Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 25-05-2012, BW7154, 11-00691

Uitspraak op het hoger beroep van

tegen de mondelinge uitspraak van de Rechtbank Breda (hierna: de Rechtbank) van 6 oktober 2011, nummer AWB 11/2163, in het geding tussen

belanghebbende

en

betreffende na te noemen aanslag rioolheffing.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Aan belanghebbende is ter zake van het perceel A-straat 94 te Y met dagtekening 28 februari 2011 een aanslag rioolheffing voor het jaar 2011 opgelegd ten bedrage van € 30,66. In één geschrift verenigd met deze aanslag is aan belanghebbende ter zake van hetzelfde perceel een aanslag afvalstoffenheffing opgelegd ten bedrage van € 262,22. Na door belanghebbende tegen deze aanslagen gemaakt bezwaar heeft de Heffingsambtenaar deze aanslagen bij in één geschrift vervatte uitspraken van 8 maart 2011 met 1/12e verminderd tot, na afronding, respectievelijk € 28,11 en € 240,37.

1.2. Belanghebbende is van deze uitspraken in beroep gekomen bij de Rechtbank. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van de Rechtbank van belanghebbende een griffierecht geheven van € 41. Bij vorenvermelde uitspraak heeft de Rechtbank het beroep tegen de uitspraak op bezwaar inzake de aanslag afvalstoffenheffing gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar inzake de aanslag afvalstoffenheffing en de aanslag afvalstoffenheffing vernietigd, het beroep tegen de uitspraak op bezwaar inzake de aanslag rioolheffing ongegrond verklaard, de Heffingsambtenaar veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende ten bedrage van € 77,24 en de Heffingsambtenaar gelast het door belanghebbende betaalde griffierecht aan deze te vergoeden.

1.3. Tegen deze uitspraak heeft belanghebbende hoger beroep ingesteld bij het Hof. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van belanghebbende een griffierecht geheven van € 112. De Heffingsambtenaar heeft een verweerschrift ingediend.

1.4. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgehad op 16 maart 2012 te 's-Hertogenbosch. Aldaar zijn toen verschenen en gehoord belanghebbende, alsmede de Heffingsambtenaar.

1.5. Belanghebbende heeft te dezer zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de Heffingsambtenaar.

1.6. Het Hof heeft aan het slot van de zitting het onderzoek gesloten.

1.7. Van de zitting is geen proces-verbaal opgemaakt.

2. Feiten

Op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting zijn in deze zaak de volgende feiten en omstandigheden voor het Hof komen vast te staan:

2.1. Belanghebbende woonde op 1 januari 2011 met meerdere medebewoners in een studentenhuis aan de A-straat 94 te Y (hierna: het perceel). Hij was op die datum niet de bewoner die op het adres van het perceel het langst stond ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie (hierna: de GBA). De persoon die per 1 januari 2011 het langst in de GBA stond ingeschreven, de heer B, is per 12 januari 2011 geen bewoner meer van het studentenhuis. Na deze datum is belanghebbende wèl de bewoner die het langst ingeschreven staat op het adres van het perceel, namelijk sinds 14 augustus 2005.

2.2. Met dagtekening 19 januari 2011 heeft de Heffingsambtenaar aan belanghebbende een 'kennisgeving kamerbewoning 2011' toegezonden, welke, voor zover te dezen van belang, luidt als volgt:

'Eind februari ontvangt u voor bovenstaand adres [Hof: het perceel] het aanslagbiljet gemeentelijke belastingen 2011. U stond op 1 januari 2011 namelijk geregistreerd als de langst aanwezige bewoner. Als meerdere mensen een huis delen, ontvangt deze bewoner de aanslag.'.

