Gerechtshof Arnhem, 07-02-2012, BV6170, 11/00457 en 11/00458

Uitspraak van de eerste meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

X te Z (hierna: belanghebbende)

tegen de uitspraken van de rechtbank Arnhem van 3 mei 2011, nummer AWB 10/3215 en nummer AWB 10/2971,

in het geding tussen belanghebbende en

de heffingsambtenaar van de gemeente Nijmegen (hierna: de Ambtenaar).

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1 De Ambtenaar heeft bij beschikking op grond van de Wet waardering onroerende zaken (hierna: de Wet WOZ) de waarde van de onroerende zaak a-straat 1 en 1a te Z, per waardepeildatum 1 januari 2008 en naar de toestand op die datum, voor het jaar 2009, vastgesteld op € 433.000.

1.2 Ook heeft de Ambtenaar bij beschikking op grond van de Wet WOZ de waarde van deze onroerende zaak per waardepeildatum 1 januari 2009 en naar de toestand op die datum, voor het jaar 2010, vastgesteld op € 432.000.

1.3 Tegelijk met voornoemde beschikkingen zijn voorts de aanslagen onroerendezaakbelastingen (OZB) voor zover het betreft het eigenaarsgedeelte voor het jaar 2009 op € 734,36 en voor het jaar 2010 op € 736,12 vastgesteld.

1.4 Op de bezwaarschriften van belanghebbende heeft de Ambtenaar zowel voor het jaar 2009 als het jaar 2010 bij in één geschrift vervatte uitspraken op bezwaar de beschikking en de aanslag gehandhaafd.

1.5 Belanghebbende is tegen die uitspraken in beroep gekomen bij de rechtbank Arnhem (hierna: de Rechtbank). De Rechtbank heeft de beroepen bij uitspraken van 3 mei 2011 ongegrond verklaard.

1.6 Belanghebbende heeft tegen beide uitspraken van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De Ambtenaar heeft verweerschriften ingediend.

1.7 Tot de stukken van het geding behoren, naast de hiervoor vermelde stukken, de van de Rechtbank ontvangen dossiers die op deze zaken betrekking hebben alsmede alle stukken die nadien, al dan niet met bijlagen, door partijen in hoger beroep zijn overgelegd.

1.8 Het onderzoek ter zitting, waarbij de zaken met de onderhavige hofkenmerken tegelijkertijd zijn behandeld, heeft plaatsgevonden op 22 december 2011 te Arnhem. Daarbij zijn verschenen en gehoord belanghebbende, alsmede de Ambtenaar.

1.9 Per brief van 27 december 2011 heeft de Ambtenaar het Hof verzocht het onderzoek op grond van het bepaalde in artikel 8:68 van de Algemene wet bestuursrecht te heropenen. Het verzoek luidt, voor zover van belang als volgt:

“Tijdens deze mondelinge behandeling heeft belanghebbende een geluidsfragment laten horen van een telefoongesprek, dat hij in maart 2009 met WOZ-taxateur A heeft gevoerd. Noch in de bezwaarfase, noch in de beroepsfase, noch in de schriftelijke fase van het hoger beroep heeft belanghebbende aangegeven over dit geluidsfragment te beschikken. Ook in de contacten met taxateur A heeft belanghebbende nimmer aangegeven over geluidsfragmenten te beschikken, laat staan dat hij daar ooit toestemming voor heeft gevraagd.

Door eerst bij de laatste feitelijke instantie, tijdens de mondelinge behandeling mee te delen dat hij (meent) over een (vermeend) bewijsmiddel te beschikken heeft belanghebbende mijns inziens bewust gekozen voor een overrompelingstechniek. Mijn vertegenwoordigers ter zitting waren hierdoor zodanig verrast, dat zij niet voldoende tijd en gelegenheid hebben gekregen hierop onmiddellijk adequaat te reageren. Ik acht dit in strijd met een goede procesorde.

