Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 11-09-2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:3527, 14/00971
Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 11-09-2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:3527, 14/00971
Gegevens
- Instantie
- Gerechtshof 's-Hertogenbosch
- Datum uitspraak
- 11 september 2015
- Datum publicatie
- 17 september 2015
- ECLI
- ECLI:NL:GHSHE:2015:3527
- Formele relaties
- Eerste aanleg: ECLI:NL:RBZWB:2014:6382, (Gedeeltelijke) vernietiging en zelf afgedaan
- Zaaknummer
- 14/00971
Inhoudsindicatie
Art. 11 Wet op de omzetbelasting. Acupunctuur vrijgesteld voor de omzetbelasting.
Uitspraak
Team belastingrecht
Meervoudige Belastingkamer
Kenmerk: 14/00971
Uitspraak op het hoger beroep van
de Inspecteur van de Belastingdienst,
hierna: de Inspecteur,
en op het incidentele hoger beroep van
[belanghebbende] ,
wonende te [woonplaats] ,
hierna: belanghebbende,
tegen de uitspraak van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant (hierna: de Rechtbank) van 16 september 2014, nummer AWB 14/1866, in het geding tussen
belanghebbende,
en
de Inspecteur,
betreffende de na te noemen voldoening op aangifte.
1 Ontstaan en loop van het geding
Belanghebbende heeft op 29 april 2013 op aangifte € 918 aan omzetbelasting voldaan voor het tijdvak 1 januari 2013 tot en met 31 maart 2013. Na tegen de voldoening gemaakt bezwaar heeft de Inspecteur bij uitspraak het bezwaar afgewezen.
Belanghebbende is van deze uitspraak in beroep gekomen bij de Rechtbank. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van de Rechtbank van belanghebbende een griffierecht geheven van € 165. De Rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar vernietigd, een teruggaaf van omzetbelasting verleend tot een bedrag van € 850, de Inspecteur veroordeeld in de proceskosten en gelast dat de Inspecteur het griffierecht aan belanghebbende vergoedt.
Tegen deze uitspraak heeft de Inspecteur hoger beroep ingesteld bij het Hof. Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.
Belanghebbende heeft incidenteel hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de Rechtbank. De Inspecteur heeft het incidentele hoger beroep beantwoord.
Op grond van artikel 8:58 van de Algemene wet bestuursrecht heeft belanghebbende vóór de zitting nadere stukken ingediend. Deze stukken zijn in afschrift verstrekt aan de wederpartij.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgehad op 6 mei 2015 te ‘s‑Hertogenbosch. Aldaar zijn toen verschenen en gehoord belanghebbende, en zijn gemachtigden de heer [A] en de heer [B] , tot bijstand vergezeld van de heer [C] , bestuurslid van de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging en de heer [D] , alsmede, namens de Inspecteur, de heer [E] en de heer [F] .
Belanghebbende heeft te dezer zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de wederpartij. De Inspecteur heeft verklaard geen bezwaar te hebben tegen overlegging van twee brieven.
Het Hof heeft aan het einde van de zitting het onderzoek gesloten.
Van de zitting is een proces-verbaal opgemaakt, dat in afschrift aan partijen is verzonden.
2 Feiten
Op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting zijn in deze zaak de volgende feiten en omstandigheden voor het Hof komen vast te staan:
Belanghebbende verricht al meer dan 25 jaren diensten op het gebied van de natuurgeneeskunde onder de naam [G] (hierna: de praktijk). Belanghebbende is uit dien hoofde ondernemer in de zin van artikel 7 van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet OB 1968).
Aanvankelijk verrichtte belanghebbende zijn diensten als natuurgeneeskundig therapeut, maar sinds belanghebbende op 4 november 1991 zijn artsexamen aan de Rijksuniversiteit Limburg (thans: Universiteit Maastricht) succesvol heeft afgelegd, als arts. Belanghebbende is als (basis)arts ingeschreven in het bij de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (hierna: Wet BIG) ingestelde register (hierna: BIG-register).
