Parket bij de Hoge Raad, 13-05-2022, ECLI:NL:PHR:2022:449, 21/04086

Belanghebbende heeft in 2018 op grond van de Participatiewet een uitkering ontvangen van de gemeente [Q] (hierna: de uitkering) van € 15.269. Op 1 maart 2019 heeft belanghebbende aangifte IB/PVV voor het jaar 2018 gedaan. Belanghebbende heeft incassokosten en advocaatkosten, telefoonkosten, vervoerskosten en kosten van een ondernemersplan tot een totaalbedrag van € 1.550 in mindering gebracht op de uitkering. In de aangifte heeft belanghebbende derhalve een inkomen uit werk en woning aangegeven van € 13.579, bestaande uit € 13.719 uit hoofde van de uitkering en € 122 aftrek specifieke zorgkosten.

Belanghebbende heeft van 1 februari 2018 tot 1 oktober 2018 aan een zogenoemd préstarttraject bij [A] (hierna: [A]) deelgenomen. Het betrof een coachingstraject om te komen tot een goed en toetsbaar ondernemingsplan. De kosten van een dergelijk traject worden betaald door de gemeente.

Voor zowel de Rechtbank als het Hof was in geschil of de aanslag in de IB/PVV voor het jaar 2018 naar het juiste bedrag is opgelegd. Het geschil spitste zich toe op de vraag of belanghebbende, al dan niet met een beroep op het zorgvuldigheids- of vertrouwensbeginsel, recht heeft op de door hem opgevoerde aftrekbare kosten. De Rechtbank heeft overwogen dat kosten gemaakt tot verwerving, inning en behoud van een uitkering op grond van de Participatiewet voor aftrek in aanmerking komen voor zover zij in hun totale omvang niet overtreffen wat gebruikelijk is (artikelen 3:108, 3.100, lid 1, onderdeel a en 3.101, lid 1, onderdeel a, Wet IB 2001⁸). Belanghebbende heeft volstaan met een opsomming van de kosten en de enkele opmerking dat hij deze heeft moeten maken om zijn uitkering te behouden. Belanghebbende heeft daarmee naar het oordeel van de Rechtbank, tegenover de gemotiveerde betwisting van de Inspecteur, niet voldaan aan de op hem rustende bewijslast.

In hoger beroep verzoekt belanghebbende om aftrek van een bedrag van € 1.726,24 als aftrekbare kosten van uitkeringen en verstrekkingen, bestaande uit telefoonkosten (€ 120), reiskosten (€ 363,24), kosten voor het opstellen van een ondernemingsplan (€ 500), incassokosten (€600) en advocaatkosten (€ 143). Belanghebbende heeft daartoe aangevoerd dat de kosten zijn gemaakt ter verwerving en ter behoud van de uitkering.

Het Hof heeft overwogen dat op belanghebbende de bewijslast rust aannemelijk te maken dat sprake is van aftrekbare kosten in de zin van art. 3.108 Wet IB 2001. Naar het oordeel van het Hof is belanghebbende niet geslaagd in het leveren van het van hem verlangde bewijs. Belanghebbende heeft, mede in het licht van hetgeen de casemanager van [A] heeft geantwoord op vragen van de Inspecteur (zie onderdeel 2.3), niet aannemelijk gemaakt dat hij de door hem gestelde telefoonkosten, reiskosten en kosten voor het ondernemingsplan heeft gemaakt of dat deze niet door de gemeente zijn of kunnen worden vergoed en derhalve op hem drukken. Reeds om deze reden komen deze kosten naar het oordeel van het Hof niet voor aftrek in aanmerking.

Het Hof heeft daarnaast overwogen dat de telefoonkosten en de kosten voor het ondernemingsplan in het geheel niet zijn gespecificeerd en onderbouwd, en dat belanghebbende wat betreft de opgevoerde reiskosten heeft volstaan met het overleggen van de gegevens van een anonieme OV-chipkaart en bovendien geen duidelijkheid heeft verschaft over de vergoedbaarheid (door de gemeente) van eventuele reiskosten. Met betrekking tot de incassokosten en advocaatkosten, die zien op het sluiten van een betalingsregeling met de Landelijke Associatie Van Gerechtsdeurwaarders (hierna: LAVG) ter voorkoming van een derdenbeslag op de uitkering, heeft het Hof overwogen dat dit in het onderhavige geval geen kosten zijn die gemaakt zijn tot verwerving, inning en behoud van de uitkering van belanghebbende. Een eventueel derdenbeslag laat immers (het recht van belanghebbende op) de uitkering zelf onverlet, aldus het Hof.

Naar het oordeel van het Hof kan voorts een eventueel onzorgvuldig handelen of het gebruiken van een onjuiste of gebrekkige motivering van de uitspraak op bezwaar (of de uitspraak van de Rechtbank) niet leiden tot het door belanghebbende gewenste gevolg (aftrek van de kosten). Het Hof heeft ten overvloede geoordeeld dat uit niets blijkt dat daarvan in het onderhavige geval sprake is. Voor zover belanghebbende in dit verband heeft gesteld dat hij vóór het opleggen van de onderhavige aanslag had moeten worden gehoord, heeft het Hof overwogen dat een eventueel onzorgvuldig handelen van de Inspecteur bij het opleggen van de aanslag evenmin kan leiden tot het alsnog in aanmerking nemen van de aftrekposten. Het Hof heeft daarbij in het midden gelaten of sprake is van onzorgvuldig handelen van de Inspecteur.