Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 27-03-2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:1086, 13-00800 en 13-00801

Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken. Voor hetgeen hieraan van de zijde van de Inspecteur ter zitting is toegevoegd, wordt verwezen naar het van deze zitting opgemaakte proces-verbaal.

Belanghebbende stelt dat de Inspecteur op de bezwaarschriften niet dan wel onvoldoende gemotiveerd heeft beslist. De Rechtbank heeft geoordeeld dat de (in één geschrift vervatte) uitspraken op bezwaar voldoende gemotiveerd zijn. Het Hof onderschrijft dit oordeel van de Rechtbank. Het Hof voegt hieraan toe dat de uitspraak op bezwaar zes pagina’s omvat waarin de Inspecteur inhoudelijk ingaat op de grieven van belanghebbende. Het enkele feit dat de Inspecteur belanghebbende niet volgt in zijn grieven, betekent niet dat de uitspraak op bezwaar onvoldoende is gemotiveerd.

Belanghebbende stelt dat de Inspecteur niet bevoegd was tot het opleggen van de naheffingsaanslag 2010 en de naheffingsaanslag 2011. Dienaangaande overweegt het Hof als volgt.

Zoals volgt uit het arrest van de Hoge Raad van 14 juni 2013, nr. 12/02697, ECLI:NL:HR:LJN BZ4198, BNB 2013/185, faalt deze klacht en zijn de naheffingsaanslagen opgelegd door een bevoegde Inspecteur.

Artikel 13bis van de Wet op de loonbelasting 1964 (tekst 2010 en 2011) (hierna: Wet LB) bepaalt - voor zover hier van belang - het volgende:

13. De werknemer kan een verzoek om een verklaring geen privé-gebruik bij de inspecteur indienen. De inspecteur beslist op het verzoek bij voor bezwaar vatbare beschikking.

(...)

15. In geval van een verklaring geen privé-gebruik kan de inspecteur de werknemer op enig moment verzoeken te doen blijken dat de auto op kalenderjaarbasis voor niet meer dan 500 kilometer voor privé-doeleinden wordt gebruikt.

16. Indien de verklaring geen privé-gebruik wordt ingetrokken of indien de werknemer niet doet blijken dat de auto op kalenderjaarbasis voor niet meer dan 500 kilometer voor privé-doeleinden is gebruikt, wordt de verschuldigde belasting, voorzover nodig in afwijking van artikel 20, tweede lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen, nageheven van de werknemer. (…)”.

Beoordeling privégebruik

Het Hof sluit zich aan bij het oordeel van de Rechtbank voor het jaar 2010 dat belanghebbende niet het vereiste bewijs heeft geleverd dat hij in dit jaar niet meer dan 500 kilometer voor privédoeleinden met de aan hem door de werkgever voor het verrichten van werkzaamheden ter beschikking gestelde personenauto heeft gereden. Belanghebbende heeft geen enkel feitelijk verweer gevoerd tegen de door Inspecteur geconstateerde rit die niet in de rittenadministratie bleek te zijn verantwoord, behoudens dat “er sprake kan zijn van een eenvoudige vergissing in de datum van de enige privé-rit”. Hij heeft geen toelichting gegeven op de mogelijke “vergissing”. Ook anderszins heeft belanghebbende geen bewijs bijgebracht die de stelling schraagt dat hij de ter beschikking gestelde auto’s voor niet meer dan 500 kilometer voor privédoeleinden zou hebben gebruikt. Het Hof volgt derhalve het oordeel van de Rechtbank dat belanghebbende niet heeft doen blijken dat hij in 2010 de maximale afstand van 500 kilometer voor privé-doeleinden niet heeft overschreden.

Met de stelling dat de Inspecteur heeft gehandeld in strijd met de Wbp, de richtlijnen van het College, artikel 8 van het EVRM dan wel met artikel 441B van het Wetboek van Strafrecht heeft belanghebbende bedoeld te stellen dat de Inspecteur de hiervoor in 2.4 vermelde informatie op basis van de ANPR-technologie onrechtmatig heeft gebruikt als bewijs en dat dit derhalve buiten beschouwing dient worden gelaten. Het gebruik van de informatie op basis van de ANPR-technologie is volgens belanghebbende onvoldoende omgeven met waarborgen ter bescherming van de fundamentele rechten op eerbiediging van het privéleven en op bescherming van persoonsgegevens tegen ernstige inmengingen zijdens de overheid.