Belanghebbende heeft verder diverse opleidingen, nascholingen en cursussen met goed gevolg voltooid, waaronder, op 4 mei 1996, de postacademische acupunctuuropleiding Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging (hierna: NAAV). De NAAV is een beroepsorganisatie van (tand)artsen die hun medische achtergrond aanvullen met acupunctuur. De NAAV behartigt de belangen van zowel patiënten als leden. Het lidmaatschap van de NAAV staat alleen open voor BIG geregistreerde (tand)artsen die een specialistische acupunctuurstudie hebben afgerond. Zij zijn in het bezit van een Acupunctuurdiploma, behaald aan een door de NAAV erkende opleidingsstichting of opleidingsinstituut. Belanghebbende is lid van de NAAV (onder registratienummer [nummer] ).
Belanghebbende heeft een informatiefolder, waarin, voor zover te dezen van belang, het volgende is vermeld:
‘Vanuit deze praktijk levert hij al meer dan 25 jaar diensten op het gebied van patiëntvriendelijke gezondheidszorg, aanvankelijk als natuurgeneeskundig therapeut, maar sinds 1991 als arts. In 1996 behaalde hij het NAAV-C diploma van de acupunctuuropleiding voor artsen. Sindsdien is hij ook lid van de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging (NAAV).
De [G] draagt nog altijd de naam waaronder [belanghebbende] zijn praktijk ooit begon, al zijn door de jaren heen de activiteiten geëvalueerd tot wat ze nu zijn.
[G] is een consultatieve artsenpraktijk. Dit betekent dat u er niet - zoals in een huisartsenpraktijk - vast staat ingeschreven, maar dat u er op uw eigen initiatief een artsenconsult kunt afspreken voor behandeling van uw klacht, voor een second opinion, voor een keuring of om andere redenen waarom u een consult van dokter [belanghebbende] zou wensen. Wanneer u bent ingeschreven in de artsenpraktijk van dokter [belanghebbende] vervangt dit dus niet uw inschrijving in de praktijk van uw huisarts. Hoewel huisartsen, specialisten, fysiotherapeuten en andere zorgprofessionals wel patiënten naar dokter [belanghebbende] doorverwijzen, is zo'n verwijzing niet vereist. U kunt ook op geheel eigen initiatief een afspraak maken voor een consult met dokter [belanghebbende] . Met uw toestemming kan terugkoppeling met uw huisarts of specialist plaatsvinden.
Behandeling van de mens in plaats van een klacht op zichzelf
In onze artsenpraktijk worden ten dienste van patiënten zoveel als mogelijk is natuurlijke methoden toegepast.
Er zijn veel dokterswachtkamers waar een bordje aan de muur hangt waarop te lezen staat “Eén klacht per consult”. Dokter [belanghebbende] werkt nadrukkelijk niet volgens dat principe. Een mens is niet een samenraapsel van weefsels en organen en een zieke mens kan niet worden vereenvoudigd tot één enkele klacht of een samenraapsel van een groepje symptomen.
Daarom zijn belangrijke uitgangspunten van consulten bij dokter [belanghebbende] :
* Tijd en rust voor de patiënt
* Niet een klacht behandelen, maar een mens met klachten
* Vriendelijke, zachtaardige onderzoeks– en behandelmethoden
* Zoveel mogelijk stimuleren van het natuurlijke vermogen tot genezing dat iedere mens in zich draagt
* In gezamenlijke verantwoordelijkheid zoeken naar het beste (liefst natuurlijke) alternatief
Klachten zullen dan ook zo mogelijk steeds in ruim verband worden bekeken en besproken. Voor een eerste consult plant dokter [belanghebbende] steeds een uur tijd voor u in, voor vervolgconsulten in principe een half uur, tenzij meer tijd nodig of wenselijk lijkt te zijn. Uiteraard zal dokter [belanghebbende] u indien nodig naar uw huisarts, specialist of andere zorgprofessional door– of terugverwijzen indien uw gezondheidstoestand dat vereist of beter voor u is dan een behandeling binnen de mogelijkheden die dokter [belanghebbende] u zelf kan bieden.
