Parket bij de Hoge Raad, 11-04-2003, AD5797, 36729

PROCUREUR-GENERAAL BIJ DE HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

1. Feiten en procesverloop

1.1. Het beroep in cassatie van de Staatssecretaris van Financiën (hierna: de Staatssecretaris) richt zich tegen de schriftelijke uitspraak van het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch (hierna: het Hof) van 19 oktober 2000, gewezen in het geding van X (hierna: belanghebbende) tegen de Inspecteur, het Hoofd van de eenheid Douane, district P, van de Belastingdienst. Het gaat in deze zaak om de toepassing van de verhuisboedelvrijstelling als bedoeld in art. 14 Wet op de belasting van personenauto's en motorrijwielen 1992 (hierna: Wet BPM 1992) in verbinding met art. 4, lid 1, Uitvoeringsbesluit belasting van personenauto's en motorrijwielen 1992 (hierna: Ubt BPM 1992) en met art. 3, aanhef en onderdeel a, Verordening (EEG) nr. 918/83 van de Raad van 28 maart 1983 betreffende de instelling van een communautaire regeling inzake douanevrijstellingen (hierna: de Verordening).

1.2. Het Hof stelde de volgende feiten vast:

2.1. Belanghebbende is in Oostenrijk in loondienst werkzaam geweest voor A GmbH (hierna: de werkgever). Gedurende de periode vanaf 18 oktober 1996 tot en met 14 december 1997 heeft de werkgever aan belanghebbende een personenauto ter beschikking gesteld. Gedurende deze periode was de werkgever eigenaar van de personenauto en had belanghebbende met uitsluiting van ieder ander de personenauto volledig tot zijn beschikking. Bij de ingebruikname van de personenauto heeft de werkgever aan belanghebbende een voorkeurskooprecht toegekend.

2.2. Belanghebbende is ultimo 1997 overgeplaatst naar de vestiging B B.V. te Q, een vennootschap welke behoort tot hetzelfde concern als de werkgever. In verband met deze overplaatsing heeft belanghebbende op 15 december 1997 gebruik gemaakt van het hem bij de ingebruikname van de personenauto toegekende voorkeurskooprecht en de auto gekocht van de werkgever.

2.3. Belanghebbende heeft met dagtekening 2 december 1997 verzocht om toepassing van vrijstelling van belasting voor verhuisgoederen welke ter gelegenheid van zijn verhuizing vanuit Oostenrijk naar Nederland werden overgebracht (hierna: de verhuisboedelvrijstelling). Tot deze goederen behoorde de personenauto.

2.4. In januari 1998 heeft belanghebbende zijn normale verblijfplaats in Oostenrijk verlaten en op 10 februari 1998 heeft hij bij de gemeente Q aangifte gedaan van zijn vestiging in Q.

1.3. De Inspecteur was van oordeel dat de verhuisboedelvrijstelling ten aanzien van de auto toepassing mist. Hij heeft op 4 maart 1998 afwijzend beschikt op het verzoek om vrijstelling.

1.4. Op 29 maart 1998 heeft belanghebbende bezwaar aangetekend tegen de afwijzende beschikking van de Inspecteur.

1.5. Bij uitspraak van 9 april 1998 heeft de Inspecteur het bezwaar afgewezen.(1)

1.6. Belanghebbende is op 29 april 1998 van de uitspraak op bezwaar in beroep gekomen bij het Hof.

1.7. Het Hof heeft op 12 juli 2000 mondeling uitspraak gedaan, welke uitspraak op verzoek van de Inspecteur is vervangen door de schriftelijke uitspraak van 19 oktober 2000. Het Hof oordeelde "dat voldaan is aan de in artikel 3 van de Verordening opgenomen voorwaarden voor toepassing van de verhuisboedelvrijstelling" en verleende belanghebbende de gevraagde vergunning.(2)

1.8. De Staatssecretaris heeft op 29 november 2000 tijdig en op de juiste wijze beroep in cassatie ingesteld tegen 's Hofs schriftelijke uitspraak onder aanvoering van twee middelen. Belanghebbende heeft op 13 maart 2001 een verweerschrift ingediend.

2. Mist de Wet BPM 1992 ten aanzien van gebruikte, uit een andere Lid-Staat ingevoerde personenenauto's verbindende kracht?

