Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 03-10-2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:4002, 12-00543 en 12-00544

De Rechtbank heeft de volgende feiten vastgesteld, die door partijen in hoger beroep niet zijn bestreden en door het Hof worden overgenomen.

In 1994 zijn door voormalige medewerkers van de Kredietbank S.A. Luxembourgeoise (hierna: KB Lux) microfiches met informatie over rekeninghouders bij de KB Lux ontvreemd. Deze gegevens zijn, althans een deel ervan is, vervolgens in handen gekomen van de Belgische autoriteiten.

Bij brief van 27 oktober 2000 heeft de Bijzondere belastinginspectie te België op basis van de Europese Richtlijn 77/799/EEG spontaan inlichtingen verstrekt aan het Ministerie van Financiën, Belastingdienst/FIOD/Haarlem Internationaal, bestaande uit fotokopieën van microfiches (hierna: de fotokopieën) met gegevens over financiële rekeningen bij KB Lux op naam van inwoners van Nederland.

Naar aanleiding van deze inlichtingen is door de FIOD-ECD en de Belastingdienst een onderzoek ingesteld, later bekend geworden als het Rekeningenproject. Het onderzoek richtte zich onder meer op het vaststellen van de identiteit van de Nederlandse rekeninghouders waarvan de gegevens waren vermeld op de fotokopieën en op de door hen -mogelijk- verzwegen inkomens- en vermogensbestanddelen. Het Rekeningenproject is eind 2001 van start gegaan.

De door het Hof als “belanghebbende” aangeduide partij betreft de erfgenamen van wijlen [belanghebbende] (hierna: erflater). Erflater is op 21 mei 1996 overleden. Nader onderzoek van de fotokopieën door de FIOD-ECD en de Belastingdienst heeft het vermoeden opgeleverd dat erflater en zijn weduwe, mevrouw [G], houder waren (geweest) van op de fotokopieën vermelde rekeningnummers. Begin oktober 2001 is erflater geïdentificeerd als houder van rekeningen bij de KB Lux. Naar aanleiding van de onderzoeksbevindingen in het kader van het Rekeningenproject heeft de inspecteur ten aanzien van erflater en zijn weduwe eind juni 2002 een renseignement ontvangen van een aantal bankrekeningen bij de KB Lux met rekeningnummers en saldi per 31 januari 1994. Met dagtekening 3 december 2002 heeft de Inspecteur aan de weduwe een vragenbrief verzonden met betrekking tot de buitenlandse bankrekening(en).

Met dagtekening 30 december 2002 heeft de Inspecteur de navorderingsaanslagen IB/PVV en VB opgelegd. Op de navorderingsaanslag VB staat onder aanslagnummer het volgende vermeld: “[aanslagnummer 1]K17”.

Begin 2003 heeft een administratief medewerker van de Belastingdienst bericht ontvangen van de Belastingdienst Apeldoorn, dat de navorderingsaanslag VB niet in de ontvangersadministratie verwerkt kon worden omdat het aanslagnummer onjuist was. Als bijlage bij een brief van 10 januari 2003 heeft de administratief medewerker van de Belastingdienst een nieuw aanslagbiljet verzonden aan belanghebbenden. Dat aanslagbiljet is identiek aan de met dagtekening 30 december 2002 opgelegde aanslag, behoudens het aanslagnummer. Als aanslagnummer staat op dit biljet vermeld: “[aanslagnummer 2]K17”.

In de onder 2.7 vermelde begeleidende brief staat het volgende:

De voor de omissie verantwoordelijke medewerker van de Belastingdienst heeft dienaangaande op 30 juni 2010 navolgende ambtsedige verklaring opgesteld:

In de bezwaarfase heeft mevrouw [G] op 24 september 2003 volledige openheid van zaken gegeven aan de Nederlandse Belastingdienst omtrent de bij (onder meer) de KB Lux aangehouden bankrekening(en) van haarzelf en wijlen haar echtgenoot. De tegoeden op en de inkomsten uit deze bankrekening(en) waren tot op dat moment nooit betrokken in hun belastingaangiften.

In aanvulling op de door de Rechtbank vastgestelde feiten stelt het Hof op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting, de volgende feiten vast.