Soorten behandeling
Dokter [belanghebbende] is arts. Al zijn diensten aan patiënten vloeien daaruit voort.
U kunt een consult bij dokter [belanghebbende] afspreken indien ...
* u een klacht heeft waaraan u geholpen wenst te worden
* u een klacht heeft waarover u de visie van dokter [belanghebbende] wenst te vernemen
* u zich door een arts moet of wilt laten keuren
Of het nu onderzoek of behandeling betreft, het zal— met in acht neming van de eerder genoemde uitgangspunten — steeds geschieden op ‘dokterswijze’. Dokter [belanghebbende] legt bij de behandeling evenwel vaak accenten op gebieden die bij andere dokters waar niet meer vanzelfsprekend aan bod komen, zoals aandacht voor (gezonde) voeding, leefstijl en gewoonten, de sociale context, medische voorgeschiedenis enzovoort. In samenspraak met de patiënt wordt gezocht naar het meest geschikte alternatief uit de reeks van alle mogelijke voorliggende behandelmethoden.
Ooracupunctuur en acupunctuur gerelateerde therapieën zijn de belangrijkste behandelwijzen die door dokter [belanghebbende] vanuit zijn acupunctuur-specialisatie kan toepassen. Dit zijn moderne richtingen in de wereld van de acupunctuur en zijn volop in ontwikkeling.
Ooracupunctuur - Op de oorschelp zijn punten te vinden die in relatie staan met andere delen van het lichaam. Door onderzoek aan het oor kunnen klachten vaak in een breder verband worden begrepen. Via de oorschelp kunnen klachten (en hun breder verband) worden beïnvloed door geëigende punten te stimuleren met (acupunctuurnaald-)prikjes, laser of ander licht, massage, injecties, enzovoort. (De bekendste ooracupunctuurbehandeling is wel de hulp bij stoppen met roken.)
Acupunctuur gerelateerde therapieën - Ook elders op het lichaam zijn afspiegelingen van ‘de inwendige mens’ te vinden, te onderzoeken en te behandelen. Er kan worden behandeld met acupunctuurnaalden, laser of ander licht, injecties, massages, elektrische stimulatie, enzovoort. Ook kunnen er passende oefeningen worden voorgeschreven.
Medicamenteuze en overige ondersteuning - Naast voornoemde methoden horen ook adviezen op het gebied van voeding (al dan niet in de vorm van kruiden– of andere voedingspreparaten), eetgewoonten, lifestyle, lichaamsbeweging en uiteraard ook het adviseren of voorschrijven van geneesmiddelen tot de behandelmogelijkheden. Bij het voorschrijven van medicamenten zoekt dokter [belanghebbende] bij voorkeur naar de vriendelijkste, minst schadelijke mogelijkheden (waaronder ook homeopatische geneesmiddelen). Toepassing van preparaten maakt veelal wezenlijk deel uit van de behandeling met ooracupunctuur of acupunctuur gerelateerde therapieën.
Vermeld moet worden dat de hierboven beschreven en door dokter [belanghebbende] toegepaste behandelwijzen — net als vormen van complementaire en/of ‘alternatieve’ geneeswijzen – (nog) niet algemeen wetenschappelijk aanvaard zijn. Waar dat allengs wèl meer het geval is wordt daaraan in landen om ons heen praktisch gevolg gegeven door acupunctuur een plaats te geven binnen de zorg en zorgvergoedingsystemen. Nederland loopt hierin helaas nog erg achter bij internationale ontwikkelingen.’.
Belanghebbende is tevens als docent werkzaam, bij onder meer:
- NAAV Education en Research Foundation: Postacademische opleiding acupunctuur voor artsen, specialisatie Auriculo-acupunctuur,
- Shenzhou Open University of Traditional Chinese Medicine te Amsterdam, Crbko-geregistreerd onderwijs op hbo-niveau tot opleiding therapeuten acupunctuur en TCM, medische basiskennis pathologie.