Ik verzoek u daarom, bij wijze van zeer hoge uitzondering, het onderzoek te heropenen als bedoeld in artikel 8:68, lid 1, Awb, en mij de gelegenheid te bieden alsnog binnen een door u te bepalen termijn, uitsluitend met betrekking tot de strekking en inhoud van het bovenbedoelde telefoongesprek, schriftelijk te reageren. (…)

Mocht u van oordeel zijn dat belanghebbende uit het bewuste telefoongesprek niet het in rechte te beschermen vertrouwen kan hebben opgevat tot een toezegging van de WOZ-waarde van de onroerende zaak, dan heb ik uiteraard geen belang bij heropening van het onderzoek cq. tot een gefundeerde reactie op dit telefoongesprek. In dat geval vervalt mijn verzoek tot heropening.”

1.10 Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat aan deze uitspraak is gehecht.

2. De vaststaande feiten

2.1 Belanghebbende is eigenaar van de onroerende zaak a-straat 1 en 1A te Z (hierna: het object) bestaande uit een woning op a-straat 1 en een bijgebouw op a-straat 1A. De woning en het bijgebouw hebben een inhoud van respectievelijk 481 m³ en 657 m³. De woning is gelegen op een perceel met een oppervlakte van 331 m². In 1999 heeft een verbouwing plaatsgevonden waarbij het bijgebouw is verhoogd met een eerste verdieping.

2.2 Op 9 maart 2009 heeft A met belanghebbende een telefoongesprek gevoerd. Belanghebbende heeft zonder toestemming van A dit gesprek opgenomen. Ter zitting heeft belanghebbende een deel van een gesprek – waarvan hij stelt dat dit het bedoelde gesprek van 9 maart 2009 was – voor zover dat zag op het onderwerpelijk object met gebruikmaking van een door hem meegebrachte computer laten beluisteren. De zakelijke inhoud van dit gesprek, zoals vastgelegd in het proces-verbaal van de zitting, luidt als volgt:

“Er is een bijgebouw geconstateerd en 310 m³ ingemeten. De vorige waarde zonder 310 m³ was € 370.000. Ik zie dat de waarde met € 6.000 is gestegen, omdat 310 m³ erbij is gekomen.”

2.3 Belanghebbende heeft een door de Belastingsamenwerking Rivierenland (hierna: BSR) met dagtekening 17 juli 2009 uitgereikt aanslagbiljet lokale belastingen ontvangen waarop met betrekking tot de “watersysteemheffing gebouwd (binnendijks)” staat vermeld dat op 1 januari 2009 de waarde van het object € 376.000 bedraagt.

2.4 Tot het dossier behoort een aan belanghebbende gerichte brief met dagtekening 26 september 2009 van BSR met, voor zover van belang, de volgende inhoud:

“Als antwoord op uw vraag welke instantie ons de informatie verstrekt en waar de aanslag op is gebaseerd het volgende. BSR ontvangt de gegevens van de gemeente Nijmegen en het kadaster Arnhem. Aan de hand van deze gegevens wordt de belastingplichtige bepaald.”

2.5 Ter zitting heeft de Ambtenaar verklaard dat de gemeente een wettelijke plicht heeft om jaarlijks waardegegevens van onroerende zaken, waarvoor ze in het kader van de Wet WOZ een waardebeschikking opmaakt, vóór maart van elk kalenderjaar door te geven aan onder andere de BSR ten behoeve van de bepaling van de heffingsmaatstaf van bepaalde lokale belastingen. Indien de waarde op dat moment nog niet bij beschikking is vastgesteld worden toch de reeds bekende elementen van de waarde-opbouw (digitaal) doorgegeven, onder vermelding van een “blokkeringscode” welke aangeeft dat de waarde nog niet bij beschikking is vastgesteld en derhalve niet kan worden gebruikt voor de heffing van de lokale belastingen.

Voor mij als accountant valt het dan ook moeilijk te beredeneren en aan mijn cliënt uit te leggen waarom één en hetzelfde pand voor hetzelfde jaar twee verschillende economische waarden kan hebben en dat een locale overheid deze waarde hoger acht dan de landelijke overheid.“

3. Het geschil, de standpunten en conclusies van partijen

3.1 In geschil is of de waarden van het object per waardepeildata 1 januari 2008 en 1 januari 2009 tot een te hoog bedrag zijn vastgesteld.