2.3. Belanghebbende heeft zich in de GBA per 23 januari 2011 laten overschrijven naar een ander adres in Y. Per 13 april 2011 heeft hij zich weer laten inschrijven op het adres van het perceel. Ook in de tussenliggende periode is hij op het adres van het perceel woonachtig gebleven. Tijdens het onderzoek ter zitting van de Rechtbank heeft belanghebbende verklaard dat hij gedurende het gehele jaar 2011 het feitelijk gebruik van het perceel heeft gehad.

2.4. In zijn openbare vergadering van 11 november 2010 heeft de raad van de gemeente Tilburg de Verordening op de heffing en invordering van rioolheffing 2011 vastgesteld. Deze verordening (hierna: de Verordening) luidt, voor zover te dezen van belang, als volgt:

'Artikel 1 Begripsomschrijvingen

Artikel 2 Aard van de belasting

Artikel 3 Belastbaar feit en belastingplicht

Artikel 10 Ontstaan van de belastingschuld en heffing naar tijdsgelang

Artikel 13 Nadere regels door het college

Het college van burgemeester en wethouders kan nadere regels geven met betrekking tot de heffing en de invordering van de rioolheffing.'.

2.5. De Heffingsambtenaar heeft 'Beleidsregels voor het aanwijzen van een belastingplichtige in een keuzesituatie' vastgesteld (hierna: de beleidsregels). In de beleidsregels is het volgende, voor zover te dezen van belang, opgenomen:

De in de voorkeursvolgorde neergelegde criteria bevatten geen limitatieve opsomming. Zij moeten worden beschouwd als richtlijnen voor de meest voorkomende gevallen.

(...)

D. Rioolrechten

(...)

4. Voor wat betreft roerende of onroerende zaken die worden gebruikt door meerdere niet verwante personen (zogenaamde code 6-objecten):

4.1. degene die volgens het GBA op het moment van ontstaan van de belastingplicht de langst aanwezige, geregistreerde bewoner van het pand is.

E. Overig

(...)

2. Voor zover de belasting wordt geheven over een belastingtijdvak, is bij de toepassing van de voorkeursvolgorde beslissend de situatie bij de aanvang van dat tijdvak of, zo dit later is, bij de aanvang van de belastingplicht.

3. Aangezien de voorkeursvolgorde erop gericht is de aanslag op te leggen aan een belastingplichtige die in staat mag worden geacht om de belasting te betalen, kan ook tot een andere keuze gekomen worden dan uit de voorkeursvolgorde zou volgen.

(...)

5. Indien in uitzonderingsgevallen, door welke oorzaak dan ook, een aanslag wordt opgelegd in afwijking van het in de voorgaande onderdelen bepaalde, is die aanslag alleen ongeldig als er sprake is van willekeur.

Toelichting

(...)

(...)

2.6. Naar aanleiding van het door belanghebbende tegen de onderhavige aanslag rioolheffing gemaakte bezwaar heeft de Heffingsambtenaar toepassing gegeven aan het bepaalde in artikel 10, lid 2, van de Verordening en heeft hij deze aanslag bij de uitspraak op dit bezwaar verminderd tot een aanslag voor 11 maanden (de maanden februari tot en met december 2011). Vervolgens heeft hij met dagtekening 30 april 2011 aan de heer B voornoemd een aanslag rioolheffing voor het jaar 2011 opgelegd, waarbij hij de heffing op grond van het bepaalde in artikel 10, lid 3, van de Verordening heeft beperkt tot 1/12e, te weten de maand januari 2011.

3. Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen

3.1. Het geschil betreft het antwoord op de volgende vraag:

Belanghebbende is van mening dat vraag I ontkennend en dat vraag II bevestigend dient te worden beantwoord. De Heffingsambtenaar is met betrekking tot deze beide vragen de tegenovergestelde opvatting toegedaan.

