Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 30-01-2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:302, 13-01079
Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 30-01-2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:302, 13-01079
Gegevens
- Instantie
- Gerechtshof 's-Hertogenbosch
- Datum uitspraak
- 30 januari 2015
- Datum publicatie
- 6 maart 2015
- ECLI
- ECLI:NL:GHSHE:2015:302
- Zaaknummer
- 13-01079
Inhoudsindicatie
Belanghebbende erft van overleden echtgenoot (onder meer) tegoeden op een verzwegen buitenlandse bankrekening. Over de verkrijging was aanvankelijk geen aanslag opgelegd, omdat de omvang, na pensioenimputatie, onder de voor echtgenoten geldende vrijstelling bleef. Nadat belanghebbende op grond van de inkeerregeling het buitenlandse tegoed had aangegeven, legt de Inspecteur een navorderingsaanslag in het recht van successie op met gebruikmaking van de verlengde navorderingstermijn van artikel 16, lid 4, AWR. In geschil is (A) of de Inspecteur bij het voorbereiden en opleggen van de navorderings¬aanslag voldoende voortvarend gehandeld heeft, (B) belanghebbende het bedrag van de voor echtgenoten geldende vrijstelling geheel in mindering brengen kan brengen op de buitenlandse verkrijging en (C) of belanghebbende recht heeft op een vergoeding van immateriële schade wegens de lange duur van het bezwaar en/of het (hoger) beroep?
Hof: het Europeesrechtelijke vereiste dat de Inspecteur bij het voorbereiden en opleggen van een aanslag voldoende voortvarend handelt, geldt ook voor aanslagen in het recht van successie. De voortvarendheidstoets vangt aan op het moment dat de belastingautoriteiten aanwijzingen hebben ontvangen over in het buitenland aangehouden vermogen. Dat is in het onderhavige geval het moment dat belanghebbende de inspecteur IB verzocht om toepassing van de inkeerregeling. Daaraan kan niet afdoen dat deze inspecteur binnen de organisatie van de belastingdienst niet belast was met regelen van navorderingsaanslagen in het recht van successie.
Het Hof onderschrijft de oordelen van de Rechtbank dat (a) de Inspecteur de omvang van de erfrechtelijke verkrijging alleen kon vaststellen als hij beschikte over de tot aan de datum van overlijden van erflater verschuldigde bedragen aan IB/PVV en vermogensbelasting, (b) dat deze bedragen werden vastgesteld door de inspecteur IB en dat de Inspecteur met het opleggen van de navorderingsaanslag in het recht van successie mocht wachten tot hij de relevante bedragen van de inspecteur IB had ontvangen, (c) dat de inspecteur IB bij het verzamelen van de relevante gegevens voldoende voortvarend gehandeld had en (d) dat vervolgens de Inspecteur de navorderingsaanslag in het recht van successie eveneens met voldoende voortvarendheid heeft vastgesteld.
Het Hof verwerpt de stelling van belanghebbende dat de Inspecteur de navorderingsaanslag terstond, zo nodig onder het innemen van een “maximumpositie” had kunnen opleggen, om deze later eventueel ambtshalve te verminderen. Het Hof oordeelt voorts dat de Inspecteur de navorderingsaanslag juist heeft berekend, en dat de wijze waarop de echtgenotenvrijstelling werd toegepast niet een vermomde navordering over het binnenlands vermogen inhoudt.
De Rechtbank heeft belanghebbendes verzoek om een schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn terecht afgewezen, omdat vanaf het moment van ontvangst van het bezwaarschrift door de Inspecteur tot het moment waarop de Rechtbank uitspraak deed, minder dan twee jaren zijn verstreken. Het is niet relevant of de Rechtbank om tot een snelle afdoening te komen, gekozen heeft voor een mondelinge in plaats van een schriftelijke uitspraak. Evenmin is van belang dat belanghebbende na de uitspraak nog geruime tijd op het proces-verbaal van het verhandelde ter zitting heeft moeten wachten.
