Hoge Raad, 27-06-2003, ECLI:NL:HR:2003:BI7987 AH8791, 36909

gewezen op het beroep in cassatie van X te Z tegen de uitspraak van het Gerechtshof te Amsterdam van 19 januari 2001, nr. 99/01333, betreffende na te melden aanslag in een baatbelasting van de gemeente Hoorn.

1. Aanslag, bezwaar en geding voor het Hof

2. Geding in cassatie

3. Beoordeling van 's Hofs uitspraak naar aanleiding van de middelen en ambtshalve

3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

3.1.1. Belanghebbende is eigenaar van de onroerende zaak a-straat 1 te Z. In dit pand wordt een horecabedrijf uitgeoefend.

De kosten van uitvoering van de werkzaamheden worden begroot op ƒ 895.000,00. Eind augustus 1996 hebben wij bij de provincie een bijdrage van ƒ 447.500,00 in het kader van het Stadsvernieuwingsfonds aangevraagd. Via een in te voeren baatbelasting, te verdelen over 12 panden, zou een bedrag van ƒ 90.000,00 opgebracht moeten worden. Dan resteert nog een bedrag van ƒ 357.500,00. Hiervan kan een bedrag van ƒ 40.000,00 gedekt worden uit het budget dat is ontstaan binnen de post wegbeheer, als gevolg van uitstel van onderhoud. Het dan nog overblijvende bedrag kan worden gedekt uit de post bijzondere vervangingsinvesteringen."

3.1.4. Twaalf aan de Rode Steen gelegen of grenzende onroerende zaken die op de in artikel 2, lid 1, van de Verordening genoemde peildatum 1 juni 1997 een horecabestemming of een winkelbestemming hadden, zijn door de gemeente in de baatbelasting betrokken. Er zijn geen aanslagen opgelegd ter zake van de aan de Rode Steen gelegen onroerende zaken die eigendom zijn van de gemeente Hoorn, te weten Rode Steen 8 (De Waag), Rode Steen 9 (Ridderikhoff toneelcostumes), Rode Steen 14 (politiebureau), Rode Steen 15 (Rozekruizers Genootschap) en Rode Steen 16-17 (Westfries Museum). Voorts is de aan de Grote Noord gelegen bioscoop met zijgevel aan de Rode Steen evenmin aangeslagen.

3.2. Het Hof heeft (ambtshalve) geoordeeld dat in de Verordening en de daarbij behorende bijlage op voldoende duidelijke wijze de onroerende zaken waarom het gaat, zijn aangeduid. Middel 3, dat dit oordeel bestrijdt met het betoog dat de aanduiding van het gebate gebied onvoldoende is omdat alleen de voorgevels van de gebate onroerende zaken zijn aangeduid, faalt. 's Hofs oordeel geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en kan, als verweven met waarderingen van feitelijke aard, voor het overige in cassatie niet op zijn juistheid worden getoetst. Het behoefde ook geen nadere motivering.

3.5. Tegen dit oordeel richt zich middel 1 met het betoog dat het Hof ten onrechte heeft beslist dat het bezwaarschrift moet worden geacht alleen te zijn gericht tegen de tot ƒ 1043,29 verminderde jaarlijkse aanslag en niet tegen het oorspronkelijk bedrag van ƒ 7500 van de primaire aanslag, tevens zijnde de contante waarde van de vervangende reeks aanslagen.

3.6. Het middel voert terecht aan dat het Hof met zijn oordeel heeft miskend dat ingevolge artikel 6:19 in verbinding met artikel 6:18 van de Algemene wet bestuursrecht een bezwaar wordt geacht mede te zijn gericht tegen een nieuw besluit dat door een bestuursorgaan is genomen na intrekking van een besluit waartegen bezwaar aanhangig is, dit tenzij het nieuwe besluit aan het bezwaar geheel tegemoet komt, hetgeen zich blijkens de stukken van het geding hier niet voordoet. Onder intrekking van een besluit als hier bedoeld moet worden begrepen vernietiging van de aanslag naar aanleiding van een verzoek als bedoeld in artikel 222, lid 5, van de Gemeentewet (vgl. HR 13 december 2000, nr. 35346, BNB 2001/56). Het vorenstaande brengt echter, anders dan het middel betoogt, niet mee dat het nieuwe besluit, te weten de aanslag ten bedrage van ƒ 1043,29, een belang vertegenwoordigt gelijk aan de contante waarde van de in artikel 6, lid 1, van de Verordening bedoelde reeks van tien jaarlijkse aanslagen. Tegen elke latere, jaarlijks, opgelegde aanslag staat telkens weer in volle omvang bezwaar en beroep open, bijvoorbeeld ook wat betreft de vraag of de onderhavige zaak al dan niet terecht in de heffing van de baatbelasting is betrokken (vgl. HR 8 juli 1997, nr. 31183, BNB 1997/293). Middel 1 kan derhalve, ofschoon gedeeltelijk gegrond, niet tot cassatie leiden.

3.7. Het Hof heeft voorts geoordeeld dat, hoewel de bioscoop mogelijk een horecabestemming zou kunnen krijgen, deze onroerende zaak naar de toestand op de peildatum 1 juni 1997 niet was gebaat bij de tot stand te brengen voorzieningen of althans in zo geringe mate daarbij baat had, dat het buiten de heffing laten van die zaak niet leidt tot een willekeurige of onredelijke belastingheffing van de onroerende zaken die wel in de belastingheffing zijn betrokken.

3.8. Voormeld oordeel geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en kan, als verweven met waarderingen van feitelijke aard, voor het overige in cassatie niet op zijn juistheid worden getoetst. Het is ook niet onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd. Voorzover middel 2 is gericht tegen voormeld oordeel, faalt het derhalve.

