Gerechtshof Arnhem, 11-10-2011, ECLI:NL:GHARN:2011:BZ4752 BT8871, 11/00260 t/m 11/00264

GERECHTSHOF ARNHEM

Sector belastingrecht

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Aan belanghebbende zijn over de jaren 2005 tot en met 2008 vijf belastingaanslagen opgelegd. Daarbij is voorts heffingsrente in rekening gebracht.

1.2. De belastingaanslagen en beschikkingen heffingsrente zijn, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraken op bezwaar verminderd.

1.3. Hangende het door belanghebbende tegen deze uitspraken op bezwaar ingestelde beroep hebben partijen met betrekking tot de belastingaanslagen en de beschikkingen heffingsrente een vaststellingsovereenkomst gesloten. Hierdoor is de rechtsstrijd van partijen in de procedure voor de Rechtbank beperkt gebleven tot het verzoek van belanghebbende om vergoeding van de werkelijk door hem gemaakte proceskosten. De Rechtbank heeft het verzoek van belanghebbende gedeeltelijk toegewezen en de Inspecteur veroordeeld in de proceskosten aan de zijde van belanghebbende tot een bedrag van € 10.000.

1.4. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.5. Tot de stukken van het geding behoren, naast de hiervoor vermelde stukken, de van de Rechtbank ontvangen dossiers die op de onderhavige zaken betrekking hebben.

1.6. Partijen zijn bij aangetekend verzonden brieven van 18 augustus 2011 uitgenodigd voor een zitting op 29 september 2011.

1.7. Partijen hebben – belanghebbende bij faxbericht van 21 september 2011 – het Hof toestemming verleend het onderzoek ter zitting achterwege te laten. In verband hiermee heeft het Hof op 22 september 2011 het onderzoek op de voet van artikel 8:57 van de Algemene wet bestuursrecht gesloten.

1.8. Op 23 september 2011 is nog een nader stuk van belanghebbende ingekomen bij het Hof. In aanmerking genomen dat dit stuk niet is ingediend overeenkomstig het bepaalde in – het aanvankelijk van toepassing zijnde – artikel 8:58 van de Algemene wet bestuursrecht en voorts is ingekomen nadat het Hof het onderzoek op de voet van artikel 8:57, derde lid, van die wet heeft gesloten, zal het Hof geen acht slaan op het desbetreffende stuk. Het geschrift geeft geen aanleiding tot heropening van het onderzoek.

2. Feiten

2.1. Voor de feiten verwijst het Hof naar de onderdelen 2.1 tot en met 2.33 van de uitspraak van de Rechtbank. In die onderdelen heeft de Rechtbank de feiten als volgt vastgesteld (waarbij voor ‘eiser’ dient te worden gelezen belanghebbende en voor ‘verweerder’ de Inspecteur).

‘(…) Er is door mij (D) aangegeven dat op basis van een binnengekomen renseignement met betrekking tot de invoer van een auto uit Duitsland in 2008 een onderzoek is aangevangen naar de activiteiten van belastingplichtige. Ik heb medegedeeld, dat ik een query heb laten draaien om te kijken hoeveel auto’s belastingplichtige op naam heeft staan (gehad). Hieruit kwam vast te staan dat er over de periode 2005-2008 in totaal 642 zijn geweest. (…) Daarop heb ik aangegeven dat het niet was terug te zien in de aangiftes omzetbelasting en inkomstenbelasting. (…) waaraan de adviseur toevoegde dat de echtgenote van belastingplichtige de afgelopen maanden bezig is geweest om de gegevens van alle jaren in te kloppen. (…) Vervolgens is door mij (…) de cautie gesteld (…) aan belastingplichtige en hem medegedeeld dat hij verdacht wordt van een strafbaar feit te weten: het opzettelijk niet doen van aangiftes omzetbelasting c.q het opzettelijk onjuist doen van aangiftes omzetbelasting en inkomstenbelasting. Hierbij is door mij aangegeven dat hij niet meer tot antwoorden verplicht is.