Uitspraak
Team belastingrecht
Meervoudige Belastingkamer
Kenmerk: 13/01079
Uitspraak op het hoger beroep van
[belanghebbende],
wonende te [woonplaats], hierna: belanghebbende,
tegen de uitspraak van de Rechtbank Zeeland-West Brabant te Breda (hierna: de Rechtbank) van 5 september 2013, nummer AWB 13/1521 in het geding tussen
belanghebbende,
en
de inspecteur van de Belastingdienst Oost Brabant/[vestigingsplaats],
hierna: de Inspecteur,
met betrekking tot de hierna te noemen navorderingsaanslag in het recht van successie.
1 Ontstaan en loop van het geding
De Inspecteur heeft aan belanghebbende een navorderingsaanslag in het recht van successie opgelegd ten bedrage van € 9.437, met als dagtekening 20 september 2011. Belanghebbende heeft daartegen op regelmatige wijze bij brief met dagtekening 23 september 2011 bezwaar gemaakt. Bij uitspraak op bezwaar van 29 januari 2013 heeft de Inspecteur het bezwaar afgewezen en de navorderingsaanslag gehandhaafd.
Belanghebbende is van deze uitspraak in beroep gekomen bij de Rechtbank. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van de Rechtbank van belanghebbende een griffierecht geheven van € 44. De Rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard.
Tegen deze uitspraak heeft belanghebbende hoger beroep ingesteld bij het Hof. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van belanghebbende een griffierecht geheven van € 118. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.
De zitting heeft plaatsgehad op 6 november 2014 te Arnhem. De zaken geregistreerd bij het Hof onder de nummers 13/01079 en 13/01080 zijn met toestemming van partijen tegelijkertijd behandeld. Verschenen en gehoord zijn de heer [A], als gemachtigde van belanghebbende, alsmede, namens de Inspecteur, de heer [B].
Belanghebbende heeft op de zitting een pleitnota voorgedragen en kopieën daarvan overhandigd aan het Hof en aan de wederpartij.
Het Hof heeft het onderzoek gesloten.
Van de zitting is geen proces-verbaal opgemaakt.
2 Feiten
Belanghebbende was in gemeenschap van goederen gehuwd met de heer [E] (erflater) en heeft krachtens erfrecht verkregen door diens overlijden op 18 februari 2002.
De door belanghebbende krachtens erfrecht verkregen vermogensbestanddelen die zich binnen Nederland bevonden (“binnenlandse vermogensbestanddelen”) hadden een waarde van € 45.821. Daarnaast was sprake van een fictieve verkrijging van € 256.318. De totale waarde van de “binnenlandse” verkrijging bedroeg derhalve € 302.139.
De vrijstelling voor echtgenoten bedroeg € 467.848. Na een vermindering met de pensioenimputatie resteerde van deze vrijstelling een bedrag van € 329.649. Het bedrag van de vrijstelling was dus hoger dan het bedrag van de verkrijging, zodat geen aanslag in het recht van successie werd opgelegd.
Met dagtekening 29 december 2009 stuurde (de toenmalige gemachtigde van) belanghebbende een brief aan de Inspecteur, waarin zij verzocht om toepassing van de inkeerregeling zoals beschreven in artikel 67n van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) in verband met een in België bij de KBC bank aangehouden bankrekening. Belanghebbende en haar echtgenoot hadden deze bankrekening niet eerder aangegeven voor de inkomstenbelasting of vermogensbelasting.
Vervolgens vond een mondeling en schriftelijk overleg plaats tussen de met de heffing van inkomstenbelasting belaste inspecteur (hierna: de inspecteur IB) en belanghebbende. De inspecteur IB stelde vragen en vroeg bewijsstukken met als doel de herkomst en de precieze omvang van het (overige) buitenlandse vermogen te achterhalen. In het kader van die onderhandelingen heeft de inspecteur IB aan belanghebbende een vaststellingsovereenkomst ter ondertekening aangeboden.