3.9. Middel 2 keert zich voor het overige tegen 's Hofs oordelen (a) dat de aan de Rode Steen gelegen onroerende zaken die eigendom zijn van de gemeente en die door de voorzieningen zijn gebaat, om praktische redenen buiten de heffing kunnen worden gelaten, (b) dat dit in het bijzonder geldt nu, gelet op de in onderdeel 3.5 van zijn uitspraak opgenomen cijfers, niet aannemelijk is dat indien alle aan de Rode Steen gelegen gemeentelijke eigendommen, ongeacht de vraag of zij inderdaad gebaat zijn bij de getroffen voorzieningen, wel in de heffing zouden zijn betrokken, niet zou zijn voldaan aan het voorschrift van artikel 222, lid 1, van de Gemeentewet dat de opbrengst van de belasting niet mag uitgaan boven de aan de voorzieningen verbonden lasten, en (c) dat aan dit oordeel niet afdoet dat de onroerende zaken die het hier betreft alle dan wel ten dele door de gemeente commercieel worden geëxploiteerd.

3.10. In cassatie moet, nu het Hof de juistheid van de desbetreffende stellingen van belanghebbende in het midden heeft gelaten, veronderstellenderwijs ervan worden uitgegaan dat de onroerende zaken aan de Rode Steen die eigendom zijn van de gemeente, op 1 juni 1997 alle door de in de Verordening genoemde voorzieningen waren gebaat.

3.12. In het Bekostigingsbesluit is het gedeelte van de kosten dat via de heffing van een baatbelasting zou worden omgeslagen over de genothebbenden krachtens eigendom, bezit of beperkt recht van de onroerende zaken die door de voorzieningen zouden worden gebaat, vastgesteld - zonder enig voorbehoud ten aanzien van dat bedrag - op ƒ 90.000.

3.14. In artikel 5 van de Verordening is de belasting per onroerende zaak bepaald op ƒ 7500. Aldus zou alleen dan het bedrag van ƒ 90.000, vastgesteld in het Bekostigingsbesluit, niet worden overschreden indien het aantal onroerende zaken ter zake waarvan volgens de Verordening in beginsel baatbelasting verschuldigd is, niet meer dan twaalf zou bedragen; in beginsel, omdat bij deze toets geen rekening dient te worden gehouden met de mogelijkheid dat de aan de voorzieningen verbonden lasten ter zake van een of meer onroerende zaken krachtens overeenkomst worden voldaan, noch met de mogelijkheid dat volgens de verordening verschuldigde baatbelasting in feite, op grond van beleid of fouten bij de uitvoering, niet wordt geheven. Het Hof heeft vastgesteld dat in het onderhavige geval in feite ter zake van twaalf zaken is geheven. Indien echter ook de aan de Rode Steen gelegen onroerende zaken die eigendom zijn van de gemeente, door de voorzieningen zijn gebaat, is ingevolge de Verordening ook ter zake daarvan baatbelasting verschuldigd door de gemeente als eigenaar. Dan overschrijdt het volgens de Verordening in totaal te heffen bedrag aan baatbelasting het totaal van de te verhalen kosten van ƒ 90.000, vastgesteld in het Bekostigingsbesluit.

3.15. Een overschrijding als hiervoor bedoeld brengt niet mede dat de Verordening in haar geheel onverbindend is, maar slechts dat de tariefstelling onverbindend is voorzover daardoor het uit het Bekostigingsbesluit voortvloeiende maximum wordt overtroffen. De sanctie op overschrijding van dat maximum dient immers niet verder te gaan dan nodig is om de in het Bekostigingsbesluit gelegen waarborg tot zijn recht te doen komen.

3.16. Uit het vorenoverwogene volgt dat het Hof niet in het midden had mogen laten of de aan de Rode Steen gelegen onroerende zaken die eigendom zijn van de gemeente, op 1 juni 1997 gebaat waren bij de in de Verordening genoemde voorzieningen. Bij een bevestigend antwoord op die vraag moet immers de tariefstelling van de Verordening worden gecorrigeerd, hetgeen leidt tot verlaging van de onderwerpelijke aanslagen.

3.17. Het Hof heeft bovendien aan het slot van onderdeel 6.12 van zijn uitspraak de mogelijkheid opengelaten dat, in het geval dat de aan de Rode Steen gelegen onroerende zaken van de gemeente op de peildatum gebaat waren bij de voorzieningen, het ontbreken in de Verordening van een tariefdifferentiatie naar de mate waarin de onderscheiden onroerende zaken door de voorzieningen zijn gebaat, leidt tot een willekeurige en onredelijke belastingheffing die de wetgever met het toekennen van de bevoegdheid tot heffing van baatbelasting niet op het oog kan hebben gehad. Ook in verband daarmede had het Hof niet in het midden mogen laten of, en zo ja, in welke mate, deze eigendommen van de gemeente gebaat waren in de zin van de Verordening.

3.18. Gelet op het onder 3.12 tot en met 3.17 overwogene kan 's Hofs uitspraak niet in stand blijven. Verwijzing moet volgen. Middel 2 behoeft voor het overige geen behandeling.

4. Proceskosten

B en W zullen worden veroordeeld in de kosten van het geding in cassatie. Door het verwijzingshof zal worden beoordeeld of aan belanghebbende voor de kosten van het geding voor het Hof een vergoeding dient te worden toegekend.

5. Beslissing

Dit arrest is gewezen door de vice-president E. Korthals Altes als voorzitter, en de raadsheren L. Monné, P.J. van Amersfoort, A.R. Leemreis en C.J.J. van Maanen, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier A.I. Boussak-Leeksma, en in het openbaar uitgesproken op 27 juni 2003.