(…)

Belastingplichtige gaf op dat moment echter aan te willen praten en stelde direct dat de auto’s niet zijn eigendom waren. Daarnaast stelde hij met de adviseur te willen overleggen. Ik (…) heb belastingplichtige direct aangegeven dat ik niet meer in contact wilde treden en dat de deurwaarder hem de aanslagbiljetten zal uitreiken nadat wij waren vertrokken. Hij (B) deelde ons vervolgens mede dat hij het teleurstellend vond dat wij niet eerder informatie hadden gegeven over de aard van ons bezoek. Ik (…) heb vervolgens aangegeven dat er vanwege mogelijk verhaal (vrees voor verduistering) gekozen is voor terstond en tot het volle bedrag invorderbare aanslagen. Hierop hebben wij de bespreking beëindigd, hebben het pand verlaten en de deurwaarder, die buiten stond te wachten opdracht gegeven de aanslagen omzetbelasting en inkomstenbelasting uit te reiken aan belastingplichtige die op dat moment nog bij zijn adviseur verbleef.’ (…)

2.2. Hieraan voegt het Hof nog het volgende toe. In de procedure voor de Rechtbank heeft belanghebbende verzocht om vergoeding van de werkelijk door hem ter zake van het bezwaar en beroep gemaakte proceskosten ten bedrage van in totaal € 33.277,16. De Rechtbank heeft in haar uitspraak belanghebbende een – van de forfaitaire bedragen van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit) afwijkende – vergoeding toegekend van € 10.000.

2.3. Hiertegen heeft belanghebbende hoger beroep aangetekend.

3. Het geschil, de standpunten en conclusies van partijen

3.1. In geschil is of belanghebbende recht heeft op een integrale vergoeding van de door hem gemaakte proceskosten ten bedrage van € 33.277,16. Belanghebbende beantwoordt die vraag bevestigend en de Inspecteur ontkennend. De Inspecteur verenigt zich met de beslissing van de Rechtbank, te weten een proceskostenvergoeding van € 10.000.

3.2. Partijen doen hun standpunten steunen op de gronden welke door hen zijn aangevoerd in de stukken.

3.3. Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de bestreden uitspraak van de Rechtbank en tot inwilliging van het verzoek tot vergoeding van de proceskosten tot een bedrag van € 33.277,16.

3.4. De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Beoordeling van het geschil

4.1. Bij de beoordeling van het onderhavige geschil stelt het Hof voorop dat voor toekenning van een (proces)kostenvergoeding in afwijking van de forfaitaire bedragen van het Besluit grond is indien het bestuursorgaan het verwijt treft dat het een beschikking of uitspraak geeft respectievelijk doet of in rechte handhaaft, terwijl op dat moment duidelijk is dat die beschikking of uitspraak in een (de) daartegen ingestelde procedure geen stand zal houden (HR 13 april 2007, nr. 41235, LJN BA2802, BNB 2007/260). Deze regel sluit echter niet uit dat ook in andere gevallen – bijvoorbeeld indien het bestuursorgaan verregaand onzorgvuldig handelt – aanleiding kan bestaan om, alle omstandigheden van het geval in aanmerking nemend, af te wijken van de forfaitaire bedragen van het Besluit (HR 4 februari 2011, nr. 09/02123, LJN BP2975, BNB 2011/103).

