Hoge Raad, 22-09-2023, ECLI:NL:HR:2023:1271, 22/02256

Voor zover middel IV is gericht tegen het hiervoor in 2.1.2 weergegeven oordeel van het Hof, faalt het. Dit oordeel geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en kan, als verweven met waarderingen van feitelijke aard, voor het overige door de Hoge Raad in de cassatieprocedure niet op juistheid worden onderzocht.¹

Voor zover middel IV is gericht tegen het hiervoor in 2.1.3 weergegeven oordeel van het Hof, wordt het terecht voorgesteld. Dit oordeel van het Hof getuigt van een onjuiste rechtsopvatting. De uitbraak van het coronavirus in 2020 mag niet in algemene zin worden aangemerkt als een bijzondere omstandigheid die een verlenging rechtvaardigt van de termijn van berechting die in de regel als redelijk is aan te merken. De uitbraak van het coronavirus vormt alleen een bijzondere omstandigheid als hiervoor bedoeld, indien partijen waren uitgenodigd voor een onderzoek ter zitting in de periode waarin de gerechtsgebouwen in verband met de uitbraak van dit virus waren gesloten (de periode 17 maart 2020 tot en met 10 mei 2020) en het onderzoek ter zitting daarom opnieuw moest worden gepland.² Uit de stukken van het geding blijkt niet dat partijen zijn uitgenodigd voor een onderzoek ter zitting in de hiervoor bedoelde periode van sluiting van de gerechtsgebouwen. Het Hof heeft de redelijke termijn van berechting in hoger beroep dan ook ten onrechte om die reden met vier maanden verlengd.

Uit hetgeen hiervoor in 2.3.1 en 2.3.2 is overwogen, volgt dat er aanleiding is om de voor de behandeling van het hoger beroep redelijk te achten termijn van twee jaar te verlengen met vier maanden. Dit brengt, gelet op de hiervoor in 2.1.1 weergegeven oordelen van het Hof, mee dat het Hof de redelijke termijn voor berechting in hoger beroep heeft overschreden met 1 maand.

In belastingzaken wordt, indien de redelijke termijn is overschreden, behoudens bijzondere omstandigheden, verondersteld dat de belanghebbende wegens de lange duur van de procedure immateriële schade heeft geleden in de vorm van spanning en frustratie. Van een bijzondere omstandigheid als hiervoor bedoeld kan sprake zijn indien de procedure over een zeer gering financieel belang gaat. In dergelijke gevallen kan worden volstaan met de constatering dat de redelijke termijn is overschreden.³Uitgangspunt hierbij is het financiële belang dat de belanghebbende heeft bij een procedure over de vaststelling van een of meer door of aan een bestuursorgaan te betalen bedragen. Indien de som van die bedragen niet meer beloopt dan € 15, is dat financiële belang zeer gering.⁴

Anders dan middel IV verder betoogt, laat het Unierecht, in het bijzonder artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, de lidstaten buiten redelijke twijfel de vrijheid om rechtsregels als hiervoor in 2.4.2 weergegeven vast te stellen.

Het belang van belanghebbende bij deze gerechtelijke procedure vindt uitsluitend zijn oorsprong in een door de Ontvanger gegeven beschikking als bedoeld in artikel 30 van de Invorderingswet 1990 waarbij een aan belanghebbende te vergoeden bedrag aan invorderingsrente is vastgesteld van € 2. De Ontvanger heeft dit bedrag bij uitspraak op bezwaar gehandhaafd. Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld, omdat zij zich op het standpunt stelde dat zij recht heeft op een hoger bedrag aan invorderingsrente. Het Hof heeft - in cassatie onbestreden - vastgesteld dat indien het standpunt van belanghebbende zou worden gevolgd, het financiële belang van de procedure een extra € 2 bedraagt. Met deze procedure is dus voor belanghebbende een zeer gering financieel belang als hiervoor in 2.4.2 bedoeld, gemoeid geweest. In deze procedure kan daarom worden volstaan met de constatering dat het Hof de termijn van 2 jaar die voor de behandeling van een hoger beroep als redelijk wordt aangemerkt, met 1 maand heeft overschreden. De afwijzing door het Hof van het verzoek om een vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn voor beslechting van het geschil in hoger beroep, is dus juist, wat er zij van de door het Hof voor die beslissing gebezigde gronden.