Belanghebbendes acupunctuurbehandelingen zijn diensten die de diagnose, de behandeling en, voor zoveel mogelijk, de genezing van ziekten of gezondheidsproblemen als ook de bescherming, het behoud of het herstel van de gezondheid van de mens tot doel hebben.
Belanghebbendes acupunctuurbehandelingen worden ongeveer door 70% van de zorgverzekeraars vergoed, afhankelijk van de voorwaarden van de (aanvullende) zorgverzekering. De vergoeding wordt door de zorgverzekeraars niet rechtstreeks aan de behandelaar betaald, maar aan de patiënten op declaratiebasis. Er zijn zorgverzekeraars, die onderscheid maken tussen arts-acupuncturisten en acupuncturisten, die geen arts zijn. Sommige zorgverzekeraars betalen voor behandelingen door arts-acupuncturisten een hogere vergoeding dan voor behandelingen door acupuncturisten, die geen arts zijn.
Belanghebbende voldeed tot 1 januari 2013 voor zijn acupunctuurbehandelingen geen omzetbelasting. Met ingang van 1 januari 2013 is de vrijstelling van omzetbelasting voor de gezondheidskundige verzorging van de mens als bedoeld in artikel 11, eerste lid, onderdeel g, ten eerste, van de Wet OB 1968 gewijzigd. Sinds deze wetswijziging voldoet belanghebbende omzetbelasting over de vergoeding voor zijn acupunctuurbehandelingen.
Belanghebbende heeft over het eerste kwartaal 2013 € 918 aan omzetbelasting op aangifte voldaan. Het beroep strekt tot teruggaaf van € 850 omzetbelasting (€ 1.051 aan omzetbelasting over de omzet van € 5.005 verminderd met de daaraan toe te rekenen voorbelasting van € 201).
De Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (hierna: KNMG) heeft in een notitie ‘De arts en niet-reguliere behandelwijzen’ van april 2008, voor zover te dezen van belang, het volgende opgenomen:
• Niet-reguliere behandelwijzen worden op verschillende manieren aangeduid en omschreven. Gangbaar zijn begrippen als ‘alternatieve’ en ‘complementaire’ geneeskunde. Beide begrippen kunnen echter tot misverstanden aanleiding geven. Ook termen als ‘geneeskunde’ of ‘geneeswijzen’ kunnen verwarring oproepen. De KNMG is dan ook van mening dat moet worden gesproken van ‘reguliere’ en ‘niet reguliere’ ‘behandelwijzen’.
• Met reguliere behandelwijzen wordt in dit standpunt gedoeld op methoden van diagnostiek, preventie en behandeling die gebaseerd zijn op de kennis, vaardigheden en ervaring die nodig zijn om de artsentitel te behalen en te behouden, die algemeen door de beroepsgroep worden aanvaard en deel uitmaken van de professionele standaard. Niet-reguliere behandelwijzen zijn methoden van diagnostiek en behandeling die buiten deze omschrijving vallen.
• Het is inherent aan de ontwikkeling van de medische wetenschap dat experimentele behandelwijzen plaatsvinden waarvan wetenschappelijk onderzocht moet worden of ze resultaat hebben. De KNMG beschouwt dergelijke experimentele behandelwijzen alleen dan als reguliere behandelwijzen als ze gebaseerd zijn op erkende wetenschappelijke paradigma’s en worden toegepast binnen het wettelijk toetsingskader en de normen en uitgangspunten van medisch wetenschappelijk onderzoek.
(…)
Specifieke normen voor artsen
(…)
Gedragsregel 1.7: “Het is de arts niet toegestaan geneeswijzen toe te passen met voorbijgaan aan methoden ter diagnostiek en behandeling welke algemeen in de medische wereld zijn aanvaard.”
• Artsen zijn zich er voortdurend van bewust dat de diagnostiek, behandelwijzen en adviezen die zij aanbieden zijn omgeven met het gezag van de opleiding tot arts/specialist en de artsen- dan wel specialistentitel.
