissen verdiept;

- Met de Inspecteur is alles destijds open en transparant besproken. Expliciet is de onbelastbaarheid van de beloning 1993 aan de orde gesteld. Als al geen sprake is van gewekt vertrouwen dan is in ieder geval de schijn van opgewekt vertrouwen aanwezig.

Door verweerder:

- Ter zitting van het Hof Leeuwarden was [de Inspecteur] die de aanslagen 1993 heeft geregeld en aan wie de in het arrest van de Hoge Raad onder 4.1. opgenomen uitlating wordt toegeschreven, niet aanwezig.

- Een voorlopige aanslag wordt zo goed als altijd conform de aangifte opgelegd.

- Hij heeft geen verklaring voor de kennisgeving van 21 oktober 1994 waarbij het vastgesteld bedrag van de aanslag 1993 van belanghebbendes echtgenote op nihil is gesteld. In ieder geval is de aanslag opgelegd ter behoud van rechten.

- Zijn stelling dat belanghebbende geen bezwaar heeft aangetekend tegen de aanslagen 1994 en 1995 trekt hij hierbij in.

Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak en vermindering van de aanslag berekend naar één tot een belastbaar inkomen van (ƒ 154.797 min ƒ 50.272 =) ƒ 104.525.

De Inspecteur concludeert tot handhaving de aanslag zoals deze is vastgesteld bij beschikking van 17 november 2000.

5. Beoordeling van het geschil

5.1. Belanghebbende stelt en verweerder bestrijdt dat in de telefoongesprekken die in de periode maart/april 1994 in het kader van de aanslagregeling van de aangiften 1992 en 1993 tussen hem en de Inspecteur hebben plaats-gevonden door laatstgenoemde de toezegging is gedaan dat de door belanghebbende aan zijn echtgenote verstrekte “meewerkbeloning” op grond van artikel 35 van de Wet in 1993 als op zijn inkomsten drukkende kosten in mindering zouden kunnen worden gebracht.

5.2. Gelet op de voorgeschiedenis van het geschilpunt dat ook in 1992 speelde, waarbij dezelfde Inspecteur die de aanslagen 1993 regelde het duidelijke standpunt had ingenomen dat de “meewerkbeloning” niet aftrekbaar was bij belanghebbende en daarom ook niet belastbaar was bij zijn echtgenote, alsmede gelet op hetgeen belanghebbende in zijn bezwaarschrift van 2 januari 1997 en ook nog ter zitting naar voren heeft gebracht, acht het Hof het onaannemelijk dat door de Inspecteur een toezegging is gedaan in de onder 4.1 beschreven zin. In genoemd bezwaarschrift schrijft belanghebbende onder meer aan de Inspecteur dat deze in (een van de) telefoongesprekken had bevestigd dat het absoluut niet was toegestaan dat zijn echtgenote over de in 1992 van hem ontvangen “meewerkbeloning” belasting moest/mocht betalen, dat de specialisten van het Technisch Team daar ook zo over dachten en dat de jaren 1993 en volgende identiek aan 1992 – derhalve zonder aftrek van kosten voor belanghebbende en geen belastbare inkomsten voor belanghebbendes echtgenote – zouden worden afgehandeld. Deze – door het Hof aannemelijk geachte – voorstelling van zaken komt zozeer in strijd met de latere stelling van belanghebbende in zijn pleitnota van 11 december 2001 dat de Inspecteur hem had toegezegd dat hij de meewerkbeloning vanaf 1992 ten laste van zijn inkomen mocht brengen dat het Hof die latere – door de Inspecteur weersproken – stelling niet geloofwaardig acht. Het Hof acht deze latere stelling van belanghebbende te meer ongeloofwaardig nu uit de gedingstukken blijkt dat door verweerder uitdrukkelijk aan belanghebbende is medegedeeld dat de beloning voor belanghebbendes echtgenote ook in volgende jaren onbelast zou blijven en dat haar in 1993 slechts ter behoud van rechten een aanslag is opgelegd.

5.3. Belanghebbende stelt voorts dat bij hem in ieder geval uit de gesprekken met de Inspecteur en diens gedragingen met betrekking tot de aanslagregeling 1993 van zijn echtgenote de indruk is ontstaan dat hij de meewerkbeloning ten laste van zijn inkomen 1993 mocht brengen en dat hij op grond daarvan erop heeft mogen vertrouwen dat de Inspecteur op dit punt zijn aangifte 1993 zou volgen. Voor een in rechte te beschermen vertrouwen is geen plaats indien de belastingplichtige die daar een beroep op doet, in redelijkheid heeft moeten twijfelen aan de juistheid van het standpunt van de Inspecteur. Dit standpunt dat volgens belanghebbende met een beroep op bedoelde gesprekken inhield dat hij vanaf 1992 een essentieel deel van zijn inkomen – tegen het verrichten van relatief geringe inspanningen door zijn echtgenote – onbelast naar haar zou kunnen overhevelen terwijl dit ook bij haar buiten de belastingheffing zou blijven, is zo duidelijk in strijd met de uitgangspunten van de Wet alsmede met het eerder door de Inspecteur ingenomen standpunt met betrekking tot de aangifte 1992, dat belanghebbende redelijkerwijs had moeten begrijpen dat de door hem gegeven weergave van het standpunt van de Inspecteur niet strookte met diens werkelijke standpunt althans in ieder geval had moeten twijfelen aan de juistheid van dat standpunt. Voor een beroep op – een in rechte te honoreren – gewekt vertrouwen dat hij op nakoming van dat standpunt zoals door hem weergegeven, mocht rekenen is in dit geval dan ook geen plaats.

5.4. De gedragingen van de Inspecteur met betrekking tot de aanslagregeling van belanghebbendes echtgenote over het jaar 1993 maken dit niet anders, nu de aanslag over 1993 ten name van zijn echtgenote, zoals ook niet door belanghebbende wordt bestreden, louter ter behoud van rechten is opgelegd in afwachting van de procedure over het jaar 1992.

6. Slotsom

Het beroep van belanghebbende is slechts gegrond voor zover de aanslag na het instellen van het beroep bij het Hof Leeuwarden door de Inspecteur is verminderd bij ambtshalve beschikking van 17 november 2000.

7. Proceskosten

Belanghebbendes proceskosten zijn in overeenstemming met het Besluit proceskosten bestuursrecht te berekenen op zijn reis- en verblijfkosten, voor het bijwonen van de zitting van 11 december 2001 van het Gerechtshof te Leeuwarden begroot op € 22 en die voor het bijwonen van de zitting van 4 augustus 2004 van dit Hof begroot op € 44, alsmede voor de bij de behandeling van dit Hof door een derde aan hem beroepsmatig verleende rechtsbijstand, op de voet van dat Besluit te berekenen op (conclusie na verwijzing (0,5) en verschijnen ter zitting (1) 1,5 x € 322 x 1,5 (gewicht van de zaak) € 724,50.

8. Beslissing

(J. Gankema) (M.C.M. de Kroon)

Afschriften zijn aangetekend per post verzonden op 20 augustus 2004