Hoge Raad, 22-04-2022, ECLI:NL:HR:2022:525, 20/01057

Het Hof heeft belanghebbende uitgenodigd om op 24 januari 2020 om 9.30 uur te verschijnen voor het onderzoek ter zitting in het door hem ingestelde hoger beroep tegen de uitspraak van de Rechtbank betreffende de onderhavige naheffingsaanslag en in nog vijf andere, door belanghebbende bij het Hof aanhangig gemaakte hoger beroepen tegen gelijktijdig gedane uitspraken van diezelfde rechtbank.

Op 23 januari 2020, om 14.51 uur, heeft het Hof een faxbericht ontvangen van een advocaat die optreedt als waarnemend contactpersoon van de praktijk van belanghebbende (hierna: de waarnemer). Daarin wordt verzocht om uitstel van de zitting omdat belanghebbende vanwege “klemmende (medische) redenen niet in staat is om de bovengenoemde zitting bij te wonen”. Bij dit faxbericht was een brief van 23 januari 2020 van belanghebbende aan de Raad van Orde van Advocaten in het arrondissement Rotterdam gevoegd, waarin belanghebbende meedeelt dat hij zijn werkzaamheden als advocaat vanwege dringende medische redenen heeft beëindigd.

De griffier van het Hof heeft daarop bij faxbericht van 23 januari 2020, 17.01 uur, de waarnemer bericht dat geen uitstel wordt verleend.

Op 24 januari 2020, om 9.31 uur, heeft het Hof een faxbericht ontvangen van de waarnemer. Daarin verzoekt hij het Hof nogmaals de mondelinge behandeling van de zaken aan te houden. Daartoe heeft de waarnemer aangevoerd dat de zaken van groot belang zijn voor belanghebbende, dat belanghebbende het recht heeft om te worden gehoord, dat hij niet gemachtigde is van belanghebbende in de onderhavige zaken, dat hij zelf niet deskundig is op het rechtsgebied van de onderhavige zaken en daarom, gelet op de Gedragsregels 1992 Advocatuur, niet als gemachtigde van belanghebbende kan optreden. De waarnemer verzoekt het Hof om belanghebbende gelegenheid te geven dat een wel deskundige gemachtigde voor hem kan optreden op een later te houden zitting.

Het onderzoek ter zitting van 24 januari 2020 is aangevangen om 9.50 uur. Namens belanghebbende is niemand verschenen. Na sluiting van het onderzoek ter zitting heeft het Hof diezelfde dag onder de mededeling ‘medisch geheim’ een afschrift van een verklaring van de huisarts van belanghebbende ontvangen over de gezondheidsklachten van belanghebbende.

Bij de beoordeling van de middelen I en II stelt de Hoge Raad voorop dat de rechter in belastingzaken een verzoek om uitstel van het onderzoek ter zitting moet inwilligen indien een partij daar tijdig om verzoekt en gewichtige redenen, zoals ziekte, aanvoert waarom zij niet aanwezig kan zijn op de dag die voor de zitting is vastgesteld, of waarom zij zich niet op die zitting kan voorbereiden. De rechter wijst zo’n verzoek alleen af als hij oordeelt dat zwaarder wegende bij de behandeling van de zaak betrokken belangen aan zo’n uitstel in de weg staan. Deze beslissing moet de rechter in zijn uitspraak motiveren.¹ Bij die beoordeling mag de rechter geen betekenis toekennen aan de mate waarin een partij haar standpunt(en) tot dan toe heeft onderbouwd.

Voor zover de rechter bij de beoordeling van een verzoek om uitstel van het onderzoek ter zitting andere handelingen en gedragingen van die partij betrekt, dient hij zich te beperken tot handelingen en gedragingen van die partij in de desbetreffende zaak en in zijn instantie.

Indien de belanghebbende wegens ziekte is verhinderd op de zitting te verschijnen en in verband daarmee om uitstel van het onderzoek ter zitting heeft verzocht of heeft doen verzoeken, moet de rechter dit verzoek als regel inwilligen. Een dergelijk verzoek kan ook worden gedaan door een ander dan de belanghebbende of diens procesvertegenwoordiger. Bijzondere omstandigheden kunnen meebrengen dat de rechter tot het oordeel komt dat ondanks de ziekte van de belanghebbende (i) het belang van een behoorlijke procesorde - die afdoening van de zaak binnen een redelijke termijn omvat - ernstig in het gedrang zou komen indien het onderzoek ter zitting zou worden aangehouden, en (ii) dit belang onder de gegeven omstandigheden zwaarder moet wegen dan het belang van de belanghebbende om bij de behandeling van zijn zaak aanwezig te zijn.

Het Hof heeft met zijn hiervoor in 2.2 weergegeven beslissing miskend dat een verzoek om uitstel van de zitting wegens ziekte van de belanghebbende, zoals hiervoor in 2.4.3 is overwogen, door een ander dan de belanghebbende of diens procesvertegenwoordiger kan worden gedaan.

De hiervoor in 2.2 weergegeven beslissing van het Hof om geen uitstel te verlenen van het onderzoek ter zitting en dat onderzoek niet te heropenen kan niet anders worden gelezen dan dat het Hof niet heeft willen aannemen dat belanghebbende een gewichtige reden in de hiervoor in 2.4.1 bedoelde zin had. Het Hof heeft in wezen beslist dat belanghebbende niet ziek was en dus wel in staat was om de zitting bij te wonen. Het Hof heeft dit oordeel enerzijds gebaseerd op zijn aanname dat belanghebbende de rechtsgang wilde frustreren en anderzijds op het argument dat de verklaring van de huisarts onvoldoende uitsluitsel geeft of belanghebbende inderdaad niet in staat was de zitting bij te wonen. Dit oordeel is onbegrijpelijk. Deze aanname en dit argument kunnen immers, ook in onderling verband beschouwd, geen grond zijn voor de conclusie dat belanghebbende niet ziek was en dus in staat was om de zitting bij te wonen.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen, volgt dat de middelen I en II slagen.