• Voor elke medische behandeling dient een volgens de professionele standaard gestelde (voorlopige) medische diagnose het uitgangspunt te zijn.
• Artsen richten zich in hun diagnostiek en behandeling naar het best beschikbare wetenschappelijke bewijs, gecombineerd met hun klinische expertise en rekening houdend met de wensen, verwachtingen en ervaringen van de patiënt.
• Artsen dienen de patiënt te informeren over de effectiviteit, aard, duur en (neven)effecten van een behandeling. Als de arts (mede) een niet-reguliere behandelwijze overweegt, maakt de arts naar de patiënt toe een duidelijk onderscheid tussen reguliere en niet-reguliere behandelwijzen.
• Indien op grond van de stand van de wetenschap geen uitspraken gedaan kunnen worden over de effectiviteit, duur en (neven)effecten van een door de arts voorgestelde of door de patiënt gevraagde behandelwijze, dan informeert de arts de patiënt hierover.
• (…)
• Een patiënt die geïndiceerde reguliere behandelwijzen afwijst en niet-reguliere behandelwijzen overweegt, wordt door de arts gewezen op de mogelijke gevaren voor diens gezondheidstoestand van het uit- of afstellen van reguliere behandelwijzen. Volhardt de patiënt desondanks in de afwijzing van reguliere behandelwijzen, of zijn er geen reguliere behandelwijzen (meer) beschikbaar, dan biedt de arts geen behandelwijzen aan die de patiënt schade zouden kunnen berokkenen. Schade moet in dit kader breed opgevat worden. Naast directe fysieke schade die inherent is aan de behandeling, wordt onder schade ook verstaan: het 4 bieden van valse hoop op genezing of verbetering van de klachten; het geven van onjuiste of incomplete informatie over de werkzaamheid van een behandeling; het niet of niet-tijdig inzetten, of afraden van methoden van diagnostiek en behandeling die binnen de beroepsgroep algemeen zijn aanvaard; het ontkennen of ontkrachten van op reguliere wijze tot stand gekomen medische bevindingen betreffende de patiënt (zoals een regulier gestelde diagnose). Te allen tijde blijft het tot de verantwoordelijkheid van de arts behoren om de patiënt te wijzen op het belang van reguliere behandelwijzen en daarnaar steeds te verwijzen.’.
Belanghebbende is als arts onderworpen aan het medisch tuchtrecht.
Aan de universiteit in Groningen kan in de bachelor fase een keuzevak ‘Complementaire en Alternatieve Geneeswijzen’ worden gevolgd, waarvan de omschrijving, voor zover te dezen van belang, het volgende is:
Inhoud
U maakt kennis met vijf alternatieve geneeswijzen aan de hand van drie thema's:
- integratie van reguliere geneeskunde en alternatieve geneeswijzen
- het helingsproces en de rol van het patiëntencontact
- effectiviteit
Inleidingen over de theorie en praktijk van vijf alternatieve methodes, (acupunctuur, homeopathie, natuurgeneeswijze, neuraal therapie, orthomanuele geneeskunde) bereiden u voor op het bijwonen van het spreekuur van met deze methoden werkende artsen. Tevens komen enkele algemene onderwerpen aan de orde: Wetenschappelijke aspecten en evidence based medicine, het placebo ofwel contextueel effect, psycho-somatische geneeskunde en.'lntegrative Medicine'. Enkele onderdelen komen op interactieve wijze aan de orde.
Tijdens de praktijkstages helpen observatieopdrachten, nabesprekingen en een stageverslag bij het terugkoppelen van de stof van het theoretische deel. In dit stageverslag en met een werkstuk over een onderwerp naar keuze reflecteert u tevens over uw ervaringen en kijkt u terug naar de betekenis van dit keuzeproject persoonlijke profilering voor uw beroepsmotivatie en beroepskeuze. De meeste deelnemers aan voorgaande edities van dit programma wilden een basis hebben om hun patiënt op geïnformeerde wijze te kunnen adviseren inzake complementaire geneeswijze. Met dit keuzeproject krijgt u de instrumenten in handen waarmee u zich een oordeel kunt vormen over de besproken complementaire en alternatieve geneeswijzen en wat zij voor de patiënt kunnen betekenen.
