Hoge Raad, 12-09-2003, ECLI:NL:HR:2003:BI8370 AK3499, 38517

Nr. 38.517

12 september 2003

RB

Aan belanghebbende is voor het jaar 1998 een aanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd naar een belastbaar inkomen van ƒ 59.230, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is gehandhaafd.

Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen bij het Hof.

Het Hof heeft het beroep ongegrond verklaard. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

Belanghebbende heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.

Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.

3.1. Het Hof heeft geoordeeld dat belanghebbende geen recht heeft op willekeurige afschrijving op het in de commanditaire vennootschap geëxploiteerde zeeschip. Het is tot dit oordeel gekomen op grond van zijn uitgangspunt dat de voor de zelfstandigenaftrek van artikel 44m, lid 1, van de Wet en daardoor ook voor de verhoogde zelfstandigenaftrek van artikel 44m, lid 3, gestelde eis dat de belastingplichtige ten minste 1225 uren besteedt aan het voor eigen rekening feitelijk drijven van een onderneming (de zogenoemde urennorm), niet geldt per ondernemer maar per onderneming. Nu belanghebbende voor zijn deelname in de commanditaire vennootschap niet voldoet aan de urennorm en dus met betrekking tot zijn scheepvaartonderneming geen recht heeft op (verhoogde) zelfstandigenaftrek heeft hij, aldus het Hof, in verband met het bepaalde in artikel 2 van de Uitvoeringsregeling willekeurige afschrijving, ook geen recht op willekeurige afschrijving op de bedrijfsmiddelen van de commanditaire vennootschap. In de onderdelen 1 tot en met 3 van het middel wordt terecht betoogd dat 's Hofs uitgangspunt onjuist is. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de zelfstandigenaftrek moet worden afgeleid dat de wetgever voor de toepassing van de zelfstandigenaftrek wel degelijk ervan is uitgegaan dat de urennorm niet per onderneming, doch met betrekking tot alle ondernemingen van de ondernemer tezamen moet worden toegepast. In de Memorie van antwoord inzake het wetsontwerp dat heeft geleid tot de Wet van 9 februari 1984, Stb. 27, is immers vermeld:

"Overigens merk ik op, dat in situaties waarin een belastingplichtige voor eigen rekening meer dan één onderneming feitelijk drijft, de urennorm - zoals ook in de memorie van toelichting is aangegeven en anders dan mr. Veegens suggereert - niet per onderneming, doch met betrekking tot alle ondernemingen tezamen wordt toegepast "(Kamerstukken II 1983/84, 17 943, nr.5, blz. 6)

3.2. De overige onderdelen van het middel bestrijden 's Hofs oordeel dat zijn afwijzing van de mogelijkheid in dit geval willekeurig af te schrijven, steun vindt in de wetsgeschiedenis.

Zoals het Hof in zijn rechtsoverweging 4.7 heeft aangeduid, is bij de parlementaire behandeling van het voorstel van wet dat heeft geleid tot de Wet van 13 december 1995, Stb. 634, de vraag gesteld of het niet wenselijk is de commanditaire vennootschap van de vrije afschrijving voor starters uit te sluiten. In de Nota naar aanleiding van het verslag Tweede Kamer werd daarop geantwoord:

"Mijn reactie hierop is, dat ik voor een dergelijke uitsluiting geen reden zie, omdat de commanditaire vennoten zelf - anders dan beherend vennoten - geen gebruik kunnen maken van de regeling aangezien zij - vanwege het niet voldoen aan het urencriterium - niet in aanmerking komen voor de zelfstandigenaftrek, en dus ook niet voor de toeslag op die aftrek bij starters." (Kamerstukken II 1995/1996, 24 423, nr. 5, blz 8).

De Hoge Raad:

verklaart het beroep gegrond,

vernietigt de uitspraak van het Hof,

verwijst het geding naar het Gerechtshof te Arnhem ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dit arrest,

gelast dat de Staat aan belanghebbende vergoedt het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie verschuldigd geworden griffierecht ten bedrage van € 82, en

veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 1288 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en wijst de Staat aan als de rechtspersoon die deze kosten moet vergoeden.