De spontane uitwisseling van inlichtingen is volgens de brief van de Belgische Bijzondere Belastinginspectie van 27 oktober 2000 gebaseerd op artikel 4 van Richtlijn 77/799/EEG van 19 december 1977, gewijzigd bij die van 6 december 1979, en op artikel 27 van het Belastingverdrag Nederland-België van 19 oktober 1970.

De brief van 27 oktober 2000 luidt vervolgens voor zover hier van belang:

De bij onder 2.12 vermelde brief toegezonden informatie is in eerste instantie geschat op ongeveer 1.000 fotokopieën en naderhand nauwkeuriger geschat op ongeveer 800 fotokopieën. Op iedere fotokopie staan maximaal 47 regels. In totaal ging het om circa 20.000 bankrekeningen van circa 10.200 Nederlandse rekeninghouders.

Bij de onder 2.12 vermelde brief zijn, naast de toegezonden informatie – onder meer – de volgende bijlagen gevoegd:

- Bij wijze van voorbeeld een fotokopie van een microfiche waarop de hierboven tussen haken genoemde cijfers zijn geschreven en de namen zijn zwartgemaakt.

- Een lijst met valutacodes met omrekeningskoers.

- De lijst met ISO-landencodes.

In een namens de Belgische federale minister van Financiën aan de Belastingdienst FIOD-ECD (hierna: FIOD) te Haarlem gericht schrijven van 20 februari 2003, met als onderwerp “Inlichtingenuitwisseling inzake NV Kredietbank en Kredietbank Luxembourg” is onder meer het volgende opgenomen: “Teneinde aan te tonen dat de betreffende microfiches effectief afkomstig zijn van KB-Lux, werden de afdrukken van bepaalde van deze microfiches vergeleken met documenten die met zekerheid afkomstig waren van KB-Lux (papier met hoofding en logo van KB-Lux) en die door sommige belastingplichtigen zelf ter beschikking werden gesteld als antwoord op de aan hen gestelde vragen om inlichtingen. Bij die vergelijking werd vastgesteld dat de rekeningnummers en de saldo’s die voorkomen op de microfiches wel degelijk overeenkomen met deze die voorkomen op de door de betrokken belastingplichtigen ter beschikking gestelde documenten (zie bijlagen).”

Bij het onder 2.16 vermelde schrijven zijn als bijlagen fotokopieën van afdrukken van microfiches (hierna: de fotokopieën) gevoegd en kopieën van rekeningoverzichten. Beide zijn geanonimiseerd. De volgende gegevens komen op beide stukken voor:

- Draag zorg voor de identificatie van de beschikbare renseignementen;

- Selecteer op basis van vooraf vastgestelde criteria (Aanmeldings- Transactie- en Vervolgingsrichtlijnen, hierna: ATV-richtlijnen) posten voor strafrechtelijke behandeling en ontwikkel een draaiboek voor de uitvoering van het traject;

- Ontwikkel een geïntegreerd draaiboek voor de administratiefrechtelijke behandeling van de posten op de eenheden Particulieren en (Grote) Ondernemingen. Besteed daarbij aandacht aan nieuwe vervolgenswaardige zaken die voldoen aan de ATV-richtlijnen;

- Draag zorg voor eenheid van beleid en uitvoering door de coördinatie van de verschillende acties, door zorg te dragen voor een geïntegreerde aanpak en door een strakke regie bij de uitvoering;

- Draag zorg voor de voortgangsbewaking, voor informatie en communicatie en (tussentijdse) rapportages.

Op 30 januari 1995 meldt zich onaangekondigd een persoon, zichzelf noemende [K], bij de FIOD. Hij heeft een envelop achtergelaten inhoudende een notitie en een fotokopie van bankgegevens van X. De heer [L] van de FIOD heeft [K] op 6 februari 1995 ontvangen. In dat gesprek deelt [K] mee dat hij van drie verschillende banken in Luxemburg informatie kan verstrekken. Hij noemt de namen van KB-Lux en Norske Bank Luxemburg. Om aan te geven wat de inhoud van zijn informatie is, heeft hij van een drietal personen bankgegevens verstrekt. [K] heeft om een provisie gevraagd. Het Ministerie van Financiën besloot niet in te gaan op het voorstel. Nadat dit aan [K] was meegedeeld is niets meer van hem vernomen. In 1998 of 1999 is [L] in Luxemburg gehoord in een strafzaak over diefstal van bankgegevens. Daar bleek hem dat [K] in werkelijkheid [M] heette, zijnde een ex-werknemer van KB-Lux en Norske Bank Luxemburg.