3.3. Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank met betrekking tot de rioolheffing, tot vernietiging van de uitspraak op bezwaar met betrekking tot de rioolheffing en van de aanslag rioolheffing en tot vergoeding van proceskosten. De Heffingsambtenaar concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Gronden

Ten aanzien van het geschil

Vraag I

4.1. Op grond van artikel 3, lid 1, onderdeel b, en lid 3, aanhef, onderdeel a, van de Verordening zijn alle bewoners van een perceel belastingplichtig voor het gebruikersdeel van de rioolheffing. Ingevolge artikel 10, lid 1, van de Verordening is het gebruikersdeel van de rioolheffing verschuldigd bij de aanvang van het (belasting)jaar, of, zo dit later is, bij de aanvang van de belastingplicht.

4.2. Artikel 253 van de Gemeentewet luidt, voor zover te dezen van belang, als volgt:

4.3. In artikel D, onderdeel 4, van de beleidsregels is voor een situatie waarin meerdere personen belastingplichtig zijn voor de rioolrechten bepaald dat de aanslag op naam wordt gesteld van degene die volgens de GBA op het moment van ontstaan van de belastingplicht de langst aanwezige, geregistreerde bewoner van het pand is.

4.4. Op 1 januari 2011 was belanghebbende weliswaar reeds bewoner van het perceel en in de GBA als zodanig ingeschreven, doch niet hij, maar de heer B was op die datum de langst aanwezige, geregistreerde bewoner. De onder 2.2 vermelde 'kennisgeving kamerbewoning 2011' is dan ook onjuist voor zover daarin wordt vermeld dat belanghebbende op 1 januari 2011 geregistreerd stond als de langst aanwezige bewoner. De tenaamstelling van de aanslag op naam van belanghebbende kan gelet op het vorenstaande niet worden gegrond op artikel D, onderdeel 4, van de beleidsregels. Voorts kan niet worden gezegd dat de belastingplicht voor belanghebbende aanving op 12 januari 2011 (de datum van het vertrek van de heer B) of later, nu belanghebbende reeds op 1 januari 2011 belastingplichtig was.

4.5. De Heffingsambtenaar heeft - tijdens het onderzoek ter zitting en in afwijking van zijn verweerschrift - gesteld dat de keuze om de aanslag op naam te stellen van belanghebbende berust op een toepassing van artikel E, onderdeel 3, van de beleidsregels. Hij heeft in het bijzonder aangevoerd dat belanghebbende, na het vertrek van de heer B op 12 januari 2011, ten tijde van het opleggen van de aanslag de langst aanwezige, geregistreerde bewoner van het perceel was en dat bij belanghebbende de kans dat de aanslag kon worden geïnd het grootst was, omdat belanghebbende beter dan de heer B, die immers niet meer op het adres van het perceel woonachtig was, in staat was het bedrag van de aanslag op de andere bewoners van het perceel te verhalen.

4.6. Belanghebbende heeft daartegen aangevoerd dat uit de beleidsregels niet voortvloeit dat de aanslag op naam kan worden gesteld van degene die ten tijde van het opleggen van de aanslag de langst aanwezige, geregistreerde bewoner van het perceel is. Voorts heeft hij aangevoerd dat uit de beleidsregels niet voortvloeit dat na vertrek van de bewoner die op 1 januari de langst aanwezige, geregistreerde bewoner van het perceel was, de aanslag op naam kan worden gesteld van de persoon die op die datum de op één na langst aanwezige, geregistreerde bewoner van het perceel was. Tevens heeft belanghebbende gesteld dat hij niet beter dan zijn medebewoners, in het bijzonder de heer B, in staat is om de rioolheffing te betalen en dat hij de rioolheffing pas op zijn medebewoners kan verhalen nadat hij zelf heeft betaald.

