Hoge Raad, 02-12-2005, AU7345, 39273

Nr. 39.273

2 december 2005

MvA

Belanghebbende is tegen de uitspraak van de Inspecteur in beroep gekomen bij het Gerechtshof te Amsterdam. De uitspraak van dit hof van 31 januari 2000 is op het beroep van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amsterdam (hierna: het College) bij arrest van de Hoge Raad van 12 oktober 2001, nr. 36012, vernietigd, met verwijzing van het geding naar het Gerechtshof te 's-Gravenhage (hierna: het Hof) ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dat arrest.

Het Hof heeft het beroep ongegrond verklaard. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

Belanghebbende heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

Het College heeft een verweerschrift ingediend.

Partijen hebben de zaak doen toelichten, belanghebbende door mr. M.J. Hamer, advocaat te Utrecht, het College door mr. R.M. Schutte, advocaat te 's-Gravenhage.

4.2.2. Dit gevolg brengt echter niet noodzakelijkerwijs mee dat de tariefstelling van de Verordening in strijd is met het evenredigheidsbeginsel of met het willekeurverbod. Van zodanige strijd is in het bijzonder geen sprake indien, volgens de ramingen, het totale door middel van het afvoerrecht te verhalen bedrag, dat bij die systematiek enkel door de grote lozers wordt opgebracht, naar orde van grootte niet uitstijgt boven het totaalbedrag van de kosten die - naar een redelijke maatstaf - aan de grote lozers kunnen worden toegerekend. Van een redelijke maatstaf is reeds sprake indien de aan de grote lozers toegerekende kosten een ongeveer even groot deel uitmaken van de totale geraamde vaste plus variabele kosten van de riolering als de volgens die ramingen door de grote lozers tezamen af te voeren hoeveelheid afvalwater deel uitmaakt van de totale hoeveelheid af te voeren afvalwater (HR 10 december 2004, nr. 36776, BNB 2005/102).

Aan deze redelijke maatstaf is - uitgaande van aanvaardbaarheid van de ramingen van de gemeente - in het onderhavige geval voldaan: naar 's Hofs vaststelling (in rechtsoverweging 8.1.2) is aan het afvoerrecht (en dus aan de grote lozers) ƒ 20 miljoen toegerekend van de totale kosten van de riolering ad ƒ 62 miljoen, oftewel circa 32 percent, nagenoeg hetzelfde percentage dat de afvoer door de grote lozers deel uitmaakt van de totale afvoer.

4.2.3. De aanvaardbaarheid van de ramingen van de gemeente is evenwel door belanghebbende bestreden. Weliswaar deed belanghebbende dat in ander, onder 4.3.2 te bespreken verband, maar de Hoge Raad vindt aanleiding tevens te onderzoeken of de aanmerkingen van belanghebbende op de ramingen van de gemeente in zodanige mate gegrond zijn dat niet langer is voldaan aan de redelijke maatstaf als onder 4.2.2 omschreven.

De ene aanmerking (gemaakt in het eerste onderdeel, derde subonderdeel, paragrafen II.2.23 en 24) is een herhaling van het ter zitting van het Hof van 3 juli 2002 gehouden betoog dat de wijze waarop het tarief van ƒ 1,05 per m³ is vastgesteld, berust op onjuiste uitgangspunten, en dat de berekende opbrengst van het afvoerrecht bij deze tariefstelling niet ƒ 20 miljoen had moeten zijn, zoals de Notitie Rioolrecht aangeeft, maar ƒ 22 miljoen.

Echter, noch uit de uitspraak van het Gerechtshof te Amsterdam van 31 januari 2000 noch uit de stukken van het geding voor dat hof blijkt dat belanghebbende de raming van de opbrengst van het afvoerrecht reeds daar in twijfel heeft getrokken. In aanmerking genomen dat de ramingen van de gemeente bestaan uit een groot aantal posten, op verscheidene waarvan belanghebbende gedetailleerd kritiek heeft geuit die in het geding vóór verwijzing onderwerp van geschil vormde, stond het belanghebbende niet vrij om na verwijzing met deze nieuwe, op een andere post van de raming betrekking hebbende, stelling het geding uit te breiden. Deze aanmerking dient derhalve buiten beschouwing te blijven.

De andere aanmerking (gemaakt in het eerste onderdeel, tweede subonderdeel, paragrafen II.2.19 tot en met II.2.22) strekt ten betoge dat in de lastenraming vier kostenposten zijn opgenomen, tot een totaal bedrag van zes miljoen gulden, die niet dan wel slechts zijdelings met de riolering samenhangen. Deze aanmerking behoeft (in het hier besproken verband met het evenredigheidsbeginsel) geen behandeling, omdat ook indien zij ten aanzien van elk van de vier kostenposten juist zou zijn, maar nog steeds de eerste aanmerking buiten beschouwing wordt gelaten, de tariefstelling nog steeds in overeenstemming is met de redelijke maatstaf als in 4.2.2 omschreven; het verhaalspercentage bedraagt dan immers 35,7.

4.3.2. Het eerste onderdeel, tweede subonderdeel, (paragrafen II.2.19 tot en met II.2.22) betoogt dat het Hof ten onrechte niet is ingegaan op de door belanghebbende voor het Hof aangevoerde stelling dat vier van de door de gemeente als rioleringskosten aangeduide kostenposten niet of slechts zijdelings met de riolering samenhangen en derhalve niet als rioleringskosten hadden mogen worden aangemerkt, en dat als gevolg hiervan in strijd met artikel 279 van de gemeentewet (tekst 1990) de geraamde opbrengsten de geraamde kosten (lees: na verlaging van die raming met de kosten die daarin ten onrechte zijn opgenomen) zouden overschrijden. Het subonderdeel is terecht voorgesteld. Het Hof heeft verzuimd de desbetreffende stelling van belanghebbende te behandelen.

Het subonderdeel leidt echter slechts gedeeltelijk tot cassatie. De door het Hof onbesproken gelaten stelling kan belanghebbende namelijk niet baten voorzover zij ziet op de posten "incidentele invoeringskosten rioolrecht" en "overige perceptiekosten/risicodekking". Indien al juist is dat deze posten niet opgevoerd mochten worden aan de lastenzijde, dan zouden zij in aanmerking genomen mogen worden aan de batenzijde, bij de raming van de netto-opbrengst van de rechten, die daardoor zou dalen met hetzelfde bedrag als waarmee de lasten dalen, zodat het saldo van de geraamde baten en geraamde lasten geen wijziging zou ondergaan.

De door het Hof ten onrechte achterwege gelaten beoordeling van de beide andere door belanghebbende aangevochten posten vergt een onderzoek van feitelijke aard, waartoe verwijzing moet volgen.

De Hoge Raad:

verklaart het beroep gegrond,

vernietigt de uitspraak van het Hof,

verwijst het geding naar het Gerechtshof te Arnhem ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dit arrest,

gelast dat de gemeente Amsterdam aan belanghebbende vergoedt het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie verschuldigd geworden griffierecht ten bedrage van € 327, en

veroordeelt het College in de kosten van het geding in cassatie van belanghebbende, vastgesteld op € 1288 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en wijst de gemeente Amsterdam aan als de rechtspersoon die deze kosten moet vergoeden.