Hoge Raad, 25-03-2016, ECLI:NL:HR:2016:482, 15/02680

Bij uitspraak van 28 juni 2013 heeft het Hof belanghebbendes beroep inzake door haar over twee tijdvakken in 2010 op aangifte voldane omzetbelasting gegrond verklaard en aan belanghebbende teruggaaf van omzetbelasting verleend tot bedragen van € 3677 en € 1451.

Bij kennisgevingen van 4 oktober 2013, met het opschrift “Uitspraak op bezwaarschrift”, heeft de Inspecteur nadere uitvoering gegeven aan de hiervoor in 2.1.1 bedoelde teruggaven.

Bij brieven van 17 oktober 2013 heeft belanghebbende bezwaar gemaakt tegen de hiervoor in 2.1.2 vermelde kennisgevingen van de Inspecteur voor zover daarin “heffingsrentebesluiten ad € nihil” waren begrepen. Zij verzocht voorts om vergoeding van wettelijke rente vanaf 1 september 2013 over de door de Inspecteur verschuldigde heffingsrente en om vergoeding van de kosten die zij heeft gemaakt in verband met de behandeling van het bezwaar.

Bij beschikkingen gedagtekend 25 oktober 2013 heeft de Inspecteur de bedragen van aan belanghebbende te vergoeden heffingsrente vastgesteld op € 251 en € 99.

Bij brief van 28 oktober 2013 heeft belanghebbende, onder verwijzing naar haar bezwaarschriften van 17 oktober 2013, bezwaar gemaakt tegen de hiervoor in 2.1.4 bedoelde beschikkingen.

Belanghebbende heeft op 27 maart 2014 beroep ingesteld bij de Rechtbank en daarbij aangevoerd dat de Inspecteur niet heeft beslist op de bezwaarschriften van 17 oktober 2013 en 28 oktober 2013.

De Inspecteur heeft met dagtekening 26 mei 2014 uitspraken gedaan op belanghebbendes bezwaren. Daarin heeft hij de bezwaren van belanghebbende niet-ontvankelijk verklaard en het verzoek om toekenning van vergoeding van kosten in verband met de behandeling van het bezwaar afgewezen. De Rechtbank heeft het beroep van belanghebbende aangemerkt als mede gericht tegen deze uitspraken.

Bij brief van 3 juni 2014 aan belanghebbende heeft de Inspecteur uiteengezet waarom hij belanghebbende geen wettelijke rente heeft vergoed over de bedragen van de rentebeschikkingen.

Voor de Rechtbank en het Hof was in geschil de ontvankelijkheid van de bezwaren en, zo deze bezwaren ontvankelijk zijn, of belanghebbende in aanmerking komt voor een vergoeding van de kosten in verband met de behandeling van het bezwaar, toekenning van dwangsommen, alsmede vergoeding van wettelijke rente.

De Rechtbank heeft de beroepen niet-ontvankelijk verklaard voor zover zij zijn gericht tegen het niet tijdig beslissen door de Inspecteur, om de reden dat belanghebbende heeft verzuimd de Inspecteur in gebreke te stellen.

De Rechtbank heeft de beroepen voor het overige ongegrond verklaard. Zij heeft daartoe overwogen dat de hiervoor in 2.1.2 bedoelde kennisgevingen handelingen zijn van de Inspecteur ter uitvoering van de uitspraak van het Hof waartegen de rechtsmiddelen van bezwaar en beroep niet openstaan, zodat de Inspecteur belanghebbende terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard in haar bezwaren van – naar de Hoge Raad begrijpt – 17 oktober 2013. Voorts heeft de Rechtbank overwogen dat, aangezien de bezwaren tegen de teruggaafbeschikkingen niet-ontvankelijk zijn, de naar aanleiding daarvan gegeven rentebeschikkingen niet anders kunnen worden beschouwd dan als ambtshalve genomen besluiten waartegen evenmin bezwaar en beroep openstaat. Daaraan heeft de Rechtbank de gevolgtrekking verbonden dat de bezwaren van 28 oktober 2013 gericht tegen de rentebeschikkingen eveneens niet-ontvankelijk zijn.

Ten slotte heeft de Rechtbank geoordeeld dat de brief van de Inspecteur van 3 juni 2014, waarin hij heeft uiteengezet waarom hij geen wettelijke rente heeft vergoed over de bedragen van de rentebeschikkingen, geen besluit is waartegen bezwaar of beroep openstaat, zodat zij geen aanleiding ziet het beroep mede aan te merken als gericht tegen dit besluit.

