Gerechtshof Leeuwarden, 08-05-2009, BI3879, BK 16/08 Inkomstenbelasting

uitspraak van de tweede meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

tegen de uitspraak in de zaak met nummer AWB 06/1627 van de rechtbank Leeuwarden (hierna: de rechtbank) van 14 januari 2008, in het geding tussen

en

de inspecteur.

1. Het ontstaan en loop van het geding

1.1. Met dagtekening 11 november 2005 heeft de inspecteur aan belanghebbende een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (IB/PV) voor het jaar 2002 opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 1.041.669 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 58.308. (hierna: de aanslag).

1.2. Het tegen deze aanslag ingediende bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak van 31 mei 2006 gegrond verklaard. De inspecteur heeft het belastbaar inkomen uit werk en woning verminderd tot op € 1.012.513 en het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen gehandhaafd op € 58.308.

1.3. Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld bij de rechtbank. De rechtbank heeft bij de bestreden uitspraak van 14 januari 2008, verzonden op 15 januari 2008, het beroep gegrond verklaard de belastingaanslag verminderd tot een aanslag berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 952.976 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 58.308. De rechtbank heeft een proceskostenvergoeding toegekend en teruggaaf van het griffierecht gelast. Aldaar is geprocedeerd zoals weergegeven in voormelde uitspraak van de rechtbank.

1.4. Tegen deze uitspraak heeft de inspecteur hoger beroep ingesteld. Het pro forma beroepschrift is op 23 januari 2008 bij het hof ingekomen. Op 6 februari 2008 heeft het hof de gronden van het beroep (met bijlagen) ontvangen. Namens belanghebbende is op 21 maart 2008 een verweerschrift ingediend. Voorafgaand aan de zitting heeft het hof op 12 februari 2009 nadere stukken van belanghebbende ontvangen.

1.5. Ter zitting van 25 februari 2009 heeft het hof het hoger beroep behandeld. Op de zitting zijn verschenen belanghebbende en zijn gemachtigde de heer A, en namens de inspecteur de heer B, bijgestaan door de heer C. Ter zitting heeft de inspecteur een door hem voorgedragen pleitnota overgelegd.

1.6. Van alle genoemde (en hierna nog te noemen) stukken moet de inhoud als hier ingevoegd worden beschouwd.

2. De feiten

Voor de feiten verwijst het hof naar hetgeen onder 2.1 tot en met 2.12 staat vermeld in de uitspraak van de rechtbank. Daarover bestaat tussen partijen geen geschil, zodat het hof daarvan zal uitgaan. In die uitspraak zijn de feiten als volgt weergegeven (waarbij het hof opmerkt dat de rechtbank belanghebbende 'eiser' noemt en de inspecteur 'verweerder').

'' 2.1 Eiser is geboren op .. augustus 19...

2.2 Eiser heeft tot 1 november 2002 onder meer een veehouderij gedreven. De winst werd bepaald over een gebroken boekjaar dat liep van 12 mei tot 12 mei. De veehouderij is in het boekjaar 2000/2001 gedeeltelijk gestaakt door duurzame inkrimping. Per 1 november 2002 is de veehouderij geheel gestaakt.

2.3 Op 6 november 2002 betaalt eiser een bedrag van € 186.668 aan een verzekeringsmaatschappij als premie voor een direct ingaande lijfrente.

2.7 Op 27 november 2003 betaalt eiser een bedrag van € 88.693 aan een (andere) verzekeringsmaatschappij als premie voor een direct ingaande lijfrente met een looptijd tot 1 augustus 2013.

2.8 In de op 31 maart 2004 ingediende aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen 2002 wordt over het boekjaar 12 mei 2001 tot 1 november 2002 een stakingswinst van € 1.185.361 verantwoord. In de aangifte wordt een bedrag van € 186.668 als uitgave voor een stakingswinstlijfrente afgetrokken van het inkomen uit werk en woning.

2.9 Bij aanslagregeling wordt, naast een aantal niet in geschil zijnde correcties, de uitgave voor inkomensvoorziening gecorrigeerd met € 88.693. Het belastbaar inkomen uit werk en woning wordt vastgesteld op € 1.041 669 en het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen op € 58.308.

2.10 Tijdens de behandeling van het tegen de in geding zijnde aanslag ingediende bezwaarschrift heeft verweerder in zijn brief van 21 februari 2006 medegedeeld dat hij vasthoudt aan de onder 2.9 genoemde correctie, maar dat tot een bedrag ter grootte van € 29.156 ruimte bestaat voor aftrek van een koopsom voor een lijfrente op grond van de jaarruimte, de resterende reserveringsruimte uit de jaren 1995 tot en met 2001 en de stakingswinst.

2.11 In de kennisgeving van 12 mei 2006 op het bezwaarschrift honoreert verweerder het verzoek van eiser de onder 2.7 gemelde premiebetaling tot het onder 2.10 genoemde bedrag aan te merken als uitgave voor inkomensvoorziening. De lijfrenteverzekering wordt voor dat bedrag gerangschikt onder het regime voor inkomen uit werk en woning, terwijl het restant moet worden gerekend tot de heffingsgrondslag voor inkomen uit sparen en beleggen. Bij de uitspraak op het bezwaarschrift heeft verweerder het belastbaar inkomen uit werk en woning overeenkomstig het bovenstaande verminderd; het inkomen uit sparen en beleggen is niet aangepast.