Gedagtekend 11 juli 2011 schrijft de inspecteur IB aan de toenmalige gemachtigde van belanghebbende een brief bevattende de volgende passages:
“Ik heb in 2010 meerdere gesprekken met u en mevrouw [belanghebbende] afzonderlijk gevoerd over dit verzoek inkeerregeling buitenlands vermogen. Het bedrag waarvoor mevrouw [belanghebbende] het inkeerverzoek heeft gedaan, stemt niet overeen met de bedragen die u had opgegeven voor de inkeerregeling.
Informatie
Mevrouw [belanghebbende] had slechts informatie (van een gedeelte van de saldi) op de (buitenlandse) rekening(en) verstrekt. Deze rekeningen betreffen zowel een spaarrekening als een effectenrekening. Het saldo van de Belgische rekening was aanzienlijk hoger dan gespaard zou kunnen zijn. Er moest volgens mijn berekening geld gestort zijn uit een op dat moment voor mij onbekende bron.
In het eerste gesprek verklaarde mevrouw [belanghebbende] dat zij niet begreep waar dit bedrag vandaan kwam. Haar overleden echtgenoot regelde altijd de financiële zaken. Mevrouw bemoeide zich daar niet mee. Na veel heen en weer gepraat verklaarde mevrouw [belanghebbende] uiteindelijk dat zij, samen met wijlen haar echtgenoot, het geld uit de kluis op de Belgische rekening heeft gestort.
(…)
Mevrouw [belanghebbende] heeft het geld dat, volgens haar verklaring, thuis in de kluis lag in gedeelten naar de bank in België gebracht. Het geld dat zich in de kluis lag was volgens haar afkomstig van:
- in 1966 gestart met ongeveer ƒ 5000
- in 1971 een huis verkocht met ongeveer ƒ 10.000 winst
- in 1974 een huis verkocht met ongeveer ƒ 50.000 winst
- [diverse schenkingen en erfenissen; Hof]
- (…)
Ik heb een verklaring, gedagtekend 24 oktober 2010, ontvangen van de broer van mevrouw [belanghebbende], waarin hij verklaart dat (…) geregeld giften in geld zijn overgemaakt (…) vanwege haar ouders (…)
Van bovenstaande verklaring zijn geen schriftelijke bewijsstukken of bankstortingen voor handen.
(…)
Slotconclusie
Tot op heden hebben wij de aangeboden vaststellingsovereenkomst (dagtekening 4 april 2011) niet ondertekend retour ontvangen.
Bij de totstandkoming van de vaststellingsovereenkomst ben ik, om tot een oplossing te komen, belastingplichtige op een aantal punten tegemoet gekomen. Vanwege het feit dat ik deze niet tijdig ondertekend retour heb ontvangen, trek ik hierbij dit gedane aanbod in. Dit betekent dat, voor wat betreft de zaken die niet zijn aangetoond, ik uit ga van de maximumpositie (vanwege omkering bewijslast dient belastingplichtige het bewijs te leveren).
Ontbreken bewijs
- Mevrouw [belanghebbende] heeft niet aangetoond dat er in haar woning (…) een kluis aanwezig is. Ik ben er voor de vaststellingsovereenkomst vanuit gegaan dat het geld ook daadwerkelijk uit “een kluis” afkomstig was. Nu mevrouw [belanghebbende] weigert de vaststellingsovereenkomst te ondertekenen zie ik mij genoodzaakt mijn toezeggingen, die ik in het kader van de vaststellingsovereenkomst heb gedaan, in te trekken.
- Vanwege het ontbreken van schriftelijke bewijsstukken van de van familie afkomstige schenkingen en verklaringen hieromtrent, stel ik dat het hier in het buitenland aangehouden tegoeden betreffen waarop jaarlijkse rendementen behaald zijn.”.
Vervolgens legde de inspecteur IB met dagtekening 24 september 2011 navorderingsaanslagen op voor de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) over de jaren 1997 tot en met 2005, en voor de vermogensbelasting over de jaren 1998 tot en met 2000.