In het zogenoemde tripartiete overleg van 11 oktober 2001 is de strafrechtelijke behandeling van de zaak tegen mevrouw [G] geaccepteerd. Het strafbare feit waarvan zij werd verdacht was het opzettelijk onjuist doen van de aangiften IB/PVV en VB over de jaren 1996/1997 tot en met 1999/2000, waarvan het gevolg zou kunnen zijn dat te weinig belasting is geheven. Op 23 oktober 2001 is het gerechtelijk vooronderzoek geopend. Op 30 oktober 2001 is aan mevrouw [G] een bevel tot uitlevering overhandigd en naar aanleiding daarvan een verklaring opgenomen. Mevrouw [G] heeft verklaard niet te hebben geweten van rekeningen bij KB-Lux.

Na opening van het gerechtelijk vooronderzoek is als volgt gecorrespondeerd:

- Op 15 november 2001 heeft de advocaat van mevrouw [G] zich als zodanig schriftelijk kenbaar gemaakt aan de griffier van het Arrondissementsparket Breda.

- Eveneens op 15 november 2001 heeft de advocaat van mevrouw [G] de Officier van Justitie schriftelijk verzocht om afschriften van de verklaringen en overige processtukken en om een onderhoud met de behandelend Officier.

- Bij brief van 26 november 2001 zijn door de FIOD aan de advocaat van mevrouw [G] de gevraagde verklaringen en de tijdens het verhoor getoonde bescheiden toegezonden. In de begeleidende brief is door de FIOD verzocht om op korte termijn de volgende stappen in de afwerking van de zaak kenbaar te maken.

- Op 3 december 2001 is door de FIOD telefonisch contact opgenomen met de advocaat van mevrouw [G]. Naar aanleiding daarvan heeft de advocaat van mevrouw [G] op dezelfde dag een fax gezonden aan de FIOD, waarin hij aangeeft nog in afwachting te zijn van het RC-dossier.

- Bij brief van 27 december 2001 heeft de advocaat van mevrouw [G] aan de FIOD geschreven dat hij de door hem ontvangen stukken nog niet voldoende heeft bestudeerd. Tevens verzoekt hij om de zaak terug te brengen naar het administratieve traject en dat hij medio januari op de zaak terug zal komen.

- Op 30 januari 2002 is door de FIOD een tweetal afschriften ontvangen van door de advocaat van mevrouw [G] aan het expertisecentrum Fiscale Fraude te Groningen gezonden brieven. Deze brieven hebben zowel betrekking op de zaken in het algemeen, als de zaak [G] in het bijzonder. In deze brieven verzoekt de advocaat van mevrouw [G] om terugkeer naar het administratieve traject.

- Op 5 april 2002 is door de FIOD een afschrift van de reactie ontvangen van het expertisecentrum Fiscale Fraude te Groningen op de brieven van de advocaat van mevrouw [G] van 30 januari 2002, waarin is geschreven dat de terugkeer naar het administratieve traject op dat moment niet opportuun is, dat het strafrechtelijk traject wordt afgewerkt en dat aan de hand van het eindproces-verbaal een beslissing wordt genomen over de verdere afwerking.

- In de periode tussen januari 2002 en april 2002 is tussen de FIOD en mevrouw [G] en haar dochter, mevrouw [H], nog één maal telefonisch contact geweest. Aan beiden is de vraag voorgelegd of een van hen ooit iets had ondertekend op verzoek van de advocaat waarmee zij hem machtigden om namens hen de rekeninggegevens in Luxemburg op te vragen. Beiden gaven te kennen nooit iets ondertekend te hebben en verwezen voor eventuele nadere vragen naar de advocaat.

- Op 14 mei 2002 is door de FIOD telefonisch contact gezocht met de advocaat van mevrouw [G]. Deze heeft op 15 mei 2002 teruggebeld. In dit gesprek is door de FIOD gevraagd naar de mogelijkheden om tot een afronding van het proces-verbaal te komen. Door de FIOD is tevens gevraagd of de advocaat van mevrouw [G] van plan was de bankafschriften op te vragen in Luxemburg. De advocaat gaf aan deze vraag op korte termijn te beantwoorden.

- Op 27 mei 2002 is door de FIOD telefonisch contact gezocht met de advocaat van mevrouw [G], die niet bereikbaar was. Zijn secretaresse heeft te kennen gegeven dat hij zou terugbellen.

- Na het uitblijven van een reactie is door de FIOD op 4 juni 2002 een fax verzonden aan de advocaat van mevrouw [G], met het verzoek om vóór 15 juni 2002 te reageren en met de mededeling dat de zaak anders zonder zijn medewerking afgedaan zou worden.

- Op 17 juni 2002 is door de FIOD een fax ontvangen van de advocaat van mevrouw [G], waarin hij meedeelt dat hij na ontvangst van het overzichts-proces-verbaal zal bepalen welke stappen de verdediging opportuun acht.

- Op 3 december 2002 heeft de Inspecteur aan belanghebbenden een vragenbrief gezonden met als bijlage een formulier ‘Verklaring buitenlandse bankrekeningen’.

- Bij brief van 9 december 2002 heeft de advocaat van mevrouw [G] gereageerd op de vragenbrief.

- Op 10 december 2002 heeft de Inspecteur aan belanghebbenden nogmaals een vragenbrief gezonden met als bijlage een formulier ‘Verklaring buitenlandse bankrekeningen’. Tevens heeft hij in dat kader een brief gezonden aan de advocaat van mevrouw Feitz-Mommersteeg.

- Bij brief van 13 december 2002 heeft de advocaat van mevrouw [G] gereageerd op de brieven van de Inspecteur van 10 december 2002. Hij verzoekt de Inspecteur daarin het informatieverzoek in te trekken.

- Bij brief van 16 december 2002 kondigt de Inspecteur de erven [belanghebbende] aan voornemens te zijn de navorderingsaanslagen IB/PVV en VB op te leggen en deelt hij mede waarop de correcties zijn gebaseerd en op welke wijze deze zijn berekend.

- Bij brief van 17 december 2002 deelt de Inspecteur aan de advocaat van mevrouw [G] mee dat de brieven van 3 december 2002 en 10 december 2002 niet worden ingetrokken. Tevens kondigt hij de navorderingsaanslagen IB/PVV en VB aan.

- Op 20 december 2002 heeft de advocaat van mevrouw [G] gereageerd op de brief van de Inspecteur van 17 december 2002.

- Op 5 februari 2003 heeft de Officier van Justitie gereageerd op het verzoek van de advocaat van mevrouw [G] om in plaats van strafrechtelijke afdoening, onder voorwaarden, over te gaan tot fiscale afdoening.

- Bij brief van 7 maart 2003 heeft de advocaat van mevrouw [G] gereageerd op de brief van de Officier van Justitie van 5 februari 2003.

- Op 31 maart 2003 heeft de Officier van Justitie een brief gezonden aan de advocaat van mevrouw [G].

- Bij brief van 14 april 2003 heeft de advocaat van mevrouw [G] gereageerd op de brief van de Officier van Justitie van 31 maart 2003.

- Bij brief van 18 april 2003 kondigt de Inspecteur navorderingsaanslagen in de IB/PVV voor de jaren 1991 tot en met 1995 en VB voor de jaren 1992 tot en met 1996 aan.

Op verzoek van mevrouw [G] heeft de Officier van Justitie op 16 april 2003 besloten tot uitstel van de sepotbeslissing, omdat mevrouw [G] een fiscale afdoening van de zaak wenste en de officier van Justitie uit dit verzoek afleidde dat er bereidheid was tot het geven van openheid van zaken. Op 24 september 2003 heeft mevrouw [G] bescheiden overgelegd van banktegoeden, aangehouden bij de Züricher Kantonalbank, KB-Lux en Bank Leu.

De Inspecteur heeft de navorderingsaanslagen IB/PVV en VB met dagtekening 30 december 2002 opgelegd. De overige navorderingsaanslagen, die andere jaren betreffen, zijn opgelegd met dagtekening 31 mei 2003.