2.12 In 1994, 1995 en 1996 heeft eiser bedragen ter grootte van f. 20.000, f. 15.000 en f. 15.000 aan koopsommen voor een lijfrente als persoonlijke verplichting in aanmerking genomen. Hij heeft daarbij een verzoek gedaan voor overdracht van de basisaftrek van artikel 45a, lid 1, Wet op de inkomstenbelasting 1964 van zijn echtgenote.''

3. Het geschil

3.1. In geschil is het antwoord op de vraag of bij belanghebbende het in rechte te beschermen vertrouwen is gewekt dat hij, na omzetting van zijn oudedagsreserve in een lijfrente ten laste van het kalenderjaar 2001, zijn stakingswinst in 2002 tot een bedrag van € 186.668 mocht omzetten in een stakingslijfrente.

3.2. De inspecteur beantwoordt deze vraag ontkennend. Hij stelt dat geen sprake is van schending van het vertrouwensbeginsel, nu belanghebbende zijn verzoek omtrent de omvang van de stakingslijfrenteaftrek voor het jaar 2002 niet expliciet aan de inspecteur heeft voorgelegd.

3.3 Belanghebbende beantwoordt deze vraag bevestigend. Hij stelt zich op het standpunt dat de schriftelijke reactie van de inspecteur op het door hem gedane verzoek het vertrouwen heeft gewekt dat door afboeking van de fiscale oudedagsreserve in 2001 een verruimde aftrek ontstond voor 2002.

3.4 In afwijking van het eerder in de procedure door hem ingenomen standpunt, heeft belanghebbende ter zitting in hoger beroep verklaard dat bij gegrondverklaring van het hoger beroep, de uitspraak op het bezwaar in stand kan blijven. De inspecteur heeft ter zitting met dit standpunt ingestemd.

3.5 Voor een uitgebreidere weergave van de standpunten van partijen verwijst het hof naar de gedingstukken.

4. De overwegingen omtrent het geschil

4.1. Op grond van artikel 3.129, lid 1, van de Wet kan een ondernemer in het kalenderjaar dat hij een onderneming (ten dele) staakt, vanwege de omzetting van de stakingswinst in een lijfrente, premies voor lijfrenten in aanmerking nemen tot een in het tweede lid van genoemd artikel aangegeven maximum, verminderd met het in het derde lid bedoelde bedrag aan reeds opgebouwde voorzieningen. Voor belanghebbende betekent dit dat het maximum, dat voor het onderhavige jaar € 186.668 bedraagt, in ieder geval verminderd dient te worden met het bedrag dat op grond van artikel 3.128 van de Wet in de voorgaande jaren in aanmerking is genomen (omzetting oudedagsreserve in lijfrente), zijnde € 88.693.

4.2 Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat hij, als gevolg van bij hem gewekt vertrouwen, in 2002 een bedrag van € 186.668 aan betaalde premies voor lijfrenten mag aftrekken. De rechtbank heeft dit standpunt gehonoreerd. De inspecteur heeft tegen dit oordeel hoger beroep ingesteld. Het hof komt tot een ander oordeel dan de rechtbank.

4.3 Voor de beoordeling of in casu sprake is van een in rechte te beschermen gewekt vertrouwen is van belang of aan belanghebbende de toezegging is gedaan dat hij in 2002 tot een bedrag van € 186.668 aan stakingslijfrente mocht aftrekken. Voor een geslaagd beroep op gewekt vertrouwen is voorts vereist dat de door belanghebbende verstrekte en voor de toezegging relevante gegevens juist zijn en dat de toezegging niet zo duidelijk in strijd is met een juiste wetstoepassing dat belanghebbende op nakoming van die toezegging in redelijkheid niet mocht rekenen.

4.5. Dat geen sprake is van een in rechte te beschermen gewekt vertrouwen geldt temeer nu de correspondentie steeds is gevoerd met belanghebbendes gemachtigde, die een deskundige op het gebied van het belastingrecht is. Voor een vergaande uitleg inzake artikel 3.129 van de Wet bestond dan ook geen reden. De inspecteur mocht erop vertrouwen dat niet alleen de tekst van het tweede lid van artikel 3.129 van de Wet bij de gemachtigde bekend was, maar ook die van het derde lid, waaruit - bij kennis van alle relevante gegevens - zonneklaar blijkt dat een aftrek van € 186.668 in de situatie van belanghebbende duidelijk in strijd is met een juiste wetstoepassing.

4.6 Uit het vorenstaande volgt dat het hoger beroep van de inspecteur gegrond is. Het hof zal daarom de uitspraak van de rechtbank vernietigen en het door belanghebbende bij de rechtbank ingestelde beroep ongegrond verklaren.

5. De proceskosten

Het hof acht geen termen aanwezig voor een proceskostenveroordeling als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

6. De beslissing

Aldus vastgesteld door mr. G.M. van der Meer, voorzitter, mr.dr. D.V.E.M. van der Wiel-Rammeloo en mr. G.W.B. van Westen, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. H. de Jong als griffier. De beslissing is ondertekend door de voorzitter en griffier zoals voornoemd en in het openbaar uitgesproken op 8 mei 2009.

Afschrift verzonden op: 13 mei 2009