Doelstellingen
- kennismaking met de denkwijze en praktijk van complementaire en alternatieve geneeswijzen
- een indruk krijgen van de mogelijkheden van vijf alternatieve geneeswijzen. Er zijn praktijkstages in acupunctuur, homeopathie, manuele geneeskunde, natuurgeneeswijze en neuraal therapie
- leren kennen van de mogelijkheden om als regulier arts kennis van alternatieve geneeswijzen in het eigen medisch handelen te integreren
- meer zicht krijgen op de plaats die alternatieve geneeswijzen kunnen hebben in uw beroepsmotivatie en beroepskeuze’.
Aan de universiteit in Utrecht kan in de bachelor fase een keuzevak complementaire zienswijzen in de zorg worden gevolgd. Dit keuzevak heeft als doel ‘een bijdrage te leveren aan de algemene academische vorming van de student door kennismaking met verschillende mensbeelden in de zorg en verschillende visies op gezondheid, ziekte en behandeling’.
3 Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen
Het geschil betreft het antwoord op de volgende vragen:
I. Zijn de door belanghebbende verrichte acupunctuur behandelingen vrijgesteld van omzetbelasting ingevolge artikel 11, lid 1, aanhef en onderdeel g, ten eerste, onderdeel a van de Wet OB 1968?
II. Zo vraag I ontkennend moet worden beantwoord: Zijn de door belanghebbende verrichte acupunctuur behandelingen vrijgesteld van omzetbelasting op grond van Unierecht, in het bijzonder art. 132, lid 1, aanhef, onderdeel c van de Richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november 2006 betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de toegevoegde waarde (hierna: BTW-richtlijn)?
III. Zo vragen I en II ontkennend moeten worden beantwoord: Zijn de door belanghebbende verrichte acupunctuur behandelingen vrijgesteld van omzetbelasting op grond van het Besluit van de staatsecretaris van Financiën van 14 mei 2013, nr. BLKB/2013/810, St.crt. 2013, 13136 (hierna: het Besluit)?
IV. Zo vragen I tot en met III ontkennend moeten worden beantwoord: Is sprake van discriminatie op grond van levensbeschouwing als bedoeld in art. 26 van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten (hierna: IVBPR) of art. 14 van het Europees verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele vrijheden (hierna: EVRM), zodat de door belanghebbende verrichte acupunctuur behandelingen vrijgesteld moeten worden van omzetbelasting?
V. Heeft belanghebbende recht op vergoeding van de kosten van bezwaar en is sprake van bijzondere omstandigheden als bedoeld in artikel 2, lid 3, van het Besluit proceskosten bestuursrecht, die aanleiding zouden moeten geven tot vergoeding van de werkelijk door belanghebbende gemaakte kosten voor de behandeling van het bezwaar?
VI. Is sprake van bijzondere omstandigheden als bedoeld in artikel 2, lid 3, van het Besluit proceskosten bestuursrecht, die aanleiding zouden moeten geven tot vergoeding van de werkelijk door belanghebbende gemaakte kosten voor de behandeling van het beroep bij de Rechtbank en van het hoger beroep bij het Hof?
Belanghebbende is van mening dat deze vragen bevestigend moeten worden beantwoord. De Inspecteur is de tegenovergestelde opvatting toegedaan.
Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden, welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken, van al welke stukken de inhoud als hier ingevoegd moet worden aangemerkt. Voor hetgeen hieraan ter zitting is toegevoegd, wordt verwezen naar het van deze zitting opgemaakte proces-verbaal.
De Inspecteur concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en tot ongegrondverklaring van het bij de Rechtbank ingestelde beroep. Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank, vernietiging van de uitspraak op bezwaar, tot een teruggaaf van hetgeen op aangifte is voldaan tot een bedrag van € 850 en tot vergoeding van de werkelijke kosten van bezwaar en de werkelijke proceskosten.