Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 23-03-2012, BW2256, 11-00478

Uitspraak op het hoger beroep van

tegen de schriftelijke uitspraak van de Rechtbank Maastricht (hierna: de Rechtbank) van 4 juli 2011, nummer AWB 10/1625 in het geding tussen

en

de Heffingsambtenaar,

betreffende na te noemen aanslag reclamebelasting.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Aan belanghebbende is gedagtekend 31 mei 2010 over het jaar 2010 een aanslag reclamebelasting, aanslagbiljetnummer 0000000, opgelegd naar een bedrag van € 538, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Heffingsambtenaar is gehandhaafd.

1.2. Belanghebbende is van deze uitspraak in beroep gekomen bij de Rechtbank. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van de Rechtbank van belanghebbende een griffierecht geheven van € 41. Bij schriftelijke uitspraak heeft de Rechtbank het beroep gegrond verklaard en de aanslag - naar het Hof begrijpt - vernietigd.

1.3. Tegen deze uitspraak heeft de Heffingsambtenaar hoger beroep ingesteld bij het Hof. Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.

1.4. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgehad op 10 februari 2012 te 's-Hertogenbosch. Aldaar zijn toen verschenen en gehoord belanghebbende, vergezeld van zijn gemachtigde alsmede de Heffingsambtenaar.

1.5. De Heffingsambtenaar heeft te dezer zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de wederpartij. Belanghebbende heeft verklaard geen bezwaar te hebben tegen overlegging van een bij deze pleitnota behorende bijlage. Belanghebbende heeft eveneens te dezer zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de wederpartij. De Heffingsambtenaar heeft verklaard geen bezwaar te hebben tegen overlegging van zes bij deze pleitnota behorende bijlagen.

1.6. Het Hof heeft aan het einde van de zitting het onderzoek gesloten.

1.7. Na de sluiting van de onderzoek heeft belanghebbende een brief d.d. 10 februari 2012 ingezonden. Het Hof heeft deze brief opgevat als een verzoek om heropening van het onderzoek als bedoeld in artikel 8:68 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb). Op de hierna onder 4.1 vermelde gronden heeft het Hof dit verzoek afgewezen.

1.8. Van de zitting is geen proces-verbaal opgemaakt.

2. Feiten

Op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting zijn in deze zaak de volgende feiten en omstandigheden voor het Hof komen vast te staan:

2.1. Belanghebbende is (mede-)gebruiker van het pand A-straat 1 te Maastricht (hierna ook: het pand). In het pand wordt een buurtwinkel gedreven door de vennootschap onder firma (hierna: de VOF) A. Belanghebbende is één der vennoten van de VOF.

2.2. Bij het pand worden dagelijks één of meer borden geplaatst waarop aandacht wordt gevraagd voor producten die door belanghebbende worden verkocht. Het/De bord(en) word(t)en 's avonds naar binnen gehaald. Op zondag en maandag is de winkel gesloten en word(t)en het/de bord(en) niet buiten geplaatst.

2.3. In de openbare vergadering van 15 december 2009 heeft de raad van de gemeente Maastricht de "Verordening reclamebelasting Maastricht 2010" (hierna: de Verordening) vastgesteld.

2.4. De Verordening luidt, voor zover hier van belang:

(...)

(...)

2.5. De "Tarieventabel behorende bij de Verordening reclamebelasting Maastricht 2010" luidt voor zover van belang:

2.6. Het pand is gelegen binnen het centrumgebied als bedoeld in artikel 2 van de Verordening.

2.7. De oppervlakte van de reclameobjecten meten tezamen meer dan 0,1 maar minder dan 20m².

3. Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen

3.1. Het geschil betreft het antwoord op de volgende vragen:

Belanghebbende is van mening dat de vragen I en III ontkennend moeten worden beantwoord en vraag II bevestigend. De Heffingsambtenaar is de tegenovergestelde opvatting toegedaan.

3.2. Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken, van al welke stukken de inhoud als hier ingevoegd moet worden aangemerkt.