3.3 De Ambtenaar is ten aanzien van de door de Belastingdienst vastgestelde waarden van mening dat deze voor de toepassing van de Wet WOZ niet als uitgangspunt kunnen worden genomen. De Ambtenaar is voorts van mening dat er geen vertrouwen is gewekt dat in rechte dient te worden beschermd.

3.4 Beide partijen hebben voor hun standpunt aangevoerd wat is vermeld in de van hen afkomstige stukken. Daaraan hebben zij ter zitting toegevoegd hetgeen is vermeld in het proces-verbaal van de zitting.

3.5 Belanghebbende concludeert primair tot vernietiging van de uitspraken van de Rechtbank en de Ambtenaar, tot verlaging van de waarden van het object tot op € 370.000 per waardepeildatum 1 januari 2008 en tot op € 306.000 per waardepeildatum 1 januari 2009 en subsidiar tot waarden per peildata 1 januari 2008 en 1 januari 2009 van € 376.000 op grond van gewekt vertrouwen en, naar het Hof begrijpt, dienovereenkomstige verlagingen van de aanslagen OZB.

3.6 De Ambtenaar concludeert tot bevestiging van de uitspraken van de Rechtbank.

4. Beoordeling van het geschil

4.3 Belanghebbendes stelling houdt in dat de WOZ-beschikkingen dienen te worden verlaagd omdat de Belastingdienst met de in de brief opgenomen waardevaststellingen de waarde zoals bedoeld in artikel 17 van de Wet WOZ heeft bepaald. Deze stelling wordt verworpen. Uit niets blijkt dat de Belastingdienst de in dat artikel bedoelde ficties als uitgangspunt heeft genomen. Voorts is niet uit te sluiten dat de vastgestelde waarden vanwege het compromissoire karakter van de afspraken met de Belastingdienst niet de waarde in het economische verkeer vertegenwoordigen.

4.5 Nadat A ter zitting uitdrukkelijk heeft ontkend dat hij in voormeld telefoongesprek een waarde zou hebben vastgesteld, heeft belanghebbende het aanbod gedaan om zijn stelling dat dit wel het geval is geweest, te bewijzen door een geluidsopname van dit telefoongesprek te laten beluisteren.

4.6 Het Hof heeft daarna het onderzoek ter zitting geschorst en de Ambtenaar de gelegenheid gegeven zich met A omtrent dit bewijsaanbod te beraden. Na hervatting van het onderzoek ter zitting heeft de Ambtenaar gesteld het bewijsaanbod tardief te achten en heeft A verklaard geen toestemming voor opname van het telefoongesprek te hebben gegeven.

4.7 Het Hof heeft vervolgens besloten om belanghebbende zijn bewijsaanbod gestand te laten doen gelet op de vrije bewijsleer en het belang dat mogelijkerwijs aan de inhoud van het opgenomen gesprek gehecht kan worden. Ook heeft het Hof aangegeven dat de Ambtenaar en A alle ruimte zouden krijgen om zich hieromtrent te kunnen verweren. A heeft er vervolgens voor gekozen om niet naar de geluidsopname te luisteren en de zittingszaal te verlaten. De Ambtenaar heeft na het afspelen van het geluidsfragment en nadat hij zich heeft uitgelaten over de inhoud van het telefoongesprek, aangegeven dat hij zich voldoende heeft kunnen verweren.

4.9 Naar het oordeel van het Hof kan de inhoud van het telefoongesprek zoals weergegeven onder 2.2 - waarbij het Hof er veronderstellenderwijs van uitgaat, dat dit gesprek daadwerkelijk op die dag heeft plaatsgevonden – op zichzelf niet worden opgevat als een vertrouwenwekkende toezegging dat de waarden zullen worden verlaagd naar € 376.000. Met name is daarbij van belang dat A - die bevoegd is om namens de Ambtenaar te handelen - slechts heeft gezegd dat “hij een waarde van € 376.000 ziet” en dat hij geen andere uitlating heeft gedaan die erop duidt dat hij een waarde van € 376.000 zou hebben willen vaststellen.