2.1. Alvorens tot een inhoudelijke beoordeling van het onderhavige geschil inzake de toepassing van de verhuisboedelvrijstelling te komen, moet dunkt mij (ambtshalve) aandacht worden besteed aan de vraag of de BPM uiteindelijk wel kan worden geheven. Moet namelijk worden geoordeeld - zoals het Hof Leeuwarden recentelijk deed(3) - dat de wettelijke regeling, neergelegd in art. 10 Wet BPM 1992 (tekst tot 1 mei 1999), ten aanzien van gebruikte, uit een andere Lid-Staat ingevoerde personenauto's wegens strijd met art. 95 (thans: art. 90) EG-Verdrag buiten toepassing moet worden gelaten, dan moet belanghebbendes auto in ieder geval buiten de heffing van BPM blijven en is de vraag naar de toepassing van de verhuisboedelvrijstelling van louter academisch belang geworden.

2.3. HvJ EG 9 maart 1995, zaak C-345/93 (Nunes Tadeu), betrof de Portugese voertuigbelasting die met de BPM vergelijkbaar is, zij het dat de heffingsgrondslag niet de catalogusprijs is maar de cilinderinhoud, en de kortingsregeling voor gebruikte auto's aanmerkelijk beperkter is. Het HvJ EG overwoog:

13. Vaststaat, dat de belasting die ingevolge de (...)wet wordt geheven op ingevoerde gebruikte voertuigen, ongeacht hun ouderdom of de staat waarin zij verkeren, nooit lager is dan 90% van de belasting op een nieuw voertuig, terwijl het restant van de belasting dat is begrepen in de waarde van een op het nationale grondgebied gekocht gebruikt voertuig lager kan zijn dan dit bedrag, aangezien de restwaarde van de belasting afneemt naarmate het voertuig in waarde daalt.

14. Hieruit volgt, dat bij de heffing van een voertuigbelasting op ingevoerde gebruikte voertuigen, die ten minste 90% van de op nieuwe voertuigen drukkende belasting bedraagt, deze voertuigen in het algemeen duidelijk te hoog worden belast, vergeleken met het restant van de belasting voor op de Portugese markt gekochte, gebruikte voertuigen die daar al eerder waren geregistreerd.

15. Mitsdien moet worden vastgesteld, dat een voorschrift, zoals dat van [de Portugese wet], dat de vermindering op het bedrag van de belasting op nieuwe voertuigen beperkt tot 10%, zonder rekening te houden met de werkelijke waardevermindering van het voertuig, ertoe leidt dat ingevoerde gebruikte voertuigen fiscaal worden gediscrimineerd.

16. Aan deze conclusie wordt niet afgedaan door de omstandigheid dat, zoals de Nederlandse regering opmerkt, de voertuigbelasting niet wordt berekend op basis van een forfaitaire waarde, maar van de cilinderinhoud van het voertuig. Dit neemt immers niet weg, dat het restant van de belasting dat is begrepen in de waarde van een op het Portugese grondgebied gekocht gebruikt voertuig, automatisch vermindert naarmate het voertuig in waarde daalt, anders dan het geval is met het bedrag van de belasting dat wordt geheven op ingevoerde gebruikte voertuigen, die, zoals hiervoor is verklaard, nooit lager kan zijn dan 90% van het bedrag van de op nieuwe voertuigen geheven belasting.

2.4.1. Naar aanleiding van deze prejudiciële beslissing rees in Nederland de vraag of de heffing van BPM van ingevoerde auto's wel door de EG-rechtelijke beugel kon. HR 13 maart 1996, BNB 1996/170, ging nog om deze problematiek heen. Maar HR 10 maart 1999, BNB 1999/308 m.n. Wattel, FED 1999/479 m.n. Weber, ging wat meer inhoudelijk op deze materie in. De Hoge Raad oordeelde:

3.4. (...). Het Hof [Leeuwarden] is terecht ervan uitgegaan dat het aan belanghebbende was om aannemelijk te maken dat het in het onderhavige geval op de voet [van] artikel 10, lid 1, van de Wet berekende bedrag van de belasting, dat wil zeggen zonder rekening te houden met de werkelijke waarde van de auto, hoger is dan het bedrag van de restantbelasting, dat is begrepen in de waarde van vergelijkbare gebruikte personenauto's die reeds in Nederland zijn geregistreerd. In de bestreden oordelen ligt besloten het oordeel dat belanghebbende daarin niet is geslaagd. Dit oordeel kan als van feitelijke aard en niet onbegrijpelijk in cassatie niet met vrucht worden bestreden.