Het Hof stelt vast dat het inherent is aan het door belanghebbende indienen van de verklaring geen privégebruik, zoals hiervoor omschreven in 4.4, dat de persoonlijke levenssfeer van belanghebbende wordt geraakt. Door het indienen van de verklaring dient belanghebbende immers een administratie bij te houden van de met de auto voor privédoeleinden verreden kilometers. De wetgever heeft dit vorm gegeven in de in het voormelde artikel 13bis, vijftiende lid, Wet LB, geformuleerde (zware) bewijslast. Desgevraagd door de Inspecteur dient belanghebbende te doen blijken dat hij met de auto minder dan 500 kilometer voor privédoeleinden heeft gereden. Elk tegenbewijs van de Inspecteur voor de door hem gestelde onjuistheid van de overgelegde administratie raakt per definitie de privésfeer van belanghebbende. Het Hof stelt vast dat belanghebbende zelf heeft gekozen voor de fiscale faciliteit door indiening van de verklaring geen privégebruik en daarmee controle over het privédomein toelaat. Hij had, zeker gelet op het nadien gereden aantal kilometers met de auto voor privédoeleinden, ook kunnen kiezen voor het niet aanvragen van de verklaring geen privégebruik. Dit alles laat onverlet dat het uitoefenen van controle in voormelde zin een inbreuk vormt op het recht van belanghebbende zich met de auto vrijelijk te bewegen waarheen hij wenst. Het vormt daarmee een inmenging van het openbaar gezag in privé leven van belanghebbende.

Kort gezegd komt de werkwijze van de Belastingdienst in deze neer op het volgende. De Belastingdienst maakt medegebruik van ANPR-camera’s van de politie; deze staan opgesteld op een aantal doorgaande wegen. Naar de Inspecteur ter zitting mededeelde, werden de foto’s vanaf 2010 tot 1 september 2014, zonder enige bewerking door de politie, per week doorgezonden. Vanaf 1 september 2014 zijn de foto’s zonder enige tussenkomst van de politie “real-time” doorgezonden naar de Belastingdienst. Deze samenwerking met de politie is neergelegd in het tot de stukken behorende “CONVENANT BELASTINGDIENST-POLITIE INZAKE MEDEGEBRUIK VAN DE ANPR-CAMERA’S VAN DE POLITIE”. De Belastingdienst, aldus de Inspecteur, filtert de gegevens en vernietigt de “no-hits” direct. Van de ontvangen gegevens wordt ongeveer 60% vernietigd en 40% wordt gebruikt voor controle-doeleinden, zoals onder meer het bepalen of er terecht geen bijtelling met betrekking tot het privégebruik van de auto plaatsvindt. De voor controle-doeleinden geselecteerde gegevens worden door de Belastingdienst gedurende 7 jaren bewaard. Er is overleg met het College. De werkwijze van het verzamelen en gebruik van ANPR-informatie is in 2010 gemeld aan het College, conform de Beleidsregel CBP richtsnoeren ANPR van 14 juli 2009, aldus de Inspecteur. Het gebruik van de ANPR-gegevens is gebonden aan strikte regels en de gegevens zijn niet beschikbaar voor derden.

Belanghebbende stelt dat het gebruik van de met ANPR-technologie verworven gegevens in strijd is met de Wbp, omdat het gebruik niet noodzakelijk zou zijn. Het Hof verstaat de stelling aldus dat het gebruik niet proportioneel is in relatie tot het doel (de controle van de rittenadministratie). Belanghebbende heeft zijn stelling niet gespecificeerd noch nader onderbouwd, behoudens verwijzing naar een kopie van een persbericht van EenVandaag van 28 oktober 2014. Het Hof wijst de grief af. In het kader van het voorliggende belastinggeschil is toetsing van de voormelde werkwijze van de Inspecteur aan de Wbp niet aan de orde nu dit de bevoegdheid van de belastingrechter te buiten gaat. Bij de behandeling hierna van de door belanghebbende gestelde schending van artikel 8 EVRM zal nader worden ingegaan op het proportionaliteitsvereiste.

Het Hof concludeert dat de Inspecteur voldoende wettelijke grondslag heeft de gegevens op basis van de ANPR-technologie te gebruiken voor controle van het privégebruik van de aan belanghebbende ter beschikking gestelde auto’s.

Belanghebbende stelt dat de Inspecteur heeft gehandeld in strijd met artikel 8 EVRM. Het Hof heeft reeds geconcludeerd dat het gebruik van gegevens op basis van ANPR-technologie in het onderhavige geval in beginsel een inbreuk vormt op de privacy van belanghebbende. Deze inbreuk ingevolge artikel 8 EVRM is gerechtvaardigd indien deze bij wet is voorzien en noodzakelijk is in het belang van – in dit verband – het economisch welzijn van het land. Gelet op het in 4.11 overwogene, stelt het Hof voorop dat een voldoende wettelijke grondslag aanwezig is voor gebruik van de met ANPR-technologie gegenereerde gegevens ter controle van het privégebruik van de aan belanghebbende ter beschikking gestelde auto’s.