3.3. De Heffingsambtenaar concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en ongegrondverklaring van het bij de Rechtbank ingestelde beroep. Belanghebbende concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Gronden

Vooraf

4.1. Zoals vermeld onder 1.7 heeft belanghebbende verzocht om heropening van het onderzoek als bedoeld in artikel 8:68 van de Awb. In dit verzoek zijn geen feiten en omstandigheden aangevoerd, die nopen tot de conclusie dat het onderzoek onvolledig is geweest. Het verzoek om heropening wordt dan ook afgewezen. De onder 1.7 vermelde brief zal niet tot de gedingstukken worden gerekend en overigens door het Hof verder buiten beschouwing worden gelaten.

4.2. Belanghebbende heeft voor het eerst ter zitting voor het Hof in zijn pleitnota de grief opgeworpen dat de tenaamstelling van de aanslag reclamebelasting onjuist is en dat deze aan de VOF A had moeten worden opgelegd in plaats van aan belanghebbende. De Heffingsambtenaar heeft uitdrukkelijk bezwaar gemaakt tegen deze eerst ter zitting opgeworpen nieuwe grief en heeft het Hof verzocht aan de vraag of de tenaamstelling van de aanslag juist is, voorbij te gaan omdat hij zich onredelijk in zijn procesbelang geschaad acht.

4.3. Een goede procesorde brengt mede dat een geschilpunt van juridische aard zoveel als mogelijk in de schriftelijke stukken te berde wordt gebracht dan wel uiterlijk tot tien dagen voor het onderzoek ter zitting op de voet van artikel 8:58 van de Awb wordt overgelegd, opdat voorkomen wordt dat bij het onderzoek ter zitting de wederpartij wordt geconfronteerd met een geschilpunt waarvan hij niet eerder heeft kunnen kennis nemen en waarover hij zich niet eerder heeft kunnen uitlaten.

4.4. Gelet op de aard van de grief acht het Hof aannemelijk dat de Heffingsambtenaar niet ter zitting zich omtrent de vraag over de tenaamstelling van de aanslag een afgerond oordeel kon vormen. Verder overweegt het Hof dat geen feiten en/of omstandigheden zijn gesteld of gebleken op grond waarvan zou kunnen worden geoordeeld dat belanghebbende deze vraag redelijkerwijze niet eerder aan de orde had kunnen stellen. Het Hof wijst in dit verband op de brief van de gemachtigde van belanghebbende aan het Hof van 13 oktober 2011 - bijna vier maanden voor het onderzoek ter zitting - waarin het volgende is vermeld:

'Ik behoud me het recht voor om aan de hand van een pleitnota ten overstaan van uw Gerechtshof de zienswijze van X in de kwestie BK-11/00478 te bepleiten. Vanzelfsprekend zal ik alsdan de termijnen respecteren welke uw Gerechtshof zal stellen voor het indienen van een dergelijke pleitnota.'

Van de mogelijkheid om op de voet van artikel 8:58 van de Algemene wet bestuursrecht vóór de zitting nadere stukken in te dienen heeft belanghebbende geen gebruik gemaakt, terwijl hierop overeenkomstig de Awb uitdrukkelijk in de uitnodiging wordt gewezen. Een pleitnota is evenmin voorafgaand aan de zitting toegezonden. Onder deze omstandigheden is het Hof van oordeel dat belanghebbende eerder onder ogen heeft gezien dat hij zijn grieven mogelijk zou aanvullen en de tijd en de gelegenheid heeft gehad om deze nieuwe grieven aan te voeren zonder de belangen en de procespositie van de Heffingsambtenaar te schaden, maar dat hij heeft verzuimd dit te doen.

4.5. Gelet op het vorenstaande is het Hof mitsdien van oordeel dat de Heffingsambtenaar door het eerst in hoger beroep ter zitting bij het Hof door belanghebbende opwerpen van deze grief onredelijk in zijn verdediging is geschaad en dat - mede gelet op het algemene belang van een doelmatige procesgang - deze grief dan ook als tardief buiten beschouwing zal blijven.