2.5.1. Reeds in 1993 had Portugal zijn voertuigbelasting vervangen door een motorrijtuigenbelasting en ook daarvan werd de Europese houdbaarheid onderzocht; zie HvJ EG 22 februari 2001, C-393/98 (Gomes Valente). Het HvJ EG stelde het volgende vast met betrekking tot de Portugese regeling:

4. De Portugese motorrijtuigenbelasting is een eenmalige belasting, die wordt betaald wanneer een voertuig voor het eerst op de Portugese markt wordt gebracht, dus bij de eerste registratie ervan in Portugal. (...).

5. Volgens [de Portugese wet] varieert de motorrijtuigenbelasting naargelang de cilinderinhoud van het voertuig en wordt zij geheven overeenkomstig de in bijlage bij het wetsbesluit opgenomen tabellen.

6. (...).

7. [De Portugese wet] bepaalt, dat op in Portugal ingevoerde gebruikte voertuigen die afkomstig zijn uit andere lidstaten of aldaar in het vrije verkeer zijn gebracht, een verlaagde motorrijtuigenbelasting wordt toegepast volgens onderstaande tabel:

25. Bij de opstelling van deze tabellen kunnen de autoriteiten van een lidstaat uitgaan van de lijst van gemiddelde prijzen van tweedehands voertuigen op de nationale markt of van een lijst van gemiddelde courante prijzen die in de sector als referentie wordt gebruikt.

26. Hieraan moet echter worden toegevoegd, dat een stelsel van belastingheffing voor ingevoerde gebruikte voertuigen, dat de werkelijke waardevermindering van voertuigen in aanmerking neemt op basis van algemene criteria, slechts verenigbaar is met artikel 95 van het Verdrag indien het zodanig is opgezet dat - redelijke schattingen die in een dergelijk stelsel onvermijdelijk zijn, daargelaten - ieder[e] discriminerende werking is uitgesloten.

27. Dienaangaande zijn in de procedure voor het Hof in hoofdzaak twee punten aan de orde gekomen, te weten de vraag hoe nauwkeurig de forfaitaire tabel de werkelijke waardevermindering van het voertuig weergeeft, en de mogelijkheid voor de eigenaar van een ingevoerd gebruikt voertuig om de toepassing van een op algemene criteria gebaseerde tabel op zijn voertuig aan te vechten.

28. Wat het eerste punt betreft, is de toepassing van een tabel voor de belastingheffing op ingevoerde gebruikte voertuigen op basis van één waardeverminderingscriterium - zoals in de wettelijke regeling die in het hoofdgeding aan de orde is, het aantal jaren dat het voertuig is gebruikt - op zich niet in strijd met artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag. Evenwel wordt door de inaanmerkingneming van andere waardeverminderingsfacoren, zoals merk, model, kilometerstand, type aandrijving, technische staat of staat van onderhoud van het voertuig, gewaarborgd dat de forfaitaire tabel de waardevermindering van voertuigen veel nauwkeuriger weergeeft, waardoor veel gemakkelijker het doel kan worden bereikt van een belasting op ingevoerde gebruikte voertuigen die in geen geval hoger is dan de belasting die nog rust op de waarde van vergelijkbare gebruikte voertuigen die reeds op het nationale grondgebied zijn geregistreerd.

29. (...).

31. Wat het tweede punt betreft zou kunnen worden gesteld, dat een forfaitaire tabel die weliswaar de algemene ontwikkeling van de waardevermindering van voertuigen weergeeft, maar dit slechts bij benadering doet, niettemin verenigbaar is met artikel 95 van het Verdrag, indien daarbij voor de eigenaar van een ingevoerd voertuig de mogelijkheid bestaat om de toepassing van deze tabel op zijn voertuig in rechte te betwisten.