De Inspecteur heeft op basis van die gegevens bij belanghebbende voor het successierecht per 18 februari 2002 een verkrijging aangenomen van in het buitenland aangehouden vermogensbestanddelen (“buitenlandse vermogensbestanddelen”) ter grootte van € 121.088. Dit bedrag is 50% (het erfdeel van belanghebbende) van het saldo op de Belgische bankrekening, zijnde € 276.500, verminderd met de huwelijkse helft van de verschuldigde IB/PVV, zijnde € 34.324.
Belanghebbendes totale verkrijging krachtens erfrecht kwam daarmee uit op € 423.227, namelijk de som van de binnenlandse vermogensbestanddelen ter grootte van € 302.139 en de buitenlandse vermogensbestanddelen ter grootte van € 121.088. Deze bedragen zijn tussen partijen niet in geschil. Na aftrek van de voor echtgenoten geldende vrijstelling van € 329.649 resteerde een belastbare verkrijging van € 93.578.
Met dagtekening 20 september 2011 heeft de Inspecteur de navorderingsaanslag in het recht van successie opgelegd ten bedrage van € 9.437.
Tot het dossier behoort een door de Inspecteur opgesteld document met als opschrift “Chronologisch overzicht dossier mw. [belanghebbende], bsn [nummer]”. Dit overzicht heeft de volgende inhoud.
|
“30 december 2009 |
ontvangst inkeerverzoek van 29 december 2009 ([F] advocaten belastingadviseurs) enkelvoudige brief met beperkte toelichting en bereidheid tot het verstrekken van nadere info |
|
31 december 2009 |
brief insp. ontvangstbevestiging |
|
10 februari 2010 |
uitdraai BVR tbv identiteit en competentie |
|
15 februari 2010 |
brief insp. verzoek nadere informatie |
|
april 2010 |
ontvangst brief 31-3-2010 met bescheiden toelichting en bijlagen: prints Excel bestand, afschriften van bankbescheiden (eindejaars‑overzichten) |
|
9 april 2010 |
prints IBS aangiftegegevens 1997-2003 prints ABS aangiften 2004-2008 |
|
28 mei 2010 |
prints IBS (raadplegen biljetten) |
|
In dit verband is het van belang te melden dat de behandelend ambtenaar, mevrouw [G] begin juni 2010 betrokken is geraakt bij een verkeersongeval en daardoor de rest van juni geheel en de maand juli slechts gedeeltelijk werkzaamheden heeft kunnen verrichten. Eerst na de vakantieperiode is de verdere boordeling in september 2010 opgepakt. |
|
|
24/27 september 2010 |
diverse prints RIS 2000-2009, ABS aangifte 2009 |
|
15 oktober 2010 |
afspraak mw [H] |
|
18 oktober 2010 |
brief insp. toezending overzichten |
|
25 oktober 2010 |
belanghebbende heeft tel. cont. opgenomen met verzoek om een gesprek print IKB |
|
26 oktober 2010 |
afspraak 13.30u gesprek met belanghebbende ontvangst schriftelijke verklaring broer belanghebbende |
|
5 november 2010 |
telefonisch contact met hr. [K] |
|
8 november 2010 |
interne mail S&S |
|
11 november 2010 |
brief insp. aan belanghebbende inzake successierecht |
|
15 november 2010 |
brief insp. aan belanghebbende met concept vastst. afspraken en berekeningen |
|
8 december 2010 |
e-mail aan mw. [H] inz. Termijnverlenging |
|
8 december 2010 |
brief gemachtigde [A] inz. akkoord termijnverlenging |
|
9 december 2010 |
e-mail van mw. [H] bevestiging akkoord termijnverlenging (tevens schriftelijke bevestiging) |
|
13 december 2010 |
e-mail naar gemachtigde [A] met afschrift brief 13 december 2010 |
|
13 december 2010 |
e-mail autoreply |
|
11 januari 2011 |
telefoongesprek met mw. [H] |
|
18 januari 2011 |
bronbelasting beoordeeld |
|
11 februari 2011 |