4.2. De Rechtbank heeft in rechtsoverweging 4.4 van haar uitspraak als volgt geoordeeld.

“4.4 Uit de gedingstukken volgt dat de administratie van eiser niet (geheel) op orde was, dat hij gedurende de periode 2005 tot 2008 in totaal 642 auto’s op naam heeft gehad en dat hij in die jaren niet alle aangiften IB/PVV en OB heeft ingediend. Ook blijkt uit de gedingstukken dat verweerder een renseignement heeft ontvangen dat op naam van eiser in februari 2008 vanuit Duitsland een auto is ingevoerd ter waarde van € 31.932. Verder staan op het moment dat verweerder de website van eiser bezoekt, te weten 4 februari 2009, er voor een verkoopwaarde van ongeveerd € 1.000.000 aan auto’s op deze site vermeld. Naar het oordeel van de rechtbank is al deze informatie voldoende om het opleggen van de hiervoor onder 1. genoemde belastingaanslagen door verweerder te rechtvaardigen. Ook rechtvaardigt deze informatie de door verweerder gehanteerde berekeningsgrondslagen zoals hiervoor vermeld onder 2.9.”

4.3. Op grond van de zo-even vermelde, door de Rechtbank, genoemde omstandigheden – die door belanghebbende in hoger beroep niet zijn weersproken – is naar het oordeel van het Hof de conclusie gerechtvaardigd dat niet kan worden gezegd dat de Inspecteur het verwijt treft dat bij het opleggen van de onderhavige belastingaanslagen (en bij het verminderen daarvan in bezwaar) reeds duidelijk was dat die belastingaanslagen in een daartegen ingestelde procedure geen stand zou houden. De omstandigheid dat de belastingaanslagen uiteindelijk, in het kader van een vaststellingsovereenkomst zijn vernietigd, doet hieraan niet af. In zoverre bestaat geen grond voor een van de forfaitaire bedragen afwijkende proceskostenvergoeding.

4.4. In hoger beroep heeft de Inspecteur erkend dat hij – kort gezegd en gelijk de Rechtbank heeft geoordeeld – niet zorgvuldig heeft gehandeld. Op grond hiervan bestaat volgens de Inspecteur aanleiding belanghebbende op de voet van artikel 2, derde lid, van het Besluit een van de forfaitaire bedragen afwijkende proceskostenvergoeding voor de bezwaar-en beroepsfase toe te kennen. Partijen verschillen in hoger beroep nog slechts van mening over de hoogte van de toe te kennen proceskostenvergoeding. Belanghebbende maakt aanspraak op vergoeding van de integrale door hem ter zake van de bezwaar- en beroepsfase gemaakte proceskosten van € 33.217,16, terwijl de Inspecteur toekenning van een vergoeding van € 10.000 bepleit.

4.5. Het Hof is, alle omstandigheden van het geval in aanmerking nemend en in afwijking van de beslissing van de Rechtbank, van oordeel dat de Inspecteur te dezen dermate onzorgvuldig heeft gehandeld dat het hierin aanleiding ziet de Inspecteur op de voet van artikel 2, derde lid, van het Besluit te veroordelen tot vergoeding van de integrale door belanghebbende in de bezwaar- en beroepsfase gemaakte proceskosten ten bedrage van – naar belanghebbende onweersproken heeft gesteld – € 33.217,16 (inclusief omzetbelasting). Nu belanghebbende – onweersproken en rechtens juist – als ondernemer in de zin van artikel 7 van de Wet op de omzetbelasting 1968 is aangemerkt komt de in de kosten begrepen omzetbelasting niet voor vergoeding in aanmerking, aangezien hij deze in aftrek kan brengen op de door hem verschuldigde omzetbelasting (vgl. HR 15 april 2011, nr. 10/04313, LJN BQ1222, BNB 2011/184). Dit betekent dat de voor vergoeding in aanmerking komende proceskosten een bedrag beloopt van 100/119 * € 33.217,16 is € 27.914.

Het Hof heeft bij het toekennen van dit bedrag in het bijzonder de volgende omstandigheden in aanmerking genomen.