32. Het is juist, dat wanneer de eigenaar van een ingevoerd voertuig de mogelijkheid heeft om de toepassing van een forfaitaire tabel op zijn voertuig aan te vechten met het betoog, dat deze leidt tot een hogere belasting dan de belasting die nog rust op de waarde van vergelijkbare gebruikte voertuigen die reeds op het nationale grondgebied zijn geregistreerd, eventuele discriminerende gevolgen van een stelsel van belastingheffing op basis van een dergelijke tabel, worden voorkomen.

33. De rechtstreekse werking van artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag, zoals die is erkend in het arrest van 16 juni 1966, Lütticke (57/65, Jurispr. blz. 346), impliceert immers, dat een particulier moet kunnen betwisten, dat de nationale regelgeving die de wettelijke criteria of tabellen bevat welke zijn toegepast ter berekening van de belasting op zijn ingevoerde gebruikte voertuig, met die bepaling verenigbaar is.

34. Dit laatste is hoe dan ook slechts mogelijk, indien het criterium of de criteria op basis waarvan de tabel is berekend, ter kennis zijn gebracht van het publiek.

35. De Portugese regering heeft ter terechtzitting weliswaar verklaard, dat een belastingaanslag altijd in rechte kan worden aangevochten, maar zij heeft niet kunnen aantonen dat in het stelsel van belastingheffing dat in het hoofdgeding aan de orde is, de belastingplichtige het bewijs mag leveren dat de forfaitaire tabel geen passend instrument is om de werkelijke waarde van het door hem ingevoerde gebruikte voertuig te bepalen.

36. Bovendien worden de factoren op basis waarvan de verlagingspercentages zijn vastgesteld, in [de Portugese wet] niet aangegeven.

37. Gelet op bovenstaande overwegingen en de rechtspraak betreffende artikel 95 van het Verdrag zoals die in de punten 21 tot en met 28 van dit arrest in herinnering is gebracht, waaruit blijkt dat het maximumbedrag van de op ingevoerde gebruikte voertuigen te heffen belasting wordt bepaald door het bedrag van de belasting die nog rust op de waarde van vergelijkbare gebruikte motorvoertuigen die reeds op het nationale grondgebied zijn geregistreerd, wordt door een stelsel van belastingheffing zoals dat in het hoofdgeding aan de orde is niet gewaarborgd, dat de belasting die verschuldigd is bij de invoer van een voertuig uit een andere lidstaat, de belasting die nog rust op de waarde van een vergelijkbaar voertuig dat reeds op het nationale grondgebied is geregistreerd, niet, zelfs niet in een klein aantal gevallen, overschrijdt. Een dergelijk stelsel sluit dus niet in alle gevallen uit, dat de ingevoerde producten zwaarder worden belast dan de binnenlandse producten.

Het Hof gelastte de teruggave van de geheven belasting.

2.7. Ik ontkom er niet aan alvast een voorschotje te nemen op de cassatieprocedure die in deze zaak vast wel zal volgen. Laat ik voorop stellen dat ik a prima facie met Hof Leeuwarden van mening ben dat de afschrijvingsregeling zoals die tot 1 mei 1999 in de Wet BPM 1992 was opgenomen, gelet op het arrest Gomes Valente, inderdaad de toets der kritiek niet kan doorstaan. De wetgever heeft dat ook wel gezien, getuige de reparatie van art. 10 Wet BPM bij het op 1 mei 1999 in werking getreden art. IX, onderdeel A, van de Wet van 17 december 1998, houdende wijziging van enkele belastingwetten c.a. (belastingplan 1999), Stb. 1998, 725. Daarbij is - kort gezegd - de lineaire afschrijving vervangen door een degressieve.(7)

2.10. De rigoureuze en destructieve wijze waarop Hof Leeuwarden het Europese recht toepast, spreekt mij niet aan. Ik begrijp niet waarom de gehele wettelijke regeling van de art. 9 en 10 Wet BPM 1992 de prullenbak in moet. Het enige zwakke punt in die regeling schuilt in de lineaire afschrijving van art. 10, lid 1, 2e volzin. Hooguit is die 2e volzin dan onverbindend en moet deze buiten toepassing worden gelaten. De omvang van de vermindering van de heffingsgrondslag moet dan telkens in concreto worden vastgesteld. Dat lijkt mij een kwestie van stelplicht en bewijslast, waarin elk van de partijen haar eigen rol speelt en - zo nodig - de rechter het laatste woord heeft. En wat de verdeling van de bewijslast betreft, zou het zelfs zo kunnen zijn dat in meergemelde 2e volzin een voor tegenbewijs vatbaar vermoeden wordt gelezen. Maar misschien is het wel handiger om - bij wijze van anticipatie - als zodanig het nieuwe tweede lid van art. 10 Wet BPM 1992 te laten dienstdoen.(10)