Ten aanzien van het geschil

Vraag I

4.6. Ter zitting, in zijn pleitnota, p. 11, heeft belanghebbende betoogd dat op grond van een letterlijke interpretatie van de bepalingen van de Verordening geen reclamebelasting zou mogen worden geheven van belanghebbende. Dienaangaande heeft belanghebbende aangevoerd dat de teksten op de reclameborden iedere dag wisselen, omdat sprake is van dagaanbiedingen en dat de reclameborden niet meer bevatten dan bijvoorbeeld teksten als 'verse noten', en niets anders.

4.7. Ingevolge artikel 227 Gemeentewet, waarop de Verordening is gestoeld, kan ter zake van openbare aankondigingen zichtbaar vanaf de openbare weg een reclamebelasting worden geheven.

4.8. Onder de term 'openbare aankondiging' dient te worden verstaan alle tot het publiek gerichte mededelingen welke erop gericht zijn de belangstelling van het publiek te trekken voor hetgeen wordt aangekondigd (onder andere Hoge Raad 30 maart 2007, nr. 42 353, BNB 2007/170). Naar het oordeel van het Hof omvat het begrip 'openbare aankondiging' niet slechts reclame in enge zin, maar in het algemeen elke tot het publiek gerichte mededeling van commerciële dan wel ideële aard waarmee de aandacht wordt getrokken voor een dienst, een product of een boodschap. De voor de winkel van belanghebbende geplaatste, voor een ieder zichtbare, borden met (wisselende) opschriften die verwijzen naar producten die belanghebbende in zijn winkel verkoopt, moeten worden begrepen als zodanige tot het publiek gerichte mededelingen van commerciële aard, en vormen daarmee onmiskenbaar een 'openbare aankondiging' als bedoeld in de Verordening. Daarbij wijst het Hof er overigens op dat hetgeen door belanghebbende is aangevoerd ten aanzien van de teksten op de borden - teksten (...) en niets anders - niet juist is. Blijkens een van de tot het dossier behorende foto's, voorzien van het onderschrift "Foto nieuw toegevoegd op 7-1-2010" blijkt dat boven een van de borden als permanente tekst is opgenomen: "Voor al Uw Verse dagproducten A".

4.9. Gelet op het vorenoverwogene dient vraag I bevestigend te worden beantwoord.

Vraag II

4.10. Ingevolge artikel 10, onderdeel a, van de Verordening wordt de reclamebelasting niet geheven ter zake van openbare aankondigingen die korter dan 13 weken aanwezig zijn.

4.11. Ter zitting in zijn pleitnota, p. 11, heeft belanghebbende betoogd dat de vrijstelling zoals neergelegd in artikel 10, onderdeel a, van de Verordening letterlijk dient te worden geïnterpreteerd, hetgeen volgens belanghebbende betekent dat de vrijstelling van toepassing is indien de openbare aankondiging minder dan 13 weken x 7 dagen x 24 uur is 2.184 uur zichtbaar is vanaf de openbare weg. Belanghebbende heeft gesteld dat zulks niet het geval is. Belanghebbende berekent het aantal uren dat de openbare aankondiging buiten aanwezig is op 2.160 uur, zijnde 48 weken per jaar x 45 uur per week. Na sluitingstijd van de winkel wordt de openbare aankondiging binnen gezet. De Heffingsambtenaar heeft de zienswijze van belanghebbende ter zitting gemotiveerd bestreden.

4.12. Gedurende de dagen dat de winkel van belanghebbende is geopend, maakt belanghebbende gebruik van een of meer reclameborden (uit de foto's welke deel uitmaken van het dossier van de Rechtbank blijkt dat er meerdere borden geplaatst zijn). De winkel is, met uitzondering van zondagen en maandagen, dagelijks geopend (dinsdag tot en met vrijdag van 09.00 uur tot 18.00 uur en zaterdag van 09.00 uur tot 16.00 uur); in verband met vakantie is de winkel vier weken per jaar gesloten. Dat wil zeggen dat belanghebbende gedurende 48 weken per jaar mededelingen tot het publiek richt om daarmee aandacht te trekken voor producten die hij vanuit het pand verkoopt. Naar het oordeel van het Hof brengt alsdan een redelijke toepassing van artikel 10, onderdeel a, van de Verordening met zich mee, dat gedurende 48 weken per jaar sprake is van een of meer openbare aankondigingen, derhalve niet korter dan 13 weken. Het Hof begrijpt de strekking van artikel 10, onderdeel a, van de Verordening aldus, dat bedoeld is om een openbare aankondiging gedurende een korte tijdspanne, waarvan de duur is bepaald op minder dan drie maanden, niet te onderwerpen aan de heffing van reclamebelasting. Het Hof volgt derhalve niet het standpunt van belanghebbende, dat erop neerkomt dat een herrekening van (13) weken naar uren dient plaats te vinden en aan het aantal uren moet worden getoetst.