ontvangst brief mw. [H] (10-2-2011) reactie op concept vastst. afspraken |
|
februari maart 2011 |
beoordelen/nieuwe berekeningen |
|
18 maart 2011 |
telefonisch contact gezocht met mw. [H]; niet aanwezig |
|
22 maart 2011 |
opnieuw gebeld |
|
1 april 2011 |
telefoongesprek met mw. [H] |
|
4 april 2011 |
interne e-mail met S&S nadere berekening successierecht tevens brieven uitgezonden naar mw. [H] inz: met herziene berekening S&S/ successierecht |
|
22 april 2011 |
aangepaste vaststelling afspraken en berekeningsbladen telefoongesprek met mw. [H] inz. berekening successierecht en kapitaalverzekering |
|
28 april 2011 |
getracht mw. [H] te bellen, niet aanwezig e-mail naar mw. [H] en cc intern |
|
15 juni 2011 |
getracht mw. [H] te bellen, niet aanwezig |
|
11 juli 2011 |
Brief insp. aan mw. [H] inz. inkeer en nieuwe berekeningsbladen |
|
24 augustus 2011 |
administratieve handeling opleggen navorderingsaanslagen |
|
24 september 2011 |
dagtekening pen-navorderingen IH 1997 t/m 2005 en VB 1998 t/m 2000 |
|
25 augustus 2011 |
Ingezonden Apeldoorn in ABS navorderingen IH 2006 t/m 2008 verwerkt; definitieve aanslagen IH 2009 en 2010 |
|
22 november 2011 |
brief ontvangstbevestiging en behandeling bezwaarschriften |
|
13 januari 2012 |
[A] gebeld/gesproken; aangegeven in gesprek te willen gaan. Belt zelf voor eventuele afspraak |
|
22 maart 2012 |
brief gestuurd aan [A] inzake de behandeling diverse bezwaarschriften; in de gelegenheid gesteld contact met de heer [L] op te nemen om een planning te maken voor de afhandeling van de diverse dossiers/bezwaarschriften, waaronder deze bezwaarschriften. |
|
22 maart 2012 tot nu toe |
geen reactie ontvangen”. |
3 Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen
Het geschil betreft de antwoorden op de volgende vragen:
(A) Heeft de Inspecteur bij het voorbereiden en opleggen van de navorderingsaanslag voldoende voortvarend gehandeld?
(B) Kan belanghebbende het bedrag van de in 2.3 bedoelde vrijstelling ad € 329.649 geheel in mindering brengen op de buitenlandse verkrijging, zodat per saldo de buitenlandse verkrijging nihil bedraagt?
(C) Heeft belanghebbende recht op een vergoeding van immateriële schade wegens de lange duur van het bezwaar en/of het (hoger) beroep?
Belanghebbende is van mening dat vraag A ontkennend, en vragen B en C bevestigend, moeten worden beantwoord. De Inspecteur is telkens de tegenovergestelde opvatting toegedaan.
Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken en hetgeen zij ter zitting hebben aangevoerd.
Ter zitting hebben zij, zakelijk weergegeven, het volgende aangevoerd.
Belanghebbende
- -
-
Ik stel in mijn pleitnota dat uit het chronologisch overzicht dat de Inspecteur heeft overgelegd, blijkt, dat na 11 november 2010 geen gegevens meer zijn ontvangen door de belastingdienst en dat tussen de periode van 11 november 2010 en 20 september 2011 een periode is verstreken van ruim 10 maanden zonder dat dit op enigerlei wijze steekhoudend kan worden verklaard. Desgevraagd deel ik het Hof mede dat ik niet betwist dat de in het chronologisch overzicht vermelde handelingen hebben plaatsgevonden, maar ik stel dat de handelingen in de door mij genoemde 10 maanden niet relevant of noodzakelijk waren. De Inspecteur had gewoon zelf de aanslag kunnen berekenen en opleggen. Immers, na 11 november 2010 zijn er geen nieuwe gegevens verstrekt die de Inspecteur heeft gebruikt bij het vaststellen van de navorderingsaanslag.