2.11. In kwesties als deze moet niet uit het oog worden verloren dat het erom gaat het Europese recht tot gelding te brengen. In dit geval moet uitvoering worden gegeven aan het bepaalde in art. 95 (thans: art. 90) EG-Verdrag, dat wil zeggen dat aan de discriminatoire belastingheffing - zo daarvan sprake is - van gebruikte, uit een andere Lid-Staat ingevoerde personenauto's een einde wordt gemaakt. En als het even kan, moet dat op een zodanig creatieve wijze gebeuren - bijvoorbeeld langs de weg van de verzoenende interpretatie - dat niet alleen aan het individuele belang van de belastingplichtige wordt recht gedaan, maar ook aan het algemene belang dat de fiscus behartigt. Die belangenafweging leidt naar mijn mening ertoe dat de oplossing wordt gezocht in de richting zoals ik die zojuist heb geschetst. Op die wijze wordt het nationale recht met de minste pijn in overeenstemming gebracht met het Europese recht, en wel zodanig dat het uiteindelijke resultaat spoort met hetgeen de wetgever voor ogen zou hebben gestaan indien hij zich ten volle van de zwakke stee in de wet bewust zou zijn geweest.

2.12. Hoewel de heffing van BPM in casu uiteindelijk wellicht zal moeten worden verminderd, is mijn verwachting dat zij niet tot nul zal worden gereduceerd. Daarom is de onderhavige procedure van meer dan louter academisch belang. Verdiepen wij ons thans dus in de verhuisboedelvrijstelling, óók Europees recht.

3. Verhuisboedelvrijstelling; relevante wet- en regelgeving

4. Beoordeling van de middelen

4.1. Het Hof overwoog:

4.3. Nu (...) de wetgever voor de toepassing van de onderhavige vrijstelling van BPM, uitdrukkelijk aansluiting heeft gezocht bij de in de Verordening opgenomen verhuisboedelvrijstelling, moet het er naar het oordeel van het Hof voor gehouden worden dat de betekenis van de (communautaire) begrippen welke in de Verordening zijn opgenomen, eveneens te gelden hebben voor de toepassing van de onderhavige vrijstelling van BPM.

4.4. Gelet op de in artikel 1, tweede lid, onderdeel c, van de Verordening gegeven definitie van het begrip "persoonlijk goed" en in aanmerking nemende hetgeen onder 2.1, 2.2 en 2.4 is overwogen(17), is het Hof van oordeel dat de personenauto in ieder geval ten tijde van belanghebbendes verhuizing naar Nederland een persoonlijk goed van belanghebbende was.

4.5. Het in artikel 3, onderdeel a, van de Verordening gebezigde begrip "bezit" is een communautair begrip. Nu dit begrip in de Verordening niet nader is toegelicht, dient het -gelet op onder meer het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 14 mei 1985, nr. 139/84 (Van Dijk's Boekhuis; BNB 1985/335*)- te worden uitgelegd aan de hand van het spraakgebruik.

4.7. Gelet op het vorenoverwogene is het Hof van oordeel dat voldaan is aan de in artikel 3 van de Verordening opgenomen voorwaarden voor toepassing van de verhuisboedelvrijstelling. Voor dat geval is niet in geschil dat aan belanghebbende vrijstelling van BPM moet worden verleend.

4.2. Middel I richt zich met een rechtsklacht tegen 's Hofs rov. 4.4, stellend dat de auto niet gedurende de gehele periode van zes maanden voorafgaand aan de verhuizing naar Nederland is aan te merken als een persoonlijk goed van belanghebbende. Middel II richt zich met een rechtsklacht tegen 's Hofs rov. 4.5 en met een rechts- en een motiveringsklacht tegen 's Hofs 4.6, stellend dat het Hof het communautaire begrip bezit ten onrechte uitlegt aan de hand van het spraakgebruik en vervolgens op onjuiste althans niet dragende gronden tot de gevolgtrekking komt dat sprake is van bezit van de personenauto door belanghebbende vanaf 18 oktober 1996.