(i) de naar zeer substantiële bedragen opgelegde belastingaanslagen (in totaal ongeveer drie miljoen euro inclusief heffingsrente) zijn op 2 maart 2009 rauwelijks – zonder dat het aangekondigde boekenonderzoek is uitgevoerd en zonder dat het bepaalde in artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht in acht is genomen – aan belanghebbende opgelegd;

(ii) het besluit tot het opleggen van de belastingaanslagen was reeds vóór 2 maart 2009, derhalve vóór dat met belanghebbende was gesproken en vóór dat uitvoering was gegeven aan het aangekondigde boekenonderzoek, door de Inspecteur genomen;

(iii) daarbij is – naar is gebleken – ten onrechte beslag gelegd op de bij belanghebbende op het adres a-straat 1 te Q aanwezige auto’s;

(iv) een deugdelijke motivering van de door de Inspecteur berekende bedragen aan verschuldigde belasting is op dat moment niet aan belanghebbende gegeven;

(v) er bestond geen duidelijk aanwijsbare reden voor een versnelde aanslagoplegging (verstrijking van de aanslagtermijnen was niet aan de orde);

(vi) een deugdelijke rechtvaardiging voor het terstond tot de volle bedragen invorderbaar verklaren van de belastingaanslagen is niet gegeven (de enkele niet gemotiveerde stelling dat sprake is van ‘vrees voor verduistering’ is daartoe niet voldoende);

(vii) belanghebbende en zijn adviseur hebben tijdens het gesprek op 2 maart 2009 nadrukkelijk aangegeven te willen praten, de controleambtenaren hebben evenwel iedere mogelijkheid daartoe uitgesloten;

(viii) in de bezwaarfase heeft de Inspecteur meermalen niet adequaat gereageerd op verzoeken van belanghebbende om inzage van de op de zaak betrekking hebbende stukken, om een hoorzitting te plannen en om de administratie aan belanghebbende terug te geven;

(ix) de Inspecteur heeft uitspraken op bezwaar gedaan zonder belanghebbende – zoals door hem verzocht – te horen. Voorts heeft hij de termijn voor het doen van uitspraak op bezwaar niet in acht genomen;

(x) de Inspecteur heeft geen onderzoek verricht naar de stelling van belanghebbende dat de desbetreffende auto’s niet zijn eigendom waren.

Deze omstandigheden tezamen genomen rechtvaardigen de conclusie dat de handelwijze van de Inspecteur (en in diens spoor de Ontvanger) in vergaande mate onzorgvuldig en niet-voortvarend is geweest. Als gevolg hiervan heeft belanghebbende redelijkerwijs onnodig hoge kosten aan rechtsbijstand moeten maken. Het strookt niet met de redelijkheid deze kosten voor rekening van belanghebbende te laten komen.

4.6. Met betrekking tot de kosten ter zake van de behandeling van het hoger beroep acht het Hof – mede gelet op de omstandigheid dat de Inspecteur in appel niet heeft betwist dat sprake is geweest van onzorgvuldig handelen – geen termen aanwezig om af te wijken van de forfaitaire bedragen zoals opgenomen in het Besluit. Overeenkomstig die forfaitaire normen berekent het Hof de vergoeding van de kosten ter zake van in de hoger beroepsprocedure beroepsmatig verleende rechtsbijstand op € 437.

4.7. In totaal belopen de voor vergoeding in aanmerking komende proceskosten derhalve een bedrag van € 28.351.

Slotsom

Op grond van het vorenstaande is het hoger beroep gegrond.

5. Proceskosten

Zoals volgt uit hetgeen hiervóór is overwogen, acht het Hof termen aanwezig voor een veroordeling van de Inspecteur in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht tot een bedrag van in totaal € 28.351.

6. Beslissing

Het Gerechtshof:

- vernietigt de uitspraak van de Rechtbank, behoudens de beslissing omtrent het griffierecht;

- veroordeelt de Inspecteur in de proceskosten aan de zijde van belanghebbende ten bedrage van – in totaal – € 28.351, en

- gelast de Staat aan belanghebbende te vergoeden het door hem ter zake van het hoger beroep betaalde griffierecht van € 227.

Tegen deze uitspraak kunnen beide partijen binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie instellen bij

de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer),

postbus 20303, 2500 EH Den Haag

Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd;

2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. de dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.