- -
-
Ik heb de Inspecteur steeds gevraagd om een kopie van de navorderingsaanslag. Die heeft hij nooit overgelegd. Bij de Rechtbank heeft hij medegedeeld dat er een “beschikking geen aanslag” is afgegeven. Nu legt de Inspecteur in hoger beroep een kopie van de navorderingsaanslag over. Dat vind ik onbegrijpelijk. Als de Inspecteur over een dergelijke kopie beschikte, waarom heeft hij die dan niet eerder overgelegd? Ik stel mij op het standpunt dat de thans in hoger beroep overgelegde kopie valselijk is opgemaakt. Ik stel mij op het standpunt dat er nimmer een navorderingsaanslag is opgelegd.
- -
-
Ik heb gesteld dat ik met de inspecteur IB heb onderhandeld over een compromis voor de navorderingsaanslagen IB/PVV en vermogensbelasting en dat hij daarbij heeft erkend dat hij niet voortvarend gehandeld heeft. Dat compromis is tot stand gekomen. De erkenning van niet-voortvarendheid heeft ook te gelden voor de inspecteur die de onderhavige navorderingsaanslagen in het recht van successie heeft opgelegd.
- -
-
Ik heb het niet over het compromisvoorstel dat de inspecteur IB heeft gedaan tijdens de bezwaarfase en dat hij bij brief van 11 juli 2011 heeft ingetrokken. Ik heb het over compromisonderhandelingen die plaatsvonden nadien, tijdens de beroepsfase. De inspecteur IB constateerde dat we beiden een procesrisico liepen omdat de jurisprudentie over het voortvarendheidscriterium nog niet was uitgekristalliseerd zoals nu. Ik heb mijn cliënt toen aangeraden om een compromis te sluiten.
- -
-
De inspecteur IB heeft aldus erkend dat hij niet zeker was van zijn zaak met betrekking tot de vraag of hij voortvarend gehandeld had. Dat houdt een erkenning in.
- -
-
Wat betreft mijn verzoek tot vergoeding van immateriële schade wegens de lange duur van de procedure, neem ik het standpunt in dat de Rechtbank opzettelijk snel gehandeld heeft en gekozen heeft voor een mondelinge uitspraak om net binnen de termijn van twee jaar te kunnen blijven. De Rechtbank heeft aldus geprobeerd de regeling voor vergoeding van immateriële schade te omzeilen.
- -
-
Verder betwist ik dat het geschil binnen twee jaar is beëindigd, omdat ik niet tegelijkertijd met het proces-verbaal van de uitspraak het proces-verbaal van het verhandelde ter zitting heb ontvangen. Ik heb de Rechtbank herhaaldelijk om toezending van dat proces-verbaal moeten vragen. De Rechtbank heeft hiermee gehandeld in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Het Hof houdt mij voor dat de Rechtbank niet een bestuursorgaan is. Ik verzoek het Hof mijn klacht zo te verstaan, dat ik vind dat de Rechtbank in strijd heeft gehandeld met beginselen van een behoorlijke procesorde of behoorlijke rechtspraak. Dat rechtvaardigt toekenning van een vergoeding voor immateriële schade.
De Inspecteur
- -
-
Ik weerspreek met klem dat de door mij in hoger beroep ingebrachte kopie van de navorderingsaanslag een vervalsing is. De belastingdienst doet niet aan vervalsingen. Ik weet niet waarom de kopie niet eerder is overgelegd. Ik weet ook niet waarom in de uitspraak van de Rechtbank staat dat de Inspecteur zou hebben gezegd dat een “beschikking geen aanslag” is afgegeven. Ik was niet persoonlijk aanwezig bij de Rechtbank, dat was een voorganger van mij.
- -
-
Het dossier heeft op geen enkel moment “dood in de kast gelegen”. De belastingdienst heeft voortvarend gehandeld. Ik verwijs naar het chronologisch overzicht.
- -
-
Het komt regelmatig voor dat men een procesrisico “afkoopt” door het sluiten van een fiscaal compromis. Dat is wat de inspecteur IB hier gedaan heeft. Dat betekent niet dat hij erkend zou hebben dat hij niet voldoende voortvarend heeft gehandeld. Het dossier biedt voor die stelling geen enkele aanknopingspunt.
Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de navorderingsaanslag en vergoeding van door haar gestelde immateriële schade. De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.