4.10 De vermelding van de waarde van het object per 1 januari 2009 op het in 2.3 vermelde aanslagbiljet is niet als een rechtstreeks standpunt van de Ambtenaar te beschouwen. Echter, dit neemt niet weg dat deze waarde wel door de Ambtenaar danwel ambtenaren van de gemeente Nijmegen aan BSR is doorgegeven. Belanghebbende kon naar het oordeel van het Hof er redelijkerwijs van uitgaan dat de Ambtenaar, mede op grond van de in 2.4 vermelde brief, de waarde van het object per 1 januari 2009 van € 376.000 aan BSR heeft doorgegeven. Dat deze waarde nog niet de te beschikken waarde kon zijn omdat de gemeente een “blokkeringscode” had ingevoerd kon belanghebbende niet weten danwel vermoeden. Hetgeen A in het telefoongesprek van 9 maart 2009 omtrent een waarde van € 376.000 heeft verklaard in samenhang met belanghebbendes - terechte - veronderstelling dat de gemeente Nijmegen danwel de Ambtenaar dezelfde waarde voorafgaande aan 17 juli 2009 aan BSR heeft doorgegeven, brengt naar het oordeel van het Hof wél met zich mee dat belanghebbende in redelijkheid erop mocht vertrouwen dat € 376.000 de WOZ-waarde van het object per 1 januari 2009 zou zijn. Dat de WOZ-beschikking voor het jaar 2010 met dagtekening 27 februari 2010 een hogere waarde vermeldt, kan, gezien het tijdsverloop tussen de dagtekening van het BSR-aanslagbiljet en de WOZ-beschikking voor het jaar 2010 niet gezien worden als een onverwijlde intrekking van dit gewekte vertrouwen zodat belanghebbende terecht zich erop heeft beroepen dat de waarde van het object per waardepeildatum 1 januari 2009 € 376.000 bedraagt. Belanghebbendes stelling dat hetzelfde zal hebben te gelden voor de WOZ-beschikking voor het jaar 2009 met als waardepeildatum 1 januari 2008 wordt door het Hof verworpen omdat voor deze waardepeildatum een aanslagbiljet van BSR met een waardevermelding van € 376.000 ontbreekt.

4.11 De Ambtenaar heeft gesteld dat slechts een gedeelte van het telefoongesprek is beluisterd en dat wellicht uit het niet beluisterde deel, dat belanghebbende niet ter zitting heeft meegenomen maar wel bestaat, zou kunnen blijken dat A heeft verklaard dat aan de verklaringen omtrent € 376.000 geen rechten kunnen worden ontleend. Het Hof gaat voorbij aan deze stelling omdat A ervoor heeft gekozen om de geluidsopname niet te willen beluisteren en ter zitting niet meer aanwezig te willen zijn en dusdoende de Ambtenaar in een positie heeft gebracht waarin hij niet in staat is door verklaringen van A zijn blote stelling te bewijzen.

4.12 Belanghebbende heeft gesteld dat uit het proces-verbaal van de zitting met de Hofkenmerken 09/00407 en 09/00408 van 24 juni 2010 van de belastingkamer van dit Hof zou blijken dat een door de gemeente ingebracht taxatierapport niet lang na de waardepeildatum mag zijn opgemaakt. Deze zienswijze is niet juist en berust op een onjuiste lezing van het proces-verbaal. Het Hof heeft wel aangegeven dat de standaard vermelding in het taxatierapport van het begin van het kalenderjaar als toestandsdatum – zonder dat er sprake is van een situatie zoals bedoeld in artikel 18, derde lid van de Wet WOZ – een onjuiste werkwijze is.

5. Kosten

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten.

6. Beslissing

Deze uitspraak is gedaan door mr. A.J. Kromhout, voorzitter, mr. A.J.H. van Suilen en mr. M.C.M. de Kroon, in tegenwoordigheid van J.L.M. Egberts als griffier.

De beslissing is op 7 februari 2012 in het openbaar uitgesproken.

De griffier, De voorzitter,

(J.L.M. Egberts) (A.J. Kromhout)

Afschriften zijn aangetekend per post verzonden op: