Gerechtshof Arnhem, 30-10-2012, BY3263, 11/00807

Uitspraak van de derde meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

X te Z (hierna: belanghebbende),

tegen de uitspraak van de rechtbank Arnhem van 25 oktober 2011, nummer AWB 11/1008, in het geding tussen belanghebbende

en

de inspecteur van de Belastingdienst te P (hierna: de Inspecteur)

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1 Aan belanghebbende is voor het jaar 2005 een aanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 6.496 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 1.743.

1.2 Op het bezwaarschrift heeft de Inspecteur bij uitspraak op bezwaar het belastbare inkomen uit werk en woning vastgesteld op € 5.384.

1.3 Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen bij de rechtbank Arnhem (hierna: de Rechtbank). De Rechtbank heeft het beroep bij uitspraak van 25 oktober 2011 ongegrond verklaard.

1.4 Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.5 Belanghebbende heeft een nader stuk ingediend, gedagtekend 12 september 2012 en ingekomen bij het Hof op dezelfde dag.

1.6 Tot de stukken van het geding behoort, naast de hiervoor vermelde stukken, het van de Rechtbank ontvangen dossier dat op deze zaak betrekking heeft.

1.7 Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 19 september 2012 te Arnhem. Daarbij is belanghebbende, met kennisgeving aan het Hof, niet verschenen. Namens de Inspecteur is [ ] verschenen.

1.8 Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat aan deze uitspraak is gehecht.

2. De vaststaande feiten

2.1 Belanghebbende heeft een aangifte IB/PVV voor het onderhavige jaar (2005) ingediend waarin een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 5.384 is vermeld. Hierbij is rekening gehouden met € 6.854 aan rente ter zake van schulden en kosten van geldleningen voor de eigen woning. Aan totale eigenwoningschuld is vermeld € 138.213.

2.2 De Inspecteur heeft bij brief van 20 juni 2007 aan de gemachtigde van belanghebbende geschreven, voor zover van belang:

“Om de aangifte van uw cliënt te kunnen beoordelen, vraag ik u aanvullende informatie te verstrekken. Hierna leest u om welke informatie het gaat.

Inkomen uit werk en woning (box 1)

2.3 In reactie hierop heeft de gemachtigde van belanghebbende bij brief van 12 oktober 2007 aan de Inspecteur geschreven dat de lening in 2005 niet is verhoogd en dat ook geen nieuwe lening is afgesloten. Bij die brief heeft de gemachtigde van belanghebbende het jaaroverzicht 2005 betreffende de lening bij A BV verstrekt. Volgens dat overzicht bedraagt het saldo van deze lening ultimo 2004 € 145.066,87 en ultimo 2005 € 152.261,13 en de rente voor dat jaar € 7.194,26. Ook staat daarop vermeld dat de rente is bijgeschreven.

2.4 De Inspecteur heeft bij brief van 23 oktober 2007 aan de gemachtigde van belanghebbende geschreven, voor zover van belang:

2.5 Bij brief van 9 november 2007 heeft de gemachtigde van belanghebbende aan de Inspecteur geschreven:

2.6 Bij brief van 25 maart 2008 heeft de Inspecteur de gemachtigde van belanghebbende opnieuw verzocht de gevraagde stukken te overleggen.

2.7 Daarop heeft de gemachtigde van belanghebbende gereageerd bij brief van 19 juni 2008, waarin – voor zover van belang – het volgende is geschreven:

2.8 In een brief aan de gemachtigde van belanghebbende van 8 oktober 2008 heeft de Inspecteur gesteld dat hij uit de verstrekte gegevens niet kan opmaken dat de gelden uit de lening zijn gebruikt voor de eigen woning, dat de verstrekte informatie nog onvoldoende is en het bijvoorbeeld kan zijn dat een deel van de gelden is gebruikt voor de vordering. De Inspecteur geeft verder aan dat in verband met de naderende verjaringstermijn de in aftrek gebrachte rente met € 1.000 zal worden gecorrigeerd.

2.9 Belanghebbende heeft tegen de aanslag bezwaar gemaakt. Tijdens de bezwaarfase heeft de Inspecteur bij brief van 16 december 2010 aan de gemachtigde van belanghebbende – voor zover van belang – geschreven:

Gezien het feit dat het hier om een relatief gezien gering bedrag gaat en van de bestreden renteaftrek na 2005 geen sprake meer is, wil ik uit praktische overwegingen uw bezwaar honoreren. Dat wil zeggen dat ik ondanks het feit dat ik, door uw gebrek aan medewerking, niet heb kunnen toetsen in hoeverre de hypotheekverhoging en de in rekening gebrachte hypotheekrenteaftrek terecht in de aangifte is opgenomen, het belastbaar inkomen uit werk en woning zal terugbrengen naar de bedragen zoals deze in de oorspronkelijke aangifte zijn aangegeven.”

2.10 De uitspraak op bezwaar is gedagtekend 3 februari 2011. Hierbij is een forfaitaire proceskostenvergoeding toegekend van € 241,50 (€ 161 x 1,5 punt).

2.11 In een brief van 23 februari 2011 heeft de Inspecteur in een reactie op een brief van de gemachtigde van belanghebbende van 9 februari 2011 onder meer het volgende geschreven:

“U merkt in uw brief op dat de eigen woning schuld ultimo 2004 en 2005 gelijk is gebleven, dat ben ik met u eens. In de aangifte voor het jaar 2004 wordt een waarde eigen woning vermeld van € 99.378 (...), deze is in 2005 € 198.903. Ik had deze waarden met elkaar verwisseld. Mijn excuses hiervoor.”

2.12 De Rechtbank heeft geoordeeld dat er geen aanleiding bestaat om voor de bezwaarfase een integrale proceskostenvergoeding toe te kennen.

3. Het geschil, de standpunten en conclusies van partijen

3.1 In geschil is de hoogte van de voor de bezwaarfase toegekende proceskostenvergoeding. Belanghebbende stelt dat de integrale proceskosten moeten worden vergoed. De Inspecteur stelt daarentegen dat kan worden volstaan met de toegekende forfaitaire vergoeding.

3.2 Beide partijen hebben voor hun standpunt aangevoerd wat is vermeld in de van hen afkomstige stukken. Daaraan heeft de Inspecteur ter zitting toegevoegd hetgeen is vermeld in het aan deze uitspraak gehechte proces-verbaal van de zitting.

3.3 Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank, tot vernietiging van de uitspraak op bezwaar voor zover deze betrekking heeft op de proceskostenvergoeding en tot veroordeling van de Inspecteur in de integrale proceskosten.

3.4 De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Beoordeling van het geschil

Proceskostenvergoeding

4.1 Het Hof stelt voorop dat een vergoeding voor de proceskosten die zijn gemaakt vóór de indiening van een beroepschrift bij de Rechtbank, alleen kan zien op proceskosten die zijn toe te rekenen aan de bezwaarfase en dus niet op kosten die betrekking hebben op de aanslagregelende fase.

4.2 Artikel 2, lid 3, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: Besluit) biedt de mogelijkheid om in bijzondere omstandigheden een vergoeding van de integrale proceskosten toe te kennen. Voor een dergelijke vergoeding is plaats ingeval een bestuursorgaan een besluit neemt of handhaaft terwijl duidelijk is dat dit besluit geen stand zal houden (vgl. HR 13 april 2007, nr. 41 235, LJN BA2802, BNB 2007/260). Ook indien het bestuursorgaan in vergaande mate onzorgvuldig heeft gehandeld, kan sprake zijn van een bijzondere omstandigheid als bedoeld in artikel 2, lid 3, van het Besluit (vgl. HR 4 februari 2011, nr. 09/02123, LJN BP2975, BNB 2011/103).

4.3 Het Hof acht aannemelijk dat de Inspecteur met betrekking tot de heffing van IB/PVV niet al over een eerder jaar dan het onderhavige de aard en de omvang van de in de aangifte IB/PVV vermelde eigenwoningschuld, alsmede de daarin vermelde rente ter zake van schulden en kosten van geldleningen voor de eigen woning, heeft beoordeeld. Verder acht het Hof aannemelijk dat inlichtingen van de FIOD de Inspecteur aanleiding hebben gegeven om bij belanghebbende informatie omtrent de eigenwoningschuld op te vragen. Ten slotte acht het Hof aannemelijk dat de Inspecteur – ook indien hij niet de in 2.11 van deze uitspraak genoemde vergissing zou hebben gemaakt – belanghebbende om informatie omtrent de eigenwoningschuld zou hebben verzocht.

4.4 Gelet op het in 4.3 vermelde, de omstandigheid dat belanghebbende de Inspecteur slechts in zeer beperkte mate van informatie omtrent de eigenwoningschuld heeft voorzien en de omstandigheid dat de Inspecteur de rente met slechts € 1.000 heeft gecorrigeerd, is het Hof van oordeel dat er in het onderhavige geval geen sprake is van bijzondere omstandigheden als bedoeld in artikel 2, lid 3, van het Besluit. De Inspecteur heeft terecht voor de bezwaarfase een forfaitaire proceskostenvergoeding van € 241,50 toegekend.

Artikel 8:73

4.5 Belanghebbende heeft verzocht om vergoeding van schade als bedoeld in artikel 8:73, lid 1, van de Algemene wet bestuursrecht, omdat de aanslag in strijd met diverse algemene beginselen van behoorlijk bestuur zou zijn opgelegd. Het Hof wijst dit verzoek af reeds omdat er geen sprake is van een gegrond hoger beroep. Overigens heeft belanghebbende dit verzoek niet onderbouwd.

Immateriële schadevergoeding

4.6 Verder stelt belanghebbende dat de redelijke termijn voor beslechting van het geschil is overschreden en dat hij dientengevolge recht heeft op een vergoeding van immateriële schade. De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 10 juni 2011, nr. 09/02639, LJN BO5046, BNB 2011/232, geoordeeld dat in een dergelijke situatie moet worden aangesloten bij de uitgangspunten die in het arrest van 22 april 2005, nr. 37984, LJN AO9006, BNB 2005/337, zijn neergelegd voor de duur van de redelijke termijn in fiscale boetezaken. Daarbij hanteert de Hoge Raad als uitgangspunt dat de redelijke termijn voor de behandeling in de bezwaarfase en de procedure voor de rechtbank (hierna: de rechtbankfase) tezamen niet meer dan twee jaar bedraagt. Daarbij geldt voorts dat de redelijke termijn wordt verlengd met (de vertraging in) het tijdsverloop door de proceshouding van de belastingplichtige.

Gelet op het voorgaande is het Hof van oordeel dat de proceshouding van belanghebbende niet zodanig is dat de redelijke termijn moet worden verlengd.

4.8 Voor de beantwoording van de vraag aan welke instantie de overschrijding van de redelijke termijn van twee jaar moet worden toegerekend, zoekt het Hof aansluiting bij de lijn die de algemene bestuursrechters op dit punt hanteren, te weten dat de bezwaarfase binnen een half jaar moet zijn afgerond en de rechtbankfase binnen anderhalf jaar.

4.9 Uit het voorgaande volgt dat de overschrijding van de redelijke termijn aan de Inspecteur moet worden toegerekend. Het Hof bepaalt de door belanghebbende geleden immateriële schade op € 1.000.

Slotsom

Op grond van het vorenstaande is het hoger beroep gegrond.

5. Kosten

Het Hof vindt aanleiding de Inspecteur te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het beroep en hoger beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 874, te weten € 437 voor beroep (1 punt voor het beroepschrift, wegingsfactor 1, waarde per punt € 437) en € 437 voor hoger beroep (1 punt voor het hogerberoepschrift, wegingsfactor 1, waarde per punt € 437).

6. Beslissing

Deze uitspraak is gedaan door mr. B.F.A. van Huijgevoort, voorzitter, mr. C.M. Ettema en mr. A.J.H. van Suilen, in tegenwoordigheid van drs. S. Darwinkel als griffier.

De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 31 oktober 2012.

De griffier, De voorzitter,

(S. Darwinkel ) (B.F.A. van Huijgevoort)

Afschriften zijn aangetekend per post verzonden op: 30 oktober 2012