Hoge Raad, 07-11-2003, AI0341, C02/163HR

7 november 2003

Eerste Kamer

Nr. C02/163HR

JMH/MD

Eiseres tot cassatie - verder te noemen: de gemeente - heeft bij exploit van 10 december 1997 verweerster in cassatie - verder te noemen: GIK - gedagvaard voor de rechtbank te 's-Gravenhage en gevorderd:

1. GIK te veroordelen om aan de gemeente te betalen de gemaakte kosten van onderzoek, schoonmaak en informatie tot een bedrag van ƒ 269.963,02, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 17 september 1997 tot aan de dag der algehele voldoening;

2. GIK te veroordelen om aan de gemeente te betalen de verdere, te maken kosten van onderzoek, schoonmaak en informatie aan omwonenden, op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 17 september 1997 tot aan de dag der algehele voldoening, en

3. GIK te veroordelen in de kosten van het geding.

GIK heeft de vorderingen bestreden.

De rechtbank heeft bij vonnis van 3 februari 1999 de vorderingen afgewezen.

Tegen dit vonnis heeft de gemeente hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te 's-Gravenhage.

Bij akte ter terechtzitting van het hof van 3 april 2000 heeft de gemeente haar vordering vermeerderd tot een bedrag van ƒ 274.843,97.

Bij arrest van 24 augustus 2000 heeft het hof het bestreden vonnis van de rechtbank bekrachtigd.

Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.

Tegen het arrest van het hof heeft de gemeente beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

GIK heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.

De conclusie van de Advocaat-Generaal J. Spier strekt tot verwerping van het beroep.

3.2 Het hof heeft, evenals de rechtbank, voormelde vraag ontkennend beantwoord en op die grond de hiervoor onder 1 vermelde vorderingen van de gemeente afgewezen. Die vorderingen berustten op een aantal grondslagen. Daarvan is er in cassatie - in aanmerking genomen dat onderdeel 1 van het middel bij de schriftelijke toelichting is ingetrokken - nog slechts één van belang: GIK heeft onrechtmatig jegens de gemeente gehandeld door geen genoegzame maatregelen te nemen om de asbestverontreiniging te voorkomen, dan wel de asbestcementdeeltjes te verwijderen uit de woonwijk en van de sportvelden waar ze waren neergekomen; door dit na te laten heeft GIK gehandeld in strijd met de in art. 1.1a lid 2 Wet milieubeheer neergelegde saneringsplicht en/of de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt.

Met betrekking tot deze grondslag heeft het hof het volgende overwogen. Art. 1.1a lid 2 Wm richt zich tot degene door wiens handelen of nalaten nadelige gevolgen voor het milieu kunnen worden veroorzaakt. GIK treft geen verwijt ten aanzien van de brand. Dit brengt mee dat de aanwezigheid van de asbestcementdeeltjes in de woonwijk en op de sportvelden niet is veroorzaakt door een handelen of nalaten van GIK. Hetzelfde geldt voor eventuele milieuschade. Dat GIK wist of vermoedde dat de aanwezigheid van de asbestcementdeeltjes schade voor het milieu kon opleveren, bracht voor GIK, aan wie niet kan worden verweten dat die deeltjes zich hebben verspreid, geen verplichting mee maatregelen ter voorkoming van die schade te nemen. Het achterwege laten van zodanige maatregelen door GIK is daarom niet in strijd met art. 1.1a lid 2 Wm (rov. 5.2). Aansprakelijkheid van GIK kan evenmin worden gebaseerd op een andere, ongeschreven, zorgvuldigheidsnorm; ook niet indien zou komen vaststaan dat de van de loods afkomstige asbestcementdeeltjes nog eigendom van GIK waren (rov. 5.3 en 5.4).

3.3.2 Art. 1.1a Wm is bij de zesde nota van wijziging toegevoegd aan het (tweede nader gewijzigd) wetsvoorstel tot uitbreiding en wijziging van de Wet milieubeheer (afvalstoffen). In die nota (Kamerstukken II, 1992/93, 21 246, nr.37) wordt het artikel als volgt toegelicht:

"Dit nieuwe artikel kan worden beschouwd als een codificatie van de eigen verantwoordelijkheid van een ieder om zorg te dragen voor een schoon milieu. Deze bepaling past goed bij het karakter van de Wet milieubeheer, waarin die eigen verantwoordelijkheid mede tot uiting komt. Voorts bestaat aan een algemene zorgplichtbepaling behoefte om op te kunnen treden tegen milieubedreigend gedrag. Het komt immers voor dat met het verrichten of nalaten van een activiteit specifiek omschreven milieuvoorschriften niet worden overschreden, terwijl degene die de activiteit verricht, dan wel nalaat wel het verwijt kan worden gemaakt dat hij zich maatschappelijk onbetamelijk heeft gedragen. In dergelijke gevallen kan op grond van de onderhavige bepaling worden opgetreden. Daarbij moet worden aangetekend dat de bepaling niet strafrechtelijk, maar vooral civielrechtelijk gehandhaafd zal worden."

De Hoge Raad:

verwerpt het beroep;

veroordeelt de gemeente in de kosten van het geding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van GIK begroot op € 3.316,34 aan verschotten en € 1.365,-- voor salaris.