Hoge Raad, 10-01-2001, AA9389, 34973

Hoge Raad der Nederlanden

D e r d e K a m e r

Aan belanghebbende is over het tijdvak 1989 tot en met 1992 een naheffingsaanslag in de omzetbelasting opgelegd tot een bedrag van f 4.509.142,-- aan enkelvoudige belasting en f 146.806,-- aan verhoging. Na door belanghebbende daartegen gemaakt bezwaar, heeft de Inspecteur bij gezamenlijke uitspraak de naheffingsaanslag verminderd tot f 3.413.794,-- aan enkelvoudige belasting, en de verhoging volledig kwijtgescholden.

Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen bij het Hof, dat het beroep gegrond heeft verklaard, de uitspraak heeft vernietigd en de naheffingsaanslag heeft verminderd tot f 3.195.070,-- aan enkelvoudige belasting. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

Zowel belanghebbende als de Staatssecretaris heeft tegen ’s Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. De beroepschriften in cassatie zijn aan dit arrest gehecht en maken daarvan deel uit.

Belanghebbende heeft bij vertoogschrift het beroep van de Staatssecretaris bestreden.

De Advocaat-Generaal J.W. van den Berge heeft op 23 juni 2000 geconcludeerd tot vernietiging van de uitspraak van het Hof en tot bevestiging van de uitspraak van de Inspecteur.

Belanghebbende heeft schriftelijk op die conclusie gereageerd.

3.1.1. Aan belanghebbende zijn in het naheffingstijdvak diensten verricht door merchant- en investmentbankers, waaronder ondernemingen te Londen en New York, welke diensten verband hielden met de verwerving van of deelneming in buitenlandse ondernemingen door belanghebbende. In sommige gevallen gaf belanghebbende opdracht een geschikte overname- of fusiekandidaat te zoeken, in andere gevallen gaf belanghebbende de opdracht de overname van of de fusie met een beoogde onderneming te begeleiden. De omvang en de aard van de diensten van de betrokken merchant- en investmentbankers verschilden van geval tot geval. Tot die werkzaamheden kunnen worden gerekend:

het management van het aankoopproces;

het bepalen van de acquisitiedoelen;

het bepalen van de marktwaarde van een beoogde deelneming en het uitvoeren van waardeanalyses;

de advisering met betrekking tot de wijze waarop de koop kan plaatsvinden met inbegrip van de formele aspecten en voorwaarden;

het adviseren bij onderhandelingen en het voeren van onderhandelingen met vertegenwoordigers en adviseurs van potentiële verkopers;

het coördineren van alle bij een eventuele koop te verrichten activiteiten en het voorbereiden van de daarvoor benodigde documenten.

Bij het verrichten van de werkzaamheden maken merchant- en investmentbankers gebruik van adviesdiensten van derden, zoals accountants, belastingadviseurs en juristen.

4.2. Artikel 6, lid 2, letter d, onder 3°, van de Wet moet worden uitgelegd in overeenstemming met de overeenkomstige bepaling in artikel 9, lid 2, letter e, derde streepje, van de Zesde richtlijn. Blijkens het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 16 september 1997, Von Hoffmann, C-145/96, Jurispr. 1997, I-4870, moet bij de beantwoording van de vraag of een dienst valt onder de omschrijving “diensten verricht door raadgevende personen, ingenieurs, adviesbureaus, advocaten, accountants en andere soortgelijke diensten” eerst worden onderzocht of de ter discussie staande dienst, in casu de door belanghebbende ontvangen dienst van merchant- en investmentbankers, een dienst is die deel uitmaakt van de diensten die hoofdzakelijk en gewoonlijk worden verricht in het kader van de genoemde beroepen. Voor een bevestigend antwoord op die vraag is niet voldoende dat bepaalde werkzaamheden, ook al is dit een meerderheid, overeenkomen, doch dient te worden gelet op enerzijds het doel van de diensten die hoofdzakelijk en gewoonlijk in het kader van de in artikel 6, lid 2, letter b, onder 3°, van de Wet genoemde beroepen worden verricht, en anderzijds het doel van de onderzochte dienst.

Het Hof heeft dit laatste doel in onderdeel 5.3 van zijn uitspraak - ter motivering van zijn oordeel dat geen sprake is van bemiddeling bij de aan- en verkoop van aandelen - omschreven als het tot stand brengen van overeenstemming tussen de betrokken partijen ten aanzien van de overname van of de fusie met een andere onderneming. In onderdeel 5.5 van zijn uitspraak heeft het Hof dit doel - hier in het kader van zijn oordeel over het wezen van de onderhavige diensten - wederom omschreven als een dienst gericht op het tot stand brengen van volledige overeenstemming tussen de bij een fusie of overname betrokken partijen.

Het Hof heeft in aanmerking genomen dat ook (afdelingen van) accountants- en belastingadvieskantoren diensten als de onderhavige verrichten. In het laatste ligt echter niet besloten dat accountants of adviesbureaus deze diensten gewoonlijk als een van hun hoofdactiviteiten verrichten. Naar van algemene bekendheid is, behoort een - kort gezegd - makelaarsactiviteit op het terrein van bedrijfsovernames en bedrijfsfusies niet tot de diensten die hoofdzakelijk en gewoonlijk in het kader van een van de in artikel 6, lid 2, letter d, onder 3°, van de Wet met name genoemde beroepen worden verricht. In zoverre zijn, naar redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar is, artikel 9, lid 2, letter e, derde streepje, van de richtlijn en voormelde wetsbepaling derhalve niet van toepassing op de onderhavige diensten.

5.2. Voorzover het middel het hiervóór in 5.1 eerst vermelde oordeel bestrijdt, faalt het op de grond genoemd in onderdeel 4.5 van de conclusie van de Advocaat-Generaal. Voorzover het middel betoogt dat de diensten van ratingbureaus als soortgelijk aan de diensten van accountants zijn aan te merken omdat bij beide het primaire doel is om op basis van onderzoek van de financiële administratie een analyse te maken van de financiële positie, miskent het dat in ’s Hofs oordelen, die in zoverre in cassatie niet worden bestreden, besloten ligt dat met de toekenning van een rating wordt beoogd te voorzien in een behoefte die niet reeds wordt vervuld door de beschikbaarheid van jaarrekeningen en door een beoordeling door een accountant van de kwaliteit daarvan. Het middel faalt derhalve ook in zoverre.

Voor het overige faalt het middel eveneens. Zulks behoeft, gezien artikel 101a van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu het middel in zoverre niet noopt tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

De Hoge Raad:

verwerpt het beroep van de Staatssecretaris;

vernietigt op het beroep van belanghebbende de uitspraak van het Hof, behoudens de beslissingen omtrent het griffierecht en omtrent de proceskosten;

vernietigt de uitspraak van de Inspecteur en vermindert de naheffingsaanslag tot f 2.621.557,-- ;

gelast dat door de Staatssecretaris van Financiën aan belanghebbende wordt vergoed het door deze ter zake van de behandeling van haar beroep in cassatie verschuldigd geworden griffierecht ten bedrage van f 315,-- ;

veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op f 5.680,-- voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.