4.3. Het HvJ EG heeft uitgemaakt dat een zuiver nationale aangelegenheid toch kan worden beheerst door EG-recht.(18) Dat is zo indien de nationale wetgever voor nationaalrechtelijke situaties uitdrukkelijk aansluit bij een EG-regeling. Zoals uit art. 4, lid 1, Ubt BPM 1992 blijkt, knoopt de besluitgever rechtstreeks aan bij een Europese Verordening. Tussen partijen is trouwens niet in geschil dat het al dan niet van toepassing zijn van de verhuisboedelvrijstelling wordt beheerst door EG-recht.

4.4. Bij de beoordeling van het onderhavige geschil moet in het achterhoofd worden gehouden dat de Hoge Raad als hoogste nationale rechter verplicht is prejudiciële vragen te stellen aan het HvJ EG wanneer een vraag van EG-recht wordt opgeworpen. Een uitzondering geldt slechts in geval van een acte claire of van een acte eclairé.(19) De praktische toepassing van de acte clair levert in Nederland nog wel eens problemen op omdat de Hoge Raad volgens sommigen te snel aanneemt dat een dergelijke situatie zich voordoet.(20) Het HvJ EG heeft te kennen gegeven dat de nationale rechters een zekere terughoudendheid moeten betrachten bij het beoordelen of sprake is van een acte clair.(21) Aan de andere kant bepleit Meij een restrictief verwijzingsbeleid.(22) Hij wil slechts verwijzing in die gevallen waarin de rechter na een gemotiveerde en afgeronde analyse van het gerezen EG-probleem tot het oordeel komt dat de eenheid of de ontwikkeling van het gemeenschapsrecht in het geding is. In 2000 heeft het HvJ EG zijn reglement voor de procesvoering zo gewijzigd dat de acte-clair- en de acte-éclairé-gevallen in een vereenvoudigde procedure kunnen worden behandeld.(23)

4.5. Wil de verhuisboedelvrijstelling te dezen toepasbaar zijn, dan zal de auto moeten kunnen worden aangemerkt als een persoonlijk goed, dienend voor het persoonlijk gebruik van belanghebbende, dat wil zeggen als een automobiel voor particulier gebruik, die ten minste zes maanden(24) vóór januari 1998 (de datum waarop belanghebbende van Oostenrijk naar Nederland verhuisde), dus vanaf juli 1997, in zijn bezit is geweest en door hem in Oostenrijk is gebruikt. Dat de auto in het peiltijdvak door belanghebbende is gebruikt, staat buiten kijf. Maar is hij toen ook in zijn bezit geweest? En vormde de auto al die tijd voor hem een persoonlijk goed?

6.2. Het vaststaande feit dat de onderhavige auto mede(25) in de zakelijke sfeer wordt gebruikt en dus in de behoefte van een onderneming voorziet, brengt de Tariefcommissie tot het oordeel dat het doel dat deze auto dient verder gaat dan de sub 6.1 aangehaalde voorwaarde voor het verkrijgen van de vrijstelling toelaat.

Ook Winters en Panday betwijfelen of het oordeel van de Tariefcommissie juist is.(27)

4.9. Het Hof stelt niet met zoveel woorden vast dat belanghebbende de auto zowel voor zakelijke als voor privé-doeleinden gebruikte. Maar nu het ging om een auto die eigendom van de werkgever was en die door deze aan belanghebbende ter beschikking was gesteld, kan gevoeglijk ervan worden uitgegaan dat de auto niet alleen privé maar ook zakelijk werd gebruikt. Zou de Tariefcommissie het hier voor het zeggen hebben(28), dan was haar oordeel wel duidelijk. De juistheid van dat oordeel wordt echter van verschillende kanten in twijfel getrokken. Ik deel die twijfel niet. De tekst van de Verordening lijkt mij duidelijk: vrijgesteld is slechts een automobiel voor particulier gebruik, une vehicule automobile à usage privé, a private motorvehicle. De auto waarom het hier gaat is een automobiel voor particulier en zakelijk gebruik en daarop ziet de vrijstelling niet. Niettemin zou ik niet durven beweren dat zulks niet voor redelijke twijfel vatbaar is en dus zou ik menen dat hierover prejudiciële vragen aan het HvJ EG moeten worden gesteld. En als dan toch vragen worden gesteld, moet ook maar worden gevraagd of - anders dan het Hof meent - gedurende het gehele peiltijdvak van zes maanden sprake moet zijn van een persoonlijk goed.