Op het door belanghebbende tegen de uitspraak van de Rechtbank ingestelde hoger beroep heeft het Hof bij de bestreden uitspraak, na te hebben overwogen dat de Rechtbank op alle punten terecht en op goede gronden heeft beslist zoals zij heeft beslist, de uitspraak van de Rechtbank bevestigd.

De klachten houden onder meer in dat het Hof door, in het voetspoor van de Rechtbank, te overwegen dat tegen de kennisgevingen van 4 oktober 2013 geen bezwaar en beroep mogelijk is en daardoor de heffingsrentebeschikkingen ambtshalve gegeven beschikkingen zijn waartegen evenmin bezwaar en beroep openstaat, heeft miskend dat op grond van artikel 30f, lid 2, letter b, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (tekst tot 31 december 2012; hierna: AWR) een zelfstandig recht op heffingsrente is ontstaan.

Bij de beoordeling van deze klacht wordt vooropgesteld dat, aangezien het in de onderhavige zaak omzetbelastingschulden betreft die zijn ontstaan in tijdvakken die zijn geëindigd vóór 1 januari 2012, van toepassing zijn de bepalingen inzake de heffingsrente zoals die luidden op 31 december 2012 (artikel XXXIV, lid 1, aanhef en letter d, van de Wet van 22 december 2011 houdende wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Belastingplan 2012)).

Op grond van het bepaalde in artikel 30f, lid 2, aanhef en letter b, AWR in samenhang met artikel 30f, lid 3, aanhef en letter d, onder 2, AWR was de Inspecteur gehouden over de hiervoor in 2.1.1 bedoelde teruggaven van omzetbelasting heffingsrente te vergoeden over de periode aanvangend op 1 april 2011 en eindigend op 4 oktober 2013, de dag van dagtekening van de – ten onrechte het opschrift “uitspraak op bezwaarschrift” dragende – kennisgevingen van de teruggaven. De Inspecteur had dit moeten doen gelijktijdig met de kennisgevingen van de teruggaven van 4 oktober 2013, in de vorm van voor bezwaar vatbare beschikkingen als bedoeld in artikel 30j AWR. Hij heeft de besluiten tot vergoeding van heffingsrente echter pas genomen bij de hiervoor in 2.1.4 bedoelde beschikkingen van 25 oktober 2013. Anders dan het Hof heeft geoordeeld, dienen deze beschikkingen te worden aangemerkt als in het eerste lid van artikel 30j AWR bedoelde voor bezwaar vatbare beschikkingen.

Voor zover belanghebbende in haar brieven van 17 oktober 2013 bezwaar heeft gemaakt tegen “heffingsrentebeschikkingen ad € nihil” zijn die bezwaren niet-ontvankelijk, aangezien ten tijde van het indienen van die bezwaarschriften nog geen voor bezwaar vatbare beschikkingen inzake heffingsrente waren gegeven. De enkele omstandigheid dat bij de kennisgevingen van de teruggaven iedere beslissing met betrekking tot heffingsrente ontbrak, is onvoldoende om het bestaan van dergelijke beschikkingen aan te nemen. Het Hof heeft belanghebbendes bezwaren van 17 oktober 2013 daarom terecht niet-ontvankelijk verklaard. Voor een vergoeding van de kosten in verband met de behandeling van die bezwaren bestaat dan ook geen aanleiding; de uitspraak van het Hof of de stukken van het geding bieden geen aanknopingspunten voor een ander oordeel.

Belanghebbende heeft in haar brieven van 17 oktober 2013 voorts verzocht om vergoeding van wettelijke rente over de vergoeding van heffingsrente. De beschikkingen van de Inspecteur van 25 oktober 2013 moeten aldus worden verstaan dat de Inspecteur dit verzoek heeft afgewezen. Deze afwijzing heeft hij toegelicht in zijn brief van 3 juni 2014.

Hetgeen hiervoor in 2.3.3 en 2.3.5 is overwogen leidt tot de gevolgtrekking dat het door belanghebbende op 28 oktober 2013 ingediende bezwaarschrift was gericht tegen de voor bezwaar vatbare heffingsrentebeschikkingen van de Inspecteur van 25 oktober 2013 en de daarbij gegeven beschikkingen inhoudende de afwijzing van het verzoek om vergoeding van wettelijke rente over de vergoeding van heffingsrente. Die bezwaren zijn ontvankelijk.

Het oordeel van het Hof dat de bezwaren die belanghebbende heeft ingediend bij haar brieven van 28 oktober 2013 niet-ontvankelijk zijn, is dus onjuist. De klachten zijn in zoverre gegrond.

De klachten kunnen voor het overige niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu de klachten in zoverre niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.