4.13. Gelet op het vorenoverwogene dient vraag II ontkennend te worden beantwoord.

Vraag III

4.14. Ten aanzien van de gebiedsafbakening is niet in geschil dat het pand is gelegen binnen het centrumgebied als bedoeld in artikel 2 van de Verordening, zijnde het gebied waarbinnen de onderhavige reclamebelasting wordt geheven. Dit gebied is gemarkeerd op een bij de Verordening behorende kaart waarop de exacte grenzen van de grensstraten zijn aangegeven (het afgebakende gebied). Evenmin is in geschil dat het pand niet behoort tot het kernwinkelgebied van Maastricht en dat A-straat niet kan worden aangemerkt als een aanloopstraat naar het centrum van Maastricht.

4.15. De Heffingsambtenaar neemt het standpunt in dat door het aanwenden van de opbrengsten van de reclamebelasting voor de economische ontwikkeling en versterking van het centrum van Maastricht alle binnen het afgebakende gebied gevestigde ondernemers en ondernemingen in algemene zin zullen profiteren en dat derhalve een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat om in het afgebakende gebied, dus inclusief terzake van de openbare aankondiging bij het pand van belanghebbende, een reclamebelasting te heffen.

4.16. Belanghebbende neemt het standpunt in dat een redelijke en objectieve rechtvaardigingsgrond ontbreekt om het pand A-straat 1 op te nemen in het afgebakende gebied waar reclamebelasting wordt geheven, omdat hij niet op enigerlei wijze profijt ondervindt van de van hem geheven reclamebelasting over het kalenderjaar 2010. Voorts acht belanghebbende het uitgesloten dat hij ooit profijt zal hebben van de opbrengsten van de reclamebelasting.

4.17. Voorafgaande aan de invoering van de Verordening heeft de gemeente, gedagtekend 25 november 2008, een raadsstuk aan de gemeenteraad gezonden voorzien van het opschrift "Naar een nieuw Centrummanagementorganisatie en -bekostiging". Aan dit raadsstuk ontleent het Hof de volgende passages:

4.18. Aan het onder 4.17 vermelde raadsstuk ligt een advies ten grondslag van BRO Boxtel ("Beleidsplan Centrummanagement Maastricht 2009-2014"), gedagtekend 14 november 2008, dat in overleg tot stand is gekomen met de gemeente Maastricht en partners in het toenmalige centrummanagement. Aan dit advies ontleent het Hof de volgende passage:

4.19 In de "Toelichting op de Verordening Reclamebelasting Maastricht 2009" is onder meer vermeld:

Artikelsgewijze toelichting

4.20. Het Hof stelt voorop dat de gemeentelijke autonomie het mogelijk maakt een reclamebelasting slechts in een deel van de gemeente in te voeren, mits daarvoor een redelijke en objectieve rechtvaardigingsgrond bestaat. Bij het bestaan van een dergelijke rechtvaardiging is die beperking niet in strijd met enig algemeen rechtsbeginsel; de gemeentelijke autonomie overschrijdt daarmee ook niet de grenzen van de regelgevende bevoegdheid die hem in artikel 227 van de Gemeentewet is toegekend (HR 21 juni 2000, nr. 33 816, LJN AA6253, BNB 2000/272). Van een objectieve en redelijke rechtvaardiging voor de beperking tot het afgebakende gebied is sprake indien de gemeente in redelijkheid heeft mogen uitgaan van de veronderstelling dat op deze wijze degenen die profijt kunnen hebben van de opbrengst van de belasting in de heffing worden betrokken (HR 11 november 2011, nr. 10/04446, LJN BR4564, BNB 2012/18).

4.21. Blijkens de onder 4.17, 4.18 en 4.19 vermelde passages strekt het werkingsgebied van het centrummanagement zich uit tot het centrum van Maastricht en Wijck, kortweg het gebied binnen de singels en het station, en daarmee mede tot het pand van belanghebbende. Daarbij is bewust het werkingsgebied van het centrummanagement ten opzichte van de bestaande situatie uitgebreid. Het centrummanagement heeft als taak en doel de opbrengsten van de reclamebelasting, met het oog op het versterken van de economische positie van het centrumgebied van Maastricht ten opzichte van de concurrentie, aan te wenden voor het hele afgebakende gebied. Met inachtneming van het vorenstaande is het Hof van oordeel dat voor alle ondernemers in het afgebakende gebied profijt kan ontstaan door de opbrengst van de reclamebelasting aan te wenden voor (verdere) professionalisering van het centrummanagement, alsmede door het verrichten van activiteiten en het treffen van voorzieningen door het centrummanagement. Het Hof acht dan ook de keuze voor het afgebakende gebied niet willekeurig of onredelijk en de tot dit gebied beperkte heffing van reclamebelasting aanvaardbaar. Daaraan doet niet af dat voor de korte termijn bepaalde prioriteiten zijn gesteld welke niet direct ten voordele strekken van A-straat en het pand van belanghebbende.

4.22. Naar het oordeel van het Hof betekent het in 4.20 en 4.21 overwogene dat de opbrengst van de reclamebelasting in zijn algemeenheid tot profijt moet kunnen strekken van de ondernemers in het afgebakende gebied en dat het niet gaat om het individuele profijt voor een bepaalde belastingplichtige. Derhalve kan in het midden kan blijven hoe groot dit profijt is en hoe groot het profijt is of zal zijn in de specifieke situatie van belanghebbende.

4.23. Gelet op het vorenoverwogene dient de in geschil zijnde vraag III bevestigend te worden beantwoord.

Slotsom

4.24. Gelet op het hiervoor overwogene is het gelijk aan de Heffingsambtenaar, dient de uitspraak van de Rechtbank te worden vernietigd en dient, doende wat de Rechtbank had behoren te doen, het bij de Rechtbank ingestelde beroep ongegrond te worden verklaard.

Ten aanzien van het griffierecht

4.25. Gelet op het feit dat de uitspraak van de Rechtbank niet in stand blijft, is voor het heffen van griffierecht van de gemeente inzake het hoger beroep geen plaats.

Ten aanzien van de proceskosten

4.26. Nu belanghebbende kosten van hoger beroep heeft moeten maken om eerst bij het Hof te vernemen dat de Rechtbank ten onrechte haar beroep gegrond heeft verklaard, is het Hof van oordeel dat de onjuiste beslissing van de Rechtbank niet voor rekening van belanghebbende behoort te komen. Het Hof acht dan ook termen aanwezig om een tegemoetkoming te verlenen in de kosten van het hoger beroep die belanghebbende redelijkerwijs heeft moeten maken. Het Hof zal de Heffingsambtenaar veroordelen tot betaling van die tegemoetkoming.

4.27. Het Hof stelt de tegemoetkoming, mede gelet op het bepaalde in het Besluit proceskosten bestuursrecht op 1 (punten) x € 437 (waarde per punt) x 1 (factor gewicht) is € 437.

5. Beslissing

Aldus gedaan op: 23 maart 2012 door P.A.M. Pijnenburg, voorzitter, P. Fortuin en V.M. van Daalen-Mannaerts, leden, in tegenwoordigheid van J.W.J. van der Heijden, griffier. De beslissing is op die datum ter openbare zitting uitgesproken en afschriften van de uitspraak zijn op die datum aangetekend aan partijen verzonden.

Het aanwenden van een rechtsmiddel