19. Na deze precisering van het probleem moet worden vastgesteld, dat de andere bepalingen van de Tweede en de Zesde richtlijn geen enkele aanwijzing geven omtrent de aan het woord "vervaardigd" toe te kennen betekenis. Al evenmin is opheldering te vinden in het doel dat de Raad bij de vaststelling van de richtlijnen voor ogen stond. Met deze richtlijnen werd immers met name beoogd de grondslag van de belasting over de toegevoegde waarde op eenvormige wijze en volgens gemeenschappelijke regels te bepalen. Dit doel wordt echter bereikt ongeacht de betekenis welke men aan het woord "vervaardigd" toekent, mits deze betekenis maar in alle Lid-Staten gelijk is.

20. In deze omstandigheden kan men het woord "vervaardigd" enkel uitleggen door met het spraakgebruik te rade te gaan. Volgens het spraakgebruik nu houdt vervaardiging in het voortbrengen van een goed dat tevoren niet bestond.

21. Dit leidt tot de conclusie, dat er slechts sprake is van vervaardiging van een werk in roerende staat indien een opdrachtnemer een nieuw goed maakt uit materialen die de opdrachtgever hem heeft verstrekt.

4.11. Het is de vraag of het HvJ EG hiermee een vaste methodiek heeft willen voorschrijven met betrekking tot de interpretatie van begrippen die niet in de Europese regelgeving staan gedefinieerd. Maar gesteld al dat dit zo is, en de vraag of een bepaalde term naar het spraakgebruik mag worden uitgelegd dus een acte eclairé is, dan nog is het mijns inziens geen acte claire of eclairé welke betekenis in het spraakgebruik aan die term moet worden toegekend. Ook hierover zal derhalve een prejudiciële vraag aan het HvJ EG moeten worden voorgelegd.

4.12. Over het in de Verordening gehanteerde begrip bezit wil ik toch nog iets meer zeggen. Louter taalkundig bezien zou ik menen dat het gaat om een bezitting als vermogensbestanddeel. Het Franse possession betekent volgens Van Dale(29) bezit in de zin van bezitsrecht of bezitting. En het Engelse possession betekent volgens Van Dale(30) bezit in de zin van eigendom of bezitting. Aldus bezien vormde de auto voor belanghebbende in het peiltijdvak van juli 1997 tot januari 1998 geen bezit.(31)

4.13. Verder wijs ik op de considerans(32) van de Verordening waarin erop wordt gewezen dat - kort gezegd - in de meeste douanewetgevingen een vrijstellingsregeling als in de Verordening neergelegd, gebruikelijk is. Welnu, in de oude Nederlandse regeling van de verhuisboedelvrijstelling - dat was art. 46 Beschikking Vrijstellingen-Tariefbesluit 1960 (hierna: BVT 1960) - werd niet over bezit gerept maar over eigendom.(33) Minstgenomen is dat een vingerwijzing naar de bedoeling van de Verordeninggever.(34)

4.14. Ten slotte is het zo dat zowel de oude Nederlandse regeling(35) als die van de Nederlandse Antillen(36) als voorwaarde voor de verhuisboedelvrijstelling stelt dat de goederen niet met het oog op de overbrenging van het hoofdverblijf zijn aangeschaft. Aan die voorwaarde is in beide gevallen wat betreft door motorkracht aangedreven voer- en vaartuigen, zoals personenauto's, uitvoering gegeven door het stellen van - kort gezegd - dezelfde zes-maanden-eis, die we ook in art. 3, onder a, Verordening vinden.

4.15. Hoewel er dunkt mij voldoende feitelijke en rechtsgronden zijn om de verhuisboedelvrijstelling aan belanghebbende te onthouden, moet ik toegeven dat enige twijfel wel op zijn plaats is en dus meen ik dat de Hoge Raad prejudiciële vragen aan het HvJ EG zal moeten stellen.

5. Conclusie

Ik concludeer tot aanhouding van het cassatieberoep en tot het stellen van prejudiciële vragen aan het HvJ EG.

A-G