De in 4.4 weergegeven wettelijke bepalingen en de indiening van de verklaring van geen privégebruik betekenen een substantiële fiscale verlichting van de belastingdruk voor belanghebbende. Het past binnen een dergelijk systeem dat de Belastingdienst controle uitoefent op nakoming van de voorwaarden waar de faciliteit aan moet voldoen. Gelet op het grootschalige karakter van het verlenen van verklaringen van geen privégebruik, de beperkte mogelijkheden tot controle hiervan en het grote budgettaire belang dat hiermee voor de Staat is gemoeid, ligt het voor de hand om deze controle zo efficiënt mogelijk in te richten. Naar het oordeel van het Hof is de informatievergaring op basis van de ANPR-technologie proportioneel bezien in het licht van het doel, te weten, in het kader van richtige belastingheffing, onder meer het controleren van rittenadministraties. Het alternatief zou zijn dat de Belastingdienst investeert in andere dure technieken en mogelijk een groter beslag aan ambtenaren nodig heeft om andere controlemogelijkheden te exploreren. Het moge duidelijk zijn dat het toepassen van andere controletechnieken en inzet van menskracht evenzovele inbreuken op de privacy van belanghebbende zouden vormen en evenzeer belastend zouden zijn voor de burger. Belanghebbende heeft op geen enkele wijze aangegeven op welke wijze de voormelde controle goedkoper en minder belastend voor hem zou kunnen worden ingericht. Het Hof concludeert dat getoetst aan proportionaliteit noch aan subsidiariteit in relatie tot artikel 8 EVRM, het gebruik van de van de met ANPR-technologie verkregen gegevens in de onderhavige casus verbiedt.

Belanghebbende heeft in verband met zijn beroep op schending van artikel 8 EVRM gewezen op het arrest van het HvJEU van 8 april 2014, C-293/12 en C-594/12, waarin de Richtlijn 2006/24EG van het Europees Parlement van 15 maart 2006 ongeldig is verklaard. Deze richtlijn betreft de bewaring van gegevens die zijn gegenereerd of verwerkt in verband met het aanbieden van openbare beschikbare elektronische communicatiediensten of van openbare communicatienetwerken en tot wijziging van richtlijn 2002/58/EG. Belanghebbende heeft slechts in zeer algemene termen verwezen naar het voormelde arrest. Het Hof merkt op dat het arrest beperkt is tot het bewaren van gegevens uit elektronische communicatiediensten, derhalve slechts een deelhandeling betreffend, namelijk het bewaren, en bovendien een ander soort gegevens betreft als die onderwerp zijn in het onderhavige geschil. Desalniettemin kunnen aanwijzingen van het HvJEU in het voormelde arrest hun werking hebben in de onderhavige casus.

Aan belanghebbende is over het jaar 2010 en 2011 ingevolge artikel 67c, eerste lid, van de AWR, in samenhang met paragraaf 24, vijfde lid, van het Besluit Bestuurlijke Boeten 1998 (hierna: BBBB) een verzuimboete opgelegd van 100% van de boetegrondslag (de nageheven LB). Ter zitting heeft de Inspecteur zich op het standpunt gesteld dat de boete telkens dient te worden gematigd tot 25%. De Inspecteur heeft zich met betrekking tot beide belastingtijdvakken op het standpunt gesteld dat belanghebbende grove schuld heeft aan het niet betalen van belasting over het privégebruik van de aan hem in dat tijdvak ter beschikking gestelde auto’s. In zijn arrest van 23 juni 1976, nr. 17 879, BNB 1976/199 heeft de Hoge Raad grove schuld omschreven als “een in laakbaarheid aan opzet grenzende omstandigheid”.

Het Hof is van oordeel dat belanghebbende met het overleggen van een onjuiste kilometeradministratie door ten minste 1 privérit in 2010 en ten minste 5 privéritten in 2011 niet in de administratie op te nemen, doelbewust de Inspecteur op het verkeerde been heeft willen zetten om belastingheffing te ontgaan. Hij heeft hiermee in zo grote mate onzorgvuldig gehandeld dat hem een ernstig verwijt kan worden gemaakt en het aan zijn grove schuld is te wijten dat aanvankelijk te weinig belasting is geheven.

De slotsom is dat het hoger beroep gegrond is voor wat betreft de boetes, ongegrond voor het overige en dat dient te worden beslist zoals hierna is vermeld.

Nu de uitspraak van de Rechtbank wordt vernietigd, dient de Inspecteur aan belanghebbende het door hem ter zake van de behandeling van het beroep bij de Rechtbank en het hoger beroep bij het Hof betaalde griffierecht ten bedrage van € 42 respectievelijk € 118, derhalve in totaal € 160, te vergoeden.

Nu het door belanghebbende ingestelde hoger beroep gegrond is, acht het Hof termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen tot betaling van een tegemoetkoming in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het bezwaar, het beroep bij de Rechtbank en het hoger beroep bij het Hof redelijkerwijs heeft moeten maken.

Het Hof stelt deze tegemoetkoming, mede gelet op het bepaalde in het Besluit proceskosten bestuursrecht, op 2 (punten) x € 244 (waarde per punt) x 1 (factor gewicht van de zaak) (bezwaar), plus 1 (punt) x € 490 (waarde per punt) x 1 (factor gewicht van de zaak) (Rechtbank) plus 1 (punt) x € 490 x 1 (factor gewicht van de zaak) (Hof) is € 1.468.

Gesteld noch gebleken is dat belanghebbende overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten als bedoeld in artikel 1 van het Besluit proceskosten bestuursrecht heeft gemaakt.