4.7. Afgezien van het feit dat belanghebbende ten tijde van het opleggen van de aanslag, namelijk 28 februari 2011, niet op het adres van het perceel in de GBA was ingeschreven, zodat belanghebbende op dat moment niet de langst aanwezige in de GBA geregistreerde bewoner van het perceel was, is deze registratie voor de toepassing van artikel E, onderdeel 3, van de beleidsregels niet relevant. Artikel E, onderdeel 3, van de beleidsregels biedt de Heffingsambtenaar de mogelijkheid om de aanslag in afwijking van artikel D, onderdeel 4, van die regels ten name te stellen van degene die in staat mag worden geacht om de rioolheffing te betalen.

4.8. Desgevraagd heeft de Heffingsambtenaar tijdens het onderzoek ter zitting verklaard dat hij geen onderzoek heeft verricht naar de inkomens- en vermogenspositie van belanghebbende en zijn medebewoners. Gesteld noch gebleken is dat die gegevens niet voorhanden of te achterhalen zijn als bedoeld in de considerans van de beleidsregels, zodat reeds daarom de stelling van de Heffingsambtenaar dat belanghebbende - kennelijk anders dan zijn medebewoners - in staat mag worden geacht om de rioolheffing te betalen, faalt. Bovendien volgt uit kennis die het Hof ontleent aan ervaringsregels in het maatschappelijke verkeer, dat studenten in een financiële positie plegen te verkeren, welke niet in de weg staat aan het betalen van een rioolheffing van slechts enkele tientjes. Aldus heeft de Heffingsambtenaar niet aannemelijk gemaakt waarom belanghebbende wèl en zijn medebewoners, waaronder met name ook de heer B, niet in staat mag respectievelijk mogen worden geacht om de rioolheffing te betalen.

4.9. De stelling van de Heffingsambtenaar dat belanghebbende in staat mag worden geacht om de rioolheffing te betalen als bedoeld in artikel E, onderdeel 3, van de beleidsregels, omdat hij deze heffing op zijn medebewoners kan verhalen, faalt. Immers, belanghebbende dient de rioolheffing eerst te betalen en pas na betaling kan hij deze verhalen. Het Hof is met belanghebbende van oordeel dat de verhaalsmogelijkheid er niet toe leidt dat belanghebbende vóór dit verhaal een betere betalingscapaciteit zou hebben dan zijn medebewoners, in het bijzonder de per 12 januari 2011 vertrokken heer B. Bovendien geldt het verhaalsrecht ook voor zijn medebewoners, indien de aanslag op naam van één van hen zou worden gesteld.

4.10. Uit het vorenoverwogene volgt dat de Heffingsambtenaar de tenaamstelling van de aanslag niet heeft kunnen baseren op artikel E, onderdeel 3, van de beleidsregels.

4.11. Het Hof is voorts van oordeel dat de Heffingsambtenaar de tenaamstelling van de aanslag ook niet heeft kunnen baseren op artikel E, onderdeel 5, van de beleidsregels, op welke bepaling de Heffingsambtenaar zich overigens ook niet heeft beroepen. Aan kennis welke het Hof ontleent aan ervaringsregels in het maatschappelijke verkeer is het Hof ermede bekend dat studenten (na aanvang van het (belasting)jaar) veelvuldig verhuizen. Derhalve kan voor een situatie als de onderhavige in een studentenstad als Tilburg niet worden gezegd dat zich een - in de beleidsregels niet te voorzien - uitzonderingsgeval voordoet als bedoeld in artikel E, onderdeel 5, van de beleidsregels. Bovendien is blijkens de Toelichting op de beleidsregels de zogeheten restbepaling bedoeld voor gevallen waarin de gegevens zoals opgenomen in de geautomatiseerde bestanden afwijken van de feitelijke situatie. Een dergelijk geval doet zich, ondanks hetgeen is vermeld onder 2.3, te dezen niet voor.

4.12. Uit al het vorenoverwogene volgt dat de keuze van de Heffingsambtenaar om de aanslag op naam te stellen van belanghebbende niet kan worden gebaseerd op de beleidsregels.

4.13. De Heffingsambtenaar heeft nog gesteld dat het een vaste gedragslijn is om indien, zoals in casu, met betrekking tot een zogeheten code 6-object (studentenhuizen en dergelijke) ten tijde van het vaststellen van de aanslag in de rioolheffing bekend is dat de op 1 januari langst aanwezige, in de GBA geregistreerde bewoner inmiddels is verhuisd, de aanslag wordt opgelegd aan degene die op het moment van het opleggen van de aanslag de langst aanwezige, in de GBA geregistreerde bewoner was, dan wel aan degene die op 1 januari de op één na langst aanwezige, in de GBA geregistreerde bewoner was, doch de Heffingsambtenaar kan deze, niet gepubliceerde, gedragslijn welke in strijd is met de, wèl gepubliceerde, beleidsregels, niet aan belanghebbende tegenwerpen (vergelijk artikel 4:82 van de Awb).

4.14. Artikel 4:84 van de Algemene wet bestuursrecht, op welk artikel de Heffingsambtenaar zich overigens niet uitdrukkelijk heeft beroepen, geeft een bestuursorgaan de bevoegdheid om van een door hem vastgestelde beleidsregel af te wijken indien handelen overeenkomstig die beleidsregel voor een of meer belanghebbenden gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met die beleidsregel te dienen doelen (de zogeheten inherente afwijkingsbevoegdheid). Indien de Heffingsambtenaar zou hebben gehandeld overeenkomstig de beleidsregels zou de aanslag zijn gesteld ten name van de heer B. Niet alleen is, gelijk hiervoor is overwogen, de omstandigheid dat de op 1 januari langst geregistreerde bewoner van een perceel als het onderhavige ten tijde van het opleggen van de aanslag het perceel metterwoon heeft verlaten, in een studentenstad als Tilburg niet als bijzonder te beschouwen (geen uitzonderingsgeval), maar ook kan naar het oordeel van het Hof niet worden gezegd dat de enkele omstandigheid dat de heer B als gevolg van zijn verhuizing minder goed in staat is het verhaalbare gedeelte van de aan hem opgelegde aanslag op zijn (vroegere) medebewoners te verhalen, bij een aanslag ter grootte van niet meer dan € 30,66 onevenredig is met het door de onderhavige beleidsregel gediende doel, te weten het op eenvoudige wijze bepalen aan wie bij percelen als het onderhavige de aanslag zal worden opgelegd. Gelet op het vorenstaande vermag het bepaalde in het onderhavige artikel de Heffingsambtenaar niet te baten.

4.15. Vraag I dient op grond van al het vorenoverwogene ontkennend te worden beantwoord.

Vraag II

4.16. Vraag II behoeft, gelet op de ontkennende beantwoording van vraag I, geen beantwoording meer.

Slotsom

4.17. Het hoger beroep van belanghebbende is gegrond. De uitspraak van de Rechtbank dient te worden vernietigd alsmede de aanslag. Tussen partijen is in hoger beroep niet meer in geschil, dat de Rechtbank terecht de aanslag afvalstoffenheffing heeft vernietigd. Het Hof zal dan ook, doende wat de Rechtbank heeft gedaan, dienovereenkomstig beslissen.

Ten aanzien van het griffierecht

4.18. Nu de uitspraak van de Rechtbank wordt vernietigd, dient de gemeente Tilburg aan belanghebbende het door hem ter zake van het hoger beroep bij het Hof betaalde griffierecht ten bedrage van € 112 te vergoeden.

Ten aanzien van de proceskosten

5. Beslissing

Aldus gedaan op: 25 mei 2012 door P. Fortuin, voorzitter, V.M. van Daalen-Mannaerts en J.A. Meijer, in tegenwoordigheid van J.W.J. van der Heijden, griffier. De beslissing is op die datum ter openbare zitting uitgesproken en afschriften van de uitspraak zijn op die datum aangetekend aan partijen verzonden.

Het aanwenden van een rechtsmiddel