Gerechtshof Arnhem, 28-02-2012, BV8331, 11-00571

Uitspraak van de derde meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

X, wonende te Z (hierna: belanghebbende),

tegen de uitspraak van de rechtbank Arnhem van 23 juni 2011, nummer AWB 10/489, in het geding tussen belanghebbende en

de Inspecteur van de Belastingdienst te P (hierna: de Inspecteur).

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Aan belanghebbende is voor het jaar 2006 een aanslag in de inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen (IB/PVV) opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 28.583, een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang van € 360.000 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 44.031.

1.2. De Inspecteur heeft bij uitspraak op bezwaar van 24 december 2009 de aanslag gehandhaafd.

1.3. Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen. De rechtbank Arnhem (hierna: de Rechtbank) heeft het beroep bij uitspraak van 23 juni 2011 ongegrond verklaard.

1.5. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.6. Belanghebbende heeft op 24 januari 2012 een nader stuk ingediend.

1.9. Van de zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat aan deze uitspraak is gehecht.

2. Feiten

2.1. Belanghebbende is geboren op 18 september 1958 en is ongehuwd. Belanghebbende heeft van december 1994 tot september 2004 ongehuwd samengewoond met A, geboren op 5 maart 1969. Belanghebbende en A hebben twee kinderen, te weten B, geboren in 1998, en C, geboren in 2001. Bij notariële akte van 31 maart 2004 is een samenlevingscontract opgesteld. In september 2004 is de samenwoning feitelijk beëindigd.

(…)”

2.4. Belanghebbende heeft voor het jaar 2004 aangifte IB/PVV gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 116.648, een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang van € 300.000 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 30.246.

2.5. Belanghebbende heeft voor het jaar 2005 aangifte IB/PVV gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 112.155, een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang van € 135.000 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 47.672.

2.6. Belanghebbende heeft voor het jaar 2007 aangifte IB/PVV gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 105.576, een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang van € 1.850.000 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 48.820.

2.7. De privé-uitgaven van belanghebbende en A bedroegen in de jaren 2003 en 2004 respectievelijk € 107.751 en € 98.017, exclusief de kosten voor het onderhoud en de inrichting van de eigen woning.

2.9. Belanghebbende heeft voor het jaar 2006 aangifte IB/PVV gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 28.583, een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang van € 360.000 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 44.031. In deze aangifte heeft belanghebbende een bedrag van € 12.268 in aftrek gebracht wegens betaalde alimentatie en andere onderhoudsverplichtingen.

2.10. Naar aanleiding van de aangifte IB/PVV voor het jaar 2006 heeft de Inspecteur bij brief van 21 september 2009 aan belanghebbende vragen gesteld over de winst uit onderneming en de uitgaven voor monumentenpanden. Belanghebbende heeft deze vragen beantwoord.

2.12. Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen de aanslag IB/PVV voor het jaar 2006 en daarbij verzocht om alsnog rekening te houden met een schuld in verband met een alimentatieverplichting ter grootte van € 579.930 en het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen nader vast te stellen op € 32.433. De Inspecteur heeft het bezwaar ongegrond verklaard.

2.13. De Rechtbank heeft geoordeeld dat de alimentatieverplichting ultimo 2006 als schuld in box 3 in aanmerking kan worden genomen voor een bedrag van € 506.792, maar dat de aanslag toch niet te hoog is vastgesteld nu bij wijze van interne compensatie alsnog de bij de aanslagregeling niet gecorrigeerde aftrekpost van € 12.268 wegens betaalde alimentatie, terecht is geweigerd.

3. Geschil

3.1. In geschil is tot welk bedrag de alimentatieverplichting als schuld in box 3 in aanmerking kan worden genomen en of het de Inspecteur vrijstaat zich te beroepen op interne compensatie.

3.2. Belanghebbende betoogt dat de alimentatieverplichting gewaardeerd moet worden op € 579.930. Daartegenover stelt de Inspecteur dat de waarde van deze verplichting € 471.918 dan wel € 506.792 bedraagt.

3.3. Verder betoogt belanghebbende dat interne compensatie is uitgesloten omdat de verstrekking van € 12.268 weldegelijk berustte op een dringende morele verplichting tot voorziening het levensonderhoud van A. Voorts is volgens belanghebbende interne compensatie uitgesloten wegens schending van de beginselen van behoorlijk bestuur, met name het vertrouwens- en zorgvuldigheidbeginsel. Ter zitting heeft belanghebbende het beroep op het zorgvuldigheidsbeginsel ingetrokken. De Inspecteur verdedigt de tegenovergestelde opvatting.

3.4. Belanghebbende concludeert tot een vermindering van de aanslag naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 28.583, een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang van € 360.000 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 32.433.

4. Beoordeling van het geschil

4.2. Tussen partijen is niet in geschil dat de alimentatieverplichting moet worden gewaardeerd met toepassing van artikel 19, van het Uitvoeringsbesluit inkomstenbelasting 2001 (hierna: Uitvoeringsbesluit), en dat ingevolge het bepaalde in artikel 19, lid 2, en lid 8, aanhef en letter b, van het Uitvoeringsbesluit voor de factor moet worden uitgegaan van de leeftijdsklasse 50 tot en met 54 jaren.

4.3. Naar het oordeel van het Hof dient de waardebepaling van de alimentatieverplichting te geschieden met inachtneming van de gehele looptijd, waarbij gedeelten van een jaar naar tijdsgelang – dat wil zeggen naar rato van het aantal dagen – in aanmerking worden genomen. Niet valt in te zien dat het waarderingsvoorschrift van artikel 19 Uitvoeringsbesluit ertoe strekt dat bij de waardebepaling – zoals belanghebbende heeft bepleit – gedeelten van een jaar, hoe klein ook, als een volledig jaar in aanmerking moeten worden genomen.

4.4. Verder is het Hof van oordeel dat bij de waardebepaling van de partneralimentatieverplichting rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid dat deze verplichting eindigt zodra de kinderen niet meer bij A wonen of zodra A in het huwelijk treedt, een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat samenleven met een ander als ware zij gehuwd. Dat de Inspecteur hierbij schattenderwijs de waardedruk heeft gesteld op € 18.633 komt het Hof niet onredelijk voor. Belanghebbendes beroep op de goedkeuring van de staatssecretaris zoals neergelegd in het Besluit van 12 december 2003, CPP2003/2145M, NTFR 2003/2156, vraag-en-antwoord 9.3, kan reeds niet slagen omdat belanghebbendes situatie afwijkt van de situatie beschreven in het Besluit en belanghebbende bovendien niet voldoet aan de voorwaarden die aan de goedkeuring zijn gesteld.

4.5. Het Hof is voorts van oordeel dat bij de waardering van de alimentatieverplichting rekening moet worden gehouden met de verplichting van belanghebbende om aan zijn kind van éénentwintig jaar of ouder een studiebijdrage te betalen zolang het kind met redelijke resultaten en in overleg met belanghebbende met een beroepsopleiding bezig is of studeert. Gelet op hetgeen is overeengekomen in artikel 2, letter d, onder het kopje “kinderalimentatie eenentwintig (21) jaar en ouder” van de op 1 september 2006 gesloten overeenkomst (zie 2.3) is immers sprake van een in rechte afdwingbare verplichting voor belanghebbende. Tussen partijen is niet in geschil dat als deze verplichting als schuld in box 3 in aanmerking kan worden genomen, deze verplichting ten aanzien van de dochter en de zoon moet worden gewaardeerd op respectievelijk € 20.800 en € 15.960.

4.6. De Inspecteur heeft nog betoogd dat de kinderalimentatieverplichting van 18 tot 21 jaar niet in aanmerking kan worden genomen nu een dergelijke onderhoudsverplichting geldt voor elke ouder, dus ook voor de ouder die niet uitdrukkelijk een recht op alimentatie aan zijn meerderjarige kind heeft toegekend. Daargelaten of de Inspecteur voor een dergelijk betoog incidenteel had moeten appelleren, kan het Hof dit betoog niet onderschrijven. Nu ook deze kinderalimentatieverplichting een waarde in het economische verkeer heeft en in hoofdstuk 5 van de Wet IB een bijzondere bepaling die verplichtingen jegens eigen kinderen niet tot de schulden in box 3 rekent ontbreekt, dient ook deze verplichting als schuld in box 3 in aanmerking te worden genomen (vgl. HR 11 februari 2011, nr. 10/00367, LJN BO0403, NTFR 2011/515).

4.7. Het vorenstaande brengt mee dat de alimentatieverplichting ultimo 2006 moet worden gewaardeerd op € 506.792 plus € 20.800 plus € 15.960, ofwel € 543.552. Het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen moet dientengevolge € 10.871 lager worden vastgesteld op een bedrag van € 33.160.

4.9. Volgens vaste jurisprudentie omvat levensonderhoud niet alleen de eerste levensbehoeften, maar ook wat nodig is om de ondersteunde in staat te stellen tot een redelijk bestaan overeenkomstig zijn plaats in de samenleving (vgl. HR 1 mei 1946, B 8118 en HR 11 februari 1953, nr. 11.202, BNB 1953/86). Indien en voor zover de ondersteunde in staat is uit eigen middelen in zijn onderhoud te voorzien, bijvoorbeeld als deze over vermogen beschikt, kan niet worden gesproken van uitgaven tot voorziening in het levensonderhoud (vgl. HR 16 februari 1955, nr. 12.109, BNB 1955/147).

4.10. Zoals de Rechtbank terecht heeft overwogen, brengt een redelijke verdeling van de bewijslast mee dat belanghebbende, die aanspraak heeft gemaakt op een aftrekpost, feiten aannemelijk dient te maken die meebrengen dat hij verstrekkingen heeft gedaan die voorzien in het levensonderhoud van A. Deze bewijslastverdeling komt niet anders te luiden indien, zoals in het onderhavige geval, het een aftrekpost betreft die bij wijze van interne compensatie alsnog wordt geweigerd.

4.11. Belanghebbende heeft onder meer aangevoerd dat gelet op de voorheen geldende levensstandaard - die kan worden afgeleid uit de inkomenspositie in de voorafgaande jaren (zie 2.4 tot en met 2.7) - en de inkomenpositie van A na beëindiging van de samenleving (zie 2.8), de betaalde partneralimentatie volledig voorziet in het levensonderhoud van A. Naar het oordeel van het Hof heeft belanghebbende hiermee aannemelijk gemaakt dat A van hem de partneralimentatie behoeft om in staat te zijn tot het voeren van een redelijk bestaan overeenkomstig haar plaats in de samenleving. Dat de partneralimentatie blijkens de overeenkomst van 1 september 2006 (zie 2.3) uitdrukkelijk is gekoppeld aan de huisvesting van A en de kinderen, doet daaraan niet af, nu levensonderhoud ook huisvesting omvat.

4.15. Bij de aanslagregeling heeft de Inspecteur aan belanghebbende vragen gesteld over de winst uit onderneming en de uitgaven voor monumentenpanden (zie 2.10). Verder wijst belanghebbende op een boekenonderzoek dat in 2008 en 2009 bij vennootschappen van belanghebbende is ingesteld. Naar het oordeel van het Hof heeft belanghebbende hiermee niet aannemelijk gemaakt dat de aftrekpost wegens betaalde alimentatie uitdrukkelijk en gemotiveerd aan de Inspecteur is voorgelegd en heeft hij bovendien geen bijkomende omstandigheden aangevoerd die bij belanghebbende de indruk hebben kunnen wekken dat het niet corrigeren van de desbetreffende post berustte op een weloverwogen standpuntbepaling. Het beroep op het vertrouwensbeginsel faalt derhalve.

5. Kosten

5.2. Belanghebbende heeft geen recht op een vergoeding voor de in de bezwaarfase gemaakte kosten. Ingevolge artikel 7:15, lid 3, van de Algemene wet bestuursrecht moet om een kostenvergoeding worden verzocht voordat uitspraak op bezwaar is gedaan. Nu belanghebbende een dergelijk verzoek niet heeft gedaan, komt belanghebbende niet in aanmerking voor een vergoeding van deze kosten.

5.3. Evenmin is grond voor een integrale proceskostenvergoeding. De Inspecteur treft naar het oordeel van het Hof namelijk geen verwijt dat hij een aanslag heeft opgelegd of uitspraak heeft gedaan terwijl op dat moment duidelijk is dat die aanslag of uitspraak in een daartegen ingestelde procedure geen stand zal houden (vgl. HR 13 april 2007, nr. 41.235, LJN BA2802, BNB 2007/260). Ook heeft de Inspecteur niet in vergaande mate onzorgvuldig gehandeld (vgl. HR 4 februari 2011, nr. 09/02123, LJN BP2975, BNB 2011/103).

6. Beslissing

Deze uitspraak is gedaan te Arnhem door mr. A.J.H. van Suilen, voorzitter, mr. C.M. Ettema en mr. M.J. Peters, in tegenwoordigheid van drs. S. Darwinkel als griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 28 februari 2012.

De griffier, De voorzitter,

(S. Darwinkel) (A.J.H. van Suilen)

Afschriften zijn aangetekend per post verzonden